Ұлы математиктер

1 слайд
Ұлы Ұлы математиктерматематиктер Мен Сатбекова Аружан Мен Сатбекова Аружан Сатпаев қаласы Абай Сатпаев қаласы Абай атындағы №4 лицей атындағы №4 лицей мектебінің 7“А” сынып мектебінің 7“А” сынып оқышысымың. Бүгінгі оқышысымың. Бүгінгі дайындаған баяндаманың дайындаған баяндаманың тақырыбы “Ұлы тақырыбы “Ұлы математиктер”математиктер”

2 слайд
Мазмұны:Мазмұны:  1. Математика ғылымы туралы.1. Математика ғылымы туралы.  2. Математика даму тарихы.2. Математика даму тарихы.  3.Ұлы математиктер:3.Ұлы математиктер:  -Аристотель-Аристотель  -Әбу Нәсір Әл Фараби-Әбу Нәсір Әл Фараби  -Пифагор-Пифагор  -Евклид-Евклид  -Архимед-Архимед  -Эратосфен-Эратосфен  -Әл-Хорезми-Әл-Хорезми  -Фибоначчи-Фибоначчи  -Галилей-Галилей  -Птолемей -Птолемей

3 слайд
АристотельАристотель  Авторлардың біреуі Авторлардың біреуі Аристотель 400 кітап Аристотель 400 кітап жазған десе, енді жазған десе, енді біреулері 1000 кітап біреулері 1000 кітап жазған деседі. Аристотель жазған деседі. Аристотель шәкірттеріне бақ ішінде шәкірттеріне бақ ішінде серуен құрып жүріп, серуен құрып жүріп, сабақты әңгіме түрінде сабақты әңгіме түрінде жүргізеді екен. жүргізеді екен. Аристотельдің логикасы Аристотельдің логикасы математиканың дамуына математиканың дамуына күшті ықпал жасады, ол күшті ықпал жасады, ол геометрияда дедуктивтік геометрияда дедуктивтік логикалық әдістің логикалық әдістің қалыптасуына әкеледі.қалыптасуына әкеледі.

4 слайд
Әл-ФарабиӘл-Фараби  Фарабидің айтуынша Фарабидің айтуынша теориялық арифметика теориялық арифметика үш тарауды қамтиды: 1) үш тарауды қамтиды: 1) сандардың бір-біріне сандардың бір-біріне қатыссыз жеке-дара қатыссыз жеке-дара қасиеттерін қасиеттерін қарастыратын тарау қарастыратын тарау (жұп және тақ сандар, (жұп және тақ сандар, кемел, жазық, т.б. кемел, жазық, т.б. сандар теориясы); 2) сандар теориясы); 2) сандардың бір-біріне сандардың бір-біріне қатысты қасиеттерін қатысты қасиеттерін қарастыратын тарау қарастыратын тарау (теңдігі, теңсіздігі, (теңдігі, теңсіздігі, қатынасы, пропорция, қатынасы, пропорция, өзара жай сандар, еселі өзара жай сандар, еселі сандар, т.б.); 3) сандарға сандар, т.б.); 3) сандарға амалдар қолдану. амалдар қолдану.

5 слайд
АхмесАхмес  Шамамен б.д.д 1700жШамамен б.д.д 1700ж  Әлемге әйгілі бірінші Әлемге әйгілі бірінші математиктің есімі – Ахмес. Б.э.д математиктің есімі – Ахмес. Б.э.д 1700ж оның математикалық 1700ж оның математикалық есептегре құрылған еңбегі есептегре құрылған еңбегі ұзындығы 6 метр (20 фунт) ұзындығы 6 метр (20 фунт) папирус орамасына жазылған. папирус орамасына жазылған. Солардың біреуі санды ұдайы екі Солардың біреуі санды ұдайы екі еселеу арқылы көбейту тәсілін еселеу арқылы көбейту тәсілін көрсетеді. Осы есеп бинарлық көрсетеді. Осы есеп бинарлық жүйеге із салады, соның жүйеге із салады, соның арқасында бүгінгі сандық арқасында бүгінгі сандық техналогияларға қол жетті. техналогияларға қол жетті. Ахмес тек осы қағаз ораманы Ахмес тек осы қағаз ораманы көшіріп жазып алды, оның нағыз көшіріп жазып алды, оның нағыз авторларының есімдері белгісіз. авторларының есімдері белгісіз.

6 слайд
ПифагорПифагор  Б.э.д. 569 – 475жБ.э.д. 569 – 475ж  Грек ғалымы Пифагор Грек ғалымы Пифагор матиматикаға негізделетін матиматикаға негізделетін құпия ілімнің негізін қалады. құпия ілімнің негізін қалады. Ол сандардың барлық нәрсе Ол сандардың барлық нәрсе екенін және математиканың екенін және математиканың көмегімен кез келген көмегімен кез келген құбылысты түсіндіруге құбылысты түсіндіруге болатынын дәлелдеген. болатынын дәлелдеген. Мысалы, ол музыкалық Мысалы, ол музыкалық аспаптың табиғи көлемінің аспаптың табиғи көлемінің жартысына тең музыкалық ішек жартысына тең музыкалық ішек кесіндісінің бір октаваға кесіндісінің бір октаваға жоғары дыбыс шығаруға жоғары дыбыс шығаруға мүмкіндік туғызатынын ашқан. мүмкіндік туғызатынын ашқан. Пифагор жердің шар тәріздес Пифагор жердің шар тәріздес екенін бірінші ұққан және екенін бірінші ұққан және дұрыс ұшбұрыштардың әйгілі дұрыс ұшбұрыштардың әйгілі теоремасын дәлелдеген. теоремасын дәлелдеген.

7 слайд
ЕвклидЕвклид  Б.д.д. 325 – 265жБ.д.д. 325 – 265ж  Евклид ежелгі дәуірдегі грек Евклид ежелгі дәуірдегі грек математикгі. Ол математикгі. Ол математикадан жазылған математикадан жазылған теориялық алғашқы теориялық алғашқы трактаттың авторы, трактаттың авторы, Александрия қарамағындағы Александрия қарамағындағы мектептің тұңғыш мектептің тұңғыш математигі. Оның өмірі математигі. Оның өмірі жайлы деректер жоқтың жайлы деректер жоқтың қасы. Евклидтің басты еңбегі қасы. Евклидтің басты еңбегі – «Негіздер». Онда – «Негіздер». Онда планиметрияның, планиметрияның, стреометрияның кейбір стреометрияның кейбір мәселелері талданған. мәселелері талданған. Евклид «Негіздерінің» Евклид «Негіздерінің» математиканы дамытуда математиканы дамытуда әсері орасан зор болады. Бұл әсері орасан зор болады. Бұл еңбектен тәлім алмаған ірім-еңбектен тәлім алмаған ірім- ұсақты математик жоқ деуге ұсақты математик жоқ деуге болады. «Негіздер» орыс болады. «Негіздер» орыс тілінде тұңғыш рет 1739 тілінде тұңғыш рет 1739 жылы аударылып басталып жылы аударылып басталып шықты, ал ең кейінгі шықты, ал ең кейінгі жаңартылған аудармасы жаңартылған аудармасы 1948-1950 жылдары жарық 1948-1950 жылдары жарық көрді. көрді.

8 слайд
АрхимедАрхимед  Б.д.д. 287 – 212 жжБ.д.д. 287 – 212 жж  Гидростатика принципін Гидростатика принципін ашқан Архимед ашқан Архимед шомылып жатқан шомылып жатқан жерінен тыр жалаңаш жерінен тыр жалаңаш атып шығып, сол атып шығып, сол күйінде: «Эврика»-деп күйінде: «Эврика»-деп айқайлап, көне аралап айқайлап, көне аралап жүгірмемен белгілі. жүгірмемен белгілі. Ондық белгісін, сфера Ондық белгісін, сфера бетінің көлемі мен бетінің көлемі мен ауданын есептеп ауданын есептеп шығарып, қару ойлап шығарып, қару ойлап тапқан, тұтқалар мен тапқан, тұтқалар мен блоктардың принципін блоктардың принципін түсіндірген. түсіндірген.

9 слайд
ЭратосфенЭратосфен  Б.д.д. 276 – 194 жжБ.д.д. 276 – 194 жж  Грек ғалымы Грек ғалымы Эратосфен Эратосфен математикалық қатар математикалық қатар астрономия, астрономия, география, тарихты география, тарихты да жақсы білген. Ол да жақсы білген. Ол жай сандарды жай сандарды табудың тәсілін табудың тәсілін ойлап тауып, сол ойлап тауып, сол кездегі белгілі әлем кездегі белгілі әлем картасы мен аспан картасы мен аспан денелерінің картасын денелерінің картасын жасаған, сондай-ақ жасаған, сондай-ақ (високосный) жылды (високосный) жылды еңгізудің қажеттілігін еңгізудің қажеттілігін негіздеген. негіздеген.

10 слайд
Әл-ХорезмиӘл-Хорезми  780 – 850жж780 – 850жж  Араб математигі Араб математигі әл – Хорезми әл – Хорезми Бағдатта тұрды. Бағдатта тұрды. Математика Математика бойынша ол бойынша ол жазған екі кітап жазған екі кітап бүкіл әлемге араб бүкіл әлемге араб цифрлары мен цифрлары мен нөлдің тарауына нөлдің тарауына септігін тигізді. септігін тигізді.

11 слайд
ФибоначчиФибоначчи  1170 – 1250 жж1170 – 1250 жж  Леонардо Пизанский Леонардо Пизанский өзінің Фибоначчи өзінің Фибоначчи есімімен көбірек есімімен көбірек танымал. Италияндық танымал. Италияндық саяхатшы – саудагердің саяхатшы – саудагердің ұлы болған ол өзінің ұлы болған ол өзінің өмірінің көп жылдарын өмірінің көп жылдарын Алжирде өткізді, Алжирде өткізді, арабтар оны араб арабтар оны араб сандарын пайдалануға сандарын пайдалануға үйретті..үйретті..

12 слайд
ГалилейГалилей  1564 – 1642 жж1564 – 1642 жж  Галилей Галелео Галилей Галелео (15.2.1564, Италия, (15.2.1564, Италия, Пиза - 8.1.1642, Пиза - 8.1.1642, Флоренция Флоренция маңындағы Арчетри маңындағы Арчетри қ) – италиялық қ) – италиялық физик, механик, физик, механик, астраном, табиған астраном, табиған тану ғылымдарының тану ғылымдарының негізін салушы. негізін салушы.

13 слайд
ПтолемейПтолемей  Клавдий Птолемейдің өмір Клавдий Птолемейдің өмір жолы туралы мағұлмат жолы туралы мағұлмат жоқтың қасы, тек қана жоқтың қасы, тек қана біздің заманымыздың 120 біздің заманымыздың 120 жылынан бастап жылынан бастап Александрияда өмір сүргені Александрияда өмір сүргені белгілі. Ол өзінің белгілі. Ол өзінің жетістіктері негізінде жетістіктері негізінде арабтар «Алмагест» деп арабтар «Алмагест» деп атап кеткен. Үлкен еңбектің атап кеткен. Үлкен еңбектің авторы «Алмагест» арабша авторы «Алмагест» арабша «алмаджести», яғни «аса «алмаджести», яғни «аса ұлы» шығарма дегенді ұлы» шығарма дегенді білдіреді. Птолемейдің білдіреді. Птолемейдің бірінші кітабында бірінші кітабында гректердің гректердің тригонометриясы жүйелі тригонометриясы жүйелі түрде баяндалған. түрде баяндалған.