#1 слайд
  Тақырыбы: «Инклюзивті мектепте психикалық дамуы тежелген балаларды оқыту мен тәрбиелеудің психологиялық- педагогикалық аспектілері»

1 слайд

#2 слайд
Дамуы тежелген балалар психологиясы және педагогикасы арнайы психологияның бағыттарының бірі, мұнда мектепке дейінгі және мектеп жасындағы дамуы тежелген балалардың танымдық іс әрекеті мен жеке тұлғасының динамикасы зерттеледі. Дамуы тежелген деп мидың органикалық зақымы салдарынан танымдық іс әрекетінің бұзылуы байқалатын балаларды атайды. XVIII ғасырданбастап Ж. Эски-роль, Э.Сеген, Ф.Гальтон, А. Бине, Э.Крепелин, Дж. Кэттэл сияқты психиатрлар ақыл ой дамуындағы ауытқушылықтардың негізгі көріністерін талдау және зерттеумен айналысты. Олардың алдағы негізгі міндеті интеллектуалдық жетіспеушіліктің психикалық аурулармен ара байланысын анықтау және бұл бұзушылықтардың тереңдігін анықтау болды. ХІХ ғ ортасынан бастап көптеген европалық елдерде жалпыға ортақ бастапқы білім беру жаппай енгізіле бастаған кезде мектеп білімдерін игерудегі тежеу болған интеллектуалдық жетіспеушілігі анықтау мәселесі шиеленісе түсті. Осы кезде психикалық жағынан сау демек мектеп бағдарламасын игере алмайтын балалар жіберілетін қосымша мектептер ашылды. Ресейлік ғылымда интеллектуалдық жетіспеушіліктің түрлі көріністерін зерттеу кейінгі кезде ХХ ғ бас кезінде басталып ХХ ғ 20 жж Л.С. Выготскийдің күшімен негізделген дефектологияның зерттеу пәніне арналды. Жалпыға ортақ мектептерде білімді игеруде артта қалатын балалар бар екендігіне түңғыш рет ғұламалардың назарын аударған К.Д. Ушинский болды. Педагогтар мен психологтар осы артта қалушылықтың талдауына көп көңіл бөлген. Жиі жағдайда білімді игерудегі артта қалушылықты ақыл ой жетіспеушілігімен түсіндіретін және осы жағдайға байланысты Ресейде көмекші мектептер ашыла басталды. ХІХ ғ ортасында дәрігерлер ақыл ойы тежеу балаларды психиатриялық емхананың басқа пациенттерінен бөле бастады. Оларды тәрбиелеу және оқыту барысында олардың психикалық іс әрекетінің ерекшеліктері жөнінде білімдер мен мағлұматтар жинақталды. 1915— 1916 жж Ресейде Г.Я. Трошиннің «Тәрбиелеудің антропологиялық негіздері. Дамуы қалыпты және дамуы тежеу балалардың салыстырмалы психологиясы» атты тұңғыш фундаменталды еңбегі шықты. Автор бұл еңбекте шетелдердің және ресейлік зерттеушілерден алынған материалдарды қорытындылады. Олардың негізінде ақыл ойының дамуы тежеу балалардың танымдық процесстері мен жеке тұлғалық ерекшелігі жөнінде бірқатар қызық тұжырымдамалар білдіртті. Соның ішінде дамуы тежелген балалардың дамуы, дамуы дұрыс және дамуы бұрыс балаларды дамытудың заңдылықтарының ортақтығы жөнінде сияқты тұжырымдамалар. 1929 ж Мәскеуде балалар үйлердің және арнайы мектептердің ғылыми тәжірибелік институты ашылды, мұнда көптеген жас ғалымдар күштері жұмылдырылды. Олардың арасында Л.С. Выготский Ресейде жалпы және арнайы психологиясының дамуына зор үлесін қосты. Ол маңызды теориялық ережелерді құрастырды, солардың ішінде: Адамзат психикасының құрылысы жүйе түрде, оның бір буынының бұзылуы барлық жүйенің қызмет етуін өзгертеді;Баланың дамуының актуалды және жақын арадағы зоналары жөнінде;Дамуы дұрыс және аномалиялық балалардың дамуын шарттайтын факторлардың ұқсастығы жөнінде;Аномалиялық баланың дамуындағы алғашқы және екінші қатарлы ауытқуы жөнінде, психикалық дамуы кешеуілдеген балалармен коррекциялық педагогикалық жұмысының негізгі бағыттары жөнінде;Баланың жоғары психикалық қызметтерінің дамуының факторы ретінде ұжым жөнінде;Ақыл ой жетіспеушілігі кезінде интеллект және аффекттің ара қатынасының өзгеруі жөнінде;Психикалық дамуы кешеуілдеген балаға ертеден коррекциялық педагогикалық ықпал етудің маңызы жөнінде. Әдебиеттер тізімі .

2 слайд

#3 слайд
Пікірталас өткізу.   Пікірталастың бірнеше кезеңде ұйымдастырылады.   1-кезең, пікірталасқа кіріспе: пікірталастың мәселесі мен мақсатын тұжырымдау; талқылауға түрткі қалыптастыру – мәселенің маңыздылығын айқындап, оның шешілмегендігін және сұрақтың қарама-қайшылығын және т.б. көрсету; пікірталастың және оның негізгі кезеңдерінің уақыт тәртібін белгілеу; топтық қарым-қатынас ережелерін бірлесіп дайындау; пікірталас тақырыбын, қолданылатын терминдерді, ұғымдарды түсінудің бір мағыналылығын айқындау. Пікірталас кіріспесінің тәсілдері: мәселенің жағдаятын (ахуалын) ашып көрсету; бейнемазмұнды көрсету; материалдарды көрсету (мақалалар, құжаттар); мәселелік жағдаятты рөлдік ойнау; қарама-қайшы пікірді талдау – талқыланып отырған мәселе бойынша қарама-қарсы көзқарастың қақтығысуы; мәселелік сұрақтар қою; балама таңдау (тыңдаушыларға бірнеше көзқарастың немесе мәселені шешу тәсілдерінің біреуін таңдау ұсынылады

3 слайд

#4 слайд
2-кезең, мәселені талқылау:   Тыңдаушылар әр сұрақ бойынша пікірлер алмасады. Кезеңнің мақсаты – бір-бірімен салыстыра отырып барынша көп пікірлер, идеялар, ұсыныстар жинау. Жетекшінің міндеттері: уақыт тәртібінің сақталуын қадағалау; барлық тыңдаушылардың ойын айту мүмкіндігін қамтамасыз ету, сұрақтардың көмегімен белсенділігі төмен қатысушылардың жұмысын ынталандыру (“Сіз қалай ойлайсыз ?”, “ Сіз айтылған түсініктемеге қатағаттанасыз ба ?”, “ Айтылған пікірмен келісесіз бе ?”, “Біз сіздің пікіріңізді білгіміз келеді ” және т.б. ); пікірталас тақырыбынан ауытқуға жол бермеу; айтыс үшін пікірталастың таласқа ауысуын ескерту; пікірталастың жеке тұлғааралық қарсыласу мен жанжал деңгейіне өтпеуін қадағалау ; пікірталас басылған жағдайда қатысушылардың белсенділігін арттыру ;

4 слайд

#5 слайд
3-кезең талқылау қорытындысын шығару:   тыңдаушылардың келісілген пікірді дайындауы және топтық шешім қабылдауы; жүргізушінің пікірталас тыңдаушылардың толық келіскен ұстанымына келмеген жағдайда қарама-қарсы ұстанымдардың басым көзқарастарын және жағдаяттың бір-біріне жақын сәттерін атап көрсетуі; білім алушылардың келешекте мәселенің мәнін түсінуге және оның шешу жолдарын іздестіруге бағыттау; пікірталастың талқыланған мәселені шешудегі және педагогикалық мақсаттарға, әрбір қатысушының оң үлесіне қолжеткізудегі тиімділігін бірлесе бағалау.  

5 слайд

#6 слайд
«Дөңгелек үстелді» өткізу бойынша әдістемелік нұсқау  «Дөңгелек үстелді» өткізудің негізгі мақсаты тыңдаушылардың өз ойын айту, пікірін дәлелдеу, ұсынылған шешімді негіздеу, өзінің ұстанымын қорғау сияқты кәсіби біліктілігін қалыптастыру болып табылады. Сол арқылы ақпаратты бекіту және қосымша материалмен өзіндік жұмысын орындау, сонымен қатар талқылауды қажет ететін сұрақтар мен мәселелерді анықтау жүзеге асады. «Дөңгелек үстелді» ұйымдастыру барысындағы маңызды міндеттер: пікірталас барысында берілген тақырып бойынша бір-екі мәселені, өткір жағдайды талқылау; әртүрлі көрнекі материалдар (сызбалар, диаграммалар, графиктер, аудио және видео жазбалар, фото және кино құжаттар); қолдану арқылы пікірлерді көрсету; негізгі сөз сөйлейтіндерді мұқият дайындау (баяндамалармен, шолулармен шектелмей, өз пікірін, дәлелдемелері мен дәлелдерін айту) болып табылады.

6 слайд

#7 слайд
«Дөңгелек үстелді» өткізу барысында келесі ерекшеліктерді ескеру қажет: - қарым-қатынас, тілдесу үдерісі жүзеге асып, қатысушылардың көз алдында өтуі тиіс. «Дөңгелек үстел» алғышарты, яғни қатысушыларды бір-біріне қарама-қарсы орналастыру жалпы алғанда белсенділіктің артуына, айтылған пікірлер санының және талқылауға әрбір қатысушының пікірталасқа қатысу мүмкіндігінің артуына, вербалды емес қатынас құралдарын (ым-шара, қимыл, көңіл-күй көрінісі) қолдануға әкеледі; - оқытушының топтың тең құқылы мүшесі рөлінде болуы жағдайдың формальдылығын төмендетеді. Қалыпты жағдайда қатысушылар өздерінің пікірлерін бір-біріне емес оқытушыға арнайды. Егер оқытушы тыңдаушылардың арасында болса, онда топ мүшелерінің бір-бірімен қарым- қатынасы жиірек болады, сонымен қатар тыңдаушылар мен оқытушы арасындағы өзара түсіністікті дамыту мен пікірталас үшін қолайлы жағдайдың қалыптасуына ықпал етеді. лады.

7 слайд

#8 слайд
«Дөңгелек үстелді» келесі үлгіде ұйымдастырған дұрыс: - оқытушы мәселені жан-жақты талқылауға мүмкіндік беретін сұрақтарды тұжырымдайды (оған тыңдаушыларды қамту ұсынылады); - ерекше сұрақтарды жан-жақты ашу үшін арнайы мамандар (заңгер, әлеуметтанушы, психолог, экономист) шақырылуы мүмкін; - сабақ барысында сұрақтар белгіленген реттілікпен талқыланады. Тыңдаушылардың арнайы дайындаған баяндамалары талқыланып, толықтырылады. «Дөңгелек үстелдің» кез келген тақырып бойынша негізгі бөлімі барлық қатысушылардың міндетті орындайтын келісімін қабылдау болып табы

8 слайд

#9 слайд
Арт терапия әдістемелері білімгерлермен келеңсіз жағдайларды болдармаудың алдын – алуға көмектеседі. Мана кестелерде арт терапия техникалары мен әдістемелерін қолдану бағыты мен топпен және жеке жүргізілген жұмыс кестесі көрсетілген. Арт терапия техникалары мен әдістемелері Жұмыс бағыты Жұмыс түрлері Жағымсыз көңіл-күй немесе шешілмеген мәселе Психодиагностика. Кеңес беру. Қобалжу, үрей деңгейін анықтау. Қажеттілік базасын анықтау Психодиагностика. Психокоррекция. Қанағаттану сезімін анықтау “Тәуелсіздік талы” Психодиагностика. Эмоционалды реттеуін анықтау. Мінез-құлық ауытқуларын суициалды жағдайын анықтау ” Отбасы психометрикасы” әдістемесі Психодиагностика. Кеңес беру. ҰБТ-ға психологиялық жұмыстар. Өзіне немесе отбасының ішкі қысымын анықтау “Үш тал” әдістемесі Психодиагностика. Психокоррекция. Эмоционалды реттеуін анықтау

9 слайд

#10 слайд
“Үш тілек”, “Бақыт аралы”, “Қорқыныш”, “Менің сүйікті жануарым”, “Менің үйім” Психодиагностика. Психокоррекция. Суицидтің алдын алу шаралары. Келешек өмір немесе абстрактілі ұғымдарды анықтау “Топ маған, ал мен оларға не бердім?” “Топтағы қарым-қатынастан нені күттім және не алдым?” Психодиагностика. Психокоррекция. Топтағы қатынастар “Менің өткен және келешек өмірім” “Өзімді сенімсіз сезінетін өмірлік жағдайлар” “Менің әдетті күнім” “Автопортрет” Психодиагностика. Кеңес беру. Сенімділік қалыптастыру “Жануарлар достығы” (ертегі терапиясы) “Өз өмірің туралы ертегі” Психокоррекция. Өзіндік сезімдерін отбасылық немесе сыныптағы, коллективтегі қарым- қатынасты анықтау “Жеке тұлға силуеті” Адам скульптурасы (сазбалшық немесе пластилиннен) Менің отбасым 1. Идеалды сурет 2. Реалды сурет 3. Отбасы тарихын аяқтау Психокоррекция. ҰБТ-ға дайындық. Отбасындағы қарым- қатынас

10 слайд

#11 слайд
Психокоррекциялық топпен жүргізілген жұмыстардың кестесі Кезеңдер   Нәтижелер І Үрейлілікті анықтау Әдіс: «Маған не ұнамайды» Автор: еркін тақырыпта Өңдеу мен талдауды қажет ететін әдістемелер: бала суретін интерпретациялау ІІ Арт-терапиялық техникаларды қолдану арқылы топта сабақ өткізу «10 сурет» техникасы   1. Саз балшықпен мүсіндер өткен, бүгін салыстыру Қысымды шешу 2. «5 сауал – 5 жауап» техникасы Мақсатты белгілі бір уақыт ішінде бейне мен сезім түрінде қою 3. «Креативті әңгіме» техникасы Өз мүмкіндіктерін, жоспарларын, қорқыныштарын сөз арқылы шығару жолымен ұғыну

11 слайд

#12 слайд
4.«Құрғақ жапырақтар» техникасы Өзіндік бағаны көтеру 5.Өз есімімен жұмыс Өзін осы қалпында қабылдау. Басым кәсіби мүлделерді анықтау 6.«Коллаж» техникасы Үрейлілік деңгейін төмендету 7. Топтағы қорытынды сабақ. Нәтижелерді шығару. Қатысушылардан кері байланыс алу.   ІІІ Үрейлікті қайта анықтау Өңдеу мен талдау, салыстыруды қажет ететін әдістемелер

12 слайд

#13 слайд

13 слайд

#14 слайд
Назарларыңызға рахмет! Сіздерге жақсылық, сәттілік тілеймін.

14 слайд