Оқушылардың жаратылыстану-ғылыми сауаттылығын дамыту жолдары

1 слайд
Оқушылардың жаратылыстану-ғылыми сауаттылығын дамыту жолдары Талдықорған қаласы «МДШО бар № 9 орта мектеп»КММ химия пәнінің мұғалімі Тленчиева Мадина Муратовна

2 слайд
PISA ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЗЕРТТЕУІ ЖАЙЛЫ НЕ БІЛЕМІЗ? https://docs.google.com/forms/d/1ANprwN73Pz_3KSUOzqVQynp4- cSCFWojlHTdhEipLQ0/edit Google forms

3 слайд
Функционалдық сауаттылықА дамның сыртқы ортамен қарым- қатынасқа кіру қабілеттілігі  Кез-келген жағдайға аса тез бейімделуі мен жұмыс істеуін қамтамассыз ету Болашақта әлеуметтік, мәдени, саяси және экономикалық қызметтерге белсенді қатысуына бейімдеу Химия сабағында алған білімдерін оқушылар күнделікті өмірде қолдана білу

4 слайд
Функционалды сауаттылықтың қ а ндай формалары бар? Математикалық сауаттылық Ғылыми жаратылыстану сауаттылығы Оқу сауатылығы Компьютерлік сауаттылық  Ақпаратық сауаттылық Тұрмыстық сауаттылық Қоғамдық-саяси сауаттылық  Төтенше жағдайларда өзін ұстай білу сауаттылығы  Коммуникативті сауаттылық Кәсіби сауаттылық

5 слайд
«Білім сапасын бағалау Ұлттық орталық» TIMSS ( Trends in International Mathematics and Science Study ) Математикалық және жаратылыстану білімді бағалау бойынша Халықаралық зерттеу PISA ( Programme for International Student Assessment ) Оқушылардың білім жетістіктерін бағалау бойынша Халықаралық зерттеу PIRLS ( Progress in International Reading Literacy Study ) Мәтінді оқу және түсіну сапасы бойынша Халықаралық зерттеу Халықаралық салыстырмалы зерттеулер

6 слайд
 мұғалім тәжірибесін талдауға және қайта қарастыруға, оқушылардың функционалдық сауаттылығы мен креативті ойлауын дамыту ға бағытталған.  15 жастағы оқушылардың білімін тексеруге арналған халықаралық тестілеу ү ш жыл да бір рет өткізіле ді және оқушылардың білім алудағы жетістіктерін бағалайды. Әр бір кезекті тестілеу шеңберінде белгілі бір дағды ға баса назар аударылады.  PISA-2021 зерттеуінің негізгі бағыты математикалық сауаттылық , математиканы әртүрлі жағдайлардағы практикалық міндеттерді шешуде пайдалану, маңызды құрамдас бөлігі математикалық ойлау болып табылады.  Зерттеудің жаңа бағыты оқушылардың креативті ойлауына арналған – өз бетінше шешім қабылдауды және таптаурын болған қалыптарды ұстанбауды үйрену.  Автомат тандыру және жасанды интеллект. Компьютерлік ойлау тұжырымдамалары мен цифрлық технологияларды ұтымды қолдана білу.«ОҚУШЫЛАРДЫҢ ЖАРАТЫЛЫСТАНУ -ҒЫЛЫМИ ЖӘНЕ ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫН, КРЕАТИВТІ ОЙЛАУЫН ДАМЫТУ»

7 слайд
2018 ЖЫЛҒЫ ТАПСЫРМАЛАРДЫ ТАЛДАУ КЕЛЕСІ МӘСЕЛЕРДІ АЙҚЫНДАДЫ  тапсырмаларда нақты, таныс емес жағдайлар ұсынылады;  кіріспе ақпараттың көлемі ауқымды, негізінен әдеттегі мектеп тапсырмаларының шарттары емес, ғылыми-көпшілік мазмұндағы мәтіндер беріледі;  тапсырмалар тақырыптық бөліктерге топтастырылып (3-6 тапсырмадан), өз ішінде бірқатар «сюжеттер» әрі қарай дамытылады;  көптеген тапсырмаларда нақты деректер келтіріліп, кесте, сызба немесе диаграммалар түрінде берілген;  тапсырмалардың шамамен 30%-ы қоршаған орта (экология) проблемаларына арналған.

8 слайд
2018 ЖЫЛҒЫ НӘТИЖЕЛЕР Оқу сауаттылығы бойынша нәтижелер Математикалық сауаттылық бойынша нәтижелер Жаратылыстану- ғылыми сауаттылық бойынша нәтижелер

9 слайд
 Оқушылардың алған білімін қалай жетілдіруге болады?  Жаңа білімді қалай арттыруға болады?

10 слайд
Жаратылыстану-ғылыми сауаттылық  ...әлемнің көптеген елдерінде мектеп шеңберінде жаратылыстану ғылымдарын оқытудың негізгі мақсаты ретінде қарастырылады және адамның жаратылыстану ғылымдары бойынша білімін нақты өмірлік жағдайларда қолдана алмау  ...PISA зерттеуінің көптеген циклдері аясында осы бағыт бойынша тестілеу нәтижелерінде айтарлықтай ілгерілеудің болмауы алаңдатады БҰЛ НЕГЕ БАЙЛАНЫСТЫ? - ... құбылыстарды ғылыми тұрғыдан түсіндіре алмау. - ... жаратылыстану-ғылыми зерттеудің ерекшеліктерін түсінбеу - … қорытынды тұжырым жасау үшін деректерге түсініктеме бере алмау және ғылыми дәлелдерді тиімді пайдалана алмау.  Тақырыптық бөлімдерге топтастырылған осындай тапсырмалар PISA бағалау құралдарының құрамына енеді. Тақырыптық бөлімдерде шынайы жағдайды сипаттайтын нақты мәселелер ұсынылады және осы жағдайға байланысты бірқатар сұрақ-тапсырмалар беріледі.  Жаратылыстану-ғылыми сауаттылық құзыреттілігін бағалау құралдары оқушылардың белгілі бір жағдайлар аясында өз құзыреттіліктерін көрсетуіне бағытталған, бұл білім берудің жаратылыстану-ғылыми сауаттылықты арттыру мақсатында тәжірибеге бағдарланған сипатын көрсетеді. 10

11 слайд
15 жастағы оқушылардың жаратылыстану-ғылыми сауаттылығын анықтау үшін оларда қандай білік-дағдылар қалыптасқан болуы тиіс? 1. ПӘНДІК НӘТИЖЕЛЕР: - пәнге қатысты жаратылыстану-ғылыми түсініктер мен терминдерді, заңдар мен әдіс-тәсілдерді білу; - жаратылыстану-ғылыми бағыттағы жобалау-зерттеу жұмыстарының міндеттері мен әдіс-тәсілдері, қоршаған ортаның сапасын бағалау технологиялары мен компоненттері, табиғи жүйелердің құрылымы мен қызметтері туралы қажетті ақпарат көлемін игеру; - жаратылыстану-ғылыми пәндер бойынша зертханалық құрал- жабдықтарды, табиғат құбылыстарын, процестер мен нысандарын білу; - қоршаған орта нысандарының жай-күйін бағалай білу; - қоршаған ортаға антропогендік, яғни адамзаттың іс-әрекеті әсерінің жақын болашақтағы салдарларын болжау; - қоршаған ортаның сапасын бағалаудың сандық көрсеткіштерін пайдалану; - экологиялық жағдайды талдау, оның себептері мен экологиялық салдарларын анықтау; - ресурс үнемдеу технологияларын білу және меңгеру, табиғат пайдалану стратегияларын бағалау. 11

12 слайд
2. ПӘННЕН ТЫС ДАҒДЫЛАР: - жаратылыстану ғылымдары бойынша немесе басқа да ақпараттарды өз бетінше іздеу, жүйелі талдау, жинақтап қорыту және сын тұрғысынан ойлап ұғыну; - оқу зерттеуі барысында алынған эмпирикалық деректерді өңдеу; - деректерді статистикалық өңдеу; - анағұрлым маңызды нәтижелерге баса назар аудару; - деректердің дұрыстығын қосымша зерттеу тәсілдерінің көмегімен дәлелдеу; - оқу зерттеуін, оқу жобасын (эксперимент) жүргізу: мақсаты мен міндеттерін белгілеу, зерттеу болжамын, проблемасын айқындау, атқарылатын жұмыстарды құрылымдау, қорытындылар мен практикалық ұсыныстарды тұжырымдау; - өз бетінше ғылыми эксперимент жоспарлау ; - командалық жұмысқа, өзіне сәйкес әлеуметтік рөлді қабылдауға дайын болу; - командада жұмыс істеу, қарым-қатынасқа, келісімге келуге, шешім қабылдауға дайын болу; - проблеманы шешудің балама жолдарын қалыптастыра білу, әдіснамалық ашықтық . 12

13 слайд
3. ТҰЛҒАЛЫҚ НӘТИЖЕЛЕР: - табиғат нысандарына жанашырлықпен қарау; - табиғатқа, табиғат нысандарына құндылықтық бағдарды қалыптастыру; экологиялық мәдениет негіздері; - өз ойын жеткізе білу, сөйлеу мәдениеті; - өз жұмысының нәтижелеріне сын көзімен қарай білу; - басқалардың жұмысының нәтижелеріне әлеуметтік төзімділік және толеранттылық; - өзара және өзін-өзі дұрыс бағалай білу; - жұмыс нәтижелерін шығармашылық тұрғыдан қарастыру және түзетулер енгізіп жетілдіре білу; - табиғатпен қарым-қатынас салдарларын, адамзаттың іс- әрекеті мен табиғи орта экологиясы талаптарының арақатынасын өз бетінше зерделей білу; - табиғи ортамен қарым-қатынас тәсілдерінің келешегін болжау. 13

14 слайд
ТАПСЫРМАЛАРДАҒЫ КРЕАТИВТІЛІК: ТАПСЫРМАЛАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ МЕН ТҮРЛЕРІ

15 слайд
 Әлеуметтік және ғылыми проблемаларды шешу

16 слайд
Жаратылыстану - ғылыми сауаттылық аясында оқушылардың қандай дағдыларын дамыту маңызды?  Қабілеттер: жаратылыстану - ғылыми білімді қолдану (контенттік білім) , проблемаларды айқындау (процедуралық білім) , қоршаған әлемді және ондағы адам әрекетінің салдарынан болатын өзгерістерді түсіну және тиісті шешімдер қабылдау үшін негізделген қорытынды жасау  Құзыреттіліктер: 16Талдау және қорытынды жасау (мәліметтер мен дәлелдемелерге ғылыми тұрғыдан түсінік беру) - ғылымның әртүрлі салаларындағы ғылыми деректерді, тұжырымдар мен дәлелдерді талдау мүмкіндігі. Зерттеу жүргізу (ғылыми сұрақтарды қалыптастыру үшін) ғылыми есептер мен зерттеу нәтижелерін сын тұрғысынан бағалау үшін қажет. Бұл ғылыми зерттеулерді сипаттау және бағалау мүмкіндігін анықтайды және мәселелерді ғылыми тұрғыдан шешу жолдарын ұсынады. Түсіндіру (құбылыстарды ғылыми тұрғыдан түсіндіру) бірқатар табиғи және техногендік құбылыстарды тану, бағалау және түсініктеме беру қабілеті ретінде анықталады.

17 слайд

18 слайд
Функционалдық сауаттылықты арттыруға арналған әдістер «Өрмекші аяқтары» Эдвард Дэ Боно 6 қалпағы Lapbook ресурсы Физикал ық және химиялық құбылыстарға мысал келтіруге үй тапсырмасына lapbook кітапшасын жасау

19 слайд
Скрапбукинг Қызықты эксперименттер мен элемент(қосылыс,формула) жаттау әдісі: функционалды сауаттылықтың шағын креативтлігі дамиды.8- сынып химия сабағында экожүйе және периодтық кесте тақырыптарына скрапбукинг жасау(топтық жұмыс) : жаратылыстану ғылыми сауаттылығының деректер мен дәлелдемелерді ғылыми тұрғыдан түсіндіру құзыреттілігі қалыптасады.

20 слайд
Кристалл өсірудің техникалары:теориялық материал, практика 7- сынып химия сабағында кристалл молекулаларын шарөзекті модельмен құрастырады, үй жағдайында кристалл өсіреді. Кристалл өсіруде оқушылар жаратылыстану ғылыми сауаттылығының құбылыстарға ғылыми тұрғыдан түсінік беру құзыреттілігі артады.

21 слайд
Жаратылыстану - ғылыми сауаттылық тапсырмаларын қарастырайық (оқу мақсатына негізделген тапсырмалар)

22 слайд
Тарау 8.1В «Заттардың формулалары және химиялық реакция теңдеулері» О.М: Табиғаттағы және тірі ағзалар мен адам тіршілігіндегі химиялық реакцияларды сипаттау Заводтар, автомабиль көліктері жүрген кезде ауаны ластайтын газдар бөледі. Сондай газдардың бірі күкірт диоксиді. Жаңбыр кезде күкірт диоксиді ауадағы оттекпен және сумен әрекеттесіп қышқыл жаңбырларды түзеді. (1) Реакция теңдеуін теңестіріңіз SO 2 + O 2 + H 2 O = H 2 SO 4 (2) Реакция типін анықтаңыз __________________________________________ (3) Қышқыл жаңбырлардың нәтижесінен мрамордан (СаСО 3 ) жасалған ғимараттардың бұзылуы байқалады. Осы кезде қандай химиялық реакция жүзеге асатынын жазыңыз __________________________________________ (4) Реакция типін анықтаңыз __________________________________________

23 слайд
Жауабы: (1) 2_+ _ = 2_ (2) қосылу (3) СаСО 3 + 2НСІ = CaCI 2 + H 2 O + CO 2 ( 4 ) алмасу

24 слайд
Тапсырма: (а) Адам ауызындағы бөлінетін сілекей әлсіз сілтілік ортаны көрсетеді. Тәтті тағам жегенде, құрамында қанты бар, ауыз қуысындағы бактерия қантты қышқылға айландырады. • Сілекейдің рН ортасы ________________________ (b) Оқушы тәтті тамақ жегенен кейін тісін тіспастасымен тазалайды. Тіспастасының құрамындағы сілті тәтті жегендегі бөлінген қышқылмен әрекеттеседі. • (1) Ауыз қуысындағы химиялық процесті атаңыз________________________________ • (2) Реакция нәтижесінде түзілетін екі өнімді атаңыз ______________________________ және ____________________________________  

25 слайд
Жауабы: • (а) қышқылдық • (b) бейтараптану/ алмасу • (c) тұз; су

26 слайд
Тапсырма: Табиғатта алуан химиялық процестер жүзеге асып жатады, соның бірі найзағай жарқырағанда ауадағы азот пен оттек реакцияласады. (1) Жүзеге асатын реакция теңдеуін жазыңыз және теңестіріңіз ____________________________________________ (2) Реакция типін анықтаңыз ___________________________________________

27 слайд
: Жауабы • ( 1 ) N 2 + O 2 = 2NO • ( 2 ) қосылу

28 слайд
8.2 , « » А В Зат мөлшері және « » Стехиометриялық есептеулер О.М: 8.1.1.1 -зат мөлшерінің өлшем бірлігі ретінде мольді білу және Авогадро санын білу

29 слайд
Тапсырма: Күкірттің 1 атомының массасы 5,32×10 -26 г. 1 қап күкірттің массасы 64 кг екенін ескере отырып, банктегі тиын санау әдісімен 2 қаптағы күкірттің атом санын анықтаңыз. Санау әдісінің жоспарын құрыңыз және есептеңіз.

30 слайд
: Жауабы 24,06˟10 29 атом

31 слайд
Тапсырма: Ғалымдардың көпшілігінің көзқарасы бойынша күніне 2 литр су ішу адам ағзасына пайдалы делінген. Күніне 2000 мл су ішетін адам бес күнде қанша моль және қанша молекула су ішетінін есептеңіз.О.М: 8.1.1.3 -масса, зат мөлшері және құрылымдық бөлшектер санын есептеу

32 слайд
Жауабы : 555,5 моль; 3,344˟10 26 молекула

33 слайд
О.М: 8.2.4.1 -кейбір металдар басқаларға қарағанда тотығуға тезірек ұшырайтындығын білу;8.1С Металдар белсенділігін салыстыру

34 слайд
Металдардың белсенділік қатары берілген Натрий белсенділігі жоғары Магний Алюминий Мырыш Темір Қалайы Мыс Алтын белсенділігі төмен Кейбір металдардың ашылу жылдары берілген Алюминий 165 жыл бұрын Мыс 7000 жыл бұрын Алтын 10000 жыл бұрын Темір 3 000 жыл бұрын Қорғасын 7 000 жыл бұрын Магний 135 жыл бұрын Натрий 95 жыл бұрын Қалайы 6 000 жыл бұрын Мырыш 2 000 жыл бұрын Тапсырма: Белсенділік қатары мен металдардың ашылу арасындағы байланысты талдаңыз• Тапсырма

35 слайд
Жауабы: Белсенді металдардың зерттеу уақыты аз болып келеді, белсенділігі төмен металдардың зерттеу уақыты көп болып келеді.

36 слайд
Тапсырма: • Мыс пен мырыш қоспасын балқыты...