№1 БЖБ қазақ тілі 11-сынып ЖМБ 3-тоқсан

3-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР

«Қазіргі қоғам: миграция және зияткерлік миграция» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

№ 1 БЖБ қазақ тілі жаратылыстану бағыты 11-сынып

Оқу мақсаты

11.1.5.1 коммуникативтік жағдаятқа сай көпшілік алдында дұрыс сөйлеу, тыңдаушыларға ықпал ете білу, шешен сөйлеу;

11.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын,

кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану.

Бағалау критерийі Білім алушы

• Коммуникативтік жағдаятқа сай көпшілік алдында тиісті сөйлеу әдебін сақтай

отырып сөйлейді;

• сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын,

кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолданады.

Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану

Орындау уақыты 15-20 минут

1-тапсырма. Мәтіндерді тыңдаңдар. Көші-қон түрлерінің оң және теріс салдарын пікірталастыра отырып, анықтаңдар. Ойларыңды жинақтап, кестені толтырыңдар.

Тыңдалым мәтіні.

Миграция (лат. migratio — көші-қон, қоныс аудару) — адамдардың (мигранттардың) қандай да бір аумақтардың шекарасынан өтіп, ұзақ уақытқа немесе біржолата қоныс тебу процесі.

Халық көші-қонын бірегейлендірудің негізгі белгілерінің бірі - қандай да бір аумақтың әкімшілік шекарасын кесіп өту (мемлекет, аудан, аймақ, қала және т.б.). Осы негізде ең алдымен, халықаралық (мемлекетаралық) және ішкі миграцияны анықтайды. Ӏшкі көші-қон ел халқының жалпы санын өзгертпейді, халықаралық көші-қон әлем елдеріндегі халық санының өзгеруіне әкеледі, көбіне азаматтықты өзгерту орын алады. Сондай-ақ қала ішіндегі аумақтық көші-қондар ("қала-қала"), ауылдық жерлердегі ("ауыл-ауыл"), қалалық және ауылдық жерлердің өзара көші-қон алмасуы ("ауыл-қала", "қала-ауыл"). Мерзімдік белгілеріне қарай қайтып оралмайтын (ішкі көші-қон, эмиграция, иммиграция) және қайтып оралатын миграция (ұзақ мерзімді, мезгілдік, үздік- создық, ауық-ауық көші-қон) түрлері анықталған.

Барлық қоныс аударулар сияқты, миграцияның шыққан жері үшін де, баратын жері үшін де оң және теріс жағы болуы мүмкін.

Жағымды жағы, елде ресурстарға деген демографиялық қысым азаятынын және жұмыссыздық азаятынын, сонымен қатар халықтың көптігі үшін жеңілдікке қол жеткізуді ескерген жөн. баратын ел жағдайында, бар халықтың жасаруы, мәдениеттердің әртүрлілігі көбірек және өнімділік жоғарылайды.

Ал жағымсыз жағы, шығарылған ел үшін ең маңыздысы бәрінен бұрын халықтың қартаюы және мемлекеттік кірістердің төмендеуі. Еңбекке қабілетті жастағы жастар бірінші болып кетуге шешім қабылдайды және бұл шығу орнына қиындық тудырады.

Екінші жағынан, баратын ел а жалақының төмендеуі кейбір салаларда иммигранттардың еңбегін қанау үшін, олар төмен жалақыға ауыр жұмыс істеуге қабылдайды.

2-тапсырма. Мақал-мәтелдер туралы өзіндік тұжырым жасаңдар. Интонацияны

(әуен, әуез, тембр, қарқын, кідіріс) сөйлеу мәнеріне сай қолданып, сұхбаттасыңдар. Әр мақалдың мағынасын ашыңдар.

Ықтимал жауаптар

1-тапсырма. Мәтіндерді тыңдаңдар. Көші-қон түрлерінің оң және теріс салдарын пікірталастыра отырып, анықтаңдар. Ойларыңды жинақтап, кестені толтырыңдар.

Тыңдалым мәтіні.

Миграция (лат. migratio — көші-қон, қоныс аудару) — адамдардың (мигранттардың) қандай да бір аумақтардың шекарасынан өтіп, ұзақ уақытқа немесе біржолата қоныс тебу процесі.

Халық көші-қонын бірегейлендірудің негізгі белгілерінің бірі - қандай да бір аумақтың әкімшілік шекарасын кесіп өту (мемлекет, аудан, аймақ, қала және т.б.). Осы негізде ең алдымен, халықаралық (мемлекетаралық) және ішкі миграцияны анықтайды. Ӏшкі көші-қон ел халқының жалпы санын өзгертпейді, халықаралық көші-қон әлем елдеріндегі халық санының өзгеруіне әкеледі, көбіне азаматтықты өзгерту орын алады. Сондай-ақ қала ішіндегі аумақтық көші-қондар ("қала-қала"), ауылдық жерлердегі ("ауыл-ауыл"), қалалық және ауылдық жерлердің өзара көші-қон алмасуы ("ауыл-қала", "қала-ауыл"). Мерзімдік белгілеріне қарай қайтып оралмайтын (ішкі көші-қон, эмиграция, иммиграция) және қайтып оралатын миграция (ұзақ мерзімді, мезгілдік, үздік- создық, ауық-ауық көші-қон) түрлері анықталған.

Барлық қоныс аударулар сияқты, миграцияның шыққан жері үшін де, баратын жері үшін де оң және теріс жағы болуы мүмкін.

Жағымды жағы, елде ресурстарға деген демографиялық қысым азаятынын және жұмыссыздық азаятынын, сонымен қатар халықтың көптігі үшін жеңілдікке қол жеткізуді ескерген жөн. баратын ел жағдайында, бар халықтың жасаруы, мәдениеттердің әртүрлілігі көбірек және өнімділік жоғарылайды.

Ал жағымсыз жағы, шығарылған ел үшін ең маңыздысы бәрінен бұрын халықтың қартаюы және мемлекеттік кірістердің төмендеуі. Еңбекке қабілетті жастағы жастар бірінші болып кетуге шешім қабылдайды және бұл шығу орнына қиындық тудырады.

Екінші жағынан, баратын ел а жалақының төмендеуі кейбір салаларда иммигранттардың еңбегін қанау үшін, олар төмен жалақыға ауыр жұмыс істеуге қабылдайды.

2-тапсырма. Мақал-мәтелдер туралы өзіндік тұжырым жасаңдар. Интонацияны

(әуен, әуез, тембр, қарқын, кідіріс) сөйлеу мәнеріне сай қолданып, сұхбаттасыңдар. Әр мақалдың мағынасын ашыңдар.