#1 слайд
Бағдарламада белгіленген жазылым дағдылары  жоспар құру;  әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру;  жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;  эссе жазу;  оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін жазу;  мәтіндерді түзету және редакциялау.

1 слайд

#2 слайд
Жоспар құру Оқушыларды жазылымға дайындау кезеңіне жатады. 1) оқушыларға тақырып ұсынылады. 2) Оқушылар тақырыпты талқылап өз идеяларымен бөліседі (менталды карта, кластер, т.б.). 3) Идеяларды топтастырып, жоспар жазылады. 4) Жоспар бойынша қажетті мәліметтер қарауға мүмкіндік беріледі.

2 слайд

#3 слайд
Әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру  Жазылымға дайындау: Үлгі мәтін ұсыну, мәтінді талдау, тапсырма бойынша ой бөлісу, жоспар құру.  Жазылым тапсырмасы: Критерий ұсыну, алғашқы нұсқаны жазу (шимай), өңдеу және редакциялау, соңғы таза нұсқа.  Жазылымнан кейінгі тапсырма: Жұмыстарымен таныстыру, жазылым тапсырмасы бойынша ой бөлісу, рефлексия.

3 слайд

#4 слайд
Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну Бағдарламада графиктік мәтін құрастыру немесе графиктік мәтінді талдап жазу қарастырылған. Графикт ік мәтін құрастыру (кесте, диаграмма, схема) Графиктік мәтінді талдап жазу 1) Алдымен тақырыпқа байланысты әртүрлі статистикалық ақпараттары бар мәтін беріледі. 2) Оқушылар мәтіннен негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды. 3) Ақпараттарды іріктеп, оны кесте не диаграмма түрінде ұсынады. 1) Тақырыпқа байланысты кесте, диаграмма, схема, суреттер беріледі. 2) Оқушылармен мазмұны, берілген ақпараттар ауызша талқыланады. 3) Графиктік мәтінді талдап жазу 4 бөлімнен тұрады: кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру, қорытынды.

4 слайд

#5 слайд
Диаграмманы сипаттау Диаграммада әлеумметтік сала бойынша бюджеттік шығыстар динамикасының 2013 жылғы көрсеткіштері берілген. Бюджеттік шығыстардың басым білім беру саласы қамтиды. яғни барлық шығыстың 77,1 пайызы осы саланың үлесінде. Кедесі орында денсаулық сақтау саласы. Ол 54 пайызды құрайды. Ең аз шығын мәдениет, спорт, ақпараттық кеңістік және әлеуметтік көмек салаларына тиесілі. Олар бюджеттік шығыстың 20 пайызын қамтиды. Қорыта келе, білім беру және денсаулық сақтау саласына бюджеттік шығыстардың көп мөлшерде жұмсалуы халық үшін маңызы зор деп есептеймін. Үлгі:

5 слайд

#6 слайд
Екі түрлі ақпаратты салыстыру

6 слайд

#7 слайд
Процесті сипаттау

7 слайд

#8 слайд
Эссе жазу  Эссе түрлері: сипаттау эссесі, келісу-келіспеу эссесі, дискуссивті эссе, аргументативті эссе, әдеби эссе.  Эссе құрылымы: кіріспе бөлім, негізгі бөлім және қорытынды бөлім.  Кіріспе бөлім: оқырман назарын аудару сөйлемдері және тезистік сөйлемнен тұрады.  Негізгі бөлім : Абзацтардан құралады. Әр абзац аңдату, мазмұндау және қорыту сөйлемдерінен тұрады.  Қорытынды бөлім : негізгі бөлімде айтылған ой қорытылып жазылады.

8 слайд

#9 слайд
Абзац үлгісі:  Сүт — адам организміне өте пайдалы сусындардың бірі. Құрамындағы калций сүйектер мен тістердің дұрыс дамуына әсер етеді. Магний, калий, фосфор және натрий мөлшері басқа сусындармен салыстырғанда біршама жоғары. Цинк жыныс жолдарының ауруларының алдын алуға септігін тигізсе, йод қалқанша безінің жұмысын жақсартып, иммундық жүйеге әсер етеді. Сонымен қатар, майсыздандырылған сүт бірнеше диета түрінің негізі болып саналады. Себебі ол белоктар бай және аппетитті болдырмайтын қасиетке ие. Қорыта келе, сүт - адам денсаулығын нығайтатын бірден-бір қажетті тағам. Аңдату - абзацтың негізгі идеясын көрсетеді Мазмұндау – аңдатпа сөйлемдегі ойды ашатын сөйлемдер Қорыту – абзацтағы ойды қорытындылайтын сөйлем

9 слайд

#10 слайд
1. ТАҚЫРЫПТЫҢ АШЫЛУЫ 2. ЭССЕ ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ САҚТАЛУЫ (АБЗАЦ) 3. ОЙДЫҢ ЖҮЙЕЛІЛІГІ 4. СӨЗДЕРДІҢ ТАҚЫРЫПҚА САЙ ТАҢДАЛУЫ 5. ГРАММАТИКАЛЫҚ БІРЛІКТЕР МЕН ҚҰРЫЛЫМДАРДЫҢ ДҰРЫС ҚОЛДАНЫЛУЫЭссені бағалау: Мақал-мәтел, цитаталар аргумент бола алмайды. Оқырман назарын шақыру үшін қолданылады.

10 слайд

#11 слайд
Тапсырма: Аңдату: 1.Жемістер мен көкіністердің пайдасы өте көп Мазмұндау: 2. 3. 4. Қорытынды сөйлем: 5. Аңдату: 1. Жемістерді сақтаудың түрлі әдістері бар Мазмұндау: 2. 3. 4. Қорытынды сөйлем: 5. Аңдату: 1. Темекі шегу денсаулыққа зиян. Мазмұндау: 2. 3. 4. Қорытынды сөйлем: 5. Аңдату: 1. Денсаулықты нығайтудың бірнеше жолдары бар Мазмұндау: 2. 3. 4. Қорытынды сөйлем: 5.

11 слайд

#12 слайд
Мәтіндерді түзету және редакциялау  Оқушылардың өз жазба жұмыстарын түзетіп, өңдей білу, қатемен жұмыс жасай білу дағдыларын қалыптастыруды көздейді. Тапсырмалар: 1) Оқушыларға ережелер алдын-ала үйретіледі. 2) Арнайы қателері бар мәтіндер беріледі. 3) Жұптық бағалауда бірін-бірі тексереді. 4) Арнайы критерии арқылы оқушы өз жұмысын өзі тексереді.

12 слайд

#13 слайд
Перифраз  Перифраз ( гр. periphrasis — айналым) — құбылыстар мен заттардың атын атап, түсін түстемей, айрықша белгі-қасиеттеріне негіздей отырып ауыстыру тәсілі. Перифраз мәтіннің идеялық - эстетикалық және көркемдік байлығын арттырады. Мағыналық реңк пен оның әсерін күшейтеді. Мысалы, орман патшасы ( арыстан дегеннің орнына), дала кемесі ( комбайн ), қара алтын ( көмір ), т. (Уикипедия)  Сөйлемге тілдік өзгерістер жасай отырып, белгілі бір ойды басқа сөзбен жеткізу.

13 слайд

#14 слайд
Перифраз жасау тәсілдері 1. Сөйлемдегі сөз формасын басқа сөз табына алмастыру. Мысалы: зат есім → етістік, зат есім → сын есім, т.б. Түпнұсқа: Ауа райы өзгерісі адам денсаулығының нашарлануына әкеп соқты. Перифраз: Ауа райы өзгергендіктен адам денсаулығы нашарлады. 2. Синонимдерді қолдану. Түпнұсқа: Менің апам ажарлы адам. Перифраз: Менің апам әдемі жан.

14 слайд

#15 слайд
3 . Сандар мен пайыздық көрсеткіші өзге формаға ауыстыру. Түпнұсқа: Оқушылардың үштен бір бөлігі жақсы деген бағаға ие болды. Перифраз: Оқушылардың 30 % жақсы деген бағаға ие болды. 4 . Бірінші жақтан үшінші жаққа немесе үшінші жақтан бірінші жаққа алмастыру (ырықсыз етіске алмастыру). Түпнұсқа: «Алаш» газеті Абай өлеңдерін жариялады. Перифраз: «Алаш» газетінде Абай өлеңдері жарияланды.

15 слайд

#16 слайд
5. Анықтама берудің әртүрлі құрылымдарын пайдалану. Түпнұсқа: Зат есім - заттың, құбылыстың атын білдіріп, кім? не? - деген сұраққа жауап беретін сөз табы. Перифраз: Зат есім - бір заттың, нәрсенің, құбылыстың, оқиғаның атын білдіретін сөз табы. Кім? Кімдер? Не? Нелер?- деген сұрақтарға жауап береді. 6. Төл сөз, төлеу сөз, автор сөзі формаларын түрлендіріп қолдану. Түпнұсқа: «Өмірді өмірдің бағасынан артық сүю қажет» - деді Ф. Достоевский Перифраз: Ф. Достоевский өмірді өмірдің бағасынан артық сүю қажеттігін атап өтті.

16 слайд

#17 слайд
7. Сөйлем құрлымын өзгерту және байланыстырушы сөздерді өзге түрлерін қолдану. Түпнұсқа: Арман сабағына дайындалып отырып, інісіне де көмектесті. Алайда екі нәрсені қатар жасау оған қиын тиді. Перифраз: Арман әрі сабағына дайындалды, әрі інісіне көмектесті. Дегенмен екі нәрсені қатар жасап қиналды. 8. Алайда жалқы есімдер мен кілт терминдерді ауыстыруға, өзгертуге болмайды.

17 слайд

#18 слайд
Жаңа сөздерді қалай таңдау қажет?

18 слайд

#19 слайд
Оқулық тан аламыз, себебі мұнда ауызша және жазбаша мәтіндер, грамматикалық құрылымдар және жаңа сөздер (тақырыпқа байланысты сөздер) қамтылған. Қосымша материал дар арқылы (сөздік қорын дамытуға арналған материал болуы міндетті емес), ол мұғалімнің өзінің таңдауымен немесе белгілі бір оқу орынның дайындаған материалы да болуы мүмкін. Оның ішіне мәтіндер, рөлдік ойындар, әңгімелер, жаттығулар, видеолар, т.б. жатқызуға болады. Оқушылардың сұранысы сөздер мен түсініктерді үйретуді қажет етуі мүмкін. Себебі олардың қажеттіліктері немесе тілді қолданудағы қателіктерін алдын ала болжап үйрету мүмкін емес. Нақты бір сөздерді үйретуге арналған жаттығулар а рқылы, яғни мұғалімнің белгілі бір топқа арнаған жұмысы.

19 слайд

#20 слайд
Сөздерді таңдауға арналған критериилер: Таңдалған сөздер пайдалы болу керек деген ұғым бар, алайда оның тиімді болу керектігін нақты қалай білеміз? Себебі сөздерді үйрету жағдайы әртүрлі болуы мүмкін және бір жерде оқытуда тиімді болып көрінген сөздер, екінші бір жағдайларда тиімсіз болуы мүмкін. Таңдалған сөздердің маңыздылығын өз сыныбыңыздағы жағдайды ескере отырып, төмендегі критериилермен байланыстыра аласыз:

20 слайд

#21 слайд
Сөздердің жиі кездесуі. Жиі кездесетін сөздер тізбегін таңдауда материалдардағы сөздердің жиілігі туралы мәліметтер мен олардың оқушыларға қажеттілігін басшылыққа алған жөн. Мәдениет факторлары. Табиғат пен қоршаған орта, дәстүрлік ерекшеліктер, сол жердің әлеуметтік мәдени деңгейіне байланысты маңызды тақырыптар аясындағы сөздер . Оқушылар қажеттілігі мен деңгейі. Оқыту мақсаты мен оқушылардың тілдік деңгейі ескерілуі қажет, яғни салыстырмалы түрде қажетті сөздерді үйретіп отыру өзінің тиімділігін қамтамасыз ете алады. Сыныпта қолданылатын тіл, яғни мұғалімнің сабақ түсіндіруде қолданатын сөздерін сыныпқа сай икемдеу және белгілі бір жаттығуды орындау кездесетін нұсқаулық сөздерді үйрету.

21 слайд

#22 слайд
Қанша сөзді оқытқан дұрыс?

22 слайд

#23 слайд
Жаңа сөздерді үйретудегі дәстүрлі әдістер мен техникалар. 1. Визуалды техникалар 1) Көрнекі құралдар: суреттер, фотолар, тақтаға суретін салу, заттардың өзін көрсету т.б. 2) Мимика мен жест: сөздердің мағынасын түсіндіруде мимиканы, жестті, денені қозғалысын қолдану. 1. Вербальді техникалар: I. Белгілі бір жағдаятты ұсыну арқылы түсіндіру (ауызша не жазбаша): көп жағдайда дерексіз (абстрактылы) сөздерді түсіндіргенде.

23 слайд

#24 слайд
I. Синонимдер мен сөздердің анықтамасын қолдану II. Салыстыру және антонимдерді қолдану III. Таразылау әдісі: мағынасы жуық сөздермен салыстыра отырып, мағынасына қарай деңгейлеп отырып түсіндіру. Мысалы, қоңыр салқын сөзін алып, мағынасы өзіне жақын сөздермен салыстырып көрейік:  Аяз  Суық  Салқын  Қоңыр салқын  Жылы  Ыссы  Қайнап тұр

24 слайд

#25 слайд
Сөздердің түрлерін мысалдар арқылы түсіндіру : «көкөніс», «жеміс» сияқты жалпы зат есімдерді түсіндіргенде, соған жататын сөздерді көрсету. Аудармаларды қолдану . Кейбір сөздерді екінші тілде түсіндіруде көп уақыт алуы мүмкін, сол кезде ең оңай жолы аудармасын беру. Бірақ кейбір аудармалар нақты мағынаны бере алмауы мүмкін, сонымен қатар сыныпта тым көп аударманы қолдану, оқушылардың өз ана тілдеріне сүйеніп алып, екінші тілдік ортаның атмосферасын сезіне алмауы мүмкін. Себебі екінші тілді үйренгенде, олар сол тілді мұғалімнен көбірек тыңдаулары қажет.

25 слайд

#26 слайд

26 слайд

#27 слайд

27 слайд

#28 слайд
Сабақтың тақырыбын болжап көр

28 слайд

#29 слайд

29 слайд

#30 слайд
Жинақы мәтін – бастап қы мәтіндегі негізгі идеялар мен ақпараттарды сақтай отырып, мәтін көлемін ықшамдау және өңдеу.  Мәтінді толықтай түсіне отырып, мәтіндегі негізгі ойды басқа формамен бекіту процессі.  Түпнұсқа мәтін жинақы мәтінге айналады.  Тыңдалым және оқылым материалдары негізінде жүргізіледі.

30 слайд

#31 слайд
Жинақы мәтіннің жанрлық түрлері  Тезис  Аннотация  Презентация  Конспект  Кесте  Схема  Тезистік жоспар  Ықшамдалған мәтін

31 слайд

#32 слайд
Жинақы мәтін құрастыру жолдары Мазмұндық өңдеу:  Мәтінді мұқият оқу және негізгі, қосымша ақпараттарды анықтау; қосымша ақпараттарды сызып тастау.  Негізгі ойды білдіретін тірек сөздерді, сөйлемдерді белгілеу.  Автор ойын, баяндау желісін сақтай отырып, мәтіндегі негізгі ойды ықшамдау.  Мәтін түпнұсқасының сілтемесін көрсету. Мысалы: Абай айтқандай..., «Ұлан» газетінде ..., Мақалада «.....» берілген, т.б.

32 слайд

#33 слайд
Мәтінге тілдік өзгерістер енгізу -  алынған ақпаратты барынша қысқа беру үшін лексикалық, грамматикалық бірліктерді дұрыс таңдау білу. Мысалы:  Қайталауларды жалпылауыш сөздермен алмастыру;  Сөздерді синонимдермен алмастыру;  Бірнеше жай сөйлемді бір құрмалас сөйлемге немесе құрмалас сөйлемдерді жай сөйлемдерге айналдыру.

33 слайд

#34 слайд
Есіңде болсын !!!!!!!!!!!!!!!!!!  Жинақы мәтін түпнұсқа мәтіннен 75 % дейін қысқа болады .  Егер кітап болса, түпнұсқа мәтіні 99% ықшамдалады .  Өз ойларыңды жинақы мәтінге қосуға болмайды. Жинақы мәтін тек автор идеясынан ғана тұруы керек.

34 слайд