Презентация тақырыбы: "Өсімдік ұлпалары" 6 сынып

1 слайд
БиологиялБиологиял ық диктант ық диктант 1. Өсімдікке жасыл түс беріп фотосинтез1. Өсімдікке жасыл түс беріп фотосинтез процесіне қатысатын жасыл пигмент - ... бар. процесіне қатысатын жасыл пигмент - ... бар. 2. Цитоплазма ішіндегі шырынға толы, сыртында 2. Цитоплазма ішіндегі шырынға толы, сыртында қабықшасы бар қуысты ... дейді. 3. Жасуша ..., ..., ... . 4. қабықшасы бар қуысты ... дейді. 3. Жасуша ..., ..., ... . 4. Қабықшасы қалың, қатты, ыстық суда, қышқыл мен сілтіде Қабықшасы қалың, қатты, ыстық суда, қышқыл мен сілтіде ерімейтін ... тұрады.ерімейтін ... тұрады. 5. Цитоплазманың ішінде ерекше оқшауланып тұратын тығыз 5. Цитоплазманың ішінде ерекше оқшауланып тұратын тығыз дене – ... . 6. ... жапырақтан сабақ бойымен қозғалып келген дене – ... . 6. ... жапырақтан сабақ бойымен қозғалып келген органикалық заттардың тамыр, түйнек, тамырсабақтарда қорға органикалық заттардың тамыр, түйнек, тамырсабақтарда қорға жиналуына қатысады. 7. ... жасуша ішінде болатын жұмыртқа жиналуына қатысады. 7. ... жасуша ішінде болатын жұмыртқа ақуызына ұқсас мөлдір, желім тәрізді созылмалы, қоймалжың тірі ақуызына ұқсас мөлдір, желім тәрізді созылмалы, қоймалжың тірі зат. 8. Хромопласт пластидтер дамуының ... . 9. ... ... жасушалары зат. 8. Хромопласт пластидтер дамуының ... . 9. ... ... жасушалары мен өсімдіктің шырынды мүшелерінде жасуша шырыны өте көп. мен өсімдіктің шырынды мүшелерінде жасуша шырыны өте көп. 10. Пластидтер гүл күлтелеріне, піскен жемістерге, 10. Пластидтер гүл күлтелеріне, піскен жемістерге, жемтамырларға ..., ... түс береді. жемтамырларға ..., ... түс береді.

1 слайд

2 слайд
 Жауаптары : Жауаптары : 1)Хлорофилл; 2)Вакуоль; 3)Тыныс алады, 1)Хлорофилл; 2)Вакуоль; 3)Тыныс алады, қоректенеді, өседі; 4)Целлюлоза; 5)Ядро; қоректенеді, өседі; 4)Целлюлоза; 5)Ядро; 6)Лейкопластар; 7)Цитоплазма; 8)Ақырғы 6)Лейкопластар; 7)Цитоплазма; 8)Ақырғы кезеңі. 9)Піскен жемістердің; 10)Қызыл,сары; кезеңі. 9)Піскен жемістердің; 10)Қызыл,сары;

2 слайд

3 слайд
Зымыран сұрақтары: Зымыран сұрақтары:  Жасушада қандай процестер жүреді?Жасушада қандай процестер жүреді?  Микроскоптың негізгі бөліктерін ата?Микроскоптың негізгі бөліктерін ата?  Жасушаның ашылу тарихының себептері, ашқан Жасушаның ашылу тарихының себептері, ашқан ғалымдар?ғалымдар?  Жасушаның құрылысын ата?Жасушаның құрылысын ата?  Жасуша қабықшасының құрылысы, қызметі?Жасуша қабықшасының құрылысы, қызметі?  Цитоплазма дегеніміз не, қызметі?Цитоплазма дегеніміз не, қызметі?  Ядро құрылысы, қызметі?Ядро құрылысы, қызметі?  Пластидтер түрлері, қызметі?Пластидтер түрлері, қызметі?  Вакуоль дегеніміз не, қызметі?Вакуоль дегеніміз не, қызметі?  Жасушаның химиялық құрамы?Жасушаның химиялық құрамы?

3 слайд

4 слайд
Сабақтың тақырыбы: Сабақтың тақырыбы: Өсімдік ұлпалары Өсімдік ұлпалары

4 слайд

5 слайд
Шығу тегі ,құрылысы, атқаратын қызметі ұқсас жасушалар тобын ұлпа дейді Ұлпалар түрлеріТүзуші Негізгі Өткізгіш Жабын Бөліп шығарушы Тірек

5 слайд

6 слайд
Ұлпалар түрлеріҰлпалар түрлері

6 слайд

7 слайд
1.Түзуші ұлпа (меристема, грекше «меристос» - бөлінетін, бөлуш1.Түзуші ұлпа (меристема, грекше «меристос» - бөлінетін, бөлуш і) барлық і) барлық ұлпалардан бұрын түзіледі. Сабақтың, тамырдың ең ұшына орналасқан ұлпалардан бұрын түзіледі. Сабақтың, тамырдың ең ұшына орналасқан түзуші ұлпа жасушалары ерекше болады: өте ұсақ, қабықшасы жұқа, түзуші ұлпа жасушалары ерекше болады: өте ұсақ, қабықшасы жұқа, вакуольдері де ұсақ, ядросы жасушаның дәл ортасына орналасады. Ұдайы вакуольдері де ұсақ, ядросы жасушаның дәл ортасына орналасады. Ұдайы бөлінуге қабілетті, бір-бірімен тығыз жанасқан тірі жасушалардан тұрады. бөлінуге қабілетті, бір-бірімен тығыз жанасқан тірі жасушалардан тұрады. 2. 2. Жабын ұлпа өсімдік Жабын ұлпа өсімдік мүшелерінің сыртын қаптап, кеуіп кетуден, сыртқы мүшелерінің сыртын қаптап, кеуіп кетуден, сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларынан сақтайды. Жабын ұлпа ортаның қолайсыз жағдайларынан сақтайды. Жабын ұлпа өң, тоз, қыртысөң, тоз, қыртыс деп бөлінеді. деп бөлінеді. 3. 3. Негізгі ұлпа Негізгі ұлпа – өсімдіктердің барлық мүшелерінде кездесетіндіктен – өсімдіктердің барлық мүшелерінде кездесетіндіктен негізгі ұлпа деп аталады. Барлық ұлпалардың ішінде де болады. негізгі ұлпа деп аталады. Барлық ұлпалардың ішінде де болады. Жасушалары тірі, пішіндері атқаратын қызметіне қарай домалақ, цилиндр, Жасушалары тірі, пішіндері атқаратын қызметіне қарай домалақ, цилиндр, эллипс тәрізді әр түрлі. Жасуша қабықшасы жұқа, цитоплазмасы эллипс тәрізді әр түрлі. Жасуша қабықшасы жұқа, цитоплазмасы қабықшаны астарлай орналасады. Жасушааралық кеңістіктері өте кең қабықшаны астарлай орналасады. Жасушааралық кеңістіктері өте кең болады. Атқаратын қызметіне байланысты негізгі ұлпалар болады. Атқаратын қызметіне байланысты негізгі ұлпалар – – фотосинтездеуші, қор жинаушы, су жинаушы, ауа жинаушы деп бөлінеді. фотосинтездеуші, қор жинаушы, су жинаушы, ауа жинаушы деп бөлінеді.

7 слайд

8 слайд
1.Түзуші ұлпа1.Түзуші ұлпа (меристема, грекше «меристос» - бөлінетін, (меристема, грекше «меристос» - бөлінетін, бөлуші) барлық ұлпалардан бұрын түзіледі. Сабақтың, бөлуші) барлық ұлпалардан бұрын түзіледі. Сабақтың, тамырдың ең ұшына орналасқан түзуші ұлпа жасушалары тамырдың ең ұшына орналасқан түзуші ұлпа жасушалары ерекше болады: өте ұсақ, қабықшасы жұқа, вакуольдері де ерекше болады: өте ұсақ, қабықшасы жұқа, вакуольдері де ұсақ, ядросы жасушаның дәл ортасына орналасады. Ұдайы ұсақ, ядросы жасушаның дәл ортасына орналасады. Ұдайы бөлінуге қабілетті, бір-бірімен тығыз жанасқан тірі бөлінуге қабілетті, бір-бірімен тығыз жанасқан тірі жасушалардан тұрады. жасушалардан тұрады.

8 слайд

9 слайд
2. Жабын ұлпа өсімдік мүшелерінің сыртын қаптап, 2. Жабын ұлпа өсімдік мүшелерінің сыртын қаптап, кеуіп кетуден, сыртқы ортаның қолайсыз кеуіп кетуден, сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларынан сақтайды. жағдайларынан сақтайды. Жабын ұлпа өң, тоз, қыртыс деп бөлінеді. Жабын ұлпа өң, тоз, қыртыс деп бөлінеді.

9 слайд

10 слайд
Өсімдіктердің барлық мүшелерінде кездесетіндіктен Өсімдіктердің барлық мүшелерінде кездесетіндіктен негізгі негізгі ұлпа ұлпа деп аталады. Барлық ұлпалардың ішінде де болады. деп аталады. Барлық ұлпалардың ішінде де болады. Жасушалары тірі, пішіндері атқаратын қызметіне қарай домалақ, Жасушалары тірі, пішіндері атқаратын қызметіне қарай домалақ, цилиндр, эллипс тәрізді әр түрлі. Жасуша қабықшасы жұқа, цилиндр, эллипс тәрізді әр түрлі. Жасуша қабықшасы жұқа, цитоплазмасы қабықшаны астарлай орналасады. Жасушааралық цитоплазмасы қабықшаны астарлай орналасады. Жасушааралық кеңістіктері өте кең болады. Атқаратын қызметіне байланысты кеңістіктері өте кең болады. Атқаратын қызметіне байланысты негізгі ұлпалар – негізгі ұлпалар – фотосинтездеуші, қор жинаушы, су жинаушы, фотосинтездеуші, қор жинаушы, су жинаушы, ауа жинаушыауа жинаушы деп бөлінеді. деп бөлінеді.

10 слайд

11 слайд
44 . . Тірек ұлпаТірек ұлпа сы жасушаларының қабығы қалың, сы жасушаларының қабығы қалың, қатты, өсімдіктің сабақтарында, жапырақтарында, қатты, өсімдіктің сабақтарында, жапырақтарында, жемістерінде болады. Сабаққа, жапрыақ сабағына, жемістерінде болады. Сабаққа, жапрыақ сабағына, жүйкелеріне беріктік қасиет беріп, тірек қызметін жүйкелеріне беріктік қасиет беріп, тірек қызметін атқарады. Нәзік сабақтар қатты дауыл соқса да атқарады. Нәзік сабақтар қатты дауыл соқса да сынбайды. Тақтасы үлкен жапырақтардың қатты сынбайды. Тақтасы үлкен жапырақтардың қатты желге жыртылмай, керіліп, сабақтан үзіліп кетпеуі желге жыртылмай, керіліп, сабақтан үзіліп кетпеуі тірек ұлпасына байланысты. Алмұрт, шетен, беже тірек ұлпасына байланысты. Алмұрт, шетен, беже (айва) жемістерінің жұмсақ етіндегі қатты қиыршық (айва) жемістерінің жұмсақ етіндегі қатты қиыршық жасушалар – тірек ұлпа. жасушалар – тірек ұлпа.

11 слайд

12 слайд
Тірек ұлпалары (1,2), Бөліп шығарушы ұлпа (3)Тірек ұлпалары (1,2), Бөліп шығарушы ұлпа (3)

12 слайд

13 слайд
5. 5. Өткізгіш ұлпа Өткізгіш ұлпа – қоректік заттарды өсімдіктің бір мүшесінен – қоректік заттарды өсімдіктің бір мүшесінен екінші мүшесіне өткізеді. Тамырдың сорып алған минералды екінші мүшесіне өткізеді. Тамырдың сорып алған минералды тұздарының судағы ерітіндісін жер үсті мүшелеріне жеткізеді. тұздарының судағы ерітіндісін жер үсті мүшелеріне жеткізеді. Жапрықта түзілген органикалық заттарды жер асты мүшесі тамырға Жапрықта түзілген органикалық заттарды жер асты мүшесі тамырға өткізеді. Атқаратын қызметіне байланысты өткізгіш ұлпа өткізеді. Атқаратын қызметіне байланысты өткізгіш ұлпа жасушаларының пішіндері де түрліше болып өзгерген. Ұзынша жасушаларының пішіндері де түрліше болып өзгерген. Ұзынша жасушаның қабырғасы ағаштанған қалың. Жұқарған жерлері жасушаның қабырғасы ағаштанған қалың. Жұқарған жерлері арқылы қоректік ерітінді сүзіліп екінші жасушаға өтеді. арқылы қоректік ерітінді сүзіліп екінші жасушаға өтеді. 6. 6. Бөліп шығарушы ұлпаБөліп шығарушы ұлпа .Өсімдіктің жануарлар сияқты .Өсімдіктің жануарлар сияқты керексіз заттарды бөліп шығаратын арнаулы мүшелері болмайды. керексіз заттарды бөліп шығаратын арнаулы мүшелері болмайды. Өсімдікте орналасуына байланысты бөліп шығарушы ұлпа Өсімдікте орналасуына байланысты бөліп шығарушы ұлпа жасушаларының пішіндері әр түрлі. Жасуша қабықшасы қажетсіз жасушаларының пішіндері әр түрлі. Жасуша қабықшасы қажетсіз заттарды бөліп шығару үшін жұқа күйінде ұзақ сақталады. Керексіз заттарды бөліп шығару үшін жұқа күйінде ұзақ сақталады. Керексіз заттар жасушада шектен тыс артық жиналғанда цитоплазмасы заттар жасушада шектен тыс артық жиналғанда цитоплазмасы жойылып, қабықшасы қатайып, қалыңдап тозданады. Өсімдікте зат жойылып, қабықшасы қатайып, қалыңдап тозданады. Өсімдікте зат алмасудың нәтижесінде бөлінетін қатты және сұйық заттардың алмасудың нәтижесінде бөлінетін қатты және сұйық заттардың бөліп шығарылуы ұлпалардың қатысуымен жүзеге асады. бөліп шығарылуы ұлпалардың қатысуымен жүзеге асады.

13 слайд

14 слайд

14 слайд

15 слайд

15 слайд

16 слайд

16 слайд

17 слайд
Кестені толтырКестені толтыр Ұлпалар Атқаратын қызметі Түзуші Жабын Негізгі Өткізгіш Бөліп шығарушы

17 слайд

18 слайд
Үйге тапсырма §8-9. Үйге тапсырма §8-9. Білімді тексер орындау: 34,37-38 бетБілімді тексер орындау: 34,37-38 бет

18 слайд