Сарып және денсаулық

1 слайд
Атырау облысы Индер ауданы Бөдене орта мектебі Нығметолла Гүлхан Асылханқызы 7 – сынып оқушысы

1 слайд

2 слайд
Тақырыбы: Сарып және денсаулық

2 слайд

3 слайд
Мақсаты Жұқпалы аурулардың таралуының деңгейін анықтау және алдын алу, ауруларды уақытында емдеу жолдарын қарастыру.  

3 слайд

4 слайд
Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті елу елдің қатарынан көрінуі – Елбасы қойған міндеттердің бірі. Бұл жолда халықтың денсаулығы – аса маңызды мәселе. Ал дені сау ұлттың қалыптасуы салауатты өмір салтын ұстанып, денсаулықты қадірлеу. «Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде» демекші, түрлі сырқаттың алдын ертерек алған абзал.  Барынша тазалық сақтау қажет. Саламатты өмір салтын ұстанып, салауатты жүргенге не жетсін. Кез келген елдің ең басты байлығы – ұлт саулығы болып табылатындығы сөзсіз. Міне, сондықтан да бұл іске барынша жауапкершілікпен қарағанымыз дұрыс .

4 слайд

5 слайд
Сарып — маусымдық ауру. Көктем, жаз айлары — аурудың нағыз қозатын шағы.  Бұл — адам ағзасына зиянын тигізетін және ауыл шаруашылығына залал келтіретін зоонозды инфекциялардың ішіндегі қауіпті аурулардың бірі.Зерттеулерге қарасақ, елімізде тіркелетін сарып ауруының  80 пайызы ұсақ малдан, 15 пайызы мүйізді ірі қара, 3-4 пайызы аралас ауру көздерінен таралады. Сарып ауруы адамға көбінесе жанасу мен  алиментарлы жолдар арқылы жұғып жатады. Сондықтан тұрғындар ауру малды төлдету,  қойдың жүнін қырқып, одан өнім алу кезінде аса сақ болғандары жөн. Төлдеп жатқан малдың жанына арнайы киімсіз, резеңке қолғапсыз баруға болмайды. Өйткені бруцелла бацилласы малдың  қағанақ суында көп шоғырланады.  Аурушаңдықтың келесі көтерілу мезгілі — жаз айлары. Себебі бұл кезде сарып ауруы адамға тамақ арқылы жұғады. Яғни шикі сүт және сүт тағамдарын қолданғаннан болады. Осылардың ішіндегі ең қауіптісі — ауру қой мен ешкінің сүті және сүт өнімдері.

5 слайд

6 слайд
Сарып ауруының тарихы Жер бетіндегі барлық тіршілік иесінің өз ауруы, емі бар. Сол секілді үй жануарлары да ауырады. Алайда сол аурудың жаман тұсы жануарлар өз ауруларын иелеріне жұқтырады.  Сондай зардабы ауыр, емделуі аса қиын дерттердің бірі – сарып. Адамның буын буынын кеміріп, сай сүйегін сырқырататын, қара -терге түсіріп тынышын алатын осы ауру жайында б.э.д. І V ғасыр бұрын өмір сүрген Гипократ та білген екен. Қазақша оны «селсоқ ауру», «жел ауру», «сарып» десе, түркпендер «ешкінің безгегі» деп атапты. ІХ ғасырдың соңында Жерорта теңізінің Мальта аралында әскери қызметте жүрген жауынгерлердің арасында осы індет көптен кездесіп, оны «Жерорта теңізінің безгегі» деп Мэрстон (1831) атаған. Давид Брюс сол безгектен кайтыс болган науқастың көкбаурынан осы аурудың қоздырғышын тапқан болатын. 1906 ж. Заммит бұл ауру ешкінің сүті арқылы жүғатыны анықталғаннан соң, одан сақтану мүмкіндігі бар екенін дәлелдеді. 1956 ж. бұл қоздырғыш Брюстің қүрметіне “BRUCELLA” деп атайды. Сарыппен көптеген үй жануарлары ( қой, ешкі, шошқа ) ауырады.

6 слайд

7 слайд
Бруцеллалардың физикалық жэне химиялық факторларға төзімділігі жоғары емес. 60 С-да 30 минутта, 70 С-да 5-10 минутта, 90-100 С-та бірден өледі.

7 слайд

8 слайд
Сарып ауруының жануарлардан адамдарға берілуі  Ауру жануарды күткенде ;  Ауру жануар бөліністерімен залалданған құралдармен тікелей қатынасса;  Малдың жүнін қырқу;  Малды сою, терісін сыпыру кезінде;  Мал төлдету кезінде малдың шуы  Қағанақ суымен қатынаста болғанда;  Туған қозыны ауыздандырып емізу кезінде.

8 слайд

9 слайд
Ауру белгілеріӘлсіздік Ұйқының бұзылуы Асқа тәбеттің төмендеуі Бұлшық еттер мен буындардың ауырсынуыБастың ауруыҚозғыштық

9 слайд

10 слайд
Сарыптың түрлері: 1. Жедел (3 айға дейін) 2. Жеделдеу (6 айга дейін) 3. Созылмалы (өршу, рецидив, латенция) 4. Резидуалді (бруцеллездің калдыкты өзгерістері) Сарыптың сатылары: 1. Компенсация 2. Субкомпенсация 3. Декомпенсация Созылмалы сарыптың клиникалық жіктелуі: Висцералды түрі: 1. Жүрек-қантамырлық 2. Өкпелік 3. Гепатолиеналді Сүйек-буындық түрі: 1. Буындардың зақымдануы 2. Сүйектердің зақымдануы 3. Жүмсақ қалқаның (бүлшық еттердін) зақымдануы 4. Аралас Жүйкелік түрі: 1. Перифериялық жүйке жүйесінің зақымдануы 2. Орталық жүйке жүйесінің зақымдануы 3. Психобруцеллез

10 слайд

11 слайд
Жедел және жеделдеу бруцеллез кезінде - жасырын кезең 7 күннен 30 күнге дейін созылады. Көп жагдайда жасырын кезең 3 аптаның шамасында болады. Жаппай жұққан жағдайда бұл кезең бірнеше күнге қысқарып, қайталама жұқтырганда - 10 күннен 3 айға дейін созылады. Вакцина қабылдаган адамдарда жасырын кезең 2,5 айга дейін жеткен. Инфекция көзімен тұрақты жанасқан адамдардың жасырын кезеңінің ұзақтығын анықтау мүмкін емес. Созылмалы бруцеллезге тән ерекшелік- с озылмалы ауру, ұзақтығы 6 айдан жоғары және келесі көріністермен байқалады:  Температураның жоғарылауы, жиі субфебрильді;  Айқын тершеңдік, қалтырау  Жалпы әлсіздік, бас ауыру Қазір сарып (бруцеллез) ауруының нағыз қозатын шағы. Мамандардың айтуынша, бруцеллез қай кезде де өзінің қауіптілігін жойған емес.

11 слайд

12 слайд
Бөдене ауылында сарыппен ауырған адамдар туралы мәлімет (2019 жыл)   р/с Ауыл аты Сарыппен ауырған адам саны 1 Бөдене 1

12 слайд

13 слайд
Сарып ауруы ел экономикасына айтарлықтай зиян келтіреді. Яғни ғалымдар сарып ауруына шалдыққан адамдардан гөрі, бруцеллез малды сауықтандыруға жұмсалатын шығынның одан 4-5 есеге артық болатынын мәлімдепті. Ол халық шаруашылығына едәуір әлеуметтік-экономикалық залалын тигізеді. Сарып ауруы шыққанда шарушылықтар көп қаржылық шығындарға ұшырайды, бруцеллез ауруының алдын алған. Сіз бен біздің денсаулығымыздың кепілі болады деп есептейміз.

13 слайд

14 слайд
Бөдене ауылы бойынша 2019 жылы мүйізді ірі қараның сарыппен ауырғаны р/с Ауыл аты Сарыппен тексерілген мал саны Жұғу пайызы Жойыл ғаны 1 Бөдене 1200 18 18 р/с Ауыл аты Сарыппен тексерілген мал саны Жұғу пайызы Жойылғ аны 1 Бөдене 3800 14 14Бөдене ауылы бойынша 2019 жылы қой-ешкінің сарыппен ауырғаны

14 слайд

15 слайд
Қорытынды Осы ғылыми жұмысымды қорытындылай келе, мынадай ой түйдім. Осы ғылыми жұмысымды жазу үшін мен Бөдене ауылының сарып ауруына қарсы жүргізіліп жатқан күнтізбелік жоспарымен таныстым. Негізінен қорыта айтқанда шаруашылық ұймдастыру, санитарлық және арнайы мал дәрігерлік шаралар, жоспар бойынша сақтандыру қажет. Сондықтан бұл аурудың алдын – алу мақсатында мына шараларды ұйымдастыруды ұсынамын: - 30 күндік карантинге қойып, сарыпты тексеріп, нәтиже теріс болған жағдайда ғана табынға қосу керек; - Сарыпқа қарсы диагностикалық тексеруді жылына екі рет жүргізу керек; - Сарып белгісі бар малды тез оқшаулап, орнын дезинфекциялайды; - Алдын-алу мақсатында вакциндеу жүргізу қажет; - Ауру емделмейтін болғандықтан етке тапсыру керек. Ауру шыққанда шарушылықтың тартатын қаржылық шығындарын ескерсек, сарып ауруын болдырмай алдын-алған экономикалық жағынан тиімді, әрі жануар мен қоса адам да ауыратынын ескерсек алдын-алған денсаулықтың кепілі болады дегім келеді.  

15 слайд