#1 слайд
Қара металлургия Орындаған: Андирова Лаура

1 слайд

#2 слайд
Қара металлургия Қара металлургия – металлургияның ғылымы мен техниканың қара металдар өндіруде кен шикізатын қазып алудан бастап, оны өңдеп шойын, ферроқортпа, болат т.б. өнімдерді алуға дейін қамтитын сала. Дүние жүзінде өндірілетін барлық металдарлың 95% -ға жуық үлесі қара металдардың еншісіне тиеді.

2 слайд

#3 слайд
Қара металлургия Химия өнеркәсібі және құрылыс материалдыр Отын өнеркәсібі Машина жасау Электр қуаты ( негізінен ЖЭС )Қара металлургияның басқа салары мен байланысы

3 слайд

#4 слайд
Қара металлургияның толық циклді комбинаты темір көмір агломерат кокс Домна пеші шойын болат өндірісі прокат өндірісі ағындар мен рефлекстер түсті металл қоспалары Формалы жалдау рельстерқұбырларпарақ

4 слайд

#5 слайд
Қара металлургияның жартылай толық циклді комбинаты Жартылай органикалық емес органикалық кристалдық аморфты магиттік емес магниттік элементтері Химиялық қоспалар қатты ертінділер германий кремний басқа А (III) В (V) A (II) B (IV) A(IV) B(IV)

5 слайд

#6 слайд
Қазіргі кездегі жағдайы Қазіргі кезде қара металлургияның толық циклді және қайта қорыту өндіріс орындары бар. Қара металлургия өнеркәсіптерінде темір кенін өндіріп, шойын, болат балқытып, прокат және ферроқорытпаларды жасап шығарады. Қара металлургия өнімі – темір мен көміртектің қорытпасы. Оның құрамында сонымен бірге – кремний, марганец, фосфор, күкірт элементтері де болады. Қара металдың қасиеті, негізінен, оның құрамында көміртектің аз не көп болуына байланысты. Егер темір қорытпасында көміртектің мөлшері 2%-дан аспайтын болса, оны болат деп атайды, ал 2%-дан 6%-ға дейін болса, ондай қорытпаны шойын деп атайды. Шойынды темір кенінен кен қорытатын пеште өндіреді. Ал болатты мартен, конвертор, электр пештерінде балқытып алады. Болаттан дайын өнім – прокат алынады.

6 слайд

#7 слайд
Қазіргі кезде дүние жүзіндегі ең ірі металлургиялық трансұлттық корпорациялар Arselor Usinor Fater Cockeri Stahiwerke Bremen Magona and Arvedi Aceralia

7 слайд

#8 слайд
Қара металлургия өнімін экспорттайтын елдер • Қытай • АҚШ • Италия • Германия • Ресей • Украина • Бразилия • Үндістан • Франция

8 слайд

#9 слайд
Дүниежүзі қара металл прокаттарын экспорттайтын елдер (млн.тонна)Ресей Ф ранция Ұлыбритания Италия Украина Германия Ж апония 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

9 слайд

#10 слайд
Дүниежүзіндегі қара металлургия орталықтары -Металллургиялық орталық -Ірі металлургиялық орталық -Үлкен металлургиялық орталық Темір кендерін тасымалдау бағыттары көмір темір болат құю Темір рудасын өндіру

10 слайд

#11 слайд
Бұрын - соңды темір кеніне бай аудандардың барлығында да қара металлургия дамыған сала болып табылады. Соңғы жылдары дамушы елдердің салыстырмалы түрде арзан, құрамындағы темір үлесі 60%-ға жететін "бай" кендері айрықша сұранысқа ие болып отыр. Қазіргі кезде байырғы кен орындарының қоры таусылуға жақын, оның басты шоғырлану ауданы Шығыс Еуропа болып отыр .Ш ығыс Еуропа Азия Оңт Америка Африка Солт Америка Батыс Еуропа Аустралия 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Темір кенінің таралуы

11 слайд

#12 слайд
Соңғы жылдары дамушы елдердің салыстырмалы түрде арзан,құрамындағы темір үлесі 60 %- ға жететін ( бай ) кендері айрықша сұранысқа ие болып отыр.Қазіргі кезде байырғы кен орындарының қоры таусылуға жақын,оның басты шоғырлану ауданы Шығыс Еуропа болып отыр.Қазіргі кезде дүние жүзі бойынша жылына 0,81- 1млрд т темір кені өндіріледі. Темір кенін сыртқа шығаруда оның қоры мол • Бразилия • Аустралия • Қытай • Үндістан айрықша көзге түседі. Темір кені мен кокстелген көмірді сырттан сатып алатын Жапония.

12 слайд

#13 слайд
Темір қоры бойынша жетекші елдер Елдер Темір қорлары % Ресей 18 Бразилия 18 Австралия 14 Укараина 11 Қытай 9 Үндістан 5 АҚШ 3

13 слайд

#14 слайд
Темір кені қазір 50шақты елде өндіріледі.Дүние жүзіндегі ірі темір кенін өндіретін елдер. Елдер Млн т Қытай 160 млн т Ресей 105 млн т АҚШ 55 млн т Канада 40 млн т Австралия 110 млн т Украина 100 млн т Бразилия 160 млн т Үндістан 55 млн т

14 слайд

#15 слайд
Болат-темірдің көміртекпен және басқа элементтермен қорытпасы. Ол деформалануға төзімді (созылмалық қасиеті бар). Болат - қара металлургия өндірісінің негізгі өнімі және қазіргі машина жасау өнеркәсібі мен құрылыста пайдаланылатын негізгі материал. Құрамы легирленген Болаттың сапасын жақсарту қүшін қорытп құрамына хром, никел, молибден, ванадий, вольфрам т.б. Элементтер қосылады. Мұндай қорытпа легирленген Болат деп аталады.Көміртекті Болаттың құрамында темір мен көміртектен басқа марганец (1%) және кремний (0,4%) сондай-ақ зиянды қоспалар күкірт фосфор т.б. Элементтер бар. көміртекті

15 слайд

#16 слайд
Болат өндірісі Дүние жүзінде жылына шамамен 800млн т болат балқытылады. • Оның 80 %- ы дамыған елдер үлесіне тиеді. • Жапония болат өндіруден жетекші орында. • Жалпы алғанда Азия елдерінің үлесіне дүние жүзінде өндірілетін болаттың 2/5 бөлігі тиесілі.

16 слайд

#17 слайд
Болта Құрылыстық болат Аспаптық болат Машина жасау болаттан негізінен әр түрлі машина бөлшектері,құрылыс конструкциялардың әртүрлі элементтері мен вагон,кеме жасауда жасалады. Электр техникасы,химия,әскер и техникаларын,әр түрлі кесу,өлшеу,штамп аспаптарын жасауда пайдаланылады

17 слайд

#18 слайд
• Болаттың тығыздығы 7700- 7900кг / м3.Болат жалпы беріктік, қаттылық,тозуға төзімділік және әртүрлі типтегі өңдеуге жарамдылық сияқты көсеткіштерден тұрады.Шойынмен салыстырғанда болат үлкен икемділікке,беріктікке және қатылыққа ие. Иілгіштігінің арқасында оны өңдеу оңай,болат жылу өткізгіштігі жоғары,ал қатаюы арқылы оның сапасы жақсарады. Болат • Шойын өндірісінің негізі темір және көміртек болып табылады, бірақ болаттан айырмашылығы, оның құрамында көміртек, сондай-ақ легирленген металдар түріндегі басқа қоспалар көп. Ол сынғыш және көрінетін деформациясыз құлап кетеді. Мұнда көміртек графит немесе цементит рөлін атқарады. Бұл металл икемді емес сұйықтықты, сонымен қатар сынғыш және өңдеуді қиындатады. Шойы нБолат пен Шойынның айырмашылығы

18 слайд

#19 слайд
3% 2% 85% 4% 2% 4% Болат өндірісі дамыған елдер Германия Ресей Жапония Италия Үндістан АҚШ

19 слайд

#20 слайд
Елдер Млн т % Жапония 8 ,141млн т -9,8 % Ресей 5,790млн т -4,5 % АҚШ 7,647млн т +11 % Қытай 75,013млн т +4,3 % Үндістан 9,180млн т -1,9 % Германия 3,410млн т -7,2 % Бразилия 2 ,933млн т +2,3 % Т үркия 2,230млн т -19,5 % Италия 1,959млн т -3,6 % Тайван 2 ,010млн т +10,4 %Әлемдегі болат балқыту көлемі бойынша 2019ж 1млрд 789,612 млн тоннаны құрады, бұл өткен жылмен салыстырғанда 4,5 % -ке артық.

20 слайд

#21 слайд
Шойын - көміртегі және басқа элементтері бар темірдің қорытпасы. Шойынның көміртегі мөлшері 2,14% -дан 4,5% -ға дейін

21 слайд

#22 слайд
Шойын болатқа қарағанда құрамында көміртегі мөлшерінің жоғары боуымен және құйылу қасииетінің өте сапалы болуымен ерекшеленеді.Ол қалыпты жағдайда қысым арқылы өңделуге қабілетсіз. • Кремний,магний, фосфор, күкірт қоспалары болады.Шойын құрамында • Никель,хром,мыс, молибден т.б.Арнайы қасиеттер бар шойындар құрамында қоспалы элементтер

22 слайд

#23 слайд
Шойын түрлері Ақ шойын Сұр шойын Ақ шойындар –өте қатты және морттылығы жоғары, олар кескіш аспаппен жақсы өңделмейді, ақшойыннан қыздырылған шойын алуға боладды. Сұр шойын- бұл құйма шойын.Сұр шойын арзан құрлымдық материал болып есептеледі.Оның жақсы құйылу қасиеттері бар,кесумен жақсы өңделеді,тозуға төзімді,тербелмелі және ауыспалы жүктеме барысында тербелістерді жою қабілеті бар.Тербелістерді жою қабілеті демпфирлеу қабілеттілігі деп аталады.

23 слайд

#24 слайд
Шойын өндіруші елдерҚытай Ж апония Ресей Украина Бразилия Германия АҚШ Франция Оңт Корея 0 100 200 300 400 500 600

24 слайд

#25 слайд
Темір кенінен шойын өндіру Темір кенінен шойын өндіру шойын шойын балқыту темір құю шлак түйіршіктеу Шойын мен болатты қайта бөлу Құю бұйымдары Ыстық және суық механикалық өңдеу Құрлыс жабдықтарын жасау

25 слайд

#26 слайд
ТМД елдері бойынша шойын өндіру Ресей Украина АҚШ Бразилия

26 слайд

#27 слайд
Назарларыңызға рахмет!

27 слайд