Қазақ халқының ұлттық тағамдары 7 сынып

1 слайд
Қазақ халқының ұлттық тағамдары

2 слайд
Сабақтың мақсаты:   Білімділік: Қазақтың ұлттық тағамдарының ерекшелігі мен құндылығын, қазақ халқының қонақжай дәстүрін құрметтеу, тағамдардың жасалу жолдарына түсініктер беру. Тәрбиелік:   Жаңашылдыққа, әдемілікке, тіл мәдениетіне жаңа заман талабына сай тәрбиелеу. Дамытушылы қ :   Оқушылардың шығармашылығын, қолөнер шеберлігін, ұйымдастырушылық қабілетін дамыту.

3 слайд
Қазы – қарта жылқы етінің кәделі мүшелердің бірі. Ол жылқының қабырғалары мен белдемелерінің етегіне жиналатын аса шұрайлы, майлы ет.

4 слайд
Қуырдақты жаңа сойылған малдың өкпе -бауырынан, мойын, төстік етінен, жүрек бүйрегінен сондай -а қ ішек қарнынан ұсақтап әзірлейді. Ол үшін қазанға іш майды немесе құйрық майды турап салып шыжғырып алады да, алдымен үстіне туралған өкпе, жүректі, ішек - қарынды, мойын, төстік еттерін салып, қазанның отын қатты жағып 15-20 минут қуырады. Содан кейін бауырды салып, үстіне бұрыш, пияз қосып, әбден піскенше қуырады. Тұзды татымына қарай салады. Әбден піскен қуырдақты табаққа салып, дастарқанға қояды. . Қуырда қ Шұжық жасайтын етті тұздап, бұрыш сеуіп салқын жерге 1-2 күн сақтайды. Шұжық жасауға сан, қол, жон еттерін алады, мойын еті жарамайды. Содан кейін майды да, етті де ұсақтап тұрап, қара бұрыш, сарымсақ қосып, бәрін араластырады. Бір жылқының ішегінен шұжық дайындау үшін 5 кг ет, 5 кг іш май, 10 г қара бұрыш, 50г сарымсақ салады. Барлығын туралған ет пен майға араластырып, содан кейін ішекке салып толтырады. Ішектің екі ұшын істіктеп түйрейді де, жіппен біріктіріп байлайды. Дайындалған шұжықты сырыққа немесе керілген жіпке араларын бір-бірінен алшақтау етіп іліп, 10-12 градус температурада 3-4 күн ұстап дегдітеді. Содан кейін түтінге 12-18 сағат ыстайды. Шұжыққа пиязды дөңгелектеп кесіп қосуға болады.

5 слайд

6 слайд
Ет  немесе  Қазақша ет  – қазақ халқының еттен дайындалатын ұлттық тағамы. Т ойға немесе қонақасыға көбінесе қой сойылады. Қонақ күту кезінде тартылатын еттің адамдардың қоғамдық мәртебесіне байланысты бөлінісіне қарай: бас табақ, сый табақ, орта табақ, аяқ табақ, сондай-ақ, ахуалдарға сай: құда- құдағи табақ, келін, күйеу табақ, үйеме табақ, т.б. түрлерге бөлінеді.

7 слайд
Қымыз - биенің сүтінен денсаулыққа шипалы әрі жұғымды сусын. Қымыз қазақ халқының ұлттық тағамдарының ішіндегі ең құрметті дастарқан дәмінің бірі. Шұбат - түйе сүтінен жасалады. Ол қымызға қымызға қарағанда қоюырақ және майлырақ болады, жақсы сақталады, өзінің емдік сапасын ұзақ уақыт жоғалтпайды.

8 слайд
Айран – ұйытылған сүт. Оны қаймағы алынған сүттен де, қаймағы алынбаған сүттен де ұйытуға болады. Ол үшін сүтті 5-10 минут қайнатып, қанжылым қалыпқа түскенше суытады. Содан соң ұйытқы ( ашытқы) қосып араластырады да, ыдысты жақсылап бүркеп тастайды. Ол 1-2 сағат аралығында ұйып болады. Ұйыған айран ашып кетпеуі үшін оны бетін ашып салқын жерге қояды. Айранды сусын ретіінде тағам ретінде пайдалануға болады.

9 слайд
Ірімшік – сиырдың, қойдың, ешкінің сүтінен қайнатып әзірленетін сүт тағамы. Ірімшік ақ ірімшік, қызыл ірімшік деп екіге бөлінеді. Қаймақ - сиырдың, қойдың, ешкінің пісірілген сүтінің бетіне жиналатын маңызы ( майлы құрамы )

10 слайд
Адам денсаулығына аса пайдалылығының дәлелі, құрт – кальцийдің көзі. Сондай-ақ құрт ақуызға өте бай. Сондықтан ол құнарлы, то қ тағам болып есептеледі. Оның құрамында А, В, С дәрумендері, мыс, мырыш, күміс, темір, кремний, магний, кальций, алюминий микроэлементтері жетерлік.Құрт – сөзінің мағынасы құрғатылған, кептірілген сүт деген мағынаны береді. Бұл тағамның өзіндік ерекшелігі бар. Ақуызға өте бай. Соның арқасында құнарлы, тоқ тағам болып есептеледі.  Құрт – малдың сүтінен дайындалатын ұзақ уақыт сақтауға арналған тағам

11 слайд

12 слайд
Бауырсақ. Шай дастарханының басты асы – бауырсақ. Бауырсақ  ең жоғары сапалы ұннан май , ашытқы қосып жасалады. Қазақтың ұлттық бауырсағы әр түрлі пішінде, үш-төрт бұрышты, сопақша, домалақ болады. Бауырсақтың түрлері көп. Мысалы: барм ақ бауырсақ , жол  бауырсақ , ши бауырсақ, ақ бауырсақ, той бауырсағы т.б Бауырсақ. Шай дастарханының басты асы – бауырсақ. Бауырсақ ең жоғары сапалы ұннан май, ашытқы қосып жасалады. Қазақтың ұлттық бауырсағы әр түрлі пішінде, үш-төрт бұрышты, сопақша, домалақ болады. Бауырсақтың түрлері көп. Мысалы: бармақ бауырсақ, жол бауырсақ, ши бауырсақ, ақ бауырсақ, той бауырсағы т.бЖент  — шай дастарқанына қойылатын ұлттық  тағам . Жент қыста қатпайтын, жазда бұзылмайтын, әрқашан дәмі мен  нәрін сақтайтын, соған орай көшпелі халықтың  дастарқанынан  үлкен орын алған тағам. Жент  шай  дастарқанына қойылады. Жент жасалатын негізгі өнім —  сөк . Диірменге тартылған немесе келіге салып түйіліп жармаланған сөкке тортасынан айырған  сар май ,  қант ,  ірімшік  ұнтағы,  мейіз  салынып араластырылады. Содан соң ыдысқа салынып, беті тегістеледі де, салқын жерде сақталады. Құрамында 100 г сөк, 80 г ірімшік, 80 г бал, 80 г қант, 350 г сары май, 80 г мейіз немесе ұнтақталған жаңғақ дәні болады.

13 слайд
Жұмбақтар;

14 слайд

15 слайд

16 слайд

17 слайд

18 слайд

19 слайд

20 слайд

21 слайд

22 слайд

23 слайд

24 слайд
Үйге тапсырма. Басқа ұлттардың ұлттық тағамдарына реферат

25 слайд
Қорытынды: 1.Ұлттық тағамдардың қандай түрлері бар? 2.Ет тағамдарына не жатады? 3.Сүт тағамдарына не жатады? 4.Ұннан жасалған тағамдарға не жатады? Ба ғалау:

26 слайд
Назарлары ңызға рахмет!