Қарағай және оның тұқым арқылы көбеюі

1 слайд
Сабақтың барысы VI І Қорытын - дылау ІІІ Үй тапсыр- масы V Жаңа сабақ І V Өткенді қайталауVI ІІ Бағалау І Тақырыбы ІІ Мақсаты VI Жаңа сабақ түсінгенін тексеру Сабақтың барысы

2 слайд
Ғ.Мұратбаев атындағы жалпы орта мектеп Сабақтың тақырыбы: Қарағай және оның тұқым арқылы көбеюі Махмутова Таңсамал

3 слайд
  1.Білімділік : Кәдімгі қарағай, қылқан жапырақты өсімдіктердің тұқым арқылы көбеюі туралы түсінікті нығайту.    2.Дамытушылық:  Биология ғылымының басқа ғылымдармен байланысы.            3. Тәрбиелік: Табиғатты қорғауға аялауға тәрбиелеу     Сабақтың мақсаты:

4 слайд
Үй тапсырмасын тексеру

5 слайд
Үй тапсырмасын сұрау: -Тұқымды өсімдіктер қанша бөлімнен тұрады? - Сүрек дегеніміз не? -Қылқанжапырақты өсімдіктерді ата?

6 слайд
Қарағай

7 слайд
Қарағай – еліміздің таулы аймақтарында бірнеше түрі кездесетін қылқанжапырақты мәңгі жасыл өсімдік. 500-600 жылға дейін өмір сүреді. Ең биік түрлері 50-60 метрге жетеді. Шыршаныкіндей емес қарағайдың қылқаны ұзын, жуандау. Қылқанының түсі түріне қарай сары, көкшілдеу, жасыл және қою жасыл болады.

8 слайд
Қарағай сондай-ақ тез өсетін қылқанжапырақтылардың бірі. Жер шарында жүзден аса түрі болса, оның жиырма шақты түрі көгалдандыруда қолданылады. Олардың ішінде бұтағы тік өсетін және жайыла өсетін түрлері де бар. Өсе келе жан-жағына 6-7 метрге дейін жайылатындықтан, бір- бірінен немесе өзге ағаштардан арақашықтығы кем дегенде 5-6 м болуы керек.

9 слайд
   Кәдімгі қарағай – бірүйлі өсімдік.    Кәдімгі қарағай – жарық сүйгіш өсімдік, тамыры тереңге кетеді. Орманда өскен қарағай түзу де сымбатты болады. Ашық, далалы жерде өсетіндерінің діңі жуандап, аласа болып келеді. Жарық жеткілікті болғандықтан, бұтақтары жан- жаққа жайыла, таралып өседі. Қылқан жапырақтылар – кіндік тамырлы өсімдіктер.

10 слайд
Қарағайдың биіктігі 40 метрге жетеді. Мамыр-маусым айларында гүлдейді. Дәрі жасау үшін оның бүршіктерін, жас бұтақтарын, қылқандарын (хвоя) жинайды. Қарағай бүршіктерінің құрамында эфир майлары, илік, ащы заттар, фитонцидтер, крахмал, минералды тұздар бар.

11 слайд
Қарағайдың бүрлерінен (шишки) тұнба жасап тері ауруларын, бронхтардың қабынуын, шемен ауруын, ревматизмді емдейді. Спиртті тұнбасын өкпе ауруын емдеу үшін пайдаланады.Қарағай бүршіктерінің несеп айдайтын, қақырық түсіретін, микробтарды жоятын қасиеттері бар. Сонымен қатар бүйректе және қуықта құм, тас пайда болғанда да қарағай бүршіктерінің шипалық қасиеті бар деп саналады.

12 слайд
Қарағайдың ағашы мықтылығымен және қаттылығымен ерекшеленеді. Оны кеме құрылысында, авиацияда, теміржолда және құрылыста кеңінен қолданады. Қарағайдың діңінде шайыр көп мөлшерде болады.Одан скипидар мен канифоль алынады. Канифольді сүргіт және лак дайындауда қолданады.

13 слайд
Қарағайдың Қазақстанда 2 түрі: кәдімгі Қарағай (P. sіlvestrіs) және самырсын Қарағайы (P. sіbіrіca) бар. Бұлар республиканың солтүстік-шығыс, орталық бөліктеріндегі аралас ормандарда, басқа қылқан немесе жалпақ жапырақты ағаштар арасында өседі.

14 слайд
Қызықты дерек • АҚШ -тың оңтүстік-батыс бөлігінде өсетін Қарағай ағашының жасы 4900 (кейбір деректерде 6000) жыл.

15 слайд
* Үйге тапсырма Үйге тапсырма §40 оқып келу. Қосымша деректер жинақтау

16 слайд
Н а з а р а у д а р ғ а н д а р ы ң ы з ғ а р а х м е т ! ! !