Сандар сыры

1 слайд
Тақырыбы: Сандар сыры Жетекшісі: Жұмабаев Қайрат Жандарбекұлы математика пәнінің оқытушысы Жамбыл политехникалық жоғары коллежді 1- курс студенті: Абдиманап Алмаз Бахытжанулы

2 слайд
2. Әр түрлі қасиетке ие болатын сандардың сырына үңілу. Жоспары. Адамзат тарихында ең ерте қалыптасқан ғылымдардың бірі – математика. Математиканың алғашқы бесіктерінің бірі Мысыр елі болды. Күнделікті өмірімізде қолданылатын сандар шамамен бұдан 1500 жыл бұрын Үндістанда пайда болған. Әуелі сандар сызықшамен белгіленген. Кейін қалыптаса келе қазіргі таңдағы біздер қолданып жүрген сандар пайда болды. Адам баласы қазіргі біз түсінетін сандарды үйренуге талай ғасырларды бастан кешірген. Әуелі олар табиғи сандарды (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9) меңгерсе, нөлдің пайда болуынан сандарға революция жасалған, сөйтіп сандарды игеруде жаңа жүйелерді өмірге әкелді. 1.Сауалнама. 3. «Жыл қайыру» туралы аңыз.

3 слайд
Сауалнама: 1.Қасиетті сандар туралы білесін бе? а) иә ә) жоқ 2. Қасиетті сандар туралы кімнен естідің? а)ата-анадан ә) мұғалімнен б) аға-апаларымнан 3. Қасиетті сандар жайында мәлімет жинар ма едің ? а) иә ә) жоқ 4. Қасиетті сандар астарында не жатқанын білесің бе? а) иә ә) жоқ 5. Қандай қасиетті сандар білесің?

4 слайд
Қазақ халқы тілге бай. Әр сөзін талдай білген, әр сөзіне мән берген халық. Қазақ үшін әр сөздің ғана емес, әр санның өзіндік қасиеті, тәрбиелік мәні, саналы орны болған. Қазақ бір санынан бастап, әр санның қадірі мен қасиетін салмақтап, өзіне тән ерекшелігін саралай білген, маңызына сай қолданған. Пифагоршылар барлық сандардан 1 санын, бірлікті жоғары қойды. Себебі бүкіл әлем 1 санынан басталады. Бірлік – бүкіл әлемнің бастауы. Екілік өзімен бірге махаббат ала келеді, сонымен бірге тұрақсыздық әкеледі. Үштік қарапайым емес сан, себебі ол жоғарыдағы екі санның қосындысынан шықты. Алты саны таңғажайып сан болып есептеледі. Себебі ол бұған дейінгі сандардың қосындысы мен көбейтіндісінен тұрады. Жеті саны киелі де, қасиетті де сан болып есептеледі.Математика өмірді сан арқылы бейнелейді. Математиканың негізгі ұғымы – сан ұғымының сан алуан сырын, сандар әлемінің қызық құбылысын ашу, білу – ғылыми әдіснамалық үлкен өзекті мәселе.

5 слайд
Бір – тәуелсіздік пен жетістік. Екі – әдеп, дипломатиялық және жеке қарым – қатынас.Жеті – талдау, рухани өмір, білімнің өсуі, даналық. Алты – қызмет, үй, түрлі міндеттер. Бес – жолсапарлар, өзгерістер, әртүрлілік. Сегіз – ақша мен билік. Төрт – шектелу, бір орында қалу. Қырық – бақ, дәулет. Тоғыз – махаббат, берік байлам. Үш – шығармашылық жетістік, әрі өмір қызығы.Бұл сандардың мағынасына тоқталайық:

6 слайд
37 жас (ақыл тоқтату). 121 жас (немене сүю) 109 жас (шөпшек сүю).73 жас (қарттық). 85 жас (кәрілік).25 жас (жігіттік шақ). 61 жас (орта жас).13 жас (ер жете бастау). 49 жас (орта жас, кемелдену). 97 жас (қалжырау).Сандар сыры сан алуан. Ата - бабаларымыз. 7.., 13.., 25.., 37.., 49.., 61... мүшел жастың, киелі сандардың тылсым сырының алдында іштей мойынсұнады. I - мүшел: II - мүшел: III - мүшел: IV- мүшел: V - мүшел: VI - мүшел: VII - мүшел: VIII - мүшел: IX - мүшел: X - мүшел:

7 слайд
Ажал, қонақ, несібе. Ұйқы, тамақ, күлкі. Нақақ қан төгу, кісі малын нақақ алу, ата бабадан қалған ескі жұртты бұзу. Өз жұрты, қайын жұрты, нағашы жұрты. Көк пен жер, кәрі мен жас, жақсы мен жаман.Бақ, ырыс, дәулет.Ақыл, жүрек, тіл. Абай, Шоқан, Ыбырай. Денсаулық, ақ жаулық, он саулық.Мінез, кәрілік, ажал. Үш дана: Үш қадірлі: Үш ғайып: Үш байлық: Үш қуат Үш жұрт: Үш алыс:Үш даусыз: Үш арсыз: 3 саны туралы: Үш тұл: Қайратсыз ашу, тұрлаусыз ғашық, шәкіртсіз ғалым. Үш жамандық

8 слайд
4 саны туралы:Төрт тұлға: О т, су, ж ер, ж ел. Төрт періш те: Ж әбірейіл, Әзірәйіл, М екайіл, Исрафил.Төрт мұрат: дау мұраты- біту, сауда мұраты – ұту, жол мұраты – жеті, қыз мұраты кету. Төрт кітап: Зәбүр, Тәурат, Інж іл, Қ ұран. Төрт маусым: Қыс, көктем, ж аз, күз.

9 слайд

10 слайд
5 саны туралы:Бес өсиет: топасқа сенбе, жауға иілме, әрқашан сақ жүр, аш үйге кірме, жарлыдан сый алма.Бес намаз: таң, бесін, екінді, ақш ам, құптан. Бес қару: садақ, мылтық, найза, қылыш , айбалта. Бес пары з: иман, намаз, ораза, зекет, қаж ы лы қ. Бес ж араты лы с: күн, ай, ж ұлд ы з, күнд із, түн

11 слайд
7 саны туралы:Жеті қазына: Ер жігіт, сұлу әйел, ақыл - білім, жүйрік ат, қыран бүркіт, берен мылтық, жүйрік тазы. Жеті күн: Дүйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі, бейсенбі, жұма, сенбі, жексенбі.Аллаһ Тағаладан пенде- леріне түскен қасиетті кітаптардың бірі – Тауратта жеті саны 500 рет қайталанады . . Жеті жұт: Құрғақшылық, жұт (мал қырылу), өрт, оба (ауру), соғыс, топан су, зілзала (жер сілкіну). Қазақта әлденеге қуанса, қорықса, әлдебір апаттан аман қалса жеті нан салып, құран оқытады. Жеті ата: Бала, әке, ата, арғы ата, баба, ту ата, тек ата.Қазақ жеті атаға толғанша қыз алыспайды. Жеті атасын білуге міндетті.

12 слайд
Әлемнің көп халқы арасында 13 белгісіз сиқыры бар сәтсіз сан ретінде саналады. Көпшілігі сол күні жолға шықпауға, үлкен істі бастамауға тырысады. № 13 үйді сатып алудан, 13 нөмірде спорт ойынына қатысудан, қайда да болсын 13 - ші болудан қашқақтайды. Қазақта керісінше, 13 - те отау иесі деп, бұл жасқа келген адамға жауап- кершілік жүктеп, құрметпен қарайды. 13 жылда мүшел жас келіп отырады. 13 санын жек көру қайдан шықты? 13 - ке үрке қарауға 12 кінәлі, өйткені ежелгі вавилондықтар, римдіктер, қытайлықтар көп нәрсені 12 санымен белгі- леп келген. Бір жылды 12 айға бөлсе, бір тәулікті екі 12 сағатқа бөлген, одан әрі қарай қандай сан бары, оларға белгісіз еді. Белгісіздік барлық уақытта да қорқынышты. Сондықтан таныс 12 - нің артынан пайда болған 13 - ке жек көрінішпен қараудың бір себебі де осында. Италияда 13 нөмерлі лотерея жоқ. Францияда 13 нөмерлі пәтер жоқ. Ал Женевада ұшақта 13 орын жоқ. 13 саны туралы:

13 слайд

14 слайд
Ертеде түркі қағандарының бірі өзінен бірнеше жыл бұрын өткен атышулы бір соғыстың тәсілін үйренбекші болады. Бірақ ол соғыс қай жылы өткенін білмей әбден шатасады. Содан қаған өзінің қауымына былай депті, - «Біз тарихымызды анықтаудан көп жаңылыстық, ал бұдан кейінгілер бұданда жаман жатасады. Біз жыл- дарға ат қояйық. Бұл біздің кейінгілерге қалдырған ескеркішіміз болсын». Сөйтіп, Іле өзенінің екінші басына ау құрғызып, жабайы хайуандарды өзенге қарай қууға бұйрық береді. Нөкерлер хайуандарды қаумалап үркіте бастайды. Бәрі бірдей өте алмай, он екісі ғана судан аман шыққан екен. Ең алдымен судан өткен тышқан болыпты. Осыдан жыл басы тышқан аталыпты. Одан кейін судан сиыр, сосын барыс, қоян, ұлу, жылан, жылқы, қой, мешін, тауық, ит, доңыз өтіпті. Сөйтіп, әр қайсысы бір – бір жылдың атын алыпты. «Жыл қайыру» туралы аңыз. Аңдар өздерімен бірге қайырымдылық пен зұлымдылық, бақыт пен бақыт- сыздық ала келеді деп сенді.