Салауатты өмір салтын сақтаудың жолдары

1 слайд
Ашық сабақ

1 слайд

2 слайд
Сабақтың тақырыбы:

2 слайд

3 слайд
Сабақтың мақсаты: Қоршаған ортаның ластануынан болатын аурулар туралы оқушыларға жеткізу. Қазақстанның экологиялық апатты аймақтарына тоқталу және олардың адам денсаулығына зиянды екендігін көрсету. Тұқым қуалайтын ауруларға сипаттама.

3 слайд

4 слайд
Білімділік : Табиғи ортаның қазіргі экологиялық жағдайы. Тұқым қуалайтын аурулар . Дамытушылық: Гендік аурулар мен хромосомалық аурулар.

4 слайд

5 слайд
Сабақтың түрі: Аралас сабақ. Іскерлік пен дағдыны қалыптастыру. Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, тест, биологиялық диктант. Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта. Сабақтың барысы: Ұйымдастыру.

5 слайд

6 слайд
Үй тапсырмасын сұрау. Оқушылардың біліктілігі мен дағдыларын тексеру. “ БИНГО” ойыны

6 слайд

7 слайд

7 слайд

8 слайд

8 слайд

9 слайд
Қазақстандағы экологиялық апатты аймақтар Каспий теңізіА р а л Азғыр С ем ей Батыс Қазақстан Т ай со й ғанБалқаш Н а р ы н

9 слайд

10 слайд
Барлық мультифакторлық ауруларды адам экогенетикасының мысалы деуге болады,өйткені олардың дамуы көптеген гендердің мутациясы мен өзара әрекеттесуі,ауруларға икемділік және сыртқы орта факторлары әсерінің нәтижесіне байланысты.Сыртқы орта факторларының әсерінен генетикалық тұрғыда түрліше реакциялардың көрінуі генеалогиялық,егіздерді салыстыру,молекулалық - генетикалық және популяциялық - статистикалық әдістердің көмегімен анықталады.Осы аталған әдістерге қосымша биохимиялық,токсикологиялық және фармакологиялық әдістерді қолдана отырып,ағзадағы дәрілік препараттардың,басқа да қоспа заттардың концентрациясын,олардың алмасу ( метобализм ) жолдарын өте дәлдікпен анықтауға болады.

10 слайд

11 слайд
 XX ғасырдың қателігі, адамзаттың өз қолымен жасалған қателік – Арал трагедиясы.Бұл біздің табиғат – анаға зорлық мінез көрсетуіміздің жемісі. Арал теңізінің кей жерлері жағалаудан 112 километрге кейін шегініп, көлемі 2 миллион гектардан астам Аққұм атты жаңа кеңістік пайда болды. Сол жерден жыл сайын 75 миллион тонна тұзды дауыл көтеріп, Торғай даласына Көкшетау, Павлодар, Солтүстік Қазақстан облыстарына дейін апарып шашуда.

11 слайд

12 слайд
Семей маңындағы радиациялық әсер аймағында тұратын 500 мыңдай адам осы сынақтан азап шекті.1949 жылдан 1963 жылға дейін жер бетінде жасалған сынақтардың зардабы әсіресе мол болғаны рас.Бұл аймақтағы аурулардың есеп-қисабы 1990 жылға дейін мұқият жасырылып келді. Облыста онкологиялық, жүрек-қан тамыр, жүйке және психикалық аурулар саны күрт өсті.Азап шегіп,өлім құшқан адамдар қаншама. Отбасыларында кемтар балалар көбейді.

12 слайд

13 слайд
Гендік ауруларды тұқым қуалау ерекшеліктеріне қарай 4 топқа бөледі.Аутосомалы-доминаттық тұқым қуалау типінде белгілер аутосомда орналасады , жынысқа тәуелсіз, ұрпақ сайын көрінеді. Мұндай ауруларға: брахидактилия- қысқасаусақтылық, полидактилия-алтысаусақтылық, ахондроплазия - ергежейлік, беттің секпілі, көзді шел басу, сүйектің омырылғыштығы, т.б жатады. Жыныспен тіркескен рецессивті белгілердің тұқым қуалау типінде, аурулар келесі ұрпақта Х хромосомада көрінеді. Оларға: гемофилия-қанның ұйымауы, гемералопатия-түнде көрмеу, дальтонизм- түсті ажырата алмау, рахит- жіліктердің қисаюы, галактозомия- галактозаны игере алмау, бауыр циррозы, кемақыл, т.б жатады. Голандриялық тұқым қуалау типінде белгілер әкесінің тек ұлына ғана беріліп отырады. Мысалы, құлақ қалқаншасының жүнді болуы- гипертрихоз, гипертрихоздың гені Y хромосомамен тіркесіп тұқым қуалайды. Ер бала Y хромосоманы тек әкесінен алады, сондықтан ол ген балаға толық беріледі.Аутосомалы- рецессивті тұқым қуалау типінде зерттелген белгі аутосомада орналасады. Ата-анасында білінбей, ұрпағында көрінеді. Мұндай ауруларға альбинизм (пигментсіз), алькантонурия гомогентизин қышқыл артық бөлінеді, идиопатия мишықтың өзгеруі, фенилкетонурия-кемақыл жатады. Гендік ауруларды тұқым қуалау ерекшеліктеріне қарай 4 топқа бөледі.

13 слайд

14 слайд

14 слайд

15 слайд
Жаңа сабақты бекіту Биологиялық диктант ........................................................................... деп генетикалық материалдың мутацияға ұшырауына байланысты қалыптасатын ауруларды айтады. Хромосомалық аурулар хромосомалар .........................................немесе ....................................... өзгеруінен пайда болады. Гендік аурулар .......................................... өзгеруіне, атап айтқанда .................................................................... бұзылуына байланысты пайда болады. Ер адамдарда кездесетін Клайнфельтер ауруының себебі: хромасомалардың соңғы ......................жұбында ............................................................ артық болады. .................................................................................. қыз балаларды кездесетін хромосомалық ауру.

15 слайд

16 слайд
Биологиялық диктанттың жауаптары: 1. Тұқым қуалайтын аурулар. 2. Санының, құрылысының. 3. Геннің, нуклеотидтердің. 4. 23, 1 хромосома. 5. Шерешевский - Тернер

16 слайд

17 слайд
§ 39. Қоршаған орта және адам денсаулығы. Адамның тұқым қуалайтын аурулары.

17 слайд

18 слайд
Бағалау парағы Оқушының аты- жөні “ Бинго” ойыны 5 ұпай Терминдермен жұмыс 5 ұпай “ Сиқырлы ұяшық” Биологиялық диктант 5 ұпай Тест 5 ұпай Жалпы ұпайы Айдағара Аружан Айдағаратегі Ержан Әбдірайым Диас Әлібек Әсел Әлібек Зәуірбек Берік Абылай Бекталиев Марат Данай Бағжан Есіркеп Арайлым Жақсымбет Ернұр Жұмабай Әйгерім Жұмабек Гауһар Исабек Әйгерім Кеңес Жансұлтан Қаржаубай Айым Қаплан Жұлдызай Қожамқұлов Ақжан Оспан Нұрдәулет Парманова Әйгерім Сатан Назерке Сатылхан Айдана

18 слайд

19 слайд

19 слайд