Механикалық қозғалыс. Векторлар және оларға амалдар қолдану.
Механикалық қозғалыс. Векторлар және оларға амалдар қолдану.

#1 слайд
Саба қтың тақырыбы:
Механикалық қозғалыс.
Векторлар және оларға амалдар қолдану.
Вектордың координаталар осьтеріндегі
проекциялары
1 слайд
Саба қтың тақырыбы: Механикалық қозғалыс. Векторлар және оларға амалдар қолдану. Вектордың координаталар осьтеріндегі проекциялары
#2 слайд
Оқу
мақсаты:
9.2.1.1 – Материялық нүкте, санақ жүйесі, механикалық қозғалыстың
салыстырмалы-лығы ұғымдарының мағынасын түсіндіру
9.2.1.2 – векторларды қосу, азайту, векторды скалярға көбейту;
9.2.1.3 – вектордың координаталар осіне проекциясын анықтау,
векторды құраушыларға жіктеу .
Қысқаша тезисті конспект
1. Механикалық қозғалыс және оны
сипаттау.
2. Тыныштықтың салыстырмалылығы.
3. Материя туралы түсінік және оның
негізгі қасиеті.
4. Векторлық және скалярлық шамалар.
5. Векторлық шамаларға амалдар
қолдану.
6. Вектордың координаталар
осьтеріндегі проекциялары.
7. Дененің (материялық нүктенің)
координаталары және оның орын
ауыстыру векторының проекциялары.
2 слайд
Оқу мақсаты: 9.2.1.1 – Материялық нүкте, санақ жүйесі, механикалық қозғалыстың салыстырмалы-лығы ұғымдарының мағынасын түсіндіру 9.2.1.2 – векторларды қосу, азайту, векторды скалярға көбейту; 9.2.1.3 – вектордың координаталар осіне проекциясын анықтау, векторды құраушыларға жіктеу . Қысқаша тезисті конспект 1. Механикалық қозғалыс және оны сипаттау. 2. Тыныштықтың салыстырмалылығы. 3. Материя туралы түсінік және оның негізгі қасиеті. 4. Векторлық және скалярлық шамалар. 5. Векторлық шамаларға амалдар қолдану. 6. Вектордың координаталар осьтеріндегі проекциялары. 7. Дененің (материялық нүктенің) координаталары және оның орын ауыстыру векторының проекциялары.
#3 слайд
3 слайд
#4 слайд
Материалды қ нүкте – қарастырылып отырған есептің шартында өлшемі мен пішінін
елемеуге болатын денені айтамыз. Мысалы, Жер Күнді айналып жүргенде, біз Күнге
қарағанда Жерді материалдық нүкте деп айта аламыз. Ал біз Жер бетінде тұрып, Жерді
материалдық нүкте деп айта алмаймыз.
Санақ денесі – бұл салыстырмалы түрде барлық қалған
денелердің орны қарастырылатын дене. Санақ денесін
еркін түрде таңдайды. Не тиімді болса, сол санақ денесі
бола алады:
Дененің (мысалы ұшақтың) қозғалатындығы немесе
қозғалмайтындығы туралы төрелік айту үшін алдымен
санақ денесін таңдау керек, ал содан кейін
қарастырылатын дененің таңдалынған денемен
салыстырмалы түрде орны өзгере ме, осыны анықтау
керек
Пойызда отырған адам темір жол полотносына
қатысты қозғалады, бірақ пойыз вагонымен
салыстырғанда тыныштықта тұрады.
Жерде жатқан тас Жермен салыстырғанда
тыныштықта тұрады, бірақ Күнге қатысты
(Жермен бірге) қозғалады. Аспандағы ұшақ
бұлттарға қатысты қозғалады, бірақ ұшқыштың
орындығында отырған адамға қатысты
тыныштықта тұрады .Жүрілген жол s - Траекторияның ұзындығы
( физикалық шама)
ХБЖ -де: 1 м - негізгі бірлік!
1 км = 1000 м
1 дм = 0,1 м
1 см = 0,01 м
1 мм = 0,001 м
4 слайд
Материалды қ нүкте – қарастырылып отырған есептің шартында өлшемі мен пішінін елемеуге болатын денені айтамыз. Мысалы, Жер Күнді айналып жүргенде, біз Күнге қарағанда Жерді материалдық нүкте деп айта аламыз. Ал біз Жер бетінде тұрып, Жерді материалдық нүкте деп айта алмаймыз. Санақ денесі – бұл салыстырмалы түрде барлық қалған денелердің орны қарастырылатын дене. Санақ денесін еркін түрде таңдайды. Не тиімді болса, сол санақ денесі бола алады: Дененің (мысалы ұшақтың) қозғалатындығы немесе қозғалмайтындығы туралы төрелік айту үшін алдымен санақ денесін таңдау керек, ал содан кейін қарастырылатын дененің таңдалынған денемен салыстырмалы түрде орны өзгере ме, осыны анықтау керек Пойызда отырған адам темір жол полотносына қатысты қозғалады, бірақ пойыз вагонымен салыстырғанда тыныштықта тұрады. Жерде жатқан тас Жермен салыстырғанда тыныштықта тұрады, бірақ Күнге қатысты (Жермен бірге) қозғалады. Аспандағы ұшақ бұлттарға қатысты қозғалады, бірақ ұшқыштың орындығында отырған адамға қатысты тыныштықта тұрады .Жүрілген жол s - Траекторияның ұзындығы ( физикалық шама) ХБЖ -де: 1 м - негізгі бірлік! 1 км = 1000 м 1 дм = 0,1 м 1 см = 0,01 м 1 мм = 0,001 м
#5 слайд
Өзінің сандық мәнімен қоса кеңістіктегі бағытымен де
сипатталатын шамалар векторлық шамалар деп аталады.
Кеңістікте белгілі бір бағыты болмайтын, тек сандық мәнімен
ғана сипатталатын шамалар скалярлық шамалар деп аталады.
Векторларды қосу.
Векторларды азайту. Бір түзудің бойында жатқан немесе бір-біріне
параллель векторлар бір жаққа қарай не қарама-
қарсы бағытталуы мүмкін .
Векторлардың қосындысы мен айырымының
проекциялары
5 слайд
Өзінің сандық мәнімен қоса кеңістіктегі бағытымен де сипатталатын шамалар векторлық шамалар деп аталады. Кеңістікте белгілі бір бағыты болмайтын, тек сандық мәнімен ғана сипатталатын шамалар скалярлық шамалар деп аталады. Векторларды қосу. Векторларды азайту. Бір түзудің бойында жатқан немесе бір-біріне параллель векторлар бір жаққа қарай не қарама- қарсы бағытталуы мүмкін . Векторлардың қосындысы мен айырымының проекциялары
#6 слайд
Дененің координаталары және орын ауыстыру векторының проекциялары. 1 0 x s х х
2 0 y s y y
0
0
y y s
x x s
y
x
s
s - орын ауыстыру векторының х не у осіндегі
проекциясы сәйкес координатаның өзгерісіне тең.
6 слайд
Дененің координаталары және орын ауыстыру векторының проекциялары. 1 0 x s х х 2 0 y s y y 0 0 y y s x x s y x s s - орын ауыстыру векторының х не у осіндегі проекциясы сәйкес координатаның өзгерісіне тең.
#7 слайд
Есеп шығару( үлгісі): 1-жаттығу
№ 1 . Модульдері тең, ал бағыттары
қарама-қарсы болатын екі вектордың
қосындысы нөлге тең дәлелдеңдер
Бер :
а
b
Т/к : а + b = 0
Шеш уі :
а
b № 2 . Өзендегі су ағысының жылдамдығы
4м/с. Қайық суға қатысты 3м/с
жылдамдықпен ағысқа перпендикуляр
бағытта қозғалады. Қайық қозғалысының
жағаға қатысты жылдамдығын аңықтаңдар.
Т/к : Шеш уі : Есептеу :
Бер :
4м/с
=3м/с
υ
1 = υ=
υ
2 =υ
1 =
υ
1 υ
υ
2
№ 3 . 2-жаттығу-1
Уақыттың алғашқы мезетінде дене координаталары х
0 = -2м және у
0 = 4м болатын нүктеде еді. Дене
координаталары х
= 2м және у = 1м нүктеге орын ауыстырды. Орын ауыстыру векторының х
және у осьтеріндегі
проекциияларын табыңдар. Дененің орын ауыстыру векторын сызыңдар .
Бер: х
0 = -2м, у
0 = 4м S
х = х- х
0 S
х = 2-(-2)
= 4
х
= 2м, у = 1м S
у = у- у
0 S
у = 1- 4
= 4
жаубы: S
х = 4, S
у =4
7 слайд
Есеп шығару( үлгісі): 1-жаттығу № 1 . Модульдері тең, ал бағыттары қарама-қарсы болатын екі вектордың қосындысы нөлге тең дәлелдеңдер Бер : а b Т/к : а + b = 0 Шеш уі : а b № 2 . Өзендегі су ағысының жылдамдығы 4м/с. Қайық суға қатысты 3м/с жылдамдықпен ағысқа перпендикуляр бағытта қозғалады. Қайық қозғалысының жағаға қатысты жылдамдығын аңықтаңдар. Т/к : Шеш уі : Есептеу : Бер : 4м/с =3м/с υ 1 = υ= υ 2 =υ 1 = υ 1 υ υ 2 № 3 . 2-жаттығу-1 Уақыттың алғашқы мезетінде дене координаталары х 0 = -2м және у 0 = 4м болатын нүктеде еді. Дене координаталары х = 2м және у = 1м нүктеге орын ауыстырды. Орын ауыстыру векторының х және у осьтеріндегі проекциияларын табыңдар. Дененің орын ауыстыру векторын сызыңдар . Бер: х 0 = -2м, у 0 = 4м S х = х- х 0 S х = 2-(-2) = 4 х = 2м, у = 1м S у = у- у 0 S у = 1- 4 = 4 жаубы: S х = 4, S у =4
#8 слайд
Үйге тапсырма: § 1-2-3
1,2– жаттығу № 2
8 слайд
Үйге тапсырма: § 1-2-3 1,2– жаттығу № 2
#9 слайд
«Жауап дәлелдемесі»
рефлексиясы
1.Мен сабақта жұмыс
жасадым……..себебі………
2. Сабақтағы өзімнің жұмысыма ………
3.Сабақтың өтуі маған…….
4.Сабақ үстінде мен…..
5. Сабақ материалы маған………
6. Менің көңіл-
күйім……..
9 слайд
«Жауап дәлелдемесі» рефлексиясы 1.Мен сабақта жұмыс жасадым……..себебі……… 2. Сабақтағы өзімнің жұмысыма ……… 3.Сабақтың өтуі маған……. 4.Сабақ үстінде мен….. 5. Сабақ материалы маған……… 6. Менің көңіл- күйім……..
шағым қалдыра аласыз













