#1 слайд
Сабақтың тақырыбы: Ш.Айтматов «Боранды бекет» романы. Алғашқы ұстаз Сабақтың мақсаты: 1) Әдеби шығарманың композициясын талдайды; көркемдеуіш құралдар мен айшықтаудың амалдарының қызметін нақты мысалдар арқылы дәлелдейді; 2) Шығарманы қазіргі заманмен байланыстырады.

1 слайд

#2 слайд
 Жоспар:  « Боранды бекет» шығармасының мазмұнымен танысу  Шығармадағы кейіпкерлер  Шығармада көтерілген тақырып

2 слайд

#3 слайд

3 слайд

#4 слайд

4 слайд

#5 слайд

5 слайд

#6 слайд
 Шығрмалары

6 слайд

#7 слайд
 «Боранды бекет» романы.

7 слайд

#8 слайд

8 слайд

#9 слайд

9 слайд

#10 слайд

10 слайд

#11 слайд

11 слайд

#12 слайд

12 слайд

#13 слайд

13 слайд

#14 слайд

14 слайд

#15 слайд

15 слайд

#16 слайд
1- мәтін Тарихи тегін, ата-бабасын біле тұра, білгісі келмейтін, кешегісі мен бүгінгісі, болашағы туралы ойланбайтын рухани мәңгүрттік қолдан жасалған мәңгүрттіктің жанында барлығы жолға қалады. Қырғыз жазушысы қаламынан туған мәңгүрт тарихтан тыс қалған рухани мәңгүрт. Романда мәңгүрт обрызының Сәбитжаннан басқа кейіпкерлермен тікелей байланысы болмағанымен, олардың іс-қимылдары арқылы да мәңгүрттіктің элементтерін байқауға болады. Өз қара бастарының қамын күйттейтін осы бір образдар романның кейбір тұстарында байқалады.Қазанғаптың қазасын естіген диспечер Шаймерден көңіл айтудың ырымын жасайды. Бұның көңіл айтқан түрін көріп Боранды Едіге қатты налиды: «Әй, мисыз хайуан- ай,-деді ішінен, -қазанын жөнінде дұрыс айта алмайды» Шаймерден өлікті сыйлаудың неекенін білмейтін мәңгүрт. Жұмысын ауыстыруды сұраған Едігеге:

16 слайд

#17 слайд
 2- мәтін  «-Оу, айналайын Едеке, сен әлгі нетіп, менің басымды қатырма, нетіп. Өлсе-өлді, нетіп... Менің сені алмастыра қоятын адамдарым жоқ. Өліктің жанында нетіп, отырамын дегенің не, Едеке? Сен жанында отырғаннан өлген адам тірілмейді ғой»  Диспечер Шаймерден, Ұзынтұра Еділбай, Таңсықбаев секілді безбүйректерге Едіге сынды ерлер арқылы үн қатады: «Бұл жұрт не болып барады! Бұлар үшін өлімнен басқаның бәрі қадірлі! Бұлар өлімді сыйламаса, тіршіліктің қадірін қайдан білсін! Бұлар қалай, не үшін өмір сүріп жүр өзі? Өмірдің мәні не үшін сонда бұлар үшін? » «Едігенің «Бұл жұрт не болып барады!», «бұлар!» деген бір ауыз сөзде күллі адам баласына ағынан жарыла айтылған телегей теңіз жыр жатыр»[4.11]-деп тарих ғылымының кандидаты С.Ақатаев «Кісілік сабағы» мақаласында романның негізгі идеясын аша түседі.

17 слайд

#18 слайд
 3- мәтін  Үш кеңістікте (мифологиялық, әдеби-реалды, ғылыми-фантастикалық) өтіп жатқан уақиғалардың кісілік байламы Едіге санасында белес алып жатқан секілді, мәңгүрттік белгілердің баршасы Қазанғаптың жалғыз ұлы Сәбитжанның мінез-құлқы, ой өрісі мен жүріс-тұрысынан тұрақты белгі беріп отырады. «...аз ауылдың әйелдері сыпсыңдап, бұрқылдап жүр: әкесің жерлеуге емес, мейман боп келгендей ғой мынау өзі.Әлгі қаладағы сұрқия әйелін айтсайшы. Туған атасы өліп жатқанда, аруағын сыйлап, ататайлап келіп, жылап-сықтап жоқтаса қайтеді» -деп өзі сынды рухани кем әйелінің обрызын жазушы көрсете кетеді.  Едіге мен Сәбитжанның түсінігі, рухани байлығы екі басқа. Едіге- ойшыл, сыршыл, көпшіл, ерен ер. Ал Сәбитжан болса, дүние қызығын ақшадан, «қызыл дүниеден» іздейтін, рухани жетім тұлға. Оның Едігеден айырмашылығы-оқыған, жоғарғы білімді маман. Алайда, білім ордасынан ол арамдық жолдарын ғана игерген. Диплом қалтада, сондықтан оның «білмейтіні жоқ, универсал». «Сәбитжан секілді «жаңа» мәңгүрттер оқу, ағарту ісін рухани еркіндік әперетін игілік емес, өмірге қажетті мүлік пен жиһазға кенелетін құрал ретінде таниды

18 слайд

#19 слайд
 4- мәтін  Қазанғаптың ұрпағын жалғастырар ұлының тағдыры тұйық, арманы бастық болу, рухани байлықтың не екенінде түсінбейді, түсінуге тырыспайды. Сәбитжан, Таңсықбаев сынды жаңа өмірдің адамдары Едігенің адамгершілігіне қарсы. Осындай ізбасарларының болашақ өмірі не болатыны оны қатты ойға батырады.  Едігені басқа образдардан ерекшелендіретін: оның ары мен ожданы, ақылы мен парасаты. Осы адами қасиеттер оның көкірегіне көптеген жұмбақтар ұялатады: Қазанғаптай ардагерден рухани «кемтар» Сәбитжан қалай шықты?  Сәбитжан үшін адам-билік иесі, қолында билік бар адам үшін ол бәріне дайын. Туған әкесінің ауыр халін ести тұра келмей, иен үйде ешкімі жоқ жетімдей о дүниеге аттандырды. Әке қадірін білмейтін ұл әке сүйегінен құтылғанша асығады. Едігенің Қазанғап аманатын орындауға бел буғаны оны шаршатады. «...білімпаз Сәбитжан әкесін құрметтеп шығарып салу үшін емес, апыл-ғұпыл көме салу үшін келген болып шықты. Әкесінің жүзін жасыра салып ізінше қайтып кетпекші екен. Ау, жер түбіндегі Ана-Бейітке сандалып не керек, табалдырықтан аттап шықсаң дүниенің қиырына дейін Сарыөзектің қу даласы көсіліп жатқан жоқ па? Осы ауылдан ұзамай-ақ, темір жолдың бойындағы бір төбешіктің басына қоя салуға болады ғой. ...ит-құсқа жем болмайтындай, жүзі жасырылса болды емес пе?»

19 слайд

#20 слайд
 5- мәтін  Әкені пайда көзі ретінде пайдаланған Сәбитжан үшін, Найман- Ана қорығына жол жүру бос әурешілік. «Сәбитжан өзін-өзі ақтаған болды: жұмысбасты адам, бастықтардан әке-көке деп сұранып шыққан. Зираталыс па, жақын ба-онда бастықтардың қанша шаруасы бар. Бастықтың аты- бастық, қаланың аты-қала»  Едіге досына адал, Қазанғап өтініші бойынша, оны Ана-Бейітке жерлемекші. Сәбитжан оған қарсы. Қайдағы бір ертегі бейітке апару, ол үшін ақылға сыйымсыз. Әке өсиеті оны көп қинай қоймады. Осы сәтте Едігенің көз алдына анасын атқан мәңгүрт елестейді. Ол мәңгүртпен Сәбижанның дүниетанымын салыстырып, қатты қапаланады:  «-Ал ,Сәбитжан, әңгіме былай: Марқұмды ақ жауып, арулап қоюға кесір етпе білдің бе. Асығады екенсің-жолың әне, біз сені ұстамаймыз. Сен үшін әкеңнің мүрдесіне бір уыс топырақты мен-ақ сала саламын!»  Қазанқапты арулап қойғаннан кейін, Едіге Ана-Бейітті тегістеп, оның орнына касмодром салатынын естісімен, Ана-Бейітті қайткенде сақтап қалу үшін көзі ашық оқыған, қалада қызмет ететін, кіммен сөйлесіп, кімге жолығу жолын білетін адам ретінде ол Сәбитжаннан қол ұшын беруді сұрайды. Бұл қазаға мән бермек түгілі өзін ең сауатты жанға санаған Сәбитжан былай деп жауап қайырады:

20 слайд

#21 слайд
Оқылым тапсырмасы

21 слайд

#22 слайд
 ЖЖ. 3-тапсырма  Шығармада көтерілген мәселені қазіргі өмірмен байланыстырып сарала, сыни көзқарасыңды білдір.  «Бірге ойлаймыз» әдісі  Дескриптор:  -шығармада көрсетілген мәселені қазіргі өмірмен байланыстырады;  - мәселені саралайды;  -сыни көзқарасын білдіреді.

22 слайд

#23 слайд
 Бекіту. «Сұрақтарға жауап бер» әдісі  1.Шығарманың кейіпкерлері кімдер?  2. Мәңгүрттік мәселесі қазіргі қазақ халқы үшін өзекті ме?  Үйге тапсырма: Ш. Айтматов «Ал ғашқы ұстаз » оқу,талдау өзіндік жұмыс .

23 слайд