«Ustaz tilegi» - Республикалық кәсіби педагогтар қауымдастығына қосылып, сайттағы 381 569 материалды тегін жүктеп алу мүмкіндігіне ие болыңыз
Толығырақ
2024-2025 оқу жылына арналған
қысқа мерзімді сабақ жоспарларын
Жүктеп алғыңыз келеді ме?
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен жасалған
Темірдің биологиялық маңызы 10 сынып
Материал туралы қысқаша түсінік
Темірдің биологиялық маңызы
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
1 / 31
Сайтқа 5 материал жариялап, тегін АЛҒЫС ХАТ алыңыз!
Сайтқа 25 материал жариялап, тегін ҚҰРМЕТ ГРОМАТАСЫН алыңыз!
Материалдың қысқаша түсінігі
1 слайд
Топқа бөлу
•Оқушылар элементтерді таңдайды, сол
элемент бойынша топқа бөлінеді
•1-топ: Металдар
•2-топ: Бейметалдар
1 слайд
Топқа бөлу •Оқушылар элементтерді таңдайды, сол элемент бойынша топқа бөлінеді •1-топ: Металдар •2-топ: Бейметалдар
2 слайд
психологиялық дайындық
“КІМ КӨП БІЛЕДІ ? “
Сыныптағы барлық оқушылар дөңгелене
тұрып,бірінен кейін бірі химиялық
элементтердің атын айтады. Мүдірген,
элементті қайталап айтқан оқушы
шеңберден шыға береді . Соңында жеңімпаз
оқушы анықталып,сабаққа сәттілік тілейді.
2 слайд
психологиялық дайындық “КІМ КӨП БІЛЕДІ ? “ Сыныптағы барлық оқушылар дөңгелене тұрып,бірінен кейін бірі химиялық элементтердің атын айтады. Мүдірген, элементті қайталап айтқан оқушы шеңберден шыға береді . Соңында жеңімпаз оқушы анықталып,сабаққа сәттілік тілейді.
3 слайд
3 слайд
4 слайд
1.Темірдің периодтық
жүйедегі орны қандай?
2.Темірді өнеркәсіпте қалай
алады?
3.Темірді неге “аспан тасы”
деп атаған?
4.Ең көп қолданылатын
темір құймасы?
1.Темірдің атом құрылысы
туралы айтыңыз?
2.Темірдің физикалық
қасиеттерін атаңыз?
3.Темір кені қайда
өндіріледі?
4.Темір табиғатта қалай
таралған?
4 слайд
1.Темірдің периодтық жүйедегі орны қандай? 2.Темірді өнеркәсіпте қалай алады? 3.Темірді неге “аспан тасы” деп атаған? 4.Ең көп қолданылатын темір құймасы? 1.Темірдің атом құрылысы туралы айтыңыз? 2.Темірдің физикалық қасиеттерін атаңыз? 3.Темір кені қайда өндіріледі? 4.Темір табиғатта қалай таралған?
5 слайд
Back
5 слайд
Back
6 слайд
Жай заттармен
Fe
Fe3O4FeS
FeCl3
C
l
2
S
O
2
Back
6 слайд
Жай заттармен Fe Fe3O4FeS FeCl3 C l 2 S O 2 Back
7 слайд
Күрделі заттармен
Fe
FeSO4
FeSO4Fe(NO3)3
Fe(OH)3
FeO
H
2
O
H
2
O
+
O
2
С
uSO
4
H
2
S
O
4
(
с
ұ
й
ы
л
т
)H
N
O
3
( с ұ
й
ы
л
т
)
Back
7 слайд
Күрделі заттармен Fe FeSO4 FeSO4Fe(NO3)3 Fe(OH)3 FeO H 2 O H 2 O + O 2 С uSO 4 H 2 S O 4 ( с ұ й ы л т )H N O 3 ( с ұ й ы л т ) Back
8 слайд
Back
8 слайд
Back
9 слайд
Темірдің қолданылуы:
•Темірді электрмотор, электрмагнит
трансформаторларының өзекшесін және микрофон
мембранасын жасауға қолданылады. Іс жүзінде темірдің
құймалары – шойын мен болат көбірек қолданылады.
•Темір купоросы (FeSO
4 ∙ 7H
2O) – ағаш сүрлеуде;
•Fe
3C – цементит шойында қолданылады.
•(NH
4)
2SO
4 ∙ FeSO
4 ∙ 6H
2O – Мор тұзы, тотықсыздандырғыш
ретінде пайдаланылады.
•Fe(NH
4)
2 ∙ (SO
4)
2 ∙ 12H
2O – темір-аммонийлі ашудас, тері
илеуде қолданылады.
•Fe
2O
3 – темір сүрегі (бояу) шатырларды бояуда, болат пен
шыны беттерін тегістеуде, термиялық пісіруде
қолданылады.
9 слайд
Темірдің қолданылуы: •Темірді электрмотор, электрмагнит трансформаторларының өзекшесін және микрофон мембранасын жасауға қолданылады. Іс жүзінде темірдің құймалары – шойын мен болат көбірек қолданылады. •Темір купоросы (FeSO 4 ∙ 7H 2O) – ағаш сүрлеуде; •Fe 3C – цементит шойында қолданылады. •(NH 4) 2SO 4 ∙ FeSO 4 ∙ 6H 2O – Мор тұзы, тотықсыздандырғыш ретінде пайдаланылады. •Fe(NH 4) 2 ∙ (SO 4) 2 ∙ 12H 2O – темір-аммонийлі ашудас, тері илеуде қолданылады. •Fe 2O 3 – темір сүрегі (бояу) шатырларды бояуда, болат пен шыны беттерін тегістеуде, термиялық пісіруде қолданылады.
10 слайд
10 слайд
11 слайд
Ерте кездегі
темірден жасалған
қайшы. Ұзындығы –
15,5 см. XIV
ғасырдың екінші
жартысы.
11 слайд
Ерте кездегі темірден жасалған қайшы. Ұзындығы – 15,5 см. XIV ғасырдың екінші жартысы.
12 слайд
12 слайд
13 слайд
Балта.
Ұзындығы – 16 см.
ХІ ғасыр.
Темірден жасалған құлып.
Ұзындығы – 8,5 см.
ХІІ ғасыр.
13 слайд
Балта. Ұзындығы – 16 см. ХІ ғасыр. Темірден жасалған құлып. Ұзындығы – 8,5 см. ХІІ ғасыр.
14 слайд
Темірден
жасалған әр
түрлі қару-
жарақтар.
Х – ХІІ ғасырлар.
14 слайд
Темірден жасалған әр түрлі қару- жарақтар. Х – ХІІ ғасырлар.
15 слайд
Темірден
жасалған
кілттер
Back
15 слайд
Темірден жасалған кілттер Back
16 слайд
Адам ағзасында темір
Адамның денесінде 4-5 г темір болады.
Соның 65 % қанның гемоглобинінде
7% – бұлшықеттің миоглобинінде,
16% ұлпалық ферменттермен
байланысты,
20% – қор, бауырда, талақта, сүйек
майында және бүйректе сақталады.
16 слайд
Адам ағзасында темір Адамның денесінде 4-5 г темір болады. Соның 65 % қанның гемоглобинінде 7% – бұлшықеттің миоглобинінде, 16% ұлпалық ферменттермен байланысты, 20% – қор, бауырда, талақта, сүйек майында және бүйректе сақталады.
17 слайд
Темірдің биологиялық ролі
Тірі ағзаның тіршілік әрекетінде темір үлкен роль атқарады
Темір қанның гемоглобинінде болады, темір қосылыстарын
қаназдық аурын емдегенде, әлсірегенде пайдаланады.
Темір көбінесе, көкөністерде етте, кептірілген жемістерде, шоколадта болад
17 слайд
Темірдің биологиялық ролі Тірі ағзаның тіршілік әрекетінде темір үлкен роль атқарады Темір қанның гемоглобинінде болады, темір қосылыстарын қаназдық аурын емдегенде, әлсірегенде пайдаланады. Темір көбінесе, көкөністерде етте, кептірілген жемістерде, шоколадта болад
18 слайд
Гемоглобин
Оттекті жасушаларға тасымалдайды
18 слайд
Гемоглобин Оттекті жасушаларға тасымалдайды
19 слайд
Темірдің ең көп мөлшері мына өсімдіктер мен тағамдар құрамында :
Back
19 слайд
Темірдің ең көп мөлшері мына өсімдіктер мен тағамдар құрамында : Back
20 слайд
1- топ: Массасы 120 г темір (III) оксидін
көміртекпен тотықсыздандырғанда темірдің қандай
массасы түзілетінін есептеңдер?
2-топ:
26 г темір мыс сульфатымен әрекеттескенде
түзілген темір сульфатының массасын
есептеңдер?
20 слайд
1- топ: Массасы 120 г темір (III) оксидін көміртекпен тотықсыздандырғанда темірдің қандай массасы түзілетінін есептеңдер? 2-топ: 26 г темір мыс сульфатымен әрекеттескенде түзілген темір сульфатының массасын есептеңдер?
21 слайд
21 слайд
22 слайд
БҰЛ ҚАЙ ЭЛЕМЕНТ ?
•Қара жер адамзатқа болған мекен
•Қазына іші толған әр түрлі екен.
•Ішінде жүз мың түрлі асылы бар
•Солардың ең артығы немене екен?
22 слайд
БҰЛ ҚАЙ ЭЛЕМЕНТ ? •Қара жер адамзатқа болған мекен •Қазына іші толған әр түрлі екен. •Ішінде жүз мың түрлі асылы бар •Солардың ең артығы немене екен?
23 слайд
Темір қандай тотығу
дәрежелерін көрсетеді?
Темірдің қандай қосылыстары
бар деп ойлайсыңдар?
23 слайд
Темір қандай тотығу дәрежелерін көрсетеді? Темірдің қандай қосылыстары бар деп ойлайсыңдар?
24 слайд
Сабақтың тақырыбы :Сабақтың тақырыбы :
24 слайд
Сабақтың тақырыбы :Сабақтың тақырыбы :
25 слайд
25 слайд
26 слайд
Тапсырма: Берілген тақырыпшаларды
оқулықтан өз бетінше оқу, физикалық және
химиялық қасиеттерін бейнелейтін реакция
теңдеулерін жаза отырып, түсіндіру.(5 минут)
1-топ: Темір (ІІ) оксиді және темір (ІІ)
гидроксиді
2-топ: Темір (ІІІ) оксиді және темір (ІІІ)
гидроксиді
26 слайд
Тапсырма: Берілген тақырыпшаларды оқулықтан өз бетінше оқу, физикалық және химиялық қасиеттерін бейнелейтін реакция теңдеулерін жаза отырып, түсіндіру.(5 минут) 1-топ: Темір (ІІ) оксиді және темір (ІІ) гидроксиді 2-топ: Темір (ІІІ) оксиді және темір (ІІІ) гидроксиді
27 слайд
Екі топ бір-біріне сұрақ
қояды.
27 слайд
Екі топ бір-біріне сұрақ қояды.
28 слайд
Мына өзгерістерді жүзеге асырыңдар:
1-топ:
Fe→FeCl3 →Fe(OH)3→Fe2O3→Fe2(SO4)3
2-топ:
Fe→FeCl2 →Fe(OH)3→FeO→FeSO4
28 слайд
Мына өзгерістерді жүзеге асырыңдар: 1-топ: Fe→FeCl3 →Fe(OH)3→Fe2O3→Fe2(SO4)3 2-топ: Fe→FeCl2 →Fe(OH)3→FeO→FeSO4
29 слайд
Әр оқушы өзінің пікір білдіреді.
29 слайд
Әр оқушы өзінің пікір білдіреді.
30 слайд
Резюме.(Элементке сипаттама)
Аты:
Портреті:
Мекен- жайы:
Салмағы:
Мамандығы:
Біліктілік санаты:
Мінезі:
Туыстары:
30 слайд
Резюме.(Элементке сипаттама) Аты: Портреті: Мекен- жайы: Салмағы: Мамандығы: Біліктілік санаты: Мінезі: Туыстары:
