"Ұлы даланың жеті қыры" презентация

1 слайд

2 слайд
Атқа міну мәдениеті Атқа міну мәдениеті мен жылқы ша руа шылығы жер жүзіне Ұлы даладан та ра ғаны тарихтан белгілі. Еліміздің солтүстік өңіріндегі энео лит дәуіріне тиесілі «Ботай» қонысында жүр гізілген қазба жұмыстары жылқының тұң ғыш рет қазіргі Қазақстан аумағында қол ға үйретілгенін дәлелдеді. Жылқыны қолға үйрету арқылы біз дің бабаларымыз өз дәуірінде адам айт қысыз үстемдікке ие болды. Ал жаһандық ау қым да алсақ, шаруашылық пен әскери са ладағы теңдессіз революцияға жол аш ты.

3 слайд
Ұлы даладағы ежелгі металлургия Металл өндірудің амал- тәсілдерін та бу тарихтың жаңа кезеңіне жол ашып, адам зат дамуының барысын түбегейлі өз гертті. Сан алуан металл кендеріне бай қа зақ жері – металлургия пайда болған ал ғашқы орталықтардың бірі.

4 слайд
Аң стилі Біздің ата-бабаларымыз қоршаған ор та мен етене өмір сүріп, өздерін таби ғат тың ажырамас бөлшегі санаған. Бұл бас ты тұрмыс қағидаты Ұлы даланы ме кен деген халықтардың дүниетанымы мен құндылықтарын қалыптастырды. Өз жазуы мен мифологиясы бар Қазақ стан ның ежелгі тұрғындарының озық мә де ние ті болды.

5 слайд
Алтын адам Біздің түп-тамырымызға жаңаша көз қа распен қарауға жол ашып, әлемдік ғы лым үшін сенсация саналған жаңалық – 1969 жылы Қазақстанның Есік қор ға ны нан табылған , өнертанушы ғалымдар ара сында «қазақстандық Тутанхамон» де ген атқа ие болған «Алтын адам». Бұл жауынгер талай тылсым құ пия ның бетін ашты. Біздің бабаларымыз әлі күнге дейін өзінің асқан көркемдігімен там сандыратын аса жоғары деңгейдегі көр кем дүниелер жасаған. Жауынгердің ал тынмен апталған киімдері ежелгі ше берлердің алтын өңдеу техникасын жақ сы меңгергенін аңғартады.

6 слайд
Түркі әлемінің бесігі Қазақтардың және Еуразияның басқа да халықтарының тарихында Алтайдың алар орны ерекше. Осынау асқар таулар ға сырлар бойы Қазақстан жерінің тәжі ғана емес, күллі түркі әлемінің бесігі са нал ды. Дәл осы өңірде біздің дәуіріміздің І мыңжылдығының орта шенінде Түркі дүниесі пайда болып, Ұлы дала төсінде жаңа кезең басталды.

7 слайд
Ұлы Жібек жолы Еліміздің географиялық тұрғыдан ұтым ды, яғни Еуразия құрлығының кін дігінде орналасуы ежелден әртүрлі мем лекеттер мен өркениеттер арасында тран зиттік «дәліздердің» пайда болуына сеп тігін тигізді. Біздің дәуірімізден бас тап бұл құрлық жолдары Үлкен Еура зия ның Шығысы мен Батысы, Солтүстігі мен Оңтүстігі арасындағы сауда және мә дениет саласындағы байланыстардың транс континентальды желісіне – Ұлы Жі бек жолы жүйесіне айналды.

8 слайд
Қазақстан – алма мен қызғалдақтың отаны Асқақ Алатаудың баурайы алма мен қыз ғалдақтың «тарихи отаны» екені ғы лы ми тұрғыдан дәлелденген. Қарапайым, бі рақ бүкіл әлем үшін өзіндік мән-маңы зы зор бұл өсімдіктер осы жерде бүр жа рып, жер жүзіне таралған. Қазақстан қа зір де әлемдегі алма атаулының арғы ата сы – Сиверс алмасының отаны са на ла ды. Дәл осы тұқым ең көп таралған же місті әлемге тарту етті. Бәріміз білетін ал ма – біздегі алманың генетикалық бір тү рі

9 слайд
Ежелгі дәуірден қазіргі за манға дейінгі кезеңді қамтитын барлық отан дық және шетелдік мұрағаттар дү ние сіне елеулі іргелі зерттеулер жүргізу үшін «Архив – 2025» жеті жылдық бағ дар ламасын жасауымыз қажет деп санай мын. Бұл жобаны жүзеге асыру барысында та рих шылардан, деректанушылар мен мә дениеттанушылардан құрылған ар найы топтардың отандық және шетелдік ірі архивтермен өзара жүйелі әрі ұзақмер зімді ықпалдастықта болып, іздеу-зерт теу жұмыстарын жүргізуіне баса мән беру керек.

10 слайд
Ұлы даланың ұлы есімдері Көпшіліктің санасында тарихи үде ріс тер, негізінен, тұлғаландыру сипатына ие болатыны белгілі. Ұлы дала әл-Фараби мен Яссауи, Күл тегін мен Бейбарыс, әз-Тәуке мен Абы лай, Кенесары мен Абай және басқа да көптеген ұлы тұлғалар шоғырын дү ние ге әкелді. Сондықтан, біз біріншіден, атақты та рихи тұлғаларымыз бен олардың же тіс тіктерінің құрметіне ашық аспан ас тын да ескерткіш-мүсіндер қойылатын «Ұлы даланың ұлы есімдері» атты оқу- ағар ту энциклопедиялық саябағын ашуы мыз керек. Екіншіден, мақсатты мемлекеттік тап сырыс ұйымдастыру арқылы қазіргі әде биет тегі, музыка мен театр саласындағы жә не бейнелеу өнеріндегі ұлы ойшылдар, ақын дар және ел билеген тұлғалар бейне сі нің маңызды галереясын жасауды қол ға алу қажет.

11 слайд
Түркі әлемінің генезисі Қазақстан – күллі түркі халық та ры ның қасиетті «Қара шаңырағы». Бүгінгі қа зақтың сайын даласынан әлемнің әр түк піріне тараған түркі тектес тайпалар мен халықтар басқа елдер мен өңірлердің та рихи үдерістеріне елеулі үлес қосты. Осыған байланысты, «Түркі өр ке ние ті: түп тамырынан қазіргі заманға дейін» атты жобаны қолға алу қажет. Бұл жоба ая сында 2019 жылы Астанада Түр ко лог тардың дүниежүзілік конгресін және әр түрлі елдер музейлерінің экс по зиция ла рына ежелгі түркі жәдігерлері қойы ла тын Түркі халықтарының мәдени күн де рін ұйымдастыру керек. Сондай-ақ, Ви кипедияның үлгісінде Қазақстанның модераторлығымен Түркі халықтарына ор тақ туындылардың бірыңғай онлайн кі тап ханасын ашу да маңызды. Сонымен қатар, жаңа облыс орта лы ғы ретінде Түркістанды дамыту бары сын да оның халықаралық аренадағы бе де лін жүйелі түрде арттыру қажет. Қазақстанның ежелгі астанасы хал қы мыздың рухани орталығы ғана емес, сон дай-ақ, бүкіл түркі әлемі үшін киелі орын болып саналады.

12 слайд
Ұлы даланың ежелгі өнер және технологиялар музейі «Ұлы дала» атты ежелгі өнер және тех нологиялар музейін ашуға толық мүм кіндігіміз бар. Оған озық өнер мен тех но логия үлгілерін – аң стилінде жасалған бұйым дарды, «Алтын адамның» жарақ та рын, жылқыны қолға үйрету, метал лур гияны дамыту, қару- жарақ, сауыт-сай ман дайындау үдерісін көрсететін зат тар ды және басқа да жәдігерлерді жинақтауға бо лады. Онда Қазақстан жерінен та был ған құнды археологиялық ескерткіштер мен археологиялық кешендердің экс по зи циялары қойылады. Бұл заттар тарихи дәуірлердің қандай да бір кезеңіндегі әр түрлі шаруашылық салаларының даму үдерісін көрсетеді. Сонымен қатар, «Ұлы даланың ұлы өр ке ниеттері» атты жалпыұлттық тарихи ре конструкциялар клубын құрып, соның не гізінде Астанада және Қазақстанның өз ге де өңірлерінде ежелгі сақтар, ғұндар, ұлы түрік қағандарының дәуірі және бас қа да тақырыптар бойынша фестивальдар өт кізуге болады.

13 слайд
Дала фольклоры мен музыкасының мың жылы Бұл жоба аясында бізге «Дала фольк лорының антологиясын» жасау керек. Мұнда Ұлы дала мұрагерлерінің өткен мың жылдықтағы халық ауыз әдебиетінің таңдаулы үлгілері – ертегілері, аңыз-әф са налары, қиссалары мен эпостары жи нақ талады. Сонымен қатар, қазақтың қобыз, дом быра, сыбызғы, сазсырнай және бас қа да дәстүрлі музыкалық аспаптарымен орын дауға арналған маңызды туындылар топ тамасын – «Ұлы даланың көне са рын дары» жинағын басып шығару қажет. Ұлы даланың фольклоры мен әуен де рі заманауи цифрлық форматта «жаңа ты ныс» алуға тиіс.

14 слайд
Тарихтың кино өнері мен телевизиядағы көрінісі Қазіргі замандағы халықтардың та ри хи таным-түйсігінде кино өнері ерек ше орын алады. Жалпы халықтың са на сында фильмдердегі жарқын ки нооб раз дар іргелі ғылыми монографиялардағы де ректі портреттерден гөрі маңыздырақ рөл атқарады. Сондықтан, тез арада Қазақстанның өр кениет тарихының үздіксіз дамуын көр сететін деректі-қойылымдық фильм дер дің, телевизиялық сериалдар мен то лықметражды көркем картиналардың ар найы циклін өндіріске енгізу керек. Аталған жобалар кең халықаралық ын тымақтастық аясында отандық және шет елдік үздік сценаристерді, режис сер лер ді, актерлерді, продюсерлерді және за манауи кино өндірісінің басқа да ма ман дарын тарту арқылы жүзеге асы ры луға тиіс. Қызықты әрі мелодрамалық сарын дар мен қатар, көрермендер үшін танымал фэн тези және шытырман оқиғалы блок бастерлердің элементтерін қоса отырып, жа ңа тарихи теле-кино туындылардың жан рларын барынша кеңейту қажет. Осы мақсатпен Ұлы даланың бай ми фо логиялық және фольклорлық ма те риал дарын пайдалануға болады

15 слайд
Осыдан бір жарым жыл бұрын менің «Бо лашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақалам жарыққа шық ты. Жоғарыда аталған жобаларды «Рухани жаңғыру» бағдарламасының жалғасы ретінде қарастырамын. «Рухани жаңғыру» жалпыұлттық бағ дар ламасының жаңа компоненттері ата-ба баларымыздың көп ғасырлық мұра сы ның цифрлық өркениет жағдайында тү сінікті әрі сұранысқа ие болуын қам та масыз ете отырып, оны жаңғыртуға мүм кіндік береді. Төл тарихын білетін, бағалайтын жә не мақтан ететін халықтың болашағы зор бо лады деп сенемін. Өткенін мақтан тұ тып, бүгінін нақты бағалай білу және бо лашаққа оң көзқарас таныту – елі міз дің табысты болуының кепілі деге ні міз осы.