«Қазақтың қайсар ұлы-Қасым Қайсенов»

1 слайд
«Қазақтың қайсар ұлы- Қасым Қайсенов»

1 слайд

2 слайд

2 слайд

3 слайд
Аты аңызға айналған партизан, Халық қа h арманы, жазушы Қасым Қайсенов 1918 жылы ШҚО - ның Ұлан ауданы Асубұлақ ауылында дүниеге келген. 1940-1941 жылдары арнаулы әскери дайындық мектебінен өткеннен кейін, оңтүстік-батыс майданының штабына жіберіледі. 1941 жылы жау қолында қалған Украина жерін азат ету үшін алғашқы ұрысқа аттанады. Закарпатья, Молдавия, Румыния, Чехословакия жерін неміс басқыншыларынан азат етуге қатысып, көптеген күрделі операцияларды жүзеге асырады. Жазушы ІІ Дүниежүзілік соғыс кезіндегі ерліктері үшін көптеген орден, медальдармен марапатталды. «Жас партизандар», «Ажал аузында», «Жау тылындағы бала», «Партизан соқпақтары» шығармаларының авторы. 1995 жылы Қасым Қайсеновке «Халық ка h арманы» атағы берілді. Әйгілі батыр 2006 жылы 89 жасқа қарағанда дүние салды.

3 слайд

4 слайд

4 слайд

5 слайд
Қасым Қайсенов — Қазақстанның Халық Қаһарманы, Халықаралық Фадеев атындағы сыйлықтың лауреаты, көрнекті жазушы, Ұлы Отан соғы сының ержүрек батыры, әйгілі пар тизан, көзі тірісінде аты аңыз ға ай налған халқымыздың қайта лан бас біртуар даңқты перзенті. 1918 жылы 23 сәуірде Шығыс Қазақстан облысының Ұлан ауданында дүниеге келген. Ол 2006 жылы 30 жел тоқсан күні 89 жасқа қараған ша ғында ауыр науқастан дүние салды. 1934 жылы мектеп бітірген нен кейін Өскемен қаласындағы саяси-ағарту техникумына түсіп, 1938 жылы оны бітірген соң Павло дар облыстық оқу бөлімінің саяси-ағарту жөніндегі нұсқаушысы болып қызмет атқарып жүргенде әскер қатарына шақырылып, әскери-барлау мектебіне жіберіледі. 1941 жылы қараша айында осы мектепті бітірген бойда, Оңтүстік-Батыс майданының штабына жөнелтіліп, сол жерден арнайы тапсырма алып, Украинаның бас қыншылар қолында қалған жерінде партизан отрядын құру үшін жау тылына түсіріледі. Ол жерде Қайсенов Чапаев атындағы пар тизан құрамасының үшінші отря дын басқарады. Одан кейінгі кез дерде, 1944 жылдың аяғына дейін Молдавия, Чехословакия, Румыния жеріндегі партизан қозғалыстарына қатысады. Отряд командирі болып жүріп, жау тылында жүздеген жорықты басынан өткереді. Соғыс аяқталған соң Отанына — Қазақстанға ора лып, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңе сінің Президиумы аппаратында жауапты қызметте болады. Жамбыл облысының Жуалы, Свердлов аудандарында атқару комитеттері төрағаларының орынбасары ретінде соғыстан кейінгі ауыл шаруашы лығын қалпына келтіру науқанына белсене араласады. 1951-1954 жыл дары Қазақстан Компартиясы Орта лық комитеті жанындағы екі жылдық партия мектебінің аудар ма шылар бөлімінде оқиды. 1953-1972 жылдар аралығында « Жазу шы » баспасы директорының орын басары, Қазақстан Жазушылар одағы көркем әдебиетті насихаттау бюросы директоры, «Қайнар» бас пасы директорының орынбасары болып қызмет істейді.

5 слайд

6 слайд
Шығармашылығы Қайсенов Ұлы Отан соғысы ның қиын-қыстау кезеңін, жауын герлердің жанқиярлық ерлігін шы найы суреттеген, оқушы жұртшы лыққа кеңінен мәлім көптеген шығармалардың авторы. 1954 жылы орыс тілінде « Жас партизандар » атты алғашқы кітабы жарық көрді. Одан кейінгі кездерде « Илько Витряк », «Переяслав партизан дары », « Ажал аузынан », « Жау тылындағы бала», «Днепрде», «Жау тылында», «Партизан соқпақтары », тағы басқа әңгіме, очерк, повесть жинақтары оқырман қолына тиді. Бұл шығармалары орыс, украин, басқа да көптеген тілдерге ауда рылған. Кейінгі кездері «Елімнің ертеңіне сенемін », « Естеліктер мен жазбалар », тағы да басқа кітаптары жарық көрді. Марапаттары Қайсенов «Богдан Хмельниц кий», « Отан соғысы », «Чехосло вакия партизандары », Украинаның «За заслуга» ордендерімен, Ке ңестер Одағының көптеген орден, медальдарымен марапатталған. Ол Қазақстан Жазушылар одағы ның Бауыржан Момышұлы атын дағы әдеби сыйлығының лауреаты. Қазақстанның халық қаһарманы. Қасым Қайсенов ( 23 сәуір 1918, Шығыс Қазақстан облысы, Ұлан ауданы — 30 желтоқсан 2006, Шығыс Қазақстан облысы, Ұлан ауданы ) - Қазақстанның Халық қаһарманы, Халықаралық Фадеев атындағы сыйлықтың лауреаты, көрнекті жазушы, Ұлы Отан соғысының ержүрек батыры, әйгілі партизан, көзі тірісінде аты аңызға айналған халқымыздың қайталанбас біртуар даңқты перзенті.

6 слайд

7 слайд

7 слайд

8 слайд
Адамзат тарихындағы ең сұмдық соғыстың аяқталғанына жарты ғасырдан асса да ұрпақ майдангерлердің ерлігін ұмытпайды. Олардың қайсарлығы мәңгі жұрт жадында. Ұлы Отан соғысында әсіресе, қазақ жауынгерлері өзінің батылдығымен, қайсарлығымен көзге түсіп, жеңіске жетуге елеулі үлес қосты. Айқас алаңдарында өшпес ерлік жасағаны үшін 500-ге тарта қазақ жауынгері Кеңес Одағының батыры атанды, 100-ден аса адам Даңқ орденін иеленді. Бұл марапатқа ілінбей қалғаны қаншама. Мен бүгін қазақтың қайсар ұлы Қасым Қайсенов туралы жазғанды жөн санадым. Отан қорғау жолында ерлік көрсетуде қазақтың ер жүрек азаматтары ешқашан аянып қалған емес. Әсіресе Ұлы Отан соғысы кезінде толарсақтан қан кешкен қазақ сарбаздары өздері әлемді ат тұяғымен дүбірлеткен жауынгер, ер жүрек көшпенді елдің ұрпақтары екенін сан мәрте дәлелдеп бақты. Сұрапыл соғыс жылдары от кешіп, ерлік көрсеткен қазақтың аяулы ұлдарының бірі – Қасым Қайсенов. Болмыс-бітімі батырлық пен өрлікке толы атамыз бейбіт кезеңде де тегеурінділік танытып, ұлт рухын асқақтатып, басы ноқтаға сыймай өтті. Асаулығы мен өр мінезінен айныған жоқ. Қазақстанның халық қаһарманы, атақты партизан, әрі жазушы Қасым Қайсенов 1918 жылғы сәуірдің 23-інде Шығыс Қазақстан облысы Ұлан ауданында дүниеге келген. 1934 жылы мектеп бітіргеннен кейін Өскемен қаласындағы саяси-ағарту техникумына түсіп, 1938 жылы оны бітірген соң Павлодар облыстық оқу бөлімінің саяси-ағарту жөніндегі нұсқаушысы болып қызмет атқарып жүргенде әскер қатарына шақырылып, әскери-барлау мектебіне жіберіледі. 1941 жылы Мәскеудегі барлаушылар мектебінде соғыс әліптерін танығаннан кейін, Қасым Қайсенов жау қолында қалған Украина жеріне аттандырылады. Жау жайлаған елге ұшақпен келіп түскен сәттен бастап, Қасымның партизандық өмірі басталады. Өмірге Қасым Қайсенов болып дүниеге келген ол Украинаға барғанда бәрі оны "Василий, Вася" деп атап кеткен. Ол кезде Украина жеріне аттану жау тылына, ажал аузына барумен тең болатын. Қазақтың қас батыры Чапаев атындағы партизан құрамасының үшінші отрядын басқарады. Соғыс жылдары «Вася» деген атпен бүкіл Украинаға танылған Қасым Қайсенов бұрын қазақ деген халықты көрмек түгіл, атын естімеген алуан түрлі ұлттардың арасында жалғыз өзі жай оғындай жарқылдап, қазақтың батырлығын сан мәрте дәлелдеп, еліміздің абыройын асқақтатқанын мақтанышпен айтуға болады. Партизанға Карпат тауының басында ескерткіш қойылған Қасым Қайсеновтың Ұлы Отан соғысы кезінде партизандардың жау тылында көрсеткен ерлік қимылдары Отан соғысы тарихында алтын әріппен жазылған. Сол кезде партизан жасақтары түн қатып, түсі қашып жорытқанын бәріміз білеміз. Өздері – күтпеген жерден киліге кетіп, жер соқтырып кететін кілең жүрек жұтқандар болатын. Ел кегін арқалаған партизан жасақтарына жүктелген міндет сол жылдары аз болған жоқ. Кейде жиырма, кейде қырықтан топтанып алып, үлкен-үлкен жорықтарға аттанып, аз күнде мың қаралы қосын ертіп алып, көбейіп қайта оралып отырған.

8 слайд

9 слайд
Қасым атаның кейде қасына жалғыз ғана серік ертіп, жарты ай ішінде бес жүз болып шыға келетін кездері де аз болмаған. Мәскеуден арнайы тапсырма алып, он жігіттің басшысы ретінде жау қолындағы Украина жеріне аттанған сәті кейінгі жорықтарына өшпес із қалдырғаны анық. Одан кейін Батыр атамыз 1944 жылдың аяғына дейін Молдавия, Украинаның Закарпатье, Чехословакия, Румыния жеріндегі партизан қозғалыстарына қатысады. Отряд командирі болып жүріп, жау тылында жүздеген жорықты басынан өткереді. 1944 жылы Украинаның Закарпат, Карпатты азат етуге қатысқан. Карпатты қақ жарып өткен жорықта құрама командирі Александр Тканко: «Қасым, сенің бұл ерлігің Карпат шыңының тасына жазылуға тиіс» деп айтқан. Бұл қайтпас қайсар батырға қарата айтылған шынайы баға еді. Қасым Қайсенов бұл туралы бір естелігінде: "Мен Украинада легендарный адаммын, онда мені тек Вася деп біледі. Украинада маған орнатылған ескерткіш бар. Карпат тауының ең ұшар басына, ең соңғы рет жау тылына барғанда алпыс адам ұшақтан түсіп іріткі салған ғой. Ол тауға түскен алпыс адамның елу үші қаза тауып кетті, жетеуіміз тірі қалдық. Сол Карпатта ұрыс салған алпыс адамға арнап, таудың ең биігіне мрамордан ескерткіш орнатқан. Вот, солай!", - деп айтқан болатын. Сонымен қатар ол Киев және Полтава облыстарындағы партизандар қозғалысын алғаш рет ұйымдастырушылардың бірі ретінде тарихта қалды. Партизандардың қалың қолын басқара отырып, жау тылында жүздеген жорықты басынан өткеріп, фашистерді сан рет тізе бүктірді. Кеңес жері фашист басқыншыларынан азат етілген соң 1945 жылдың басында ол Отанына оралып, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Президиумы аппаратын басқарды, содан кейін Жамбыл облысының Жуалы, Свердлов аудандарында атқару комитеттері төрағаларының орынбасары ретінде жұмыс істеді. Қаламгер-партизанның қаламұшынан «Илько Витряк», «Переяслав партизандары», «Ажал аузынан», «Жау тылындағы бала», «Днепрде», «Жау тылында» деп аталатын кітаптар жазып, ерлік жолдарын кейінгі ұрпаққа мұраға қалдырғанын да айта кетуім керек. Қасымның ерлігі елінде ұмыт қалған жоқ.

9 слайд

10 слайд
Бүгінде біздер батыр атамыздың « Жау тылында » деп аталатын кітабын жата жастана оқып, оған еліктеп өсіп келеміз. Иә, біздер сол бір ерлікке толы кітапты оқи отырып, ондағы кейіпкерлердің ерліктеріне сүйініп, қиналғанда бірге мұңаямыз. Әйгілі партизанның қарапайым да жатық тілмен жазылған шығармаларының қаншама жасөспірімнің көкейінде намыс отын тұтатты десеңізші. Қасым Қайсеновтің осы бір шығармасы жас буынды отансүйгіштікке тәрбиелеп, ерлікке баулуда таптырмас құрал десем артық айтқандық емес. Қазақтың қаһарман ұлы Қасым Қайсеновтің ерлігі елімізде ұмыт қалған жоқ. Шығыс Қазақстан облысының орталығы Өскемен қаласының қақ ортасында батыр ұлдың кеуде мүсіні қойылды. Ол туралы талай кітаптар жазылды, фильмдер көрсетілді. Қасым Қайсеновтің ішкі жан дүниесі, биік рухани келбеті ол кісінің замандастарының, қаламдастарының жазбаларында талай рет айшықталып қағазға түскен. Мәселен марқұм, жауынгер жазушы Әзілхан Нұршайықов тағдырлас ағасы туралы былай деп жазған: " Кешегі Ұлы Отан соғысы кезінде әркім әртүрлі бөлімдерде болып, неміс-фашистеріне қарсы күресті. Біреу танкист, біреу ұшқыш, біреу артиллерист болды. Енді біреулер жаяу әскер қатарында жаумен айқасты. Қасым Қайсеновтің үлесіне партизандық тиді. Ол алғашында Чапаев атындағы 8-партизан құрамасында №3 отрядтың командирі болып, Украина жерінде жауға желке жағынан соққы берді. Соғыс кезінде қалыпты әскердегі біздерді ел қару-жарақ, азық-түлікпен қамтамасыз етіп отырды. Ұрыста сиреген қатарымызды да халық толтырды. Елдегі туыстарымыздан, сүйген жар, сүйікті қыздардан үнемі хаттар алып тұрдық. Осының бәрі бізге күш-қуат берді. Ал майданның сырт жағындағы партизандарда мұндай мүмкіндіктердің бірі де болған жоқ. Олар "Ер азығы мен бөрі азығы - жолда " дегендей, ордалы жыланның ортасында, фашистердің қоршауында жүріп, шыбын жанын шүберекке түйіп, өздерін азық-түлікпен, қару- жарақпен қамтамасыз етті. Жау сыртына барып түскен 23 жасар Қасекең осындай күйде жүріп, партизан отрядын ұйымдастырды. Кейін Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың жалынды жігерінің арқасында Баукеңе Кеңес одағының Батыры атағы берілді. Қазақстан тәуелсіз мемлекет болғаннан кейін Нұрекең өз Жарлығымен Рақымжан Қошқарбаевқа да, Қасым Қайсеновке де Халық қаһарманы атағын берді. Қасекең бұл лайықты атақты аса зор тебіреніспен қарсы алған еді. Ол өзінің соңғы сағатына дейін тәуелсіз мемлекетінің тынысын жырлаумен өтті. Еліміздегі елеулі оқиғаларға газет арқылы үздіксіз үн қосып отырды. Жеңістерге қуанды, кемістіктерге ренжіді. Бәрін ашық айтып отырды ".

10 слайд

11 слайд
"Қасым" фильмі тарихи әділдік орнатты Иә, айтса айтқандай қайсар азаматтың өмір жолы жас ұрпаққа үлгі-өнеге. Бұдан кейін де Қасым атаның ерлікке толы жолын халық арасында кеңінен насихаттауда көптеген жұмыстар атқарылды. Соны бірі һәм бірегейі батыр атамыздың майдан даласындағы ерлігін көпшілік қауымға паш ететін " Қасым " көп сериалы фильмі түсірілгенін ерекше атап өткенім жөн. Осы ретте жаңа туындыны түсіруге Қазақстан, Ресей, Украина киногерлері мен телекомпаниялары белсене атсалысты. Фильмде партизан Қасымның әскери тапсырмалары мен өзі басқарған отряд қозғалысы кеңінен баяндалған. Аты аңызға айналған қазақ партизанының өмірі украин жерімен тығыз байланысты. Өйткені, Қайсенов пен оның басқаруындағы Чапаев атындағы партизан отряды жауынгерге тән қайтпа...

11 слайд