#1 слайд
Қамбыл Мерей № 141 жалпы білім беретін мектеп 9 сынып

1 слайд

#2 слайд
Жеміс шырыны ашығанда түзілетін шарап спиртін адамдар өте ертеден пайдаланады. «Спирт» сөзі латынның «spiritus vini» – «шараптың рухы» деген сөзінен шыққан. Шарап спиртінің формуласы С 2 Н 5 ОН. Жүзімнің, қанттың, крахмалдың ферменттік ашуы нәтижесінде түзілген бұл затты тұрмыста «спирт» деп атайды.

2 слайд

#3 слайд
Спирттер дегеніміз – молекуласында көмірсутек радикалымен байланысқа бір немесе бірнеше функционалдық гидроксил тобы бар органикалық заттарды айтамыз. Спирттердің жалпы формуласы: R-OH немесе C n -H 2n+1 OH СПИРТТЕР Бір атомды Көп атомды CH 3 -OH Метанол CH 3 -CH 2 -OH Этанол С H 2 -CH 2 CH 2 -CH-CH 2 OH OH OH OH OH Этиленгликоль Глицерин

3 слайд

#4 слайд
Формуласы Аттары CH 3 OH C 2 H 5 OH C 3 H 7 OH C 4 H 9 OH C 5 H 11 OH C 6 H 13 OH C 7 H 15 OH - Метанол, метил спирті - Этанол, этил спирті - Пропанол, пропил спирті - Бутанол, бутил спирті - Пентанол, пентил спирті - Гексанол, гексил спирті - Гектанол, гектил спирті

4 слайд

#5 слайд
ИЮПАК халықаралық атаулар жүйесі бойынша спирттерді көмірсутектердің атына – ол деген жұрнақ қосып атайды. Функционалдық ОН тобы байланысқан ең ұзын тізбек таңдап алынып, көміртек атомдарын гидроксил тобы жақын орналасқан жағынан бастап нөмірлейміз: CH 3 5 4 3 2 1 4 3 2 1 CH 3 -CH-CH-CH-CH 3 CH 3 - C - CH - CH 3 CH 3 CH 3 OH CH 3 OH 3 ,4 – диметилпентанол -2 3,3 – диметилбутанол -2

5 слайд

#6 слайд
1. Көміртек қаңқасының құрылысына С H 3 – CH 2 - CH 2 - CH 2 - OH бутанол -1 2. Көмірсутек тізбесіндегі гидроксил тобының орнына байланысты CH 3 - CH 2 - CH 2 - CH – CH 3 пентанол -2 ОН 3. Класаралық изомерлену СН 3 - О – С 2 Н 5 метил - этил эфирі

6 слайд

#7 слайд
Метил спирті  (метанол) СН 3 ОН. Өзіне тән иісі бар, түссіз сұйық зат. Өте улы. Көз жүйкесіне әсер етеді. Аздаған өлшері соқыр етеді, тіпті адамды өлтіріп жібереді. Метанол еріткіш ретінде автокөлік отынына қоспа ретінде және химия өнеркәсібінде құмырсқа қышқылын, пластмасса т.б. заттар алу үшін қолданылады. Өнеркәсіпте бояғыш заттар, еріткіштер ретінде қолданылады.

7 слайд

#8 слайд
Этил спирті  (этанол) С 2 Н 5 ОН өзіне тән иісі бар түссіз сұйықтық, суда жақсы ериді, қантты немесе крахмалды заттарды ашыту арқылы алынады. Этил спирті адам организіміне зиянды әсер етеді. Спиртті ішімдіктің әсерінен асқазан мен ішектің  кілегейлі қабықшасы зақымданады, бауырдың қызметі бұзылады. Спирт мидың қызметін тежеп, оның жүйке клеткаларын уландырып, адамның ойлау қабілетін төмендетеді, сөйлеу, қимыл үйлесімділігі бұзылады. Соңғы кезде этил спиртін ағаш жаңқаларынан өндіру әдісі кең дамуда

8 слайд

#9 слайд
Пропил спирті – пропанол СН 3 -СН 2 -СН 2 -ОН ацетол және еріткіштер алуға пайдаланады. Этиленгликоль – тәтті дәмді қоймалжың сұйық. Оны антифриз ретінде қолданады. Өнеркәсіпте полиграфияда, мата бояуда және косметикалық препараттарда дайындпауда қолданады. Лактар, бояулар алу үшін. Глицерин           СН 2 -ОН тәтті дәмді, қоймалжың   СН-ОН сұйық, табиғи майларды синтездеу

9 слайд

#10 слайд
1. Көмірсутектердің галоген туындыларынан алу: С 2 Н 5 Br + HOH C 2 H 5 OH + HBr 2. Қанықпаған көмірсутектерді гидратациялау арқылы алу: H 2 C= CH 2 + H 2 O H+ CH 3 - CH 2 OH 3. Метанолды өнеркәсіпте алу: СО + Н 2 Р .t. кат СН 3 ОН 4. Этанолды көмірсуларды ашыту арқылы да алады: С 6 Н 12 О 6 ферменттер 2 С 2 Н 5 ОН + 2СО 2 Глюкоза этанол

10 слайд

#11 слайд
Химиялық қасиеттері • Көмірсутектер сияқты құрамында көміртек пен сутек атомдары болғандықтан спирттер жанғанда да көміртек (IV) оксиді мен су түзіледі және жылу бөлінеді: С 2 Н 5 ОН + О 2  → 2СО 2 ↑ + 3Н 2 О + Q Спирттер жанғанда энергия түзілетіндіктен, оларды спирт шамында және кейбір елдерде автомобил жанармайы ретінде қолданады.   • концентрациялы күкірт қышқылы сияқты суды сіңіретін заттардың қатысуында этил спиртінен этилен алуға болады.                                                                                   Н2SO4 конц. СН 3  – СН 2 ОН    →   СН 2  =СН 2  + Н – ОН

11 слайд

#12 слайд
1. Спирттердің сілтілік және сілтілік жер мемалдармен әрекеттесуі 2С 2 Н 5 ОН + 2 Na 2 С 2 H 5 ONa + H 2 2. Жануы С 2 Н 5 ОН +3О 2 2 СО 2 + 3Н 2 О 3. Спирттердің тотығу біріншілік спирттердің тотығуы: О О СН 3 – СН 2 – ОН (о) СН 3 – С (о) - СН 3 -С этанол -Н2О Н ОН сірке қышқылы Екіншілік спирттің тотығуы: СН 3 - СН – СН 3 (О) СН 3 –С – СН 3 ОН -Н 2 О ОН Пропанол -2 ацетон

12 слайд

#13 слайд

13 слайд

#14 слайд
ЕріткішКөк- сағыз Тамақ Өнер- кәсібі Медици- нада Бояу- лар Отын Парфю- мерия Пласт- массаC 2 H 5 OH

14 слайд

#15 слайд
ЕРІТКІШ О Н- С ОН Құмырсқа қышқылы О Н- С Н ФормальдегидСН 3 ОН Пласт- масса Отын СН 3 С l Хлор- метан

15 слайд