Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап
2 млн. ₸ табыс табыңыз!
МИНИСТРЛІКПЕН КЕЛІСІЛГЕН КУРСҚА ҚАТЫСЫП, АТТЕСТАЦИЯҒА ЖАРАМДЫ СЕРТИФИКАТ АЛЫҢЫЗ!
Сертификат Аттестацияға 100% жарамды
ТОЛЫҚ АҚПАРАТ АЛУ 
Транскрипция
Материал туралы қысқаша түсінік
нәруыз биосинтезі үдерісіндегі транскрипция мен трансляцияны сипаттау
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады.
Толығырақ
16 Қараша 2020
875
0 рет жүктелгенТегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
1 / 27
Материалдың қысқаша түсінігі
1 слайд
М.Әуезов атындағы №96 жалпы
орта білім беретін мектеп
Дайындаған : В.А.АбаеваДНҚ нәруызды қалай түзеді?
1 слайд
М.Әуезов атындағы №96 жалпы орта білім беретін мектеп Дайындаған : В.А.АбаеваДНҚ нәруызды қалай түзеді?
2 слайд
Саба қтың тақырыбы:
•
Транскрипция
2 слайд
Саба қтың тақырыбы: • Транскрипция
3 слайд
Сабақтың мақсаты:
•
11.4.1.4 нәруыз биосинтезі үдерісіндегі
транскрипция мен трансляцияны сипаттау
3 слайд
Сабақтың мақсаты: • 11.4.1.4 нәруыз биосинтезі үдерісіндегі транскрипция мен трансляцияны сипаттау
4 слайд
Комплементарлы
принципке
негізделген
матрицалық синтез
механизмі
4 слайд
Комплементарлы принципке негізделген матрицалық синтез механизмі
5 слайд
Fig. 9.10
5 слайд
Fig. 9.10
6 слайд
Комплементарлы
принципке негізделген
матрицалық синтез механизмі:
•
ДНҚ – ның екі еселенуі
( репликация )
•
Транскрипция
•
Трансляция
6 слайд
Комплементарлы принципке негізделген матрицалық синтез механизмі: • ДНҚ – ның екі еселенуі ( репликация ) • Транскрипция • Трансляция
7 слайд
ДНҚ –ның биологиялық
маңызы
•
1 - ДНК құрамында ген түрінде тұқым
қуалау ақпаратын сақтау.
•
2 - ДНК құрамындағы тұқым қуалау
ақпаратын ұрпақтан ұрпаққа беру.
•
3- ДНК ағзаға қажет нәруызды синтездеуге
қажет аминқышқылдар ретін ядродан,
цитоплазмаға (рибосомаға) жеткізетін
матрица қызметін атқарады.
•
7 слайд
ДНҚ –ның биологиялық маңызы • 1 - ДНК құрамында ген түрінде тұқым қуалау ақпаратын сақтау. • 2 - ДНК құрамындағы тұқым қуалау ақпаратын ұрпақтан ұрпаққа беру. • 3- ДНК ағзаға қажет нәруызды синтездеуге қажет аминқышқылдар ретін ядродан, цитоплазмаға (рибосомаға) жеткізетін матрица қызметін атқарады. •
8 слайд
РНҚ ның құрылымы
•
Рибонуклеин қышқылдары
ДНҚ тәрізді нуклеотидтерден
тұратын күрделі молекула,
РНҚ ның көлемі кішілеу,
молекулалық массасы аздау
және бір тізбектен тұрады.
8 слайд
РНҚ ның құрылымы • Рибонуклеин қышқылдары ДНҚ тәрізді нуклеотидтерден тұратын күрделі молекула, РНҚ ның көлемі кішілеу, молекулалық массасы аздау және бір тізбектен тұрады.
9 слайд
Рибонуклеин қышқылдарының негізгі үш
түрі бар:
1. Ақпараттық (информациялық,
матрициалық) (м) и-РНҚ
2. Тасымалдаушы (транспорттық) т-РНҚ
3. Рибосомалық р-РНҚ
9 слайд
Рибонуклеин қышқылдарының негізгі үш түрі бар: 1. Ақпараттық (информациялық, матрициалық) (м) и-РНҚ 2. Тасымалдаушы (транспорттық) т-РНҚ 3. Рибосомалық р-РНҚ
10 слайд
РНҚ ның
нуклеотидтері:
•
Аденин
•
Гуанин
•
Цитозин
•
Урацил
10 слайд
РНҚ ның нуклеотидтері: • Аденин • Гуанин • Цитозин • Урацил
11 слайд
11 слайд
12 слайд
Fig. 9.12
12 слайд
Fig. 9.12
13 слайд
ТРИПЛЕТ
(КОДОН)
6.Әмбебаб Б=С=Ө=Ж1. Бір аминқышқылы үш нулеотидпен кодталады (үшөрім )
2. Нуклеотид екі үшөрімнің құрамында бола алмайды.
3. Үшөрім тек бір аминқышқылын кодтайды.
4 . Әр амин қышқылы бірден көп кодпен белгіленеді.
5.Геннің ішінде тыныс белгілері болмайды (СТОП-КОДОНДАР) ГЕНЕТИКАЛЫҚ КОД
1
У А
УГЦ У У Г
УА У
Г
А
Ц Г А Г
АУ А2 3
1.үшөрімді 2.көлегейленбе
йді
АК
ЛЕЙ3.бірмағыналы ГЕН
5.үздіксіз
6.әмбебабc к4.артық
13 слайд
ТРИПЛЕТ (КОДОН) 6.Әмбебаб Б=С=Ө=Ж1. Бір аминқышқылы үш нулеотидпен кодталады (үшөрім ) 2. Нуклеотид екі үшөрімнің құрамында бола алмайды. 3. Үшөрім тек бір аминқышқылын кодтайды. 4 . Әр амин қышқылы бірден көп кодпен белгіленеді. 5.Геннің ішінде тыныс белгілері болмайды (СТОП-КОДОНДАР) ГЕНЕТИКАЛЫҚ КОД 1 У А УГЦ У У Г УА У Г А Ц Г А Г АУ А2 3 1.үшөрімді 2.көлегейленбе йді АК ЛЕЙ3.бірмағыналы ГЕН 5.үздіксіз 6.әмбебабc к4.артық
14 слайд
Код триплетті , яғни генетикалық кодтың бірлігі триплет немесе кодон
болып табылады.
Өзгешелігі, ерекшелігі . Генетикалық кодтың бір ерекшелігі – әмбебап
екендігі, яғни барлық ағзаларда белгілі бір 3 нуклеотид белгілі бір амин
қышқылдарын кодтайды.
Генетикалық кодтың универсалдығы . Бұл тірі ағзалардың әртүрлі
түрлерінің коды толық сәйкес, жер бетіндегі барлық тірі формалардың
шығу тегі бірлікті екенін дәлелдейді.
Үздіксіздігі : нуклеотидтердің бірізділігін триплет соңында триплеп
санайды, кодта үтір болмайды, яғни бір кодонды екіншісімен бөлетін
белгі жоқ.
14 слайд
Код триплетті , яғни генетикалық кодтың бірлігі триплет немесе кодон болып табылады. Өзгешелігі, ерекшелігі . Генетикалық кодтың бір ерекшелігі – әмбебап екендігі, яғни барлық ағзаларда белгілі бір 3 нуклеотид белгілі бір амин қышқылдарын кодтайды. Генетикалық кодтың универсалдығы . Бұл тірі ағзалардың әртүрлі түрлерінің коды толық сәйкес, жер бетіндегі барлық тірі формалардың шығу тегі бірлікті екенін дәлелдейді. Үздіксіздігі : нуклеотидтердің бірізділігін триплет соңында триплеп санайды, кодта үтір болмайды, яғни бір кодонды екіншісімен бөлетін белгі жоқ.
15 слайд
Генетикалық код қасиеттері
•
Код әмбебап - барлық тірі ағзаларда код
бірдей (митохондриядан басқа)
•
Метиониннен басқа барлық
аминқышқылдарына бірнеше код сәйкес
келеді;
•
Ашық – м РНК кодоны жеке өздігінен
оқылатын бірлік
•
Әр аминқышқылының өзіне тән триплеті
болады
•
Старт кодон АУГ басталып стоп кодонмен
аяқталады
15 слайд
Генетикалық код қасиеттері • Код әмбебап - барлық тірі ағзаларда код бірдей (митохондриядан басқа) • Метиониннен басқа барлық аминқышқылдарына бірнеше код сәйкес келеді; • Ашық – м РНК кодоны жеке өздігінен оқылатын бірлік • Әр аминқышқылының өзіне тән триплеті болады • Старт кодон АУГ басталып стоп кодонмен аяқталады
16 слайд
Fig. 9.10
16 слайд
Fig. 9.10
17 слайд
17 слайд
18 слайд
Аминқы
шқылда
ры
Фермент
тер Рибосом
алар РНК – рРНК,
тРНК,
а РНКНәруыз
биосинте
зі ДНҚ АТФ
18 слайд
Аминқы шқылда ры Фермент тер Рибосом алар РНК – рРНК, тРНК, а РНКНәруыз биосинте зі ДНҚ АТФ
19 слайд
ДНКДНК
а-РНКа-РНК
т-РНКт-РНК
Рибосомалар Рибосомалар
Ферменттер Ферменттер
АминоқышАминоқыш
--
қылдары қылдары
АТФАТФ ДНҚ- тұқым қуалаушылық ақпаратты
сақтаушы. Матрица
ДНҚ дан нәруыз молекуласы жинақталатын жерге
ақпаратты тасымалдайды. Құрамында
генетикалық код бар.
Аминқышқылдарын рибосомаға
тасымалдайды. Құрамында антикодон
болады.
Нәруыз биосинтезі жүретін органоид.
РНК – полимераза аРНК синтездеуге қатысады.
Басқа ферменттер нәруыз синтезін катализдейлі.
Нәруыз молекуласының құрылымдық
материалдары. ( нәруыз мономері).
Үрдісті энергиямен қамтамасыз етеді.
19 слайд
ДНКДНК а-РНКа-РНК т-РНКт-РНК Рибосомалар Рибосомалар Ферменттер Ферменттер АминоқышАминоқыш -- қылдары қылдары АТФАТФ ДНҚ- тұқым қуалаушылық ақпаратты сақтаушы. Матрица ДНҚ дан нәруыз молекуласы жинақталатын жерге ақпаратты тасымалдайды. Құрамында генетикалық код бар. Аминқышқылдарын рибосомаға тасымалдайды. Құрамында антикодон болады. Нәруыз биосинтезі жүретін органоид. РНК – полимераза аРНК синтездеуге қатысады. Басқа ферменттер нәруыз синтезін катализдейлі. Нәруыз молекуласының құрылымдық материалдары. ( нәруыз мономері). Үрдісті энергиямен қамтамасыз етеді.
20 слайд
Нәруыз Сөздік
а-РНҚ Транскрипция — «көшіру»
ДНҚ матрицадан РНҚ ның
синтезделуі. (генетикалық
ақпараттың ДНҚ - дан РНҚ -
ға тасымалдануы).ДНҚ
Транскрипц
ия
Трансляция
Трансляция — а РНҚ
матрицасынан нәруыздың
синтезделуі.Рибосомада
полимер тізбектің түзілуі.
20 слайд
Нәруыз Сөздік а-РНҚ Транскрипция — «көшіру» ДНҚ матрицадан РНҚ ның синтезделуі. (генетикалық ақпараттың ДНҚ - дан РНҚ - ға тасымалдануы).ДНҚ Транскрипц ия Трансляция Трансляция — а РНҚ матрицасынан нәруыздың синтезделуі.Рибосомада полимер тізбектің түзілуі.
21 слайд
РНҚ ТранскрипцияДНҚ
Ядро Ядро саңылаулары
м-РНК
м-РНК
цитоплазмаға
шығуы Трансляция нәруыз
синтезі Тасымалда
у
21 слайд
РНҚ ТранскрипцияДНҚ Ядро Ядро саңылаулары м-РНК м-РНК цитоплазмаға шығуы Трансляция нәруыз синтезі Тасымалда у
22 слайд
?Мәселелі сұрақ
ДНҚ ДНҚ
(А-Г-Ц-Т)(А-Г-Ц-Т)
ядродаядрода НӘРУЫЗ НӘРУЫЗ
(аминқ-р) (аминқ-р)
цитоплазмадацитоплазмадаДНҚ ДНҚ
(А-Г-Ц-Т)(А-Г-Ц-Т)
ядродаядрода НӘРУЫЗ НӘРУЫЗ
(аминқ-р) (аминқ-р)
цитоплазмадацитоплазмада
22 слайд
?Мәселелі сұрақ ДНҚ ДНҚ (А-Г-Ц-Т)(А-Г-Ц-Т) ядродаядрода НӘРУЫЗ НӘРУЫЗ (аминқ-р) (аминқ-р) цитоплазмадацитоплазмадаДНҚ ДНҚ (А-Г-Ц-Т)(А-Г-Ц-Т) ядродаядрода НӘРУЫЗ НӘРУЫЗ (аминқ-р) (аминқ-р) цитоплазмадацитоплазмада
23 слайд
Транскрипция
ТранскрипцияТранскрипция
—ДНК нуклеотидтер—ДНК нуклеотидтер
індегі ақпараттың індегі ақпараттың
реттілігін РНҚ нуклеотидтерінің реттілігіне көшіру. реттілігін РНҚ нуклеотидтерінің реттілігіне көшіру.
А
Т
Г
Г
А
Ц
Г
А
Ц
ТДНҚ ның белгілі бір бөлігінде ДНҚ ның белгілі бір бөлігінде
ферменттердің әсерінен ферменттердің әсерінен
гистондар босап, сутектік гистондар босап, сутектік
байланыстар үзіледі, сондықтан байланыстар үзіледі, сондықтан
ДНҚ-ның шиыршығы ДНҚ-ның шиыршығы
тарқатылады. Қос тізбектің біреуі тарқатылады. Қос тізбектің біреуі
а-РНҚ жасайтын а-РНҚ жасайтын
матрица/түпнұсқаматрица/түпнұсқа
болады. ДНҚның бөлігі арнайы болады. ДНҚның бөлігі арнайы
ферменттің әсерінен ферменттің әсерінен
тарқатылып тарқатылып
отырады. отырады. матрица
ДНК
23 слайд
Транскрипция ТранскрипцияТранскрипция —ДНК нуклеотидтер—ДНК нуклеотидтер індегі ақпараттың індегі ақпараттың реттілігін РНҚ нуклеотидтерінің реттілігіне көшіру. реттілігін РНҚ нуклеотидтерінің реттілігіне көшіру. А Т Г Г А Ц Г А Ц ТДНҚ ның белгілі бір бөлігінде ДНҚ ның белгілі бір бөлігінде ферменттердің әсерінен ферменттердің әсерінен гистондар босап, сутектік гистондар босап, сутектік байланыстар үзіледі, сондықтан байланыстар үзіледі, сондықтан ДНҚ-ның шиыршығы ДНҚ-ның шиыршығы тарқатылады. Қос тізбектің біреуі тарқатылады. Қос тізбектің біреуі а-РНҚ жасайтын а-РНҚ жасайтын матрица/түпнұсқаматрица/түпнұсқа болады. ДНҚның бөлігі арнайы болады. ДНҚның бөлігі арнайы ферменттің әсерінен ферменттің әсерінен тарқатылып тарқатылып отырады. отырады. матрица ДНК
24 слайд
РНҚ полимераза ферментінің әсерінен бос жүрген
нуклеотидтер комплементарлылық принципі бойынша түпнұсқадан
(ДНҚ тізбегі) а-РНҚ түзеді.
А
Т
Г
Г
А
Ц
Г
А
Ц
Т У
А
Ц
Ц
У
Г
Ц
У
Г
А а-РНК
ДНҚ мен РНҚның азотты негіздері
арасында сутектік байланыс, ал
олардың нуклеотидтері арасында
күрделі-эфирлі байланыстар түзіледі.
Сутектік байланысКүрделі-эфирлі
байланыс
24 слайд
РНҚ полимераза ферментінің әсерінен бос жүрген нуклеотидтер комплементарлылық принципі бойынша түпнұсқадан (ДНҚ тізбегі) а-РНҚ түзеді. А Т Г Г А Ц Г А Ц Т У А Ц Ц У Г Ц У Г А а-РНК ДНҚ мен РНҚның азотты негіздері арасында сутектік байланыс, ал олардың нуклеотидтері арасында күрделі-эфирлі байланыстар түзіледі. Сутектік байланысКүрделі-эфирлі байланыс
25 слайд
мРНКа-РНҚ түзілген соң, ДНҚ мен РНҚ арасындағы сутектік байланыстар
үзіледі де, жаңадан түзілген а-РНҚ ядроның шұрықтары арқылы
цитоплазмаға өтіп, рибосомаларға бекітіледі. ДНҚның тізбектері қайтадан
шиыршықталып, гистондармен бірігеді.
ЯДРО рибосомалар
цитоплазма Mg 2+
25 слайд
мРНКа-РНҚ түзілген соң, ДНҚ мен РНҚ арасындағы сутектік байланыстар үзіледі де, жаңадан түзілген а-РНҚ ядроның шұрықтары арқылы цитоплазмаға өтіп, рибосомаларға бекітіледі. ДНҚның тізбектері қайтадан шиыршықталып, гистондармен бірігеді. ЯДРО рибосомалар цитоплазма Mg 2+
26 слайд
Нәруыз биосинтезінің
жалпы тірек сызбасы.
26 слайд
Нәруыз биосинтезінің жалпы тірек сызбасы.
