Қазақ тілі емлесінің негізгі ережелерінің жобасын қоғам арасында талқылауға арналған КӨМЕКШІ ҚҰРАЛ
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
Қазақ тілі емлесінің негізгі ережелерінің жобасын
қоғам арасында талқылауға арналған
КӨМЕКШІ ҚҰРАЛ
2018 жылҚазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі
1 слайд
Қазақ тілі емлесінің негізгі ережелерінің жобасын қоғам арасында талқылауға арналған КӨМЕКШІ ҚҰРАЛ 2018 жылҚазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі
2 слайд
Жаңа емле Ахмет Байтұрсынұлы атындағы
Тіл білімі институты әзірледі
қазіргі жазу дәстүрін сақтау
өткен жазу тәжірибесін негізге алу
жинақы, ықшам жазу
2 слайд
Жаңа емле Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты әзірледі қазіргі жазу дәстүрін сақтау өткен жазу тәжірибесін негізге алу жинақы, ықшам жазу
3 слайд
Емле ережелерінің құрылымы
ТАРАУЛАР әріптер
түбір мен қосымша
бірге жазылатын сөздер
бөлек жазылатын сөздер
дефиспен жазылатын сөздер
бас әріп
қысқарған сөздер
кейбір кирилл әріптері және
шеттілдік сөздер
тасымал
3 слайд
Емле ережелерінің құрылымы ТАРАУЛАР әріптер түбір мен қосымша бірге жазылатын сөздер бөлек жазылатын сөздер дефиспен жазылатын сөздер бас әріп қысқарған сөздер кейбір кирилл әріптері және шеттілдік сөздер тасымал
4 слайд
Емле ұстанымы (принципі)
•
морфологиялық па, фонематикалық па?
•
доп(ы) ~ добы
•
кек (і) ~ кегі
•
қазақ(ы) ~ қазағы
•
көк(і) ~ көгі
•
ой(ы)на ~ ойна
•
бүй(і)рек ~ бүйрек
4 слайд
Емле ұстанымы (принципі) • морфологиялық па, фонематикалық па? • доп(ы) ~ добы • кек (і) ~ кегі • қазақ(ы) ~ қазағы • көк(і) ~ көгі • ой(ы)на ~ ойна • бүй(і)рек ~ бүйрек
5 слайд
Ереже не себептен осылай
құрылымдалған?
•
қазақ тілінде дауыстылар үндесімді айқындайды;
•
дауыстылар әрпі арқылы қай үндесімді таңбалайтынымыз
анықталады;
•
түбір мен қосымша емлесі арқылы жазу мен ауызша сөз арасы
ажыратылады;
•
жазылуы қиын орфограммалар емлесі беріледі
5 слайд
Ереже не себептен осылай құрылымдалған? • қазақ тілінде дауыстылар үндесімді айқындайды; • дауыстылар әрпі арқылы қай үндесімді таңбалайтынымыз анықталады; • түбір мен қосымша емлесі арқылы жазу мен ауызша сөз арасы ажыратылады; • жазылуы қиын орфограммалар емлесі беріледі
6 слайд
Ж аңа емледегі жаңалықтар
Төл сөздерде
quz і ret, qud і ret, aq і ret,
taýq і met, qaz і ret aýyl – aýly, daýys – daýsy,
oryn – orny, árip – árpi
6 слайд
Ж аңа емледегі жаңалықтар Төл сөздерде quz і ret, qud і ret, aq і ret, taýq і met, qaz і ret aýyl – aýly, daýys – daýsy, oryn – orny, árip – árpi
7 слайд
шегара
шекара s hekara
көгөніс
көкөніс k ókónis
дауысы
даусы daýsyқыргүйек
қыркүйек q yrkú ɪ ek
7 слайд
шегара шекара s hekara көгөніс көкөніс k ókónis дауысы даусы daýsyқыргүйек қыркүйек q yrkú ɪ ek
8 слайд
Біріккен сөздер
•
ortaazıa lyq , jerjúzi lik , arampıǵyl dyq , búkilálem dik ,
jalpyhalyq tyq , aýyzash ar , atqamin er ; ashatuıaqty lar ,
balyqqorekti ler , jalańkózdi ler , aǵashkemirgish ter ;
kespekes kish , sharýabas ty , nemket ti , súıkeısal dy ; alypqash pa ,
baýkes pe , janbaǵ ys , kireber is , kúnkór is ; aýaqyzdyrg ́y ,
aýasúz gi , bórioına q
•
ásire solshyl; bir jutym, bir qaınatym; kóp mándi,
kóp múshe; jalpy ulttyq, jalpy memlekettik;
8 слайд
Біріккен сөздер • ortaazıa lyq , jerjúzi lik , arampıǵyl dyq , búkilálem dik , jalpyhalyq tyq , aýyzash ar , atqamin er ; ashatuıaqty lar , balyqqorekti ler , jalańkózdi ler , aǵashkemirgish ter ; kespekes kish , sharýabas ty , nemket ti , súıkeısal dy ; alypqash pa , baýkes pe , janbaǵ ys , kireber is , kúnkór is ; aýaqyzdyrg ́y , aýasúz gi , bórioına q • ásire solshyl; bir jutym, bir qaınatym; kóp mándi, kóp múshe; jalpy ulttyq, jalpy memlekettik;
9 слайд
•
aralyq, qumar, jandy, taný, tanym, jaı, hat, aqy, ishilik
сөздерімен келген атаулар бірге жазылады: halyqaralyq;
ataqqumar; ultjandy; jaratylystaný; tiltanym; jylyjaı;
ashyqhat (ashyqhat syılaý); zeınetaqy; mekemeishilik;
ákimsymaq
•
shóp, gúl, tiken, japyraq, tamyr, qus, balyq, qurt, jıdek,
jemis, qat сияқты жалпы атау болып келетін
ботаникалық атаулар бірге жазылады : emenshóp,
qońyraýshóp; kúımesgúl, qaltagúl; sortiken,
shaǵyrtiken; túımejapyraq, sútjapyraq; altyntamyr,
beltamyr; totyqus, kókqus; taraqbalyq, qylyshbalyq;
qaraqurt, bósirqurt; qyzyljıdek, ıtjıdek; tamyrjemis,
torjemis; qaraqat, qyzylqat.
9 слайд
• aralyq, qumar, jandy, taný, tanym, jaı, hat, aqy, ishilik сөздерімен келген атаулар бірге жазылады: halyqaralyq; ataqqumar; ultjandy; jaratylystaný; tiltanym; jylyjaı; ashyqhat (ashyqhat syılaý); zeınetaqy; mekemeishilik; ákimsymaq • shóp, gúl, tiken, japyraq, tamyr, qus, balyq, qurt, jıdek, jemis, qat сияқты жалпы атау болып келетін ботаникалық атаулар бірге жазылады : emenshóp, qońyraýshóp; kúımesgúl, qaltagúl; sortiken, shaǵyrtiken; túımejapyraq, sútjapyraq; altyntamyr, beltamyr; totyqus, kókqus; taraqbalyq, qylyshbalyq; qaraqurt, bósirqurt; qyzyljıdek, ıtjıdek; tamyrjemis, torjemis; qaraqat, qyzylqat.
10 слайд
98-
bap
Ж аңа емледегі жаңалықтар
2018 жыл
2018-jyly 5-qyrkúıekte Ahmet Baıtursynulynyń 146 jyldyǵy ataldy.
10 слайд
98- bap Ж аңа емледегі жаңалықтар 2018 жыл 2018-jyly 5-qyrkúıekte Ahmet Baıtursynulynyń 146 jyldyǵy ataldy.
11 слайд
Ж аңа емледегі жаңалықтар
шеттілдік
сөздер
alúmın ı
k al ıkla s
ho l
bankı ń
brıfı ń kord ı na ttro l eıbýs
a t estat
Evere s
pove s
UNESCO
NATO
11 слайд
Ж аңа емледегі жаңалықтар шеттілдік сөздер alúmın ı k al ıkla s ho l bankı ń brıfı ń kord ı na ttro l eıbýs a t estat Evere s pove s UNESCO NATO
12 слайд
ҚАЗАҚ ТІЛІ
ЕМЛЕСІНІҢ
НЕГІЗГІ
ЕРЕЖЕЛЕРІ С о н ы м е н
өңірлерге таратылады
ұсыныс, пікірлер жиналады
ұсыныстар ескеріледі
Соңғы нұсқа үкімет
қаулысымен бекітіледі.
12 слайд
ҚАЗАҚ ТІЛІ ЕМЛЕСІНІҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ С о н ы м е н өңірлерге таратылады ұсыныс, пікірлер жиналады ұсыныстар ескеріледі Соңғы нұсқа үкімет қаулысымен бекітіледі.