#1 слайд
Сабақтың тақырыбы : Қазақстанда минералды ресурстардың таралу заңдылы қтары Сабақтың мақсаты: 9.3.1.4 Қазақстанның минералды ресурстарының таралу заңдылықтарын анықтайды

1 слайд

#2 слайд
Жан ғыш пайдалы қазбалар • Батыс Еуропа, Тұран, Батыс- Сібір платформаларының кең алқаптарында шөгінді жыныстар басым. М/ы: жанғыш пайдалы қазбалар • Жанғыш пайдалы қазбаларға : мұнай мен газды жатқызуға болады. • Мұнай мен газ еліміздің батыс бөлігінде орналасқан. • Қазақстанды ірі мұнай өндіруші мемлекеттердің қатарына жатқызуға болады. • Ел аумағында 3 мұнай-газ бассейндері орналасқан . • 1. Орал-Ембі • 2.Маңғыстау • 3.Оңтүстік Торғай • 1 сан Батыс Еуропа платформасы (қазақстандағы бөлігі Шығыс Еуропа жазығы) • 3 сан Тұран платформасы • 2 сан Батыс Сібір платформасы (Қазақстандағы бөлігі Солтүстік Қазақ жазығы )

2 слайд

#3 слайд
Мұнай. ( Картадағы бел гісі) • Ел аумағында 3 мұнай- газ бассейндері орналасқан . • 1. Орал-Ембі • 2.Маңғыстау • 3.Оңтүстік Торғай • Мұнайды-стратегиялық шикізат. Шикізатты өңдеп 300-ден астам өнім алуға болады. • Бұл сала ХІХ ғасырдың соңында қолға алынды.

3 слайд

#4 слайд
Ең алғашқы мұнай кен орындары- Қарашүңгіл • Ең алғашқы мұнай кен орны-Қарашүңгіл • (1899 ж) • Кейінрек Доссор • (1911 ж) • Содан соң Мақат ашылды. (1915ж) • Бұл аталған кен орындары Атырау облысында орналасқан .Орал-Ембі бассейіндеріне енеді . • Мұнай шикізаты-жеңіл майлы, зымыран отынын, қымбат материал майлау материалдарын өндіруге жұмсалады.

4 слайд

#5 слайд

5 слайд

#6 слайд
Маңғыстау бассейні • 1960 ж ортасында іске қосылды. Атап айтсақ: Өзен, Жетібай, Қаражамбас, Қаламқас, Солтүстік Бозашы. (картада көрсетілген) • Бұл мұнайдың құрамында парафин басым болғандықтан бөлме температурасында да жабысқақ болып келеді.

6 слайд

#7 слайд
Оңтүстік –Торғай бассейні • 1980ж Құмкөл ірі кен орнын қамтыған – Оңтүстік –Торғай бассейні ашылды. Картада

7 слайд

#8 слайд
Мұнай өнімдері • Мұнайды қайта өңдеу барысында мынадай өнімдер алынады: бензин, керосин, дизельдік отын, және химиялық өнімдер . • Қалдықтарынан мазут, қара май және химия өнеркәсібіне қажетті заттар өндіріледі .

8 слайд

#9 слайд
Мұнай өндіру тәсілдері • Фонтанды газлифт (ұңғымаға сығымдалған газ немесе су жіберіледі) 1 сурет • Сорғы-әдісі 2 сурет

9 слайд

#10 слайд
Мұнай өндірісі • Мұнай өндірісі-4 тармаққа бөлінген ішкі салалардан тұрады. • Мұнай өңдеуші мұнай өндіруші. • Газ өндіруші газ өңдеуші. Мұнай Газ

10 слайд

#11 слайд
Мұнай өңдеуші зауыттар (МӨЗ) • Қазақстанда 3 ірі мұнай өңдеу зауыты бар . • Атырау • Павлодар • Шымкент қалаларында • Шағындары МӨЗ : “Қарашығанақ Петролеум Оперейтинг Б.В”, БҚО-ң Ақсай қалаларында орналасқан . • Картада қызыл түспен МӨЗ берілген

11 слайд

#12 слайд
Газ өндірісі • Газ өндіру мен өңдеу жұмыстары негізінен Батыс Қазақстан аумағында шоғырланған. • Қарашығанақ • Қашаған • Теңіз газ кен орындары. • Картада газ белгісі

12 слайд

#13 слайд
Тапсырма-1 .Қазақстанның мұнай мен газ өндірілетін орындарын контур картаға бейнелеңіз

13 слайд

#14 слайд
Қазақстанның минералды ресурстары

14 слайд

#15 слайд
Еліміздің солтүстік-шығыс және орталық бөліктерінде шөгінді қабат жоқтың қасы. Бірақ ол аймақ отынға бай. Кенді және кенсіз пайдалы қазбалар.

15 слайд

#16 слайд
Көмір картада белгіленуі( тас көмір қоңыр көмір ) • Жалпы геологиялық қоры 162 млрд тоннадан асты. • Қазақстанда тас көмір мен қоңыр көмір орталықтары 10 бассейн және 300-ден астам кен орны барланған . • Көмір кен орындарының көп бөлігі: Қарағанды, Павлодар, Қостанай, Шығыс Қазақстан, Түркістан облыстарында орналасқан.

16 слайд

#17 слайд
Көмір өндіру 1. әдіс. шахталық 2 әдіс. карерьлік

17 слайд

#18 слайд
Қарағанды көмір бассейні • Сарыарқа жерінде орналасқан. 3600 км кв жерді алып жатыр. • ТМД елдерінің арасында Кузбасс(Ресей) және Донбас (Украина) кен орындарынан кейін 3-ші орынға ие. • Қарағанды көмірі жоғары сапалы және кокстелгіш, сондықтан көрші елдердің металлургиялық зауттарының шикізат базасы

18 слайд

#19 слайд
Қарағанды көмір бассейнін кім ашқан? • Бұл кен орнын алғаш қойшы бала Аппақ Байжанов ашқан. Ол бала қой бағып жүріп 1883 жер бетіне шығып қалған таскөмірді тауып алады. Мұндай қара тастар жанған кезде өте жақсы жылу бөлетінін білген. Тек өз ауылын емес, көрші ауылдарды да қамтамасыз еткен. • Аппақ Байжанов

19 слайд

#20 слайд
Екібастұз көмір бассейні • Бұл аймаққа 1893 және 1896 ж орыс және француз инженерлері басқарған іздеу топтары жіберілді. • 1895 ж кенді игеру басталды. • Екібастұз көмірі-күлі көп(40 % ) астам құрамында қоспалар басым. КөбінесеЖЭС комбинаттарында қолданылады. • 1886 жылы Сындар Абылайхан ашқан • Павлодар облысында орналасқан . • Ашық әдіспен өндіріледі

20 слайд

#21 слайд
Екібастұз разрездерінің құрылысы -1948 ж басталды. 1 –ші разрез 2-ші разрез 3-ші разрез Ең қуаттысы- БАТЫР (Богатыр) 1964 ж Қуаты жылына (50 млн) “ Восточный- Шығыс” 1979 ж басталды Жобалық қуаты (30 млн)

21 слайд

#22 слайд
Майкүбен • - Майкүбен-Павлодар облысында қазіргі таңда жоғары сапалы қоңыр көмір кен орны игеріліп жатыр ашық түрде күлі 22 % .

22 слайд

#23 слайд
Көмір кен орындары • Алакөл және Шығыс Қазақстан облыстарында орналасқан. (жылына 300 мың тонна), • Жамбыл облысында Құланкетпес (жылына 500 мың тонна) • Ақмола облыснда Сарыадыр (жылына 1 млн) • Қостанай облысында Торғай бассейні (жылына 500 мың тонна) осы кен орындары келешекке арналған жобалар .

23 слайд

#24 слайд
Темір кен орындары • Темір кені- өндіру орындарында жүргізілуде. • Қостанай облысында Соколов-Сарыбай, Лисаков, Қашар т.б • Қарағанды обл: Қарсақбай, Қаражал, • Шығ Қаз: Кенді Алтай • Аймақтарында қара метал орындары бар.

24 слайд

#25 слайд
Полиметалл кендері • Кен орындары –Кенді Алтай, (Риддер- Сокольный, Алтай, Малеев,т.б),Сарыарқа да, Қаратау жотасы(Ащысай), Жетісу Алатауы(Текелі) • Бұл кен құрамында өте бағалы минералдар бар: • Қорғасынғ мырышғ мыс,алтын, күміс, платиноидтар, сирек элементтер.

25 слайд

#26 слайд
Мыс картада белгіленуі • Мысқа сұраныс әрқашанда басым. Ішкі және сыртқы. • Қазақстан мыс өндірісінде әлем бойынша-7 орында. • Негізігі кен орындары: Қарағанды обл:Жезқазған, Қоғырат, Саяқ. • Шығ.Қаз.да: Артемьев шоғырланған

26 слайд

#27 слайд
Тапсырма-1 .Қазақстанның көмір, темір, мыс, полиметалл орындарын контур картаға бейнелеңіз

27 слайд