Қазақстан топырақтары

1 слайд
Қорқыт Ата атындағы Қызылорда Университеті Инженерлі Технологиялық Институты “ Аграрлық технологиялар” кафедрасы Білім беруші а.-ш.ғ к., аға оқытушы Нұрымова Раушан Дүйсенқызы Білім алушы: Мүсірәлі Аружан Ерқасымқызы Мамандығы: 6В08171 “Агрономия” Оқу тобы:Агр 19-1 Т ақырыбы: Қазақстан топырақтары Қызылорда 2021 жыл

1 слайд

2 слайд
Мақсаты Қазақстан топырақтары жəне олардың қалыптасуының экологиялық жағдайы сипаттайтын маңызын игерту.

2 слайд

3 слайд
Жоспары 1.Қазақстан топырақтары жəне олардың қалыптасуының экологиялық жағдайы 2.Қазақстанның жазық территориялардың көлденең зоналық топырақтары 3.Сортаң топырақтар 4.Қазақстан топырақтарының экологиялық мəселесі, оларды шешу жолдары 5.Шөлдену проблемалары. 6.Қазақстанның таулы аймақтарының тік белдеулілігі 7.Шалғынды-дала, орташа-таулы орманды,аласа-таулы дала, тау етегі белдеулерінің топырақтарының экологиялық сипаттамасы. 8.Қазақстан топырақ қорлары жəне олардың құнарлығын арттыру жолдары

3 слайд

4 слайд
Қазақстан топырақтары жəне олардың қалыптасуының экологиялық жағдайы Қазақстанның барлық жер қоры ауданы 272 млн 490 мың гектар. Жер кодексінің 1 бабына сəйкес Қазақстан Республикасы жер қоры нысаналы мақсатына сəйкес келесідей санаттарға (категорияларға) бөлінеді: • ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер – 85,0 млн. га; • елді мекендердің (қалалардың, кенттер мен ауылдық елді мекендердің) жері – 21, 2 млн, га; • өнеркəсіп, көлік, байланыс, қорғаныс жері жəне өзге де ауылшаруашылық мақсатына арналмаған жер – 2,5 млн.га; • ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жері, сауықтыру мақсатындағы, рекриациялық жəне тарихи-мəдени мақсаттағы жер - 3,3 млн. га, • орман қорының жері – 23,4 млн. га; • су қорның жері – 3,7 млн. га; • босалқы жер – 122,0 млн га.

4 слайд

5 слайд
Қазақстанның жер қорының 222,6 млн. гектары ауыл шаруашылығы алқаптары (барлық жер ауданының 81,7%-ы). Оның ішінде: • егістіктер ( жыртылған жер) –23,2 млн. га; • көпжылдық екпелер егілген жер – 115,5 мың га; • тыңайған жер – 5,4 млн га; • шабындықтар – 5,5 млн га; • жайылымдар – 189 млн. га.

5 слайд

6 слайд
Қазақстанның негізгі топырақтарының ауданы (ықшамдалған түрде) Топырақтар Мың га Барлық топырақ жазықт ық таулы өлке жамылғысы нан үлесі, % Ормандық сұр топырақ 76,0 440,8 0,2 Кəдімгі қара топырақ 9297,9 11,99,8 4,5 Оңтүстік қара топырақ 11346,9 9555,5 5,2 Сілтісізденген қара топырақ - 310,9 0,1 Күлгенденген қара топырақ - 424,9 0,2 Күңгірт қара топырақ 21380,4 4602,3 11,0 Нағыз қара топырақ 18007,5 1,8 7,7 Ашық қара қоңыр 29249,1 2343,6 13,5 Қоңыр топырақ 33539,2 457,3 14,6

6 слайд

7 слайд
Сұр қоңыр топырақ 27230,6 654,8 11,9 Тақыр жəне тақыр тəрізді топырақтар 8085,4 118,4 3,5 Боз топырақтар - 7729,9 3,3 Сұр күрең топырақ - 1235,1 0,5 Күрең топырақ - 539,4 0,2 Таулық топырақтар - 7623,6 3,2 Шалғындық қара топырақ 1653,2 65,6 0,7 Шалғындық қара-қоңыр топырақ 9272,8 278,6 4,1 Шалғынды қоңыр топырақ 1535,6 29,5 0,7 Шалғынды боз топырақтар - 2641,1 1,1 Шалғынды топырақ 4674,4 860,2 2,3 Жайылманың жəне орманның шалғынды топырақтары. 3955,8 679,5 2,0 Шалғынды-батпақты, батпақты 2917,8 203,6 1,3 Кебірлер 9884,0 330,3 4,3

7 слайд

8 слайд
Қазақстанның жазық территориялардың көлденең зоналық топырақтары Қазақстанның жазық алқаптарында климаттың, топырақтың терістіктен оңтүстікке қарай өзгеруі табиғаттың көлденең зоналық заңына бағынса, таулы алқаптардағы топырақ, климат жағдайларының тау етегінен, таудың биік шыңына қарай өзгеруі табиғаттың тік зоналық заңына бағынады. Жазық алқап топырағы

8 слайд

9 слайд
Сортаң топырақтар Елуінші жылдары басталған тың игеру эпопеясынан кейін Қазақстанда бос игерілмей жатқан жақсы жерлер қалмады. Ал қосымша күш жұмсап, жерді жақсартып пайдалануға болатындай етіп игеретін жерлер жеткілікті. Сондай жерлердің бірі – сортаңданған жерлер. Сортаңданған жерлер – тұзданған жерлердің бір түрі. Бұл жерлердің шын мəнісінде сорланған топырақтарға қарағанда жоғары кабаттарында өсімдіктердің өсуіне зиян келтіретін ащы тұздары жоқ, олар кезінде бар болғанымен, кейін жауын-шашынмен жуылып, топырақтың төменгі қабаттарына шайылып сіңіп кеткен.

9 слайд

10 слайд
Қорытынды Қазақстан топырақтарының экологиялық мəселесі, оларды шешу жолдары Қазіргі үлкен проблемалардың бірі – жауын-шашындармен топырақтар қышқылдығының артуы. Қышқылды жауындар жалғыз судың ғана емес топырақтардың үстіңгі қабаттарының қышқылдылығында асырады. Азот, көміртегі, күкірт тотықтары атмосфераға көтеріліп, үлкен қашықтарға жылжуы мүмкін. Олар ауадағы сумен қосылып ерітінділерге айналады. Соның нəтижесінде «қышқыл жаңбыр» пайда болады. Жерге түскенде, ол өсімдіктер, топырақ, сумен əрекеттестікке түседі. Топырақтың құнарлылығы төмендейді. Топырақты ластайтын заттардың қомақты бөлігі түсті-қара металлургия, жылу энергетика, мұнай-газ өндірістерге байланысты. Топырақ қарашіріндісінің азғантай төмендеуі оның толық экологиялық функциясын атқаруға кедергі болады. Оның қасиеттері өзгеріп бұзылады (деградация). Əсіресе, агроэкожүйелердегі топырақтар бұзылуға бейімді. Мұндай жағдайды агроэкожүйедегі фитоценоздың қарапайымдылығымен түсіндіру мүмкін.

10 слайд

11 слайд
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ: 1. Қабышева,Ж.К.Топырақтану: Оқулық./ҚР Жоғары оқу орындарының қауымдастығы . - Алматы: ЖШС РПБК "Дәуір", 2013. - 416 б. - ISBN 978-601-217-432-8 . http://rmebrk.kz/book/111095 2. Оразбаев, Қ.И. Жалпы топырақтану: Оқулық. / Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті. - Алматы: «Қыздар университеті» баспасы, 2014. - 266б. - http://rmebrk.kz/book/1136161 Интернет-ресурстар 1. https://www.youtube.com/watch?v=k6CwDYq3EFU 2. https://www.youtube.com/watch?v=KNFPmdB6gms

11 слайд

12 слайд
Назарларыңызға рақмет!!!

12 слайд