14 (IVА) топ элементтері.

Модуль/пән атауы

Химия

Сабақтың тақырыбы

14 (IVА) топ элементтері.

Педагог

Курманбекова Индира Маратбековна

Курс

1

Тобы

СТ 9-23-19

Сабақтың өткізілетін күні

14.12.2023ж.

Сабақтың түрі

Теориялық сабақ

Сабақтың мақсаты немесе оқыту нәтижелері

14 (IVА) топ элементтерінің физикалық және химиялық қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын, табиғатта таралуын олардың алыну әдістерін және қолданылу аймағын түсіндіру.

Бағалау критерийлері

1) 14 (IVА) топ элементтерінің физикалық және химиялық қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын түсінеді.

2) 14 (IVА) топ элементтерінің табиғатта таралуын олардың алыну әдістерін зерттейді.

3) 14 (IVА) топ элементтерінің қолданылу аймағын зерттеп, айырмашылығы туралы түсінік береді.

Оқу сабақтары барысындағы білім алушылар игеретін кәсіби біліктердің тізбесі, дағдылар

1) 14 (IVА) топ элементтерінің физикалық және химиялық қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын сипаттап түсіндіру.

2) 14 (IVА) топ элементтерінің табиғатта таралуын олардың алыну әдістерін ажыратып зерттеу.

3) 14 (IVА) топ элементтерінің қолданылу аймағын зерттеп, айырмашылығы туралы түсінік беру.

Оқу - әдістемелік құралдар, әдебиеттер

2. М. Қ. Оспанова, Қ.С. Аухадиева, Т.Г. Белоусова Химия 11-сынып, Алматы «Мектеп» 2019

Техникалық құралдар, материалдар

Д.И. Менделеевтің периодтық кестесі, оқулық.

Сабақ барысы

Сабақ кезеңдері

1 Ұйымдастыру кезеңі:

5 минут

• Білім алушылармен сәлемдесу.

• Шаттық шеңберін құру, бір-біріне тілек айту арқылы сабақ басындағы көңіл күйі қалыптастырылады.

• Стикер арқылы топқа бөлу

2. Үй тапсырамасын тексеру кезеңі

10 минут

«Миға шабуыл» әдісі арқылы өткен тақырыпты сұрау және үлестірмелер арқылы сұрақтарға жауап беру.

1. 2 (IIА) топ элементтер қатарына қандай элементтер кіреді? (берилий Ве, магий Mg, кальций Cа, стронций Sr, барий Ba, радий Ra жатады. Бұл топтың барлықэлементтері сілтілік жер металдары болып табылады).

2. 2 (IIА) топ элементтерінің тотығу дәрежесі қандай? (Тұрақты +2 тотығу дәрежесін көрсетеді).

3. 2 (IIА) топ элементтерінің атомдық ядро зарядтары өскен сайын элементтер қасиеттерінің заңдылықтары қалай өзгереді? (атомдардың радиусы өседі; иондану энергиясы азаяды; электртерістілігі азаяды; металдық және тотықсыздандырғыштық қасиеттері күшейеді)

4. Магний элементінің табиғатта кездесуі мен қолданылуы. (Магний жануарлар мен өсімдіктердің ұлпаларында кездеседі және медицинада қолданылады)

5. Кальций элементінің табиғатта кездесуі. (Кальций элементі өсімдік, жануар және адам организмінде кездесетін макроэлемент. Оның көп мөлшері адам және басқа омыртқалылардың қаңқасында, тісінде және сүйегінде кездеседі)

6. 2 (IIА) топ элементтернің физикалық қасиеттері қандай? (жай зат -металдар түсі сұрдан күмістей аққа дейін өзгеретін өатты заттар. Олар металдарға тән барлық ортақ физикалық қасиеттерді көрсетеді. Тек берилий ғана сынғыш және нашар өңделеді. Сілтілік жер металдарының балқу температуралары, тығыздықтары мен басқа да физикалық қасиеттері әртүрлі).

3. Жаңа материалды түсіндіруге дайындық кезеңі

(жаңа тақырыпты болжау)

5 минут

«Құпия сурет» әдісі. Әр түрлі суреттер беріледі. Білім алушылар өз ойларымен бөліседі.

1-сурет. Көміртек.

2-сурет. Қалайы.

3-сурет. Қорғасын.

4. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі

20 минут

Белгілі бір топтың элементтері, мысалы, 1 А топ элементтері сілтілік металдар болса, 7 А топ элементтері – галогендер, ең күшті бейметалдар.Ал бүгін қарастыратын 4А топ элементтерінің қасиеттері бейметалдардан металдарға дейін өзгереді.

4 А топ элементтері

Кестедегі мәліметтерді талдай келе, бқл топша элементтерінің құрылысы ұқсас, сыртқы қабатында 4 электрон орналасқан және сыртқы қабаты: негізгі күйде ns² np² аяқталады.

Топ бойынша жоғарыдан төмен қарай бейметалдық қасиеттер кемиді. Көміртек бейметалл, ал төменгі жағындағы элементтер металдар болып табылады. Бұл элементтердің қосылыстарындағы тотығу дәрежелері -4, 0, +2, +4.

Көміртек – биосфераның негізгі элементі. Ол барлық органикалық заттардың негізі болып табылады. Көміртектің ең басты құндылығы – биорганикалық заттардың негізін құрайды. Жануар ұлпасының 63%-ы, өсімдік тінінің 44%-ы көміртектен тұрады. Көміртек – хитмиялық элементтердің ішіндегі тіршілікке қажетті ең бірінші элемент.

Кремний – оттектен кейінгі жер қыртысында кең таралған элемент, жер қыртысы массасының 25,7%-ын құрайды. Ол кремнезем ретінде құм және кварцтың құрамында болады.

Германий – сирек кездесетін элемент. Табиғатта таза күйінде кездеспейді. Германийдің негізгі массасы жер қыртысында тау жыныстары мен түсті металдардың сульфидті кендерінде, темір кендерінде, хромитте, мангетитте, рутилде және т.б.кездеседі. құрамында германийдің үлесі 1%-дан көп болатын минералдары – аргиродит, германит, конфильдит және басқалар.

Қалайы – сирек кездесетін, шашырап орналасқан элемент. Жер қыртысында таралуы жөнінен 47-орын алады. Қалайының негізгі минералы – касситерит (қалайы тасы) SnO₂, құрамында 78,8% қалайы бар.

Қорғасын аккумляторлар, зиянды газдар мен сұйықтықтарға төзімді зауыт аппаратураларын жасау үшін қолданылады. Қорғасын гамма-сәулелер мен рентген сәулелерін жақсы сіңіретіндіктен, радиоактивті заттарды сақтайтын контейнерлер, рентген кабинеттеріне қажетті аппаратура және т.б. жасау үшін қолданылады.

5. Жаңа материалды бекіту кезеңі/

30 минут

«Ойлан, жұптас, бөліс» әдісі. Барлық білім алушылар оқулықтан 14 (IVА) топ элементтерінің физикалық және химиялық қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын оқып, топта талқылап, тапсырмаларға жауап береді.

1-тапсырма.

1. 14 (IVА) топ элементтерінің физикалық және химиялық қасиеттерін сипаттаңдар

2. Элементтердің физиологиялық әсері туралы не білесіңдер?

2-тапсырма.

1.Көміртек топшасы элементтерінің атом құрылысын бейнелеңдер.

2. Көміртектің қосылыстардағы валенттіліктері қандай?

3-тапсырма.

1.Неліктен топша элементтерінің балқу температуралары жоғарыдан төмен қарай төмендейді?

2. Неліктен графиттің балқу температурасы алмаздікіне қарағанда жоғары?

Топтық жұмыс. Кестедегі элементтердің атомдық электрондық құрылысын және металл немесе бейметалл екендігін жазыңдар. Осы 6 элементтердің оттегімен қосылу теңдеуін шығарыңдар.

Элементтер	Таңбасы	Атомдық электрондық құрылысы	Металл немесе бейметалл
Көміртек	126С	[Не] 2s2 2p2	Бейметалл
Кремний	28 14Si	[Ne] 3s2 3p2	Бейметалл
Германий	73 32Ge	[Ar] 4s2 4p2	Металл
Қалайы	119 50Sn	[Kr] 5s2 5p2	Металл
Қорғасын	207 82Pb	[Xe] 6s2 6p2	Металл
Флеровий	188тг - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Материал жариялап тегін сертификат алыңыз! Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды Материал жариялау Сертификатты жүктеу Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Бағыт Сынып Іздеу Ұқсас материалдар Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2022-2023 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған Сертификатталған тренер жасаған 01.01.2023 17 863 13 694 ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған Барлық пәндер Барлық материалдар Барлық сыныптар Химия пәні бойынша барлық материалдарды көру Іс-шаралар кестесі Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары Сайт Peaksoft веб-студиясында жасалған - Peaksoft.kz