#1 слайд
ҚҰЛПЫНАЙ КЛУБНИКА FRAGARІA MOSCHATA

1 слайд

#2 слайд

2 слайд

#3 слайд
Құлпынай-раушангүлділер(Розовые, Rosaceae) тұқымдасына, бүлдірген туысына, көп жылдық шөптесін өсімдіктер тобына жатады. Негізгі түрі-бақшалық құлпынай(лат. Fragária moscháta) Шығу орталығы:Алдыңғы Азия. Кейбір мәліметтер бойынша құлпынай бүлдіргеннің екі түрінің буданы болып саналады.

3 слайд

#4 слайд
Таралуы Құлпынай Испания, Италия, т.б. Еуропа елдері аумақтарында, Ресей, Украина, Орта Азия елдерінде кездеседі. Құлпынайдың табиғи түрі тек Еуропада өседі. Бізде екпе түрлері ғана өседі.

4 слайд

#5 слайд
Морфологиялық сипаттамасы Биіктігі 30 – 35 см, жапырағы үш тармақты, ірі, ашық жасыл, қалың түпті.Өскен кезде мұртшалары пайда болып, мұртшалар арқылы өсімдік тез арада көлденең жайылады.Сабақтары қысқарған,сабағында өте қысқа бүйірлік тарамданулар пайда болады. Өркендері жерге төселе өседі. Гүл сабақтары жапырақтардан биік орналасады, гүлі ақ, дара жынысты. Құлпынайдың гүлдері 5-12 күлтелі, ақ түсті. Гүл шоғыры-аз гүлді немесе көп гүлді қалқанша(щиток). Гүлсағақтары қысқа. Жемісі – жидек. Жидегі қызыл түсті, хош иісті. Жидегінің сыртқы қабатында орналасатын тұқымдарының саны 200-ге дейін жетеді. Жемісі-жиынтық жаңғақша тобына жатады. Тамыр жүйесі-шашақты,20-25 см тереңдікте орналасады.

5 слайд

#6 слайд

6 слайд

#7 слайд

7 слайд

#8 слайд
Биологиялық ерекшеліктері Мамырда гүлдеп, маусымда жеміс береді. Жарықсүйгіш,бірақ күшті жарықтануға төзімсіз, сонымен қатар ұзақ көлеңкеленуді ұнатпайды. Құлпынай суыққа төзімді, бірақ ұзақ уақыт болатын суықта, әсіресе, қарсыз жылдары түптері үсіп кетеді. Қарсыз жылдары -15-18 градус суықта өліп қалады. Қар қалыңдығы 20-30 см болса, онда –25... –35°С-қа төзе алады. Жас өсімдіктері жақсырақ қыстайды. Құрғақшылыққа төзімсіз.Құлпынай-ылғалсүйгіш, бірақ артық ылғалдануға шыдамсыз, топырақтың оңтайлы ылғалдылығы-75-80%-да болады. Топырақтың ауа- газ режиміне талғампаз,сондықтан топырақты қопсытып отыру қажет. Жеміс беруі бүлдіргенге қарағанда төмен.  

8 слайд

#9 слайд
Сорттары Қазіргі таңда құлпынайдың 20 мыңнан астам сорты бар, бірақ қазіргі кезде 3 түрі өте танымал. 1.«Черный принц» сорты. Құлпынайдың бұл түрін Италиядан селекционерлер алды. Жидектердің түсі қою қызыл. Орташа өнімділік деңгейі шамамен 20т / га немесе бір бұтадан 1 кг дейін. Бұл құлпынайдың сорты аурулар мен Қазақстандағы қысқа төзімділігімен ерекшеленеді.Бұл сорттан басқа, Италияның" Антея"," Клери"," Элсанта","Галя чив" сияқты құлпынай сорттары танымал болып табылады.

9 слайд

#10 слайд

10 слайд

#11 слайд
2. «Мурано»- Италиядан тағы бір керемет сорт. Ол жақсы өнім береді, аяздарға төзімділігі жақсы, оны танаптық жағдайда өсіруге болады. Бұл сорт маусым айынан бастап қыркүйекке дейін жаз бойы жеміс береді. Бір бұтаның өнімділігі әдетте шамамен 1-2 кг құрайды, жидектер өте үлкен, салмағы 30 г дейін. 3. "Мальвина". Бұл сорт Германияда өсірілді, құлпынайдың екі түрін будандастырудан шықты, сондықтан ол гибрид болып саналады. Жидек жаздың ортасында жеміс береді. Жемістері қызыл, салмағы 45 г жетеді, өнімділігі бір бұтаға шамамен 1 кг. Жауын- шашынға және көптеген ауруларға төзімділігі бар.

11 слайд

#12 слайд

12 слайд

#13 слайд
Қолданылуы Құлпынай – дәрумендерге өте бай. Құрамында ағзаға аса пайдалы С дәрумені көп. Оның құрамында темір, магний, калий, кальций, цинк, марганец, фосфор, кремний, мыс пен йод та бар. Қыс бойы дәрумен жетіспей әлсіреп шығатын ағзаға аса пайдалы. Құрамындағы көміртектер қан құрамындағы қантты көтермейтіндіктен, сахар диабетіне шалдыққан адамдарға жеуге рұқсат берілген. Жуырда құлпынайдың рак клеткаларының өсуін баяулататындығы анықталды. Жөтел және өкпе аурулары кезінде құлпынайдың жапырақтарын қайнатып ішсе, тез арада жазылып кетуге болады. Құлпынайды десерт ретінде жейді. Құлпынайдың пайдасын арттыру және организмге сіңімдірек болу үшін, қаймақпен немесе кілегеймен жеу керек. Құлпынайдан шырын, тосап, джем жасайды. Хош иісі үшін парфюмерияда қолданады.

13 слайд

#14 слайд

14 слайд

#15 слайд
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАҚМЕТ!!!!!

15 слайд