«Зорлық-зомбылықтың түрлері және оның бала психологиясына әсері»

1 слайд
«Зорлық-зомбылықтың түрлері және оның бала психологиясына әсері»

1 слайд

2 слайд
Зорлық-зомбылық құқықта «Бір адамның екінші бір адамға, оның жеке басына тиіспеушілік құқығын бұзатын тәни және психикалық ықпал жасауы» делінген. Ол тән азабын шектірген зорлық және жан азабын шектірген зорлық болып екіге бөлінеді. Тән азабын шектірген зорлық – адамның ағзасына тікелей әсер ету, ұрып-соғу, денесіне зақым келтіру . Жан азабын шектірген зорлық – жәбірленушінің қарсылық көрсетуіне, өз құқықтары мен мүдделерін қорғауына деген ерік-жігерін жасыту үшін қорқыту, адамның психикасына әсер ету.

2 слайд

3 слайд

3 слайд

4 слайд
Қазіргі заманда әлемде әртүрлі келеңсіз жағдайлар кобеюде. Бұның себебі, адамдардың ой- санасының өзгеруі, бұзылуы болып табылады. Әсіресе, балаларға зорлық-зомбылық көрсету де азаймай отыр. Ал балаларға бұл жағдайлар өте ауыр соққы болады, олардың ой-саналарына кері әсерін тигізеді. Сондықтан әр азамат өз балаларына дұрыс тәлім-тәрбие бере білуі керек, кіші кезінен бастап-ақ мейірімділікке, кішіпейілдікке үйрету қажет. Халықты: «Ағаш түзу өсу үшін оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғында оны түзете алмайсың» деп бекер айтылмаған. Сол себепті баланың бойына жастайынан ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, яғни адамгершілік құнды қасиеттеріді сіңіріп, өз-өзіне сенімділікті тәрбиелеуде отбасы мен қоршаған орта шешуші рөл атқарады. Адамгершіліктің негізі мінез-құлық нормалары мен ережелерінен тұрады. Олар адамдардың іс-қылықтарынан, мінез-құлықтарынан көрінеді, моральдық өзара қарым-қатынастарды басқарады. Отанға деген сүіспеншілік, қщғам игілігі үшін адал еңбек ету, өзара көмек, сондай- ақ қоғамға тән адамгерщіліктің өзге де формалары сананың, сезімдердің, мінез-құлық пен өзара қарым-катынастың бөлінбес элементтері, олардың негізінде қоғамдық-экономикалық құндылықтар жатыр. Баланың болашақта өз елін қадірлейтін, сүйетін азамат болуы, әлемдегі басқа да мемлекеттерге, ұлт пен нәсілдерге сыйластықпен, түсіністікпен қарауы ата-ананың тәрбиесіне, сонымен қатар қоршаған ортаға тікелей байланысты. Рухани – адамгершілік тәрбисінде алдымен баланы тек жақсылыққа тәрбиелеп соны мақсат тұтса, ұстаздың, ата – ананың да арманы орындалмақ.  

4 слайд

5 слайд
  Отбасы — шағын мемлекет десек бұл оның қоғамдағы алар орнына қарай айтылса керек. Осы бір ғибратты сөз босағаның берік, шаңырақтың биік болуын, халық санының көбейіп, қоғам байлығының еселеп артуына тигізер ықпалы бар болғандықтан да отбасын шағын мемлекетке теңесе керек. Өкінішке қарай түрлі жағдайларға байланысты шаңырақтың шайқалып, бейкүнә сәбилердің жаутаңкөзге айналып жататын кездері де аз емес. Әрине, берекесі мен бірлігі жоқ, күндегі айқай шудан шаршаған әйелдердәң көбі ажырасуға мәжбүр болады. «Тәрбие тал бесіктен басталады» десек, отбасындағы ұрпақ тәрбиесі ешуақытта қоғамды бей-жай қалдырған емес. Тұрмыстық зомбылықта көбіне зардап шегетін әйелдер мен жас балалар. Заң тұрғысында да бірқатар өзерістер енгізілген. Балалар да үйінде, мектепте және басқа да қоғамдық мекемелерде күнделікті қатыгездікпен және зорлық-зомбылықпен ұшырасып отырады. Алайда осы кезге дейін қоғам бұл проблемаға зейін қойып көрген жоқ. Бала үшін ата-анасының үйі әрқашан ең қауіпсіз жер бола бермейтінін айғақтайтын фактілер жиі кездеседі. Балаларға, әсіресе кішкентай балаларға зорлық-зомбылықтың үй, отбасы ішінде көрсетілуі көзге түсе қоймағандықтан, көп жағдайда мойындалмайды. Бұл отбасының басқа мүшелері сияқты қорғалу құқығы бар жаннан гөрі, ата-анасының меншігі ретінде қалыптасудың салдары. Дөрекілік, балаға күш көрсету, балалардың бағдарын өзгерту, зорлық-зомбылықтың дамуын тудырады және қылмысты тудырады. Ол өз-өзіне қол жұмсауға келеді немесе бала тағдырын бұзады.  

5 слайд

6 слайд
Отбасында зорлық-зомбылық болған жағдайда не істеуге болады? Ең алдымен балалардың заңмен қорғалатын құқықтары бар екенін білу қажет! Әрбір бала полицияға арыздана алады. Заң бойынша кәмелетке толмағандарға қатысты зорлау істері арыз берілмей-ақ қозғалады. Егер қандай да бір себептермен кәмелетке толмаған баланың полицияға баруға мүмкіншілігі болмаса, анасына, достарына, жақсы таныс көршілерге, мұғалімдерге оқиға туралы айтуы қажет немесе сенім телефонына қоңырау шалуға болады.

6 слайд

7 слайд
Ата-аналарға кеңес! Өз балаңды құрметте, баланың еркінен тыс бірнәрсе жасауға мәжбүрлеме және басқаларға да жол берме! Егер сіз көршінің баласы зорлық-зомбылыққа және ата-аналарының тарапынан соққыға ұшырағанын білсеңіз, онда ол туралы полицияға дереу хабарлаңыз. Егер балаңыз сіздің күйеуіңіздің оған теріс пиғылы жөнінде айтса, оның сөзіне құлақ салыңыз, күйеуіңізбен сөйлесіңіз, баланы онымен бірге жалғыз қалдырмаңыз, ал егер олардың арасындағы қарым-қатынастар өте тереңге кетсе, ол адамнан айырылысыңыз, балаңыздың бақытынан қымбат нәрсе жоқ. Жыныстық өмірге қатысты балаңызды қызықтыратын барлық сұрақтар бойынша, сондай –ақ сақтану  жөнін де онымен әкесі сөйлесіп, түсіндіруі қажет. Қызға қарама-қарсы жыныстағылармен өзін қалай ұстау жөнінде анасы түсіндіруі қажет. Егер сіз балаңыздың мінез-құлқынан оғаш қылық байқасаңыз, оны мазалап жүрген мәселе жөнінде сөйлесіңіз. Ал ер баламен анасының қатысуынсыз әкесі сөйлескені

7 слайд

8 слайд
Қорытынды:  Отбасында адам бойындағы асыл қасиеттер жарқырай көрініп, қалыптасады. Отанға деген ыстық сезім – жақындарына, туған- туысқандарына деген сүйіспеншіліктен басталады. (Н.Ә.Назарбаев) — деп елбасымыздың сөзімен қорытындылай келе сөз соңында мынандай тілекпен аяқтағым келеді:  

8 слайд

9 слайд

9 слайд