#1 слайд
І.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу. Түгендеу Психологиялық ахуал қалыптастыру. «Жылы лебіз» тренингі арқылы оқушылар бір біріне тілектер білдіреді. Flippity сайты арқылы топқа бөлу. Үй тапсырмасы «Ортадағы қаламсап » әдісі арқылы сұралады.

1 слайд

#2 слайд
«Миға шабуыл» әдісі -Ағзадағы бөліп шығару мүшелері? -Бөліп шығару өнімдерін атаңыз? -Бүйректің қызметі? -Нефрон дегеніміз не? Сабақтың тақырыбы мен мақсаты анықталады.

2 слайд

#3 слайд
«Кинометафора» әдісі арқылы бейнематериал көрсетіледі. https://www.youtube.com/watch?v=S4kUSN9i_N0

3 слайд

#4 слайд
Су алмасуды реттеу: Нысана мүшелердің маңызды рөлі •Су алмасуды реттеу - адам ағзасының маңызды функцияларының бірі. Бұл процесс бірнеше нысана мүшелердің үйлесімді жұмысының арқасында жүзеге асады. Олар ағзадағы су мөлшерін, электролиттер теңгерімін және осмотикалық қысымды тұрақты деңгейде ұстап тұрады. Бұл мүшелердің әрқайсысы су алмасу процесінде өзіндік рөл атқарады, ағзаның ішкі ортасының тұрақтылығын қамтамасыз етеді. •Су ресурстарын басқару саласындағы мамандар үшін адам ағзасындағы су алмасу механизмдерін түсіну өте маңызды. Бұл білім суды тиімді пайдалану стратегияларын әзірлеуге және су ресурстарының сапасын бақылауға көмектеседі.

4 слайд

#5 слайд
Бүйректің су алмасудағы маңызды рөлі Сүзу Бүйрек шумақшалары қанды сүзіп, бастапқы зәр түзеді. Күніне шамамен 180 литр сұйықтық өңделеді. Реабсорбция Бүйрек түтікшелері су мен пайдалы заттардың көп бөлігін қайта сіңіреді. Күніне шамамен 178,5 литр су қайта сіңіріледі. Секреция Қалдық заттар мен артық су түтікшелер арқылы зәрге бөлінеді. Бұл ағзадағы су мөлшерін реттеуге көмектеседі. Зәр түзілуі Соңғы өнім ретінде күніне шамамен 1,5-2 литр зәр түзіледі, артық суды және қалдық заттарды шығарады. Бүйректің су алмасуды реттеудегі маңызды рөлі оның күрделі құрылымы мен функцияларына байланысты. Бүйрек ағзадағы су мөлшерін, электролиттер теңгерімін және қышқыл-сілтілік тепе-теңдікті сақтауға қатысады. Су ресурстарын басқару мамандары үшін бүйректің жұмыс принциптерін түсіну маңызды, өйткені бұл білім суды тазарту және су сапасын бақылау жүйелерін жобалау кезінде қолданылуы мүмкін.

5 слайд

#6 слайд
Гипоталамус және гипофиздің су алмасуды реттеудегі рөлі Гипоталамус Мидың су алмасуды реттеудегі маңызды бөлігі. Қандағы осмотикалық қысымды бақылайды және шөлдеу сезімін тудырады. Гипофиз Антидиуретикалық гормонды (АДГ) шығарады. АДГ бүйректегі су реабсорбциясын реттейді. Кері байланыс механизмі Гипоталамус пен гипофиз арасындағы кері байланыс механизмі су алмасуды дәл реттейді. Ағзадағы су мөлшерін тұрақты деңгейде ұстап тұрады. •Гипоталамус пен гипофиздің су алмасуды реттеудегі рөлін түсіну су ресурстарын басқару саласындағы мамандарға адам ағзасының су балансын сақтау механизмдерін тереңірек түсінуге көмектеседі. Бұл білім су тұтынудың тиімді стратегияларын әзірлеуге және су ресурстарын ұтымды пайдалануға ықпал етеді.

6 слайд

#7 слайд
Терінің су алмасудағы рөлі Терлеу арқылы су жоғалту Тері су алмасуда маңызды рөл атқарады, әсіресе терлеу процесі арқылы. Күнделікті терлеу мөлшері физикалық белсенділік пен қоршаған орта температурасына байланысты өзгереді. Дене температурасын реттеу Терлеу дене температурасын реттеудің негізгі механизмі. Тер буланған кезде, денеден жылуды алып кетеді. Су балансына әсері Терінің су жоғалтуы ағзаның жалпы су балансына әсер етеді. Қарқынды терлеу кезінде су жоғалту артады. Терінің су алмасудағы рөлін түсіну су ресурстарын басқару саласындағы мамандарға адам ағзасының су қажеттіліктерін дәлірек бағалауға мүмкіндік береді. Бұл білім су тұтынуды болжау және су ресурстарын жоспарлау кезінде қолданылуы мүмкін, әсіресе ыстық климат жағдайларында немесе жоғары физикалық белсенділік кезеңдерінде.

7 слайд

#8 слайд
Өкпенің су алмасудағы рөлі Су буының шығарылуы Өкпе тыныс алу процесі кезінде су буын шығарады. Күніне шамамен 400 мл су осы жолмен жоғалады. Бұл мөлшер ауа температурасы мен ылғалдылығына байланысты өзгеруі мүмкін. Қан газдарының реттелуі Өкпе қандағы көмірқышқыл газы мен оттегі мөлшерін реттейді, бұл қанның pH деңгейіне әсер етеді. Бұл процесс су-электролит теңгерімімен тығыз байланысты. Су балансына әсері Өкпенің су жоғалтуы ағзаның жалпы су балансына әсер етеді. Жоғары биіктікте немесе құрғақ климатта су жоғалту артуы мүмкін, бұл ағзаның су қажеттілігін арттырады. Ағзаның бейімделуі Өкпе әртүрлі жағдайларға бейімделе алады, мысалы, биік таулы аймақтарда немесе ылғалды тропикалық климатта. Бұл бейімделу су жоғалтуды оңтайландыруға көмектеседі. Өкпенің су алмасудағы рөлін түсіну су ресурстарын басқару мамандарына адам ағзасының су балансын сақтау механизмдерін жан-жақты түсінуге көмектеседі. Бұл білім әртүрлі климаттық жағдайларда су тұтынуды болжау және су ресурстарын жоспарлау кезінде қолданылуы мүмкін. Сонымен қатар, бұл ақпарат ауа сапасын жақсарту және су буландыру арқылы ауаны ылғалдандыру жүйелерін жобалау кезінде пайдалы болуы мүмкін.

8 слайд

#9 слайд
( Топтық жұмыс) Тапсырма 1 «Ойлан, жұптас, бөліс» әдісі арқылы тақырыпты оқып, ойланып, топтың ішінде оқушылар өзара бір-біріне түсіндіріп көмек береді. Әр топқа тақырып беріледі. 1. Су және су-түз алмасу балансын сипаттаңыздар 2. Ағзаның сусыздануы және АДГ 3. Нысана мүшелер Дескриптор: 1. Су және су-түз алмасу балансын сипаттайды 2б 2. Ағзаның сусыздануы және АДГ ның байланысын түсіндіреді 2б 3. Нысана мүшелерді сипаттайды 2б

9 слайд

#10 слайд
ФС (Жұптық жұмыс ) Тапсырма 2 Су алмасуды реттейтін басты механизмдердің біріне АДГ жатады. Түзілетін зәр мөлшері бүйрек артериясындағы қан қысымына байланыс- ты өзгереді. Қысым негүрлым жоғары болса, соғүрлым көп зәр түзіледі. Сондықтан бүйрек жұмысын бағалау кезінде бүйрек қысымын өлшеу маңызды көрсеткішке жатады. АДГ-дан басқа су және түз алмасуға қатысатын гормондардың екі типі болады. Бұлар - минералокортикоидтар және ренин гормоны. Минералокор- тикоидтар - бүйрекүсті бездерінің қыртысы түзетін стероидты гормондар тобы. Олардың ішіндегі ең белсендісі - альдостерон. Осы топ гормондары артық мөлшерде болған кезде адам ісінеді және қан қысымы көтеріледі су ағзада жиналады. Ал осы топ гормондары жетіспеген жағдайда ағза сусызданады. Сонымен қатар ол гормондар ағзада Na сақтауда және К шығаруда маңызды рөл атқарады. Ренин - бүйректерде - бүйрек шумақтарының артериола жасушаларын- да түзілетін гормон. Ол артериялық қысымды, бүйректердің белсенділігін және су-түз алмасуды реттейтін биологиялық белсенді заттардың ыдырауына қатысады. Тапсырма: Сәйкестік тесті Төмендегі екі бағанды сәйкестендіріңіз. Бірінші бағанда гормондар мен олардың функциялары берілген, ал екінші бағанда олардың ағзадағы әсері туралы сипаттамалар бар. № Гормон/Функция Ағзадағы әсері 1. АДГ (антидиуретикалық гормон) a) Артық мөлшерде болғанда ағзада су жиналады, қан қысымы көтеріледі. 2. Минералокортикоидтар (альдостерон) b) Зәрдің түзілуін азайтып, ағзада су сақталады. 3. Ренин c) Артериялық қысымды реттеп, бүйрек жұмысына әсер етеді. 4. Су тапшылығы d) Бүйректерде су мен тұздың қайта сіңуін арттырады, зәр көлемін азайтады.

10 слайд

#11 слайд
Кейстік тапсырма: Спортпен айналысқаннан кейін су ішпеген досыңыздың жағдайы a)Бұл жағдайда ағзадағы су тепе-теңдігіне қандай өзгерістер болуы мүмкін? b)Осы жағдайды түзету үшін қандай гормондар мен механизмдер жұмыс істейді?

11 слайд

#12 слайд
Жеке жұмыс Тапсырма 3 Бос орындарды толтыру https://learningapps.org/watch?v=ppd2fstkk24

12 слайд

#13 слайд
«Бір сөйлеммен түйіндеу» әдісі Сабақты бекіту мақсатында қолданылады. Бүгінгі сабақтан алған білімдерін бір сөйлем арқылы білдіреді.   Қорытындылай келе, оқушыларға кері байланыс беріледі.   Кері байланыс: «Тұжырым» әдісі 1. Сабақта алынған мәлімет өміріме қажет деп есептеймін, себебі... 2. Сабақ кезінде берілген тапсырмалар арқылы білімімді тексердім, себебі... 3. Сабақ кезіндегі берілген тапсырмалар қиындық тудырды, себебі...

13 слайд