Ш.Құдайбердіұлы "Еңлік-Кебек" дастаны. Презентация

1 слайд
Қазақ әдебиеті 8-сынып Бөлім: Көркем әдебиет және эпикалық сарын Ш.Құдайбердіұлының «Еңлік-Кебек» дастаны

1 слайд

2 слайд
2 *«Болжау»әдісі

2 слайд

3 слайд
3

3 слайд

4 слайд
4 *https://wordwall.net/ru/resource/38753508

4 слайд

5 слайд
Оқу мақсаты: 8.1.1.1 Әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтарды анықтау. Сабақ мақсаты: - Шығарманың жанрлық ерекшелігіне байланысты сюжеттік желісін анықтау; - эпилог, прологтарды анықтау.

5 слайд

6 слайд
6 Бағалау критерийі Дескриптор -Әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желісін анықтайды; - эпилог, прологтарды анықтайды. 1.Шығарманың жанрлық ерекшелігін таниды. 2. Сюжеттік желісін анықтайды. 3.Өзіндік көзқарас тұрғысынан дастанның прологы мен эпилогын анықтайды.

6 слайд

7 слайд
7 «Еңлік-Кебек» – екі жастың махаббатын жыр ететін шығарма. Еңлік пен Кебек туралы хикаялар оқиға болған 18 ғасырдан бастап ел арасына кең тараған. Бүгінде жыр түрінде жеткен «Еңлік – Кебек» дастанының екі нұсқасы белгілі. Оның біріншісі – 1912 жылы Семейдегі «Жәрдем» баспасынан жеке кітап болып жарық көрген, Абай ұсынған тақырып бойынша Шәкәрім жазған «Жолсыз жаза яки кез болған іс» деген шығарма да, екіншісі – Мағауия Абайұлы жазған «Еңлік – Кебек» дастаны. Шәкәрім нұсқасы 1988 жылы қайта жарық көрді.

7 слайд

8 слайд
8 «Бұл әңгіме – 1780 жылы шамасында осы Шыңғыс тауында Матай мен Тобықты арасында болған іс. Шариғатта әкесінің атастырғаны жас қызға неке есепті десе де, өзге дүниелік пайдасын ойламай, жалғыз ғана қызының қамын ойлап берер дегені. Әйтпесе «жас баланы сатып, пайдаланып, кем-кетікке беріп обалына қал» демейді. Мен соны ойлап, Еңлік-Кебекті соншалық жазалы демеймін»,- деп қара сөзбен бастаған Шәкәрім ақын.

8 слайд

9 слайд
9 «Еңлік-Кебек» дастаны – адам тағдыры, адал махаббат жолындағы күрес, рушылдық құрбаны болған екі жастың қайғылы тағдыры туралы баяндайды. Дастанның кейіпкерлері бірін-бірі ұнатқан, ғашық болған жастар Еңлік пен Кебек, бірақ дауласқан екі ру тобықты мен найман билері екеуін ат құйрығына сүйреп өлтіреді. Екі жастың төрт айлық баласы тау бөктерінде жылап жетім қалады. Махаббат жолында құрбан болған, ерлікті аңсау мен зұлымдық қарсыласының бейнесі болған Еңлік пен Кебек есімдері ел есінде сақталды. Семей-Қарауыл тас жолына жақын жерде Еңлік-Кебек ескерткіші бар.

9 слайд

10 слайд
10 Әдеби-теориялық ұғым

10 слайд

11 слайд
11 Практикалық бөлім 1-тапсырма.ТЖ. «Адасқан оқиғалар» әдісі. Шығармадағы сюжет желісінің жоспарын құрыңыз. Дескриптор: - Шығарманың мазмұнын түсінеді; -Шығармадағы адасқан оқиғаларды ретімен орналастырады; - Шығарманың сюжеттік желісі бойынша жоспар құрады. -Қоысмша сұрақтарға жауап береді: Бағалау критерийлері: Дастанның сюжетіне композициялық талдау жасайды. Сюжет желісінің жоспарын құрады. ҚБ «Бір қошемет,бір ұсыныс»

11 слайд

12 слайд
12

12 слайд

13 слайд
13 Практикалық бөлім Өзіңді тексер! :1 Кебектің Нысан абызға бал ашқызуы. 2 . Кебектің аңға шығуы. Еңлікпен кездесуі. 3 Кебек пен Еңліктің бір-біріне сөз беруі.Қара жартаста кездесуі. 4 Кебектің Еңлікті алып қашуы,сәбилерінің дүниеге келуі. 5 Екі жасты өлтіруге шешім қабылдауы.Кеңгірбайдың қатал үкімі. 6 Еңлік пен Кебекті ат құйрығына байлап өлтіруі.Шырылдаған сәбидің тауда қалуы.

13 слайд

14 слайд
14 2-тапсырма. Шығарма үзінділерін эпилог және пролог бойынша сәйкестендіріңіз. Қалқаман мен Мамырды жаздым бұрын, Оқығандар, байқадың оның сырын. Енді айтамын Еңлік пен Кебек сөзін, Тағы сынап көріңіз мұның түрін. Жігіттер! Бұл өлеңді жазған мәнім: Емес қой жастықпенен салған әнім. Қас қайсы, қаза қайсы, таза қайсы? Аларсың көп ғибрат, байқағаның. Эпилог Пролог Қалқаман мен Мамырды жаздым бұрын, Оқығандар, байқадың оның сырын. Енді айтамын Еңлік пен Кебек сөзін, Тағы сынап көріңіз мұның түрін.

14 слайд

15 слайд
15 : 2-тапсырма.Жеке жұмыс. Дескриптор: -шығарма үзінділерін эпилог және пролог бойынша сәйкестендіреді; Бағалау критерийлері: -Шығармадан эпилогты анықтайды; -Шығармадан прологты ажырата бідеді. ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

15 слайд

16 слайд
16 Практикалық бөлім Өзіңді тексер! Қалқаман мен Мамырды жаздым бұрын, Оқығандар, байқадың оның сырын. Енді айтамын Еңлік пен Кебек сөзін, Тағы сынап көріңіз мұның түрін. Жігіттер! Бұл өлеңді жазған мәнім: Емес қой жастықпенен салған әнім. Қас қайсы, қаза қайсы, таза қайсы? Аларсың көп ғибрат, байқағаның. Эпилог Пролог

16 слайд

17 слайд
17 Практикалық бөлім 3-тапсырма. Үзінділерді сюжеттік желі бойынша рет-ретімен қойыңыз. 1.Шеткі Ақшоқы басына алып шықты, Қалайша өлтіруге кеңес қыпты. Жас қой деп жаны ашыған бір адам жоқ, Қолға түскен кісіге қатын мықты. 4.Ер Кебек тыным алып үйде жатпай, Еңлікке келіп жүрді дамыл таппай. Кейде түзден жолығып, кейде қонып, Алты ай қыс аттың терін бір құрғатпай. 2.Еңлік, Кебек кеткен соң таң тағы атты, Күн шыққанша кемпір-шал тұрмай жатты. Қойшы Еңлікті таба алмай іздеп-іздеп, «Қызың қашып кетті», – деп шалды оятты 5.«Ей, абыз! Аш балыңды, қобызыңды тарт, Алар ақың бар болса, мойныма арт. Балыңа не түссе де жасырмай айт, Жалғыз-ақ сол арасын қыламын шарт» 3.Тастады бесігімен баласын да, Обалға өшіккен ел қарасын ба? Еңлік–Кебек моласы бүгін де бар Таймақ пен Ералының арасында.

17 слайд

18 слайд
18 Практикалық бөлім Өзіңді тексер! 1. .«Ей, абыз! Аш балыңды, қобызыңды тарт, Алар ақың бар болса, мойныма арт. Балыңа не түссе де жасырмай айт, Жалғыз-ақ сол арасын қыламын шарт». 4. Шеткі Ақшоқы басына алып шықты, Қалайша өлтіруге кеңес қыпты. Жас қой деп жаны ашыған бір адам жоқ, Қолға түскен кісіге қатын мықты. 2. Ер Кебек тыным алып үйде жатпай, Еңлікке келіп жүрді дамыл таппай. Кейде түзден жолығып, кейде қонып, Алты ай қыс аттың терін бір құрғатпай. 5. Тастады бесігімен баласын да, Обалға өшіккен ел қарасын ба? Еңлік–Кебек моласы бүгін де бар Таймақ пен Ералының арасында. 3. Еңлік, Кебек кеткен соң таң тағы атты, Күн шыққанша кемпір-шал тұрмай жатты. Қойшы Еңлікті таба алмай іздеп-іздеп, «Қызың қашып кетті», – деп шалды оятты

18 слайд

19 слайд
19

19 слайд

20 слайд
20 «Конверттегі сұрақ» әдісі Шарты: Әр топқа өткен тақырыптарға байланысты конвертке салынған тапсырма беру.Оқушылар бірін-бірі толықтырып, негізгі мәселені шешіп, ортақ ой жинақтап, көпшілікке жеткізулері керек. Конверттегі тапсырмалар: 1) «Еңлік-Кебек» дастанында көтерілген мәселені анықтаңыз. 2) «Еңлік-Кебек» дастанының жазылуы туралы ой бөлісіңіз. 3) Поэманың оқиғасы Еңлік пен Кебектің қайғылы тағдырына  негізделгенімен, ақынның айтқысы келген ойы неде? 4) Еңлік пен Кебектің өліміне кім кінәлі? 5) Жырдағы дауды басқаша шешуге болар ма еді?  

20 слайд