Табиғатты қорғауда жеке тұлғаның рөлі. "Экологиялық із"

1 слайд
Табиғатты қорғауда жеке тұлғаның рөлі 11 сыныпАстана қаласы Білім басқармасы Кемал Ақышев атындағы № 69 мектеп-гимназия

1 слайд

2 слайд
Бүгінгі сабақта: жеке тұлғаның табиғатты пайдаланудағы рөлін анықтап, «экологиялық ізін» есептеуді үйренесіз.

2 слайд

3 слайд
Глоссарий: "Экологиялық із" – адамның тіршілік ету ортасына әсер етуінің қолайлы шарасы, ол тұтынылатын ресурстарды өндіруге және қалдықтарды сақтауға қажетті іргелес аумақтың көлемін есептеуге мүмкіндік береді. Әлемдік гектар – өнімділігі орташа әлемдік деңгейдегі биологиялық өнімді аумақтың гектары. Қазіргі уақытта биологиялық әлеует жан басына шаққанда 1,78 гектарды құрайды. Тұрақты даму – бұл өзгеріс процесі,онда табиғи ресурстарды пайдалану, инвестициялар бағыты, ғылыми-техникалық даму бағыты, жеке тұлғаның дамуы бір-бірімен үйлеседі және адамның қажеттіліктері мен ұмтылыстарын қанағаттандыру үшін елдің қазіргі және болашақ әлеуетін нығайтады.

3 слайд

4 слайд
Әлеуметтік өлшемЭ к о л о ги я л ы қ ө л ш е м Э к о н о м и к а л ы қ ө л ш е м Қолайлы жағдай ы Р ұ қ са т е т іл ге н ж а ғ д а йТұрақты дамуТұрақты даму моделі Еске түсірейік! Ә д іл ж а ғ д а й

4 слайд

5 слайд
Аумақтар - дың тұрақты дамуыМәдени, рухани және этникалық дамуҚоршаған ортаны қорғау Әлеуметтік- демография лық даму Әлеуметтік- әкімшілік даму Ландшафтты рекреациялы қ аймақтарды дамыту Әлеуметтік - шаруашыл ық құрылымда рды дамыту Экономика- лық даму

5 слайд

6 слайд
Тұрақты дамудың маңызды аспектілері Таза қоршаған орта Тұрақты биосфера Азық-түлік, су, минералды, энергетикалық және басқа да ресурстарды сақтау Биологиялық алуантүрлілік ті сақтау

6 слайд

7 слайд
“ Шектен шығу” «Шектен шығу» адамзат қоғамының жалпы рұқсат етілген шеңберден шығып кеткенін білдіреді. Бұл – аумақтың сыйымдылық қабілетінің, экожүйелер әлеуетінің, экологиялық жағдайының шегі. Қоршаған ортаға түсетін жүктеме осы шекке жеткенде тұрақты даму моделінің өміршеңдігіне қауіп төндіреді.

7 слайд

8 слайд
Ауа ортасына ластаушы заттар шығарынды ларының ШРД артуы Топырақтың сарқылуы. Бастапқы қасиеттер мен топырақтың су және жел эрозиясына төзімділігін жоғалту. Балық ресурстарының сарқылуы. Балық популяциясының азаюы. Балық аулау саласы тоқтатылды“ Шектен шығу”

8 слайд

9 слайд
«Экологиялық із» тұжырымдамасы Уильям Риз және Матис Уакернагель"Экологиялық із" тұжырымдамасы-1990 ж."Экологиялық із" термині – 1992 ж. Тұжырымдама дүниежүзілік жабайы табиғат қорының баяндамасынан кейін танымал болды

9 слайд

10 слайд
Бір адамға тиеслі «экологиялық із» алты көрсеткіштің жиынтығынан тұрады Адам тұтынатын дәнді-дақылдарды өндіруге арналған егістік алқабының көлемі Малшаруашылығы өнімдерін өндіруге арналған жайылым көлемі Ағаш сүрегі және қағаз өндіруге арналған орманның ауданы Балық және теңіз өнімдерін өндіруге арналған теңіз ауданы Тұрғын үй мен инфрақұрылымға арналған аудан Энергияны жан басына тұтыну кезінде пайда болатын көмірқышқыл газы мен шығарындысын абсорбциялауға қажетті орман ауданы

10 слайд

11 слайд
https://www.overshootday.org/kids-and-teachers-corner/what-is-an-ecological-foot print/«Экологиялық із» құрамбөліктері

11 слайд

12 слайд
1966 жылдан бастап табиғи ресурстарға сұраныстың екі есе өсуі байқалады Қазіргі уақытта Жер шары халқы өз қажеттілігі үшін 1,5 ғаламшардың эквивалентін пайдалануда: яғни, біз ресурстарды қалпына келуден 1,5 есе артық тұтынамыз Егер біз жер ресурстарын шамадан тыс пайдалануды жалғастыратын болсақ, 2030 жылға қарай 2 ғаламшардың баламасы қажет болады Ойланайық !Ойланайық!

12 слайд

13 слайд
Жарты ғасыр бойы "Ғаламдық Экологиялық із желісі" ( Global Footprint Network) халықаралық ғылыми- зерттеу ұйымы адамның биоресурстарды тұтынуын (экологиялық із) планетаның қалдықтарды қалпына келтіру және сіңіру қабілетімен салыстырады. «Тұрақты даму» – қоршаған орта мен табиғи ресурстарды пайдалану жөніндегі тәсіл, бұл қазіргі ұрпаққа ғаламшардың тиісті өмір сүру деңгейін қамтамасыз етуге және негізгі экологиялық жүйелерін қорғауға мүмкіндік береді.Экологиялық із-тұрақты даму индикаторы. Табиға т АдамЭкономик а Тұрақт ы даму

13 слайд

14 слайд
«Экологиялық із» мақсаттарының бірі: Адам іс-әрекеті мен табиғи ырғақтың үздіксіз екенін дәлелдеу Адам Табиғат Жыл сайын табиғатқа әсер ету артып келеді Қоршаған орта өсіп келе жатқан антропогендік жүктемені көтере алмауда Табиғат қолайлы жағдайда ғана өз ресурстарын қалпына келтіруі мүмкін Адамзат жыл сайын табиғат ресурстарын шамадан тыс пайдаланып, табиғаттың өздігінен қалпына келуіне мүмкіндік берер емес

14 слайд

15 слайд
«Экологиялық із» қалай есептеледі? Ресурстар мен қалдықтардың ағынын есептеу арқылы есептеледі Аталған ағындар аудан бірліктеріне, ал содан кейін әлемдік гектар бірліктеріне ауыстырылады Әлемдік гектардың барлығы қосылады, бұл жердің қажетті ауданы туралы жалпы мәлімет береді

15 слайд

16 слайд
Дүниежүзінің жекелеген елдерінің «экологиялық ізі»: АҚШ Ұлыбритания Франция Германия Ресей Бразилия 2030 ж қарай жекелеген елдерге өндіріс пен тұтыну көлемі кезінде қажет болатын ғаламшарлар саны «Ел неғұрлым дамыған болса, соғұрлым көп тұтынады, сәйкесінше оның экологиялық ізі мен экологиялық қарызы соғұрлым көп болады» Орташа алғанда, тұтынудың ағымдағы деңгейінде 30 жыл ішінде бізге үш ғаламшар қажет болады.

16 слайд

17 слайд
«Экологиялық із» формуласы EF = Cl + Gl + Fg + F + E + I EF Cl Gl Fg F E I Жалпы экологиялық із Орман шаруашылығы ізіБалық шаруашылығы ізі Жайылым ізіӨсімдік ізі Инфрақұрылым ізі Энергетикалық із Өлшем бірлігі әга/адам (жан басына шаққанда әлемдік гектар)

17 слайд

18 слайд
EF = Cl + Gl + Fg + F + E + I Cl Gl Fg F E I 0,128 1,1 0,35 1,05 2,23 0,215 5,343 әга/адамEF = 0,128 + 1,1 + 0,35 + 1,05 + 2,23 + 0,215 =

18 слайд

19 слайд
ҚР-ның «экологиялық ізін» есептеңіздер EF = Cl + Gl + Fq + F + E + I =1-тапсырма Инфрақұрылым ізі Энергетикалық із Орман шаруашылығы ізі Балық шаруашылығы ізі Жайылым ізі Өсімдік ізі Экологиялық із (Бір адамға келетін әлемдік гектар) )

19 слайд

20 слайд
ҚР-ның «экологиялық ізін» есептеңіздер 9,731 әга/ада мEF = Cl + Gl + Fq + F + E + I =Жауабы Инфрақұрылым ізі Энергетикалық із Орман шаруашылығы ізі Балық шаруашылығы ізі Жайылым ізі Өсімдік ізі Экологиялық із (Бір адамға келетін әлемдік гектар) )

20 слайд

21 слайд
Б А Ә К атар Қ азақстан А Қ Ш Д ан и я А устр ал и я Ж ап о н и я Д үн и е ж үзі 0 2 4 6 8 10 12 Кейбір елдердің «экологиялық із» көрсеткіштері (әга/адам) ЭС

21 слайд

22 слайд
2-тапсырма «Экологиялық іздің» құрамбөліктерін атаңыз

22 слайд

23 слайд
Жауабы «Экологиялық іздің» құрамбөліктерін атаңыз Орман Көміртек ізіЖайылым Жыртылаты н жер Балық аулау аймағыҚұрылыс жүргізілетін жер

23 слайд

24 слайд
3-тапсырма «Экологиялық із» тұжырымдамасының негізін қалаған ғалымдар А. Донела Медоуз В. Йорген Рандерс С. Уильям Риз D . Уолтер Айзард Е. Матис Уакернагель F . Фридрих Ратцель

24 слайд

25 слайд
Жауабы «Экологиялық із» тұжырымдамасының негізін қалаған ғалымдар С. Уильям Риз Е. Матис Уакернагель

25 слайд

26 слайд
Қорытынды: жеке тұлғаның табиғатты пайдаланудағы рөлін анықтап, «экологиялық ізін» есептеуді үйрендіңіздер.

26 слайд