#1 слайд
Тістердің құрылысы мен қызметі. Тіс гигиенасы. ДАЙЫНДАҒАН:САПИДОЛЛАЕВА ГҮЛНҰР. СЫНЫБЫ:8 “А” ПӘНІ:БИОЛОГИЯ. ПӘН МҰҒАЛІМІ:МҰРЫНОВА АҚМАРАЛ.

1 слайд

#2 слайд
Тістердің қызметі Тістердің қызметі-асты тістеу және шайнау,яғни механикалық үгу.Сонымен қатар тістер сөйлеуге қатысады.Тістер-қатты жасушаларда тұратын,асты алғаш механикалық өңдеуден өткізу үшін арналған құрылым.Тіс жануарларда қорғану және шабуыл үшін қару ретінде қолданылады.Ал адамдарда сөз дыбыстарының пайда болуы үшін маңызды және күлудегі маңызды компонент болып есептеледі.

2 слайд

#3 слайд
Тістің құрылысы. Әрбір тістің тіс қаптамасы,мойны және түбірі болады.Қызылиектен шығып тұратын тіс бөлігін тіс қаптамасы деп атайды.Тістің келесі бөлігі-мойны.Ол қызылиекпен жабылған.Тістің үшінші бөлігі-түбірі.Ол тіс ұяшығына бекінген.Тістің қаптамасы мен мойны тіс цементімен қапталған.Тамыр ұшында жүйке талшықтары мен қан тамырларының жұмсақ ұлпасына түсетін тесік болады.Әр тіс үш қабаттан тұрады:сыртқы- кіреуке,ортаңғы-дентин,ішкі-тіс пульпасы.Кіреуке тіс қаптамасын қаптайды.Бұл ең қатты ұлпа.Кіреукенің астында қатты дентин болады.Ол тығыз сүйек ұлпасынан түзілген және тістің көп бөлігін құрайды.Тістің жұмсақ бөлігі-жұмсақ ұлпасы- тесік ішіндегі тамырға өтетін қан тамырлары мен жүйкеден тұрады.Жүйке талшықтары тіс сезімталдығына жауап береді.

3 слайд

#4 слайд
Заманауи зерттеу әдістері Тіс томографиясы Бірінші компьютерлік томография 1974 жылы сыналған.Кейіннен осыны ойлап тапқан еңбектері үшін Кормак и Хаунсфильд Нобель сыйлығымен марапатталды. Бұл тістің құрылысын бейнелеуге мүмкіндік беретін диагностика әдісі Рентгенограмма Тіс жарақат алған кезде немесе тіс қабынуы кезінде тістің жағдайын толық білу үшін рентгенограмма немесе рентгенографияны пайдаланамыз.

4 слайд

#5 слайд
Адам тістерінің типтері.

5 слайд

#6 слайд
Адам тістерінің типтері •Кесетін жиегі бар тістер күрек тістер деп аталады.Олардың қызметі асты кесу.Саны-8. •Күрек тістердің екі шетінде пішіні үшкірлеу ит тістер орналасқан.Олардың саны- 4.Жыртқыштар отрядында жақсы жетілгендіктен,ит тістер деп аталады. •Ит тістерден кейін әрбір жақ сүйектің оң және сол жақ бөлігінде екіден 8 кіші азу тіс орналасқан.Кіші азу тістерден кейін 3 тістен үлкен 12 азу тіс бар.Азу тістердің беті жалпақ әрі бұдыр болады.Олардың қызметі асты шайнау. •Жаңа туған нәрестеде тіс болмайды.Алғашқы тістері 6-9 айында шыға бастайды.Әрбір жақ сүйекте 10 тістен барлығы 20 тіс шығады.Бұл тістерді сүт тістер деп атайды.Сүт тістер 6-7 жасқа қарай түсе бастайды.Олардың орнына тұрақты тістер шығады.12-14 жаста тұрақты тіс толық шығып бітеді.Ең соңғы азу тіс 18-20 жаста шығады.Бұл ақыл тіс деп аталады.

6 слайд

#7 слайд
ТІС ГИГИЕНАСЫ ТІСТЕРДІ САУ КҮЙІНДЕ САҚТАУ ҮШІН ТАМАҚ ІШІП БОЛҒАН СОҢ, ЩЕТКАМЕН ТАЗАЛАҒАН ЖӨН. ТІСТЕРДІҢ АРАСЫНА ТҰРЫП ҚАЛҒАН ТАМАҚ ҚАЛДЫҚТАРЫ МИКРОБТАРДЫҢ ТІРШІЛІК ЕТУІНЕ ҚОЛАЙЛЫ ОРТА БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ.ТАҢЕРТЕҢ ЖӘНЕ КЕШКЕ ТІСТІ МҮҚИЯТ ТАЗАЛАУ КЕРЕК. БҰЛ КЕЗДЕ БЕЛГІЛІ БІР ЕРЕЖЕЛЕРДІ САҚТАУ ҚАЖЕТ. ТІС ПАСТАСЫН ТАҢДАҒАН КЕЗДЕ ТІС ДӘРІГЕРІНІҢ ҰСЫНЫСЫН БАСШЫЛЫҚҚА АЛУ КЕРЕК. ТІСТІҢ СЫРТҚЫ БЕТІМЕН ҚАТАР, ІШКІ ЖАҒЫН ЖӘНЕ ЖОҒАРЫДАН ТӨМЕНГЕ, ТӨМЕННЕН ЖОҒАРЫ ҚАРАЙ ТАЗАЛАЙДЫ. ӘР АДАМНЫҢ ЖЕКЕ ТІС ЩЕТКАСЫ БОЛУЫ КЕРЕК. ЩЕТКАНЫ ПАЙДАЛАНЫП БОЛҒАН СОҢ МҰҚИЯТ ЖУЫП, САБЫНДАҒАН КҮЙІНДЕ ҚАЛДЫРАДЫ. ЩЕТКАНЫ ПАЙДАЛАНУ АЛДЫНДА САБЫНЫН ЖУЫП, ҚАЙНАҒАН СУМЕН ШАЯДЫ. ӘР 3 АЙ САЙЫН ЩЕТКАНЫ АУЫСТЫРУ КЕРЕК. ТІСТІ ЖӘНЕ АУЫЗ ҚУЫСЫН МҰҚИЯТ ТАЗАЛАУ АДАМНЫҢ ӨМІР ЖАСЫН ҰЗАРТУДЫҢ БІР ШАРТЫ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ.

7 слайд

#8 слайд
Тіс щеткасы және тіс пастасы. Тісті тазалаудың басты құралы-тіс щеткасы.Ондағы қылшықтардың орташа ұзындығы 25-30 мм,ені 8-12 мм болуы шарт.Жаңа щетканы пайдаланудан бұрын сабынмен әрі ыстық сумен жуу керек.Щетканы әрбір 2-3 айда жаңартып отыру қажет.Қолдану барысында щетка ескіреді.Оның қызмет ету мерзімі адамның тіс тазалау жиілігіне, тазалау ұзақтығына, щеткамен уқалау күшіне және тіс пастасына да байланысты.Дұрысында тісті күніне екі рет, үш минуттан, 50-70г күшпен уқалау қажет.Тіс пасталарын да дұрыс таңдай білу керек.Мектеп оқушыларына «Ну погоди», «Буратино», «Карлсон», «Детская», «Мятная», «Апельсиновая», «Олимп» және т.б пасталар ұсынылады.Тіс кіреукесінің беріктігін сақтау үшін құрамында фторы бар пасталар қолданылады.Ондай пасталарға «Чебурашка», «Фтородент», «Флюродент», «Сигнал», «Пепсодент», «Колгейт» жатады.

8 слайд

#9 слайд
Үш тілдік терминдер Қазақ тілі Орыс тілі Ағылшын тілі Тіс Зуб Tooth Тіс щеткасы Зубная щетка Toothbrush Тіс пастасы Зубная паста Toothpaste Тіс гигиенасы Гигиена зубов Dental hygiene Күрек тіс Резцы Knife Ит тіс Клык Fang Азу тіс Коренной зуб Molar

9 слайд

#10 слайд
Thanks for attention! Спасибо за внимание! Назарларыңызға рахмет!

10 слайд