Модуль/пән атауы

Химия

Сабақтың тақырыбы

14 (IVА) топ элементтері.

Педагог

Курманбекова Индира Маратбековна

Курс

1

Тобы

СТ 9-23-19

Сабақтың өткізілетін күні

14.12.2023ж.

Сабақтың түрі

Теориялық сабақ

Сабақтың мақсаты немесе оқыту нәтижелері

14 (IVА) топ элементтерінің физикалық және химиялық қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын, табиғатта таралуын олардың алыну әдістерін және қолданылу аймағын түсіндіру.

Бағалау критерийлері

1) 14 (IVА) топ элементтерінің физикалық және химиялық қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын түсінеді.

2) 14 (IVА) топ элементтерінің табиғатта таралуын олардың алыну әдістерін зерттейді.

3) 14 (IVА) топ элементтерінің қолданылу аймағын зерттеп, айырмашылығы туралы түсінік береді.

Оқу сабақтары барысындағы білім алушылар игеретін кәсіби біліктердің тізбесі, дағдылар

1) 14 (IVА) топ элементтерінің физикалық және химиялық қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын сипаттап түсіндіру.

2) 14 (IVА) топ элементтерінің табиғатта таралуын олардың алыну әдістерін ажыратып зерттеу.

3) 14 (IVА) топ элементтерінің қолданылу аймағын зерттеп, айырмашылығы туралы түсінік беру.

Оқу - әдістемелік құралдар, әдебиеттер

2. М. Қ. Оспанова, Қ.С. Аухадиева, Т.Г. Белоусова Химия 11-сынып, Алматы «Мектеп» 2019

Техникалық құралдар, материалдар

Д.И. Менделеевтің периодтық кестесі, оқулық.

Сабақ барысы

Сабақ кезеңдері

1 Ұйымдастыру кезеңі:

5 минут

• Білім алушылармен сәлемдесу.

• Шаттық шеңберін құру, бір-біріне тілек айту арқылы сабақ басындағы көңіл күйі қалыптастырылады.

• Стикер арқылы топқа бөлу

2. Үй тапсырамасын тексеру кезеңі

10 минут

«Миға шабуыл» әдісі арқылы өткен тақырыпты сұрау және үлестірмелер арқылы сұрақтарға жауап беру.

1. 2 (IIА) топ элементтер қатарына қандай элементтер кіреді? (берилий Ве, магий Mg, кальций Cа, стронций Sr, барий Ba, радий Ra жатады. Бұл топтың барлықэлементтері сілтілік жер металдары болып табылады).

2. 2 (IIА) топ элементтерінің тотығу дәрежесі қандай? (Тұрақты +2 тотығу дәрежесін көрсетеді).

3. 2 (IIА) топ элементтерінің атомдық ядро зарядтары өскен сайын элементтер қасиеттерінің заңдылықтары қалай өзгереді? (атомдардың радиусы өседі; иондану энергиясы азаяды; электртерістілігі азаяды; металдық және тотықсыздандырғыштық қасиеттері күшейеді)

4. Магний элементінің табиғатта кездесуі мен қолданылуы. (Магний жануарлар мен өсімдіктердің ұлпаларында кездеседі және медицинада қолданылады)

5. Кальций элементінің табиғатта кездесуі. (Кальций элементі өсімдік, жануар және адам организмінде кездесетін макроэлемент. Оның көп мөлшері адам және басқа омыртқалылардың қаңқасында, тісінде және сүйегінде кездеседі)

6. 2 (IIА) топ элементтернің физикалық қасиеттері қандай? (жай зат -металдар түсі сұрдан күмістей аққа дейін өзгеретін өатты заттар. Олар металдарға тән барлық ортақ физикалық қасиеттерді көрсетеді. Тек берилий ғана сынғыш және нашар өңделеді. Сілтілік жер металдарының балқу температуралары, тығыздықтары мен басқа да физикалық қасиеттері әртүрлі).

3. Жаңа материалды түсіндіруге дайындық кезеңі

(жаңа тақырыпты болжау)

5 минут

«Құпия сурет» әдісі. Әр түрлі суреттер беріледі. Білім алушылар өз ойларымен бөліседі.

1-сурет. Көміртек.

2-сурет. Қалайы.

3-сурет. Қорғасын.

4. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі

20 минут

Белгілі бір топтың элементтері, мысалы, 1 А топ элементтері сілтілік металдар болса, 7 А топ элементтері – галогендер, ең күшті бейметалдар.Ал бүгін қарастыратын 4А топ элементтерінің қасиеттері бейметалдардан металдарға дейін өзгереді.

4 А топ элементтері

Кестедегі мәліметтерді талдай келе, бқл топша элементтерінің құрылысы ұқсас, сыртқы қабатында 4 электрон орналасқан және сыртқы қабаты: негізгі күйде ns² np² аяқталады.

Топ бойынша жоғарыдан төмен қарай бейметалдық қасиеттер кемиді. Көміртек бейметалл, ал төменгі жағындағы элементтер металдар болып табылады. Бұл элементтердің қосылыстарындағы тотығу дәрежелері -4, 0, +2, +4.

Көміртек – биосфераның негізгі элементі. Ол барлық органикалық заттардың негізі болып табылады. Көміртектің ең басты құндылығы – биорганикалық заттардың негізін құрайды. Жануар ұлпасының 63%-ы, өсімдік тінінің 44%-ы көміртектен тұрады. Көміртек – хитмиялық элементтердің ішіндегі тіршілікке қажетті ең бірінші элемент.

Кремний – оттектен кейінгі жер қыртысында кең таралған элемент, жер қыртысы массасының 25,7%-ын құрайды. Ол кремнезем ретінде құм және кварцтың құрамында болады.

Германий – сирек кездесетін элемент. Табиғатта таза күйінде кездеспейді. Германийдің негізгі массасы жер қыртысында тау жыныстары мен түсті металдардың сульфидті кендерінде, темір кендерінде, хромитте, мангетитте, рутилде және т.б.кездеседі. құрамында германийдің үлесі 1%-дан көп болатын минералдары – аргиродит, германит, конфильдит және басқалар.

Қалайы – сирек кездесетін, шашырап орналасқан элемент. Жер қыртысында таралуы жөнінен 47-орын алады. Қалайының негізгі минералы – касситерит (қалайы тасы) SnO₂, құрамында 78,8% қалайы бар.

Қорғасын аккумляторлар, зиянды газдар мен сұйықтықтарға төзімді зауыт аппаратураларын жасау үшін қолданылады. Қорғасын гамма-сәулелер мен рентген сәулелерін жақсы сіңіретіндіктен, радиоактивті заттарды сақтайтын контейнерлер, рентген кабинеттеріне қажетті аппаратура және т.б. жасау үшін қолданылады.

5. Жаңа материалды бекіту кезеңі/

30 минут

«Ойлан, жұптас, бөліс» әдісі. Барлық білім алушылар оқулықтан 14 (IVА) топ элементтерінің физикалық және химиялық қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын оқып, топта талқылап, тапсырмаларға жауап береді.

1-тапсырма.

1. 14 (IVА) топ элементтерінің физикалық және химиялық қасиеттерін сипаттаңдар

2. Элементтердің физиологиялық әсері туралы не білесіңдер?

2-тапсырма.

1.Көміртек топшасы элементтерінің атом құрылысын бейнелеңдер.

2. Көміртектің қосылыстардағы валенттіліктері қандай?

3-тапсырма.

1.Неліктен топша элементтерінің балқу температуралары жоғарыдан төмен қарай төмендейді?

2. Неліктен графиттің балқу температурасы алмаздікіне қарағанда жоғары?

Топтық жұмыс. Кестедегі элементтердің атомдық электрондық құрылысын және металл немесе бейметалл екендігін жазыңдар. Осы 6 элементтердің оттегімен қосылу теңдеуін шығарыңдар.

Элементтер	Таңбасы	Атомдық электрондық құрылысы	Металл немесе бейметалл
Көміртек	126С	[Не] 2s2 2p2	Бейметалл
Кремний	28 14Si	[Ne] 3s2 3p2	Бейметалл
Германий	73 32Ge	[Ar] 4s2 4p2	Металл
Қалайы	119 50Sn	[Kr] 5s2 5p2	Металл
Қорғасын	207 82Pb	[Xe] 6s2 6p2	Металл
Флеровий	Жүктеу ЖИ арқылы жасау ЖИ арқылы жасау Бөлісу 1 - айлық Материал тарифі -96% жеңілдік 00 05 00 ҚМЖ Ашық сабақ Тәрбие сағаты Презентация БЖБ, ТЖБ тесттер Көрнекіліктер Балабақшаға арнарлған құжаттар Мақала, Эссе Дидактикалық ойындар және тағы басқа 400 000 материал Барлық 400 000 материалдарды шексіз жүктеу мүмкіндігіне ие боласыз 1 990 ₸ 49 000₸ 1 айға қосылу Таңдау Материалға шағымдану Бұл материал сайт қолданушысы жариялаған. Материалдың ішінде жазылған барлық ақпаратқа жауапкершілікті жариялаған қолданушы жауап береді. Ұстаз тілегі тек ақпаратты таратуға қолдау көрсетеді. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзған болса немесе басқа да себептермен сайттан өшіру керек деп ойласаңыз осында жазыңыз Жариялаған: Курманбекова Индира 04 Қаңтар 2024 1126 Шағым жылдам қаралу үшін барынша толық ақпарат жіберіңіз Шағымды қалдыру 14 (IVА) топ элементтері. Тақырып бойынша 11 материал табылды 14 (IVА) топ элементтері. Материал туралы қысқаша түсінік 14 (IVА) топ элементтері тақырыбында ашық сабақ материалы Материалды жүктеу Материалдың қысқаша нұсқасы ТҮРКІСТАН ИНДУСТРИАЛДЫ-ҚҰРЫЛЫС КОЛЛЕДЖІ Бекітемін Директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары _________А.К.Эшанкулов «____»_______2023ж. Ашық сабақ Тақырыбы: 14 (IVА) топ элементтері. Модуль/пән: «Химия» Мамандығы: 07140500 – Сандық техника (түрлері бойынша) Біліктілігі: 3W07140502 - Электронды және сандық техникаларға қызмет көрсету және жөндеу жөніндегі механик Тобы: СТ9-23-19 Пән мұғалімі: Курманбекова И.М. Келісілді: Директордың оқу-әдістемелік ісі жөніндегі орынбасары: Байназарова Г.А. _______________ «____ » ______2023ж. «Жаратылыстану және экономикалық» ПЦК отырысында қаралды және мақұлданды. Хаттама №__ «_____» _____2023ж. ПЦК төрайымы ______________Темирбаева Н.Д. Шымкент – 2023ж ТҮРКІСТАН ИНДУСТРИАЛДЫ-ҚҰРЫЛЫС КОЛЛЕДЖІ 2023-2024 оқу жылы Сабақ жоспары №4.6 Модуль/пән атауы Химия Сабақтың тақырыбы 14 (IVА) топ элементтері. Педагог Курманбекова Индира Маратбековна Курс 1 Тобы СТ 9-23-19 Сабақтың өткізілетін күні 14.12.2023ж. Сабақтың түрі Теориялық сабақ Сабақтың мақсаты немесе оқыту нәтижелері 14 (IVА) топ элементтерінің физикалық және химиялық қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын, табиғатта таралуын олардың алыну әдістерін және қолданылу аймағын түсіндіру. Бағалау критерийлері 1) 14 (IVА) топ элементтерінің физикалық және химиялық қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын түсінеді. 2) 14 (IVА) топ элементтерінің табиғатта таралуын олардың алыну әдістерін зерттейді. 3) 14 (IVА) топ элементтерінің қолданылу аймағын зерттеп, айырмашылығы туралы түсінік береді. Оқу сабақтары барысындағы білім алушылар игеретін кәсіби біліктердің тізбесі, дағдылар 1) 14 (IVА) топ элементтерінің физикалық және химиялық қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын сипаттап түсіндіру. 2) 14 (IVА) топ элементтерінің табиғатта таралуын олардың алыну әдістерін ажыратып зерттеу. 3) 14 (IVА) топ элементтерінің қолданылу аймағын зерттеп, айырмашылығы туралы түсінік беру. Оқу - әдістемелік құралдар, әдебиеттер 2. М. Қ. Оспанова, Қ.С. Аухадиева, Т.Г. Белоусова Химия 11-сынып, Алматы «Мектеп» 2019 Техникалық құралдар, материалдар Д.И. Менделеевтің периодтық кестесі, оқулық. Сабақ барысы Сабақ кезеңдері 1 Ұйымдастыру кезеңі: 5 минут Білім алушылармен сәлемдесу. Шаттық шеңберін құру, бір-біріне тілек айту арқылы сабақ басындағы көңіл күйі қалыптастырылады. Стикер арқылы топқа бөлу 2. Үй тапсырамасын тексеру кезеңі 10 минут «Миға шабуыл» әдісі арқылы өткен тақырыпты сұрау және үлестірмелер арқылы сұрақтарға жауап беру. 2 (IIА) топ элементтер қатарына қандай элементтер кіреді? (берилий Ве, магий Mg, кальций Cа, стронций Sr, барий Ba, радий Ra жатады. Бұл топтың барлықэлементтері сілтілік жер металдары болып табылады). 2 (IIА) топ элементтерінің тотығу дәрежесі қандай? (Тұрақты +2 тотығу дәрежесін көрсетеді). 2 (IIА) топ элементтерінің атомдық ядро зарядтары өскен сайын элементтер қасиеттерінің заңдылықтары қалай өзгереді? (атомдардың радиусы өседі; иондану энергиясы азаяды; электртерістілігі азаяды; металдық және тотықсыздандырғыштық қасиеттері күшейеді) Магний элементінің табиғатта кездесуі мен қолданылуы. (Магний жануарлар мен өсімдіктердің ұлпаларында кездеседі және медицинада қолданылады) Кальций элементінің табиғатта кездесуі. (Кальций элементі өсімдік, жануар және адам организмінде кездесетін макроэлемент. Оның көп мөлшері адам және басқа омыртқалылардың қаңқасында, тісінде және сүйегінде кездеседі) 2 (IIА) топ элементтернің физикалық қасиеттері қандай? (жай зат -металдар түсі сұрдан күмістей аққа дейін өзгеретін өатты заттар. Олар металдарға тән барлық ортақ физикалық қасиеттерді көрсетеді. Тек берилий ғана сынғыш және нашар өңделеді. Сілтілік жер металдарының балқу температуралары, тығыздықтары мен басқа да физикалық қасиеттері әртүрлі). 3. Жаңа материалды түсіндіруге дайындық кезеңі (жаңа тақырыпты болжау) 5 минут «Құпия сурет» әдісі. Әр түрлі суреттер беріледі. Білім алушылар өз ойларымен бөліседі. 1-сурет. Көміртек. 2-сурет. Қалайы. 3-сурет. Қорғасын. 4. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі 20 минут Белгілі бір топтың элементтері, мысалы, 1 А топ элементтері сілтілік металдар болса, 7 А топ элементтері – галогендер, ең күшті бейметалдар.Ал бүгін қарастыратын 4А топ элементтерінің қасиеттері бейметалдардан металдарға дейін өзгереді. 4 А топ элементтері Элементтер Таңбасы Атомдық электрондық құрылысы Металл немесе бейметалл Көміртек 126С [Не] 2s2 2p2 Бейметалл Кремний 28 14Si [Ne] 3s2 3p2 Бейметалл Германий 73 32Ge [Ar] 4s2 4p2 Металл Қалайы 119 50Sn [Kr] 5s2 5p2 Металл Қорғасын 207 82Pb [Xe] 6s2 6p2 Металл Флеровий 289 114Fl ? ? Кестедегі мәліметтерді талдай келе, бқл топша элементтерінің құрылысы ұқсас, сыртқы қабатында 4 электрон орналасқан және сыртқы қабаты: негізгі күйде ns2 np2 аяқталады. Топ бойынша жоғарыдан төмен қарай бейметалдық қасиеттер кемиді. Көміртек бейметалл, ал төменгі жағындағы элементтер металдар болып табылады. Бұл элементтердің қосылыстарындағы тотығу дәрежелері -4, 0, +2, +4. Көміртек – биосфераның негізгі элементі. Ол барлық органикалық заттардың негізі болып табылады. Көміртектің ең басты құндылығы – биорганикалық заттардың негізін құрайды. Жануар ұлпасының 63%-ы, өсімдік тінінің 44%-ы көміртектен тұрады. Көміртек – хитмиялық элементтердің ішіндегі тіршілікке қажетті ең бірінші элемент. Кремний – оттектен кейінгі жер қыртысында кең таралған элемент, жер қыртысы массасының 25,7%-ын құрайды. Ол кремнезем ретінде құм және кварцтың құрамында болады. Германий – сирек кездесетін элемент. Табиғатта таза күйінде кездеспейді. Германийдің негізгі массасы жер қыртысында тау жыныстары мен түсті металдардың сульфидті кендерінде, темір кендерінде, хромитте, мангетитте, рутилде және т.б.кездеседі. құрамында германийдің үлесі 1%-дан көп болатын минералдары – аргиродит, германит, конфильдит және басқалар. Қалайы – сирек кездесетін, шашырап орналасқан элемент. Жер қыртысында таралуы жөнінен 47-орын алады. Қалайының негізгі минералы – касситерит (қалайы тасы) SnO2, құрамында 78,8% қалайы бар. Қорғасын аккумляторлар, зиянды газдар мен сұйықтықтарға төзімді зауыт аппаратураларын жасау үшін қолданылады. Қорғасын гамма-сәулелер мен рентген сәулелерін жақсы сіңіретіндіктен, радиоактивті заттарды сақтайтын контейнерлер, рентген кабинеттеріне қажетті аппаратура және т.б. жасау үшін қолданылады. 5. Жаңа материалды бекіту кезеңі/ 30 минут «Ойлан, жұптас, бөліс» әдісі. Барлық білім алушылар оқулықтан 14 (IVА) топ элементтерінің физикалық және химиялық қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын оқып, топта талқылап, тапсырмаларға жауап береді. 1-тапсырма. 1. 14 (IVА) топ элементтерінің физикалық және химиялық қасиеттерін сипаттаңдар 2. Элементтердің физиологиялық әсері туралы не білесіңдер? 2-тапсырма. 1.Көміртек топшасы элементтерінің атом құрылысын бейнелеңдер. 2. Көміртектің қосылыстардағы валенттіліктері қандай? 3-тапсырма. 1.Неліктен топша элементтерінің балқу температуралары жоғарыдан төмен қарай төмендейді? 2. Неліктен графиттің балқу температурасы алмаздікіне қарағанда жоғары? Топтық жұмыс. Кестедегі элементтердің атомдық электрондық құрылысын және металл немесе бейметалл екендігін жазыңдар. Осы 6 элементтердің оттегімен қосылу теңдеуін шығарыңдар. Элементтер Таңбасы Атомдық электрондық құрылысы Металл немесе бейметалл Көміртек 126С [Не] 2s2 2p2 Бейметалл Кремний 28 14Si [Ne] 3s2 3p2 Бейметалл Германий 73 32Ge [Ar] 4s2 4p2 Металл Қалайы 119 50Sn [Kr] 5s2 5p2 Металл Қорғасын 207 82Pb [Xe] 6s2 6p2 Металл Флеровий Материалды жүктеу Жүктеу Сақтау Бөлісу ЖИ арқылы жасау Файл форматы: docx Химия Ашық сабақ 10 сынып 04.01.2024 1126 Жүктеу Сақтау ЖИ арқылы жасау Жариялаған: Курманбекова Индира Бұл материалды қолданушы жариялаған. Ustaz Tilegi ақпаратты жеткізуші ғана болып табылады. Жарияланған материалдың мазмұны мен авторлық құқық толықтай автордың жауапкершілігінде. Егер материал авторлық құқықты бұзады немесе сайттан алынуы тиіс деп есептесеңіз, шағым қалдыра аласыз Қазақстандағы ең үлкен материалдар базасынан іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде керек материалды іздеп, жүктеп алып сабағыңызға қолдана аласыз Іздеу Материал жариялап, аттестацияға 100% жарамды сертификатты тегін алыңыз! Ustaz tilegi журналы министірліктің тізіміне енген. Qr коды мен тіркеу номері беріледі. Материал жариялаған соң сертификат тегін бірден беріледі. Толығырақ Оқу-ағарту министірлігінің ресми жауабы Сайтқа 5 материал жариялап, тегін АЛҒЫС ХАТ алыңыз! Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытуға қосқан жеке үлесі үшін және де Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық материалыңызбен бөлісіп, белсенді болғаныңыз үшін алғыс білдіреміз! Жариялау Сайтқа 25 материал жариялап, тегін ҚҰРМЕТ ГРОМАТАСЫН алыңыз! Тәуелсіз Қазақстанның білім беру жүйесін дамытуға және білім беру сапасын арттыру мақсатында Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жариялағаны үшін марапатталасыз! Жариялау Министірлікпен келісілген курстар тізімі Химия пәні бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ Тарих пәні бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ Биология пәні бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ Ағылшын тілі пәні бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ География пәні бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ Информатика пәні бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ Мектепке дейінгі білім беру бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ «Қазақ тілі» жəне «Қазақ əдебиеті» бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ Дене шынықтыру пәні бойынша педагогтің пәндік және кәсіби құзыреттілігін дамыту 80/108 сағат Толығырақ Білім алушылардың білім сапасын арттыру мақсатында сабақта цифрлық технологияларды қолдану 80/108 сағат Толығырақ Инклюзивті білім беру жүйесінде ерекше білім беру қажеттілігі бар білім алушыға психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету бойынша педагогтердің кәсіби және пәндік құзыреттіліктерін дамыту 80/108 сағат Толығырақ