Қазақ халқының салт-дәстүрлері

Тақырып бойынша 11 материал табылды

Қазақ халқының салт-дәстүрлері

Материал туралы қысқаша түсінік
5 сынып оқушыларына сынып сағаттарын өткізуге, баяндама жазуға қажет
Материалдың қысқаша нұсқасы
img_page_1
Жүктеу
bolisu
Бөлісу
ЖИ арқылы жасау
Слайдтың жеке беттері
Қазақ ұлттық салт-дәстүрлер

#1 слайд
Қазақ ұлттық салт-дәстүрлер

1 слайд

Қазақ ұлттық салт-дәстүрлер

Бата - Батаны жасы үлкен адам немесе жолы үлкен қонақ беруі тиіс. Бата беруші Жаратушы Алладан бақытты өмір, материалдық байл

#2 слайд
Бата - Батаны жасы үлкен адам немесе жолы үлкен қонақ беруі тиіс. Бата беруші Жаратушы Алладан бақытты өмір, материалдық байлық, әр бір істе табысты болуын тілейді.

2 слайд

Бата - Батаны жасы үлкен адам немесе жолы үлкен қонақ беруі тиіс. Бата беруші Жаратушы Алладан бақытты өмір, материалдық байлық, әр бір істе табысты болуын тілейді.

Көрімдік - Жаңа туған балаға, жас келінге, тағы басқа алғаш көрген сәтте көрімдік сұрау халықтың ежелгі және лайықты дәстүрі.

#3 слайд
Көрімдік - Жаңа туған балаға, жас келінге, тағы басқа алғаш көрген сәтте көрімдік сұрау халықтың ежелгі және лайықты дәстүрі. Мұның маңызы алып,беруде ғана емес жақын- жуықтың адамгершілігін, ниетін, ашыққолдығын да танытудың белгісі ретінде қаралады.

3 слайд

Көрімдік - Жаңа туған балаға, жас келінге, тағы басқа алғаш көрген сәтте көрімдік сұрау халықтың ежелгі және лайықты дәстүрі. Мұның маңызы алып,беруде ғана емес жақын- жуықтың адамгершілігін, ниетін, ашыққолдығын да танытудың белгісі ретінде қаралады.

Сүйінші - Қуанышты хабар жеткізуші адам «сүйінші - сүйінші» деп келеді. Мұндайда қуанышты үй иесі «қалағаныңды ал» дейді. Нем

#4 слайд
Сүйінші - Қуанышты хабар жеткізуші адам «сүйінші - сүйінші» деп келеді. Мұндайда қуанышты үй иесі «қалағаныңды ал» дейді. Немесе оған риза болатындай сыйлық ұсынады. Бұл қуанудың, ризалықтың белгісі. Сүйінші сұраудың да, оның сүйіншісін алудың да ешқандай сөкеттігі жоқ.

4 слайд

Сүйінші - Қуанышты хабар жеткізуші адам «сүйінші - сүйінші» деп келеді. Мұндайда қуанышты үй иесі «қалағаныңды ал» дейді. Немесе оған риза болатындай сыйлық ұсынады. Бұл қуанудың, ризалықтың белгісі. Сүйінші сұраудың да, оның сүйіншісін алудың да ешқандай сөкеттігі жоқ.

Байғазы – Балалардың, жастардың жаңа киімі үшін берілетін ақшалай, заттай сый.

#5 слайд
Байғазы – Балалардың, жастардың жаңа киімі үшін берілетін ақшалай, заттай сый.

5 слайд

Байғазы – Балалардың, жастардың жаңа киімі үшін берілетін ақшалай, заттай сый.

Жылу – бір отбасы қайғылы жағдайға ұшырап үй- жайынан айырылғанда (өрт немесе зілзала және т.б апаттар), мал-жанынан қапыда а

#6 слайд
Жылу – бір отбасы қайғылы жағдайға ұшырап үй- жайынан айырылғанда (өрт немесе зілзала және т.б апаттар), мал-жанынан   қапыда айырылғанда ауыл болып жиналып қолдарынан келген көмекті беруге тырысады. Ол қаржылай, заттай, немесе мал беру арқылы жүзеге асырылады. Осылайша көмек көрсету үшін арнайы бір адам «Жылу жинайды».

6 слайд

Жылу – бір отбасы қайғылы жағдайға ұшырап үй- жайынан айырылғанда (өрт немесе зілзала және т.б апаттар), мал-жанынан   қапыда айырылғанда ауыл болып жиналып қолдарынан келген көмекті беруге тырысады. Ол қаржылай, заттай, немесе мал беру арқылы жүзеге асырылады. Осылайша көмек көрсету үшін арнайы бір адам «Жылу жинайды».

Шілдехана (шилдехана) -Жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын ойын-сауық той.

#7 слайд
Шілдехана (шилдехана) -Жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын ойын-сауық той.

7 слайд

Шілдехана (шилдехана) -Жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын ойын-сауық той.

Тілашар- Баласы 7 жасқа толған балаға жаңа киім кигізіп, оқу жабдықтарын дайындап, шағын той өткізеді. Мұны «тілашар» тойы

#8 слайд
Тілашар- Баласы 7 жасқа толған балаға жаңа киім кигізіп,  оқу жабдықтарын дайындап,  шағын той өткізеді. Мұны «тілашар» тойы деп атайды.

8 слайд

Тілашар- Баласы 7 жасқа толған балаға жаңа киім кигізіп,  оқу жабдықтарын дайындап,  шағын той өткізеді. Мұны «тілашар» тойы деп атайды.

Сәлемдеме - (дәстүр) – адамдардың бір-біріне деген сыйластығының, құрмет тұтуының айқын белгісі. Олар көптен көрмей сағынысқа

#9 слайд
Сәлемдеме - (дәстүр) – адамдардың бір-біріне деген сыйластығының, құрмет тұтуының айқын белгісі. Олар көптен көрмей сағынысқан адамдардың бір-біріне жіберген қымбат бұйымы, асыл заты немесе жеңсік тамағы, қысқы сыбағасы. Оның қымбат бағалы болуы шарт емес. Сәлемдеме келген адам жіберген адамға ақ батасын, шын ризалығын білдіріп, қатты қуанады.

9 слайд

Сәлемдеме - (дәстүр) – адамдардың бір-біріне деген сыйластығының, құрмет тұтуының айқын белгісі. Олар көптен көрмей сағынысқан адамдардың бір-біріне жіберген қымбат бұйымы, асыл заты немесе жеңсік тамағы, қысқы сыбағасы. Оның қымбат бағалы болуы шарт емес. Сәлемдеме келген адам жіберген адамға ақ батасын, шын ризалығын білдіріп, қатты қуанады.

Базарлық - Алыс сапарға саяхатқа, сауда жолына шыққан адамдар жерлестеріне, көрші- көлемдеріне, сыйлас адамдарына, жас б

#10 слайд
Базарлық -   Алыс сапарға саяхатқа, сауда жолына шыққан адамдар жерлестеріне, көрші- көлемдеріне, сыйлас адамдарына, жас балаларға ірілі-ұсақты сыйлықтар әкеледі. Оны «базарлық» деп атайды. Бұл жақсы көрудің, сыйластықтың белгісі және ескерткіш ретінде қабылданады .

10 слайд

Базарлық -   Алыс сапарға саяхатқа, сауда жолына шыққан адамдар жерлестеріне, көрші- көлемдеріне, сыйлас адамдарына, жас балаларға ірілі-ұсақты сыйлықтар әкеледі. Оны «базарлық» деп атайды. Бұл жақсы көрудің, сыйластықтың белгісі және ескерткіш ретінде қабылданады .

Қыз ұзату - « Ұлын ұяға, қызын қияға қондыру» ата ананың тілегі әрі парызы. Соның ішінде қыз ұзату үлкен той, думан әрі қызы

#11 слайд
Қыз ұзату - « Ұлын ұяға, қызын қияға қондыру» ата ананың тілегі әрі парызы. Соның ішінде қыз ұзату үлкен той, думан әрі қызық. Бұл күні ата ана қуанады, әрі жылайды. Қуанатыны қыз өсірді және оны құтты жеріне қондыруы, жылайтыны әрине қимастық көңілі. Құдалар әдетте кешкілік баруы керек. Мұнда ойын сауық, құдалық рәсімдер мен кәде жоралар жасалады. Жақын адамдар құданы үйіне шақырады. Ұзатылатын қызды дәстүр бойынша таң ата, күн шыға жөнелтеді. Оның алдында қыз «Қоштасу жырын», жастар «Жар жар», «Ау жар», «Аушадияр» айтылады

11 слайд

Қыз ұзату - « Ұлын ұяға, қызын қияға қондыру» ата ананың тілегі әрі парызы. Соның ішінде қыз ұзату үлкен той, думан әрі қызық. Бұл күні ата ана қуанады, әрі жылайды. Қуанатыны қыз өсірді және оны құтты жеріне қондыруы, жылайтыны әрине қимастық көңілі. Құдалар әдетте кешкілік баруы керек. Мұнда ойын сауық, құдалық рәсімдер мен кәде жоралар жасалады. Жақын адамдар құданы үйіне шақырады. Ұзатылатын қызды дәстүр бойынша таң ата, күн шыға жөнелтеді. Оның алдында қыз «Қоштасу жырын», жастар «Жар жар», «Ау жар», «Аушадияр» айтылады

Бесікке салу -— нәрестені алғаш бесікке бөлеу рәсімі. Бесікке саларға шақырылған ауыл-үйдің әйелдері шашуын , жол- жорал

#12 слайд
Бесікке салу -— нәрестені алғаш бесікке бөлеу рәсімі. Бесікке саларға шақырылған ауыл-үйдің әйелдері   шашуын ,   жол- жоралғысын   ала келеді. Баланы алғашқы бөлеу үлгілі  ұрпақ   өсірген қадірменді әйелге тапсырылады. Ол өзінен басқа тағы бір-екі   келіншектің   көмегімен бесікті жабдықтайды, сәбидің әжесі не шешесі   түбектің   тесігінен балаларға тәтті үлестіреді. Осыдан кейін бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бесікке салған әйелдерге   сый   тартылады. Үлкендер батасын беріп, баланың ер жетуіне, ананың үбірлі- шүбірлі болуына тілектестік білдіреді. Және   Бесік жыры   айтылады: Айыр қалпақ киісіп, Ақырып жауға тиісіп, Батыр болар ма екенсің? Бармақтарың майысып, Түрлі ою ойысып, Шебер болар ма екенсің? Таңдайларың тақылдап, Сөзіңді жұрт мақұлдап, Шешен болар ма екенсің?

12 слайд

Бесікке салу -— нәрестені алғаш бесікке бөлеу рәсімі. Бесікке саларға шақырылған ауыл-үйдің әйелдері   шашуын ,   жол- жоралғысын   ала келеді. Баланы алғашқы бөлеу үлгілі  ұрпақ   өсірген қадірменді әйелге тапсырылады. Ол өзінен басқа тағы бір-екі   келіншектің   көмегімен бесікті жабдықтайды, сәбидің әжесі не шешесі   түбектің   тесігінен балаларға тәтті үлестіреді. Осыдан кейін бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бесікке салған әйелдерге   сый   тартылады. Үлкендер батасын беріп, баланың ер жетуіне, ананың үбірлі- шүбірлі болуына тілектестік білдіреді. Және   Бесік жыры   айтылады: Айыр қалпақ киісіп, Ақырып жауға тиісіп, Батыр болар ма екенсің? Бармақтарың майысып, Түрлі ою ойысып, Шебер болар ма екенсің? Таңдайларың тақылдап, Сөзіңді жұрт мақұлдап, Шешен болар ма екенсің?

Тұсау кесер - сәби қаз тұрғаннан кейін тез жүріп кетсін деген тілекпен жасалатын ғұрып, ырым. Ол үшін арнайы ала жіп дайынд

#13 слайд
Тұсау кесер -  сәби қаз тұрғаннан кейін тез жүріп кетсін деген тілекпен жасалатын ғұрып, ырым. Ол үшін арнайы ала жіп дайындалады. Бұл ала жіп аттамасын деген ұғымнан шыққан. Сол жіппен баланың аяғын тұсап, оны жүріс-тұрысы ширақ әйелге қидырады. Сүріншек, жайбасар адамдарға баланың тұсауын кестірмейді. Тұсауы кесілген баланы қолынан ұстап жүгіртеді, шашу шашылады. Баланың ата-анасы тұсау кесушіге кәдесін береді.

13 слайд

Тұсау кесер -  сәби қаз тұрғаннан кейін тез жүріп кетсін деген тілекпен жасалатын ғұрып, ырым. Ол үшін арнайы ала жіп дайындалады. Бұл ала жіп аттамасын деген ұғымнан шыққан. Сол жіппен баланың аяғын тұсап, оны жүріс-тұрысы ширақ әйелге қидырады. Сүріншек, жайбасар адамдарға баланың тұсауын кестірмейді. Тұсауы кесілген баланы қолынан ұстап жүгіртеді, шашу шашылады. Баланың ата-анасы тұсау кесушіге кәдесін береді.

Сүндет той -Ислам дінінің жол – жосығы бойынша қазақтар ұл баланы бес жаста яки жеті жаста сүндетке отырғызады. Осыған байл

#14 слайд
Сүндет той -Ислам дінінің жол – жосығы бойынша қазақтар ұл баланы бес жаста яки жеті жаста сүндетке отырғызады. Осыған байланысты той жасалады. Той қарсаңында сүндеттелетін баланы басына және екі иығына үкі тағып атқа мінгізіп, жақын туыстары мен жұрағаттарын аралатады. Барған жеріндегі туыстары шашу шашып құттықтайды. Балаға үкі қадайды, кепеш кигізеді, әл – ауқатына сай лақ, қозы, құлын сияқты жас төлдің бірін ен салып береді.

14 слайд

Сүндет той -Ислам дінінің жол – жосығы бойынша қазақтар ұл баланы бес жаста яки жеті жаста сүндетке отырғызады. Осыған байланысты той жасалады. Той қарсаңында сүндеттелетін баланы басына және екі иығына үкі тағып атқа мінгізіп, жақын туыстары мен жұрағаттарын аралатады. Барған жеріндегі туыстары шашу шашып құттықтайды. Балаға үкі қадайды, кепеш кигізеді, әл – ауқатына сай лақ, қозы, құлын сияқты жас төлдің бірін ен салып береді.

Қырқынан шығару (салт) Баланың туғанына қырық күн толған соң оны ыдысқа қырық қасық су құйып шомылдырады. Ол сәбидің жан жүйе

#15 слайд
Қырқынан шығару (салт) Баланың туғанына қырық күн толған соң оны ыдысқа қырық қасық су құйып шомылдырады. Ол сәбидің жан жүйесінің қалыптасып дені сау болып өсуіне деген ақ тілектен шыққан.

15 слайд

Қырқынан шығару (салт) Баланың туғанына қырық күн толған соң оны ыдысқа қырық қасық су құйып шомылдырады. Ол сәбидің жан жүйесінің қалыптасып дені сау болып өсуіне деген ақ тілектен шыққан.

Ас беру – оқулықпен жұмыс 64 бет.

#16 слайд
Ас беру – оқулықпен жұмыс 64 бет.

16 слайд

Ас беру – оқулықпен жұмыс 64 бет.

#17 слайд

17 слайд

#18 слайд

18 слайд

#19 слайд

19 слайд

#20 слайд

20 слайд

#21 слайд

21 слайд

Файл форматы:
pptx
17.12.2018
534
Жүктеу
ЖИ арқылы жасау
Бұл материалды қолданушы жариялаған. Ustaz Tilegi ақпаратты жеткізуші ғана болып табылады. Жарияланған материалдың мазмұны мен авторлық құқық толықтай автордың жауапкершілігінде. Егер материал авторлық құқықты бұзады немесе сайттан алынуы тиіс деп есептесеңіз,
шағым қалдыра аласыз
Қазақстандағы ең үлкен материалдар базасынан іздеу
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде керек материалды іздеп, жүктеп алып сабағыңызға қолдана аласыз
Материал жариялап, аттестацияға 100% жарамды сертификатты тегін алыңыз!
Ustaz tilegi журналы министірліктің тізіміне енген. Qr коды мен тіркеу номері беріледі. Материал жариялаған соң сертификат тегін бірден беріледі.
Оқу-ағарту министірлігінің ресми жауабы
Сайтқа 5 материал жариялап, тегін АЛҒЫС ХАТ алыңыз!
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытуға қосқан жеке үлесі үшін және де Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық материалыңызбен бөлісіп, белсенді болғаныңыз үшін алғыс білдіреміз!
Сайтқа 25 материал жариялап, тегін ҚҰРМЕТ ГРОМАТАСЫН алыңыз!
Тәуелсіз Қазақстанның білім беру жүйесін дамытуға және білім беру сапасын арттыру мақсатында Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жариялағаны үшін марапатталасыз!
Министірлікпен келісілген курстар тізімі