Қалалық мәдениеттің дамуы мәдениеттің дамуы

1 слайд
1 §16. Қалалық мәдениеттің дамуы.

1 слайд

2 слайд
2 Мақсаты:  Білімділік: Орта ғасырдағы қалалар санының өсу себептеріне тоқтала отырып, қалалардың құрылыс жүйелерінің ерекшеліктерін түсіндіру; Орта ғасырлық тұрғын үйлердің салыну ерекшеліктеріне тоқталу; Дамытушылық: Тарихи үрдістерге қысқаша түсініктеме беру арқылы қортынды жасай білуге дағдыландыру, шығармашылық ізденіске баулу; Тәрбиелік: Мәдени мұраларды қастерлеуге баули отырып, елжандылыққа тәрбиелеу.

2 слайд

3 слайд
Үй тапсырмасын тексеру § 14-15. Ұлы Жібек жолының қалыптасуы және оның тарихи маңызы.

3 слайд

4 слайд
4 І.Сәйкестендіру тест. 1 Ұлы Жібек жолының басы А. Орта Азия 2.Жібек Еуразияға әйгілі болды Б. Баласағұн, Испиджаб 3.Асыл тқұымды жылқы тасылды В. Тараз 4.Қытаймен жібектен бәсекеге түскен ел С. Рубрук 5.Византия күміс құмырасы табылды Д. Хуанхэ өзені 6. Мешіт-медресе табылды Е. VІғ. 7.Мөңке ханға барған Г. Соғды ІІ. Картамен жұмыс: Картадан Ұлы Жібек жолы мен бағыттарын көрсетіңдер

4 слайд

5 слайд
5 ІІІ. Кестені толтыр: елдер Орта Азия, Шығыс, Қытай ұқсастық айырмашылық Орта Азия Шығыс Қытай IV тапсырма. Деңгейлік тапсырмалар: І деңгей Ұлы Жібек жолы дегеніміз не? ІІ деңгей Ұлы Жібек жолы қандай елдер үстінен өтті? Қандай мемлекеттерді байланыстырды? ІІІ деңгей Не себепті Ұлы Жібек жолының бүгінге дейін тарихи маңызы зор?

5 слайд

6 слайд
§16. Қалалық мәдениеттің пайда болуы. Жаңа сабақ

6 слайд

7 слайд
7 Сабақ жоспары:  1.Орта ғасыр қалалары санының өсуі. 2.Қала құрылысындағы өзгерістер. 3.Тұрғын үйлер.

7 слайд

8 слайд
8 І.Орта ғасырдағы қалалар санының өсу себептері. Шығыспен экономикалық мәдени байланыстың күшеюі Жартылай көшпелі мал өсірушілердің отырықшылана бастауы Қалалар саны Оңтүстік Қазақстанда - 30 қала, кейін -37 қала Жазба деректерде-6 қала, кейін -33 қала

8 слайд

9 слайд
9 Отырар Отырар – аты аңызға айналған ортағасырлық қала орны, ұлылар дүниеге келген қасиетті мекен. Ол тарихта Тұрарбанд, Тұрар, Тарбанд, Фараб деп те аталып келген. Ежелгі қала Оңтүстік Қазақстан облысын- дағы Отырар ауданынан солтүстік- батысқа қарай 7 км жерде орналас- қан. ХIII ғасырдың ортасына қарай Отырар ірі сауда орталығына айналды. Қала теңге соғу орталығы ретінде танылып, оның теңгелері Орта Азия мен Қазақстанның оңтүстігіне кең тарады. ХIII-XIV ғасырларда қалада ірі қоғамдық ғимарттардың құрылысы жүрді. Ерден ханның тұсында мұнда медресе, мешіт тұрғызылды.

9 слайд

10 слайд
10 VII ғасырда Тараз Ұлы Жiбек жолы бойындағы iрi қалаға айналды. Осы кезден бастап ол кеңiнен мәлiм болады. IX-X ғасырларда Тараз одан әрi өсе түстi. Оның дәл сауда жолы бойында, егiншiлiкке қолайлы бай алқаптың ортасында, Талас Алатауындағы күмiс кендерiне жақын жерде орналасуы экономикалық және мәдени өрге басуға жәрдемдестi. Х ғасырда Әл-Максиди былай жазған: «Тараз - бекiнiстi үлкен қала, бау- бақшалы, халқы көп, айнала ормен қоршалған, төрт қақпасы және рабады бар. Тараз қаласының IX-X ғасырлардағы экономикасы мен мәдениетiнiң өркендеуiне негiзiнен ықпал еткен Талас аңғарындағы бай егiншiлiк алқап пен Талас Алатауының маңындағы күмiс өндiретiн кен орындарының дамуы болды. Тараз

10 слайд

11 слайд
11  Жер асты су жолдары – кәріздер Сауран қаласының орнының ең қызықты нысандарының бірі болып саналады. Сауран – ХІІ ғасырда ірі сауда орталығы ретінде іргетасы қаланған. Түркістанның солтүстік-батыс жағындағы 30 шақырым жерде орналасқан орта ғасырдағы қалалардың бірі. 13 ғасырдың орта шенінде Сауран Ақ Орданың астанасы болды. 14 ғасырдың аяғында қаланы Әмір Темір әскери қамалға айналдырған. Үлкен мешіті болып, ислам дінінің Қазақстанға тарауына ықпал еткен.

11 слайд

12 слайд
21.10.23 12 IХ-ХII ғасырлар Қазақстанның оңтүстігінде қалалық өмірдің өркендеу кезеңі болды. Жаңа қалалар пайда болып, ескілері ұлғая түсті. Қалалардың көлемі сауда-қолөнершілік қоныстар – рабадтардың есебінен ұлғайды. Қалаларда мешіттер пайда болды. Қалаларда моншалар пайда болды. Махалалар көлемі ұлғайды. Қорғаныс жүйелері мықты болды. Баба Ата медресесі

12 слайд

13 слайд
21.10.23 13 Қаланың негізгі құрылыс бөлігі квартал болып табылады. Бұл шағын көшенің екі немесе бір жағына топтастырылған үйлер кешені. Кейбір кварталдардың қолөнершілік бағыты анықталды. Отырардың шығыс бөлігіндегі квартал көзешілерге тиісті болған. Шеберлер жасаған құмыра

13 слайд

14 слайд
21.10.23 14 Тұрғын үйлер ерекшеліктері: Ерекшелігі Бөлме сандары көбейді Сәкілер бөлменің үлкен бөлігін алды Тандыр ошақ орнатылды Қоржын, қатарласа салынған үйлер Темір ошақтар өсімдік, геометриялық өрнекпен безендірілді Ташнау-қарапайым канализация

14 слайд

15 слайд
15 Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары: Ітапсырма. “Орнына қой” Оңтүстік Қазақстанда қалалардың топтаса орналасқан жері___________________________қосылатын тұсындағы сағалары. Қалалық отырықшы мәдениеттің тағы бір қанат жая бастаған жері___________аймағы. Шеберханалар ___ _______махаласы тұрғын үйлерден алыстау салынды. ІІ тапсырма. Терминдерге анықтама бер: Қоғамдық құрылыстар – Рабад – Тандыр – “қоржын үй”- Сәкі- Ташнау - ІІ тапсырма. Суреттерге қарай отырып қыш өндірісі туралы не айта аласың?

15 слайд

16 слайд
16 IХ-ХII ғасырлар Қазақстанның оңтүстігінде қалалық өмірдің өркендеу кезеңі болды. Жаңа қалалар пайда болып, ескілері ұлғая түсті. Қалалардың топтасқан аймақтары Оңтүстік Қазақстан Арыс өзенінің Сырдария- ға құятын сағасы Жетісу аймағы оңтүстік- батыс Жетісуда 36 қала жұрты табылды Солтүстік Жетісуда- 70 қала Көлемі, экономикалық жағынан бөлінуі көлемі 30 га асатын қалалар көлемі 10га 30га дейінгі қалалар көлемі 10га жетпейтін қалалар Испиджаб Сауран Отырар т.б Бурух Хурлуг т.б Алмалық Лавр, Қапал Ақтам, Арасан

16 слайд

17 слайд
17 Үйге тапсырма §16. Қалалық мәдениеттің дамуы. “Орта ғасыр қонағымыз” атты тақырыпқа әңгіме құрастыр. Орта ғасырдың қалаларын кескін картаға түсіріп сипаттама бер.

17 слайд