Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының Ғылыми-әдістемелік кеңесі шешімімен ұсынылды (2022 жылғы 16 тамызындағы №9 хаттама).

«1-сыныпта «Бейнелеу өнері» пәнін оқыту бойынша әдістемелік ұсынымдар». – Нұр-Сұлтан: Ы.Алтынсарин атындағы ҰБА, 2022. – 60 б.

Жинақ Қазақстан Республикасы білім беру ұйымдарының бастауыш сыныптарда 2022-2023 оқу жылында

«Бейнелеу өнері» пәнін оқыту бойынша әдістемелік ұсынымдар берілген.

Әдістемелік ұсыным орта білім беру ұйымдарының басшыларына, білім басқармалары мен бөлімдерінің, оқу- әдістемелік орталықтардың әдіскерлеріне, бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған.

© Ы. Алтынсарин атындағы ҰБА, 2022

«БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ» ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫНА ТҮСІНІК ХАТ

«Бейнелеу өнері» пәні өскелең ұрпақтың бойында патриотизмді, рухани-адамгершілік және эстетикалық сезімдерді тәрбиелеуге; ұлттық (халықтық) бейнелеу өнері туралы, Қазақстанда тұратын этностардың мәдениеті туралы түсініктерді қалыптастыруға; өнер саласында базалық білім алуға (бейнелеу, қолданбалы өнер, сәулет, дизайн); өнерге деген қызығушылықты дамытуға бағытталған. Өнер арқылы ұлттық салт-дәстүрлерге құрмет сезімін қалыптастыру; оқушылардың көркем-бейнелеу дағдыларын, шығармашылық әлеуетін дамыту; өнер туындылары туралы ақпаратты іздеу, алу, талдау және пайдалану дағдыларын дамыту; өзінің шығармашылық қызметі арқылы өз ойларын білдіру және негіздеу дағдыларын дамыту.

Бұл бағдарлама оқытудың классикалық жүйесіне сүйенеді. Бейнелеу өнері-пластикалық өнердің барлық негізгі түрлерін: бейнелеу (кескіндеме, графика, мүсін), құрылымдық (сәулет, дизайн), сәндік-қолданбалы (дәстүрлі халық өнері) зерттеуді қамтитын көркем мәдениетке енгізудің тұтас жүйесін білдіреді. Бағдарлама курсының мазмұны-өмірден, жадтан және қиялдан қоршаған әлемнің әртүрлі объектілері мен құбылыстарын сурет салу, қоршаған өмір тақырыптарында графикалық және көркем композициялар жасау, бейнелеу өнері туралы әңгімелер. Классикалық жүйе оқушылардың бейнелеу қабілеттерін, көркемдік талғамын, шығармашылық қиялын, кеңістіктік ойлауын, эстетикалық сезімдерін және сұлулықты түсінуін дамытуды қамтиды.

Бастауыш сынып оқушылары үшін бейнелеу өнері мен қолданбалы өнер туындыларын қабылдау, көркем шығармаларды оларда көрсетілген мазмұн, көркемдік мәнерлілік құралдары, мұғалім қойған оқу тапсырмасының сәйкестігі тұрғысынан талқылау және талдау мүмкіндігі үлкен маңызға ие. Шығармашылықтың мұндай көрінісі оң тәрбиелік сипатқа ие.

Қабылдаумен байланысты оқу тақырыптары жеке сабақтарда да, практикалық шығармашылық жұмыстың міндеттерімен (оқу уақытын өнер туындыларын қабылдауға және қоршаған шындықты эстетикалық бақылауға сақтай отырып) қабылдау міндеттеріне біріктірілуі мүмкін.

Сабақтарда оқушылар көркем іс-әрекет түрлерінің алуан түрлілігімен және көркем материалдардың техникалық жағынан қол жетімді алуан түрлілігімен танысады. Оқу бағдарламасының басым бөлігін практикалық, көркемдік және шығармашылық қызмет алады.

Сабақ уақытында білім алушылардың қызметі көркемдік қызметте ынтымақтастық дағдыларын қалыптастыру міндетімен жеке немесе топтық форматта ұйымдастырылады.

БАСТАУЫШ БІЛІМ БЕРУ ДЕҢГЕЙІНІҢ 1-СЫНЫБЫНА АРНАЛҒАН

«БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ» ПӘНІНЕН ҮЛГІЛІК ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

1-тарау. Жалпы ережелер

«Бейнелеу өнері» оқу пәнінің Үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).

Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

Бастапқы білім

«Технология және өнер»білім беру саласының мазмұны «Музыка», «Көркем еңбек», «Еңбекке баулу»,

«Бейнелеу өнері»пәндерімен берілген.

«Технология және өнер»білім беру саласының пәндерінің мазмұны қоршаған әлемді тұтас қабылдауды, оны бейнелеу өнері мен музыка арқылы білуді қалыптастыруға бағытталған; бейнелеу өнерінің, қолданбалы өнердің және музыканың адам өміріндегі рөлі туралы алғашқы түсініктерді дамыту; қазақтың ұлттық сәндік-қолданбалы өнеріне, музыкалық дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарына, әлем халықтарының өнеріне құрметпен қарау; Адам өмірінің көрінісі ретінде өнердің әртүрлі түрлеріне адамгершілік-эстетикалық қатынасты тәрбиелеу оқушылардың көркемдік-музыкалық-шығармашылық дамуына бағытталған.

«Бейнелеу өнері» оқу пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері

«Бейнелеу өнері»пәнінің маңыздылығы

1-сыныптардағы «Бейнелеу өнері»пәні оқу-тәрбие үдерістерінің органикалық бірлігі болып табылады. Онда эстетикалық және көркемдік білім беру, көркемдік қызметтегі білім мен оқыту дағдыларының дәйекті және жүйелі түрде көрсетілуіне негізделген.

Пәндік дағдыларды игеру өздігінен аяқталмайды, бірақ көркемдік таным мен шындықты бейнелеу, шындыққа эстетикалық қатынасты қалыптастыру, оқушылардың шығармашылық әлеуетін дамыту құралы ретінде қызмет етеді.

Бейнелеу өнерін оқыту-ойлаудың ерекше тәсілін үйрету. Бейнелеу өнері кеңістікті, пішінді, көлемді, түсті көруге және беруге үйретеді және табиғат, адам үйлесімін тануға үйретеді, білім алушылардың эстетикалық және эмоционалды қабылдауын дамытады. Бейнелеу өнеріне оқыту барысында оқушылар ойлау, визуалды есте сақтау, шығармашылық қиял, көркемдік қабілеттер, адамгершілік және эстетикалық сезімдерді дамытады және бұл дүниетанымды сәтті қалыптастырудың қажетті шарты болып табылады.

Бейнелеу өнері оқушы тұлғасын дамытудың маңызды құралы болып табылады. Сабақта тұлғаның дербестік, мақсаттылық, ұқыптылық, еңбексүйгіштік сияқты қасиеттері қалыптасады.

«Бейнелеу өнері» пәнін оқытудың мақсаты көркемдік білім беру және эстетикалық тәрбие болып табылады, оқушыларды Қазақстан мен бүкіл әлемнің рухани және материалдық мәдениетінің ажырамас бөлігі ретінде бейнелеу өнері әлеміне тарту, олардың тұлғасын қалыптастыру мен дамытудың тиімді құралы болып табылады.

«Бейнелеу өнері» пәнін оқытудың міндеттері:

• адамгершілік тәжірибені байыту; адамгершілік сезімдерін тәрбиелеу,

• Қазақстан халқының мәдениеті мен басқа елдердің мәдениетін құрметтеу;

• бейнелеу өнеріне деген қызығушылық пен әсемдікке тәрбиелеу;

• шығармашылық жұмыстарда қоршаған әлемге өзінің көзқарасын білдіру қабілетін дамыту;

• сурет, кескіндеме, композиция, мүсін өнеріндегі көрнекі сауаттылық негіздерімен танысу;

-бейнелеу өнерінің түрлерімен (графика, кескіндеме, сәндік-қолданбалы өнер, мүсін, дизайн, сәулет) және бейнелеу өнерінің жанрларымен (пейзаж, портрет, натюрморт, анималистік жанр және т. б.) танысу;

• қоршаған заттардың пішінін, көлемін және құрылымын көру және түсіну қабілетін қалыптастыру;

• кеңістіктікте ойлауды қалыптастыру;

• графикалық дағдыларды және түстерді көру дағдыларын дамыту;

• моториканы, логикалық ойлауды, ойлаудың дербестігін және идеяларды іске асыруды дамыту.

• әр түрлі материалдармен жұмыс жасаудың көркемдік дағдылары мен әр түрлі бейнелеу техникаларын игеру;

• шынайы өмірде көркем мәдениеттің көрінісін көру қабілетін дамыту (мұражайлар, сәулет, дизайн, мүсін, сәндік-қолданбалы өнер және т. б.)

-балаларда сезімдік-эмоционалдық көріністердің, зейіннің дамуы, жад, қиялдау қалыптасады;

-дербестік, мақсаттылық, ұқыптылық, еңбексүйгіштік сияқты тұлғалық қасиеттерді қалыптастыру.

Оқу процесін ұйымдастырудың педагогикалық тәсілдері

«Бейнелеу өнері»1-сыныпқа арналған оқу жоспары келесі қағидаттарды сақтайды:

Құндылыққа бағытталған тәсіл. Құндылықтардың идеялық негізі – қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік; құрметтеу; ынтымақтастық; еңбек және шығармашылық; ашықтық; өмір бойы білім беру

Белсенділік тәсілі. Қоғам дамуының қазіргі кезеңіндегі жалпы білім беретін мектептің ең маңызды міндеттерінің бірі – оқушыларды білім жүктерімен «қамтамасыз ету»емес, олардың өз бетінше ақпарат алуға және шығармашылықпен белсенді айналысуына мүмкіндік беретін дағдыларды қалыптастыру болып табылады. , ғылыми-зерттеу қызметі. Осыған байланысты оқушылардың оқуға, шығармашылықпен оқуға қабілетін қалыптастыруға және дамытуға ықпал ететін технологияларды оқу үрдісіне енгізу өзекті болып отыр. Белсенділік әдісі тек оқу әрекетін ғана емес, сонымен қатар білімді терең және тұрақты меңгеруді қамтамасыз етеді.

Жеке тұлғаға бағытталған тәсіл. (көзқарас) Оқушыға бағытталған білім беру, балалардың жеке ерекшеліктерін (жас, физикалық, психологиялық, интеллектуалдық) білім беру қажеттіліктерін ескере отырып,

оларды тәрбиелеуге, оқытуға және дамытуға көңіл бөлуді, сондай-ақ кез келген баланы қайталанбас дара тұлға ретінде қарастыруды көздейді.

Сараланған тәсіл.Оқушылардың жас және жеке ерекшеліктерін ескере отырып, әр оқушыны өз қабілеті мен қабілеті деңгейінде оқытумен сипатталатын білім беру; оқытуды оқушылардың әртүрлі топтарының ерекшеліктеріне бейімдеу (бейімдеу). Деңгейлеп саралап оқыту барысында әр алуан әдіс-тәсілдер, оқыту формалары және арнайы дидактикалық материал қолданылады, бұл оқушылардың өз мүмкіндіктеріне сәйкес дамуына мүмкіндік береді.

Коммуникативті тәсіл. Коммуникативті тәсілдің нәтижесі – қарым-қатынастың басқа қатысушыларымен өзара әрекеттесу процесінде қарым-қатынас жасау, ой жеткізу және пікір алмасу. Оқыту процесінде әртүрлі қарым-қатынас құралдарын пайдалану оқушылардың сыни тұрғыдан ойлауын, дербестігін дамытуға ықпал етеді. Оқыту процесінде коммуникативті тәсілге сәйкес, жеке және топтық іс-әрекет процесінде өзінің және басқалардың жұмысын бағалау және талдау, коммуникативті дағдыларды қалыптастыруға ықпал ететін тапсырмаларды енгізу қажет.

Көркем - технологиялық тәсіл. Бұл бейнелеу өнерінің материалдары, құралдары, заңдары мен ережелері туралы білімдерін пайдалану, жобалау және модельдеу және шығармашылық объектілерді дайындаудың технологиялық бірізділігін таңдау мәселелерін шешуге бағытталған оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекеті.

Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану құзыреттілігі АКТ-ның негізгі дағдыларына негізделген, қарым-қатынас үшін технологияны дұрыс және шығармашылықпен пайдалануды қамтиды.

Бұл тәсілдерді іске асыру мыналар арқылы жүзеге асырылады:

- оқушылардың пікіріне құрметпен қарау, олардың бойында бар құзыреттіліктерді одан әрі дамыту үшін пайдаланудың маңыздылығын мойындау;

• мұқият таңдалған іс-әрекеттер мен тапсырмалар арқылы жүзеге асырылатын дамытушы және ынталандырушы оқыту;

• оқушыларға түсінікті мысалдар арқылы мәселелерді шешу стратегияларын құру;

• оқушылардың жеке, топтық және ұжымдық іс-әрекетін ұйымдастыру;

• шығармашылық орта құру мақсатында оқытуды саралау;

• пәнаралық байланысты қолдау;

• шығармашылық әрекет процесіне белсенді қатысу: оқу процесінде шығармашылық жұмысты зерттеу, бақылау, құру, бағалау және талдау;

• оқушылардың сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін дамыту;

• оқушылардың шығармашылық жұмыстарының презентациясы (демонстрациясы), одан әрі шығармашылық белсенділікті ынталандыру.

«Бейнелеу өнері» оқу пәнін меңгерудің жоспарланған нәтижелері

Жалпы бастауыш білім беру деңгейінде:

Жеке нәтижелер оқушылардың жұмыс жасау процестерінде сапалық қасиеттерін көрсетеді.

«Бейнелеу өнері» бағдарламасы бойынша оқу пәнін меңгеру:

• Қазақстанның мәдениеті мен өнеріне деген мақтаныш сезімі;

• еліміздің және әлемнің басқа халықтарының мәдениеті мен өнеріне құрметпен қарау;

• әрбір жеке адамның және жалпы қоғамның өміріндегі мәдениет пен өнердің ерекше рөлін түсіну;

-көркем-шығармашылық ойлау, байқау және қиял, эстетикалық сезім қалыптастыру;

-қажеттіліктердің қалыптасуы, табиғатпен қарым-қатынаста, қоршаған әлеммен еркіндікті сезіну арқылы өнерде орын алады;

• мұғалімнің басшылығымен бірлескен ұжымдық және топтық іс-әрекет дағдыларын шығармашылық жұмыс процесінде меңгеру;

• шығармашылық міндеттер оқушының көркемдік құралдары тұрғысынан белгілі бір тақырыпта сыныптастарының жұмысын талдау және талқылау қабілеті қалыптасады.

Метапәндік нәтижелер оқушылардың танымдық және практикалық шығармашылық іс-әрекеттегі әмбебап қабілеттерінің қалыптасу деңгейін сипаттайды:

• салыстыру, талдау, негізгі нәрсені бөліп көрсету, жалпылау;

• ұжымдық шығармашылық жұмысты орындау барысында диалог жүргізу, функциялар мен рөлдерді бөлу қабілетін меңгеру;

• қосымша бейнелеу материалдарын іздеу барысында, шығармашылық жобалар мен жеке шығармашылық тапсырмаларды орындау үшін ақпараттық технологиялар құралдарын пайдалану;

• қойылған міндетке сәйкес оқу іс-әрекеттерін сауатты жоспарлай және әр түрлі көркем-шығармашылық міндеттерді жүзеге асыра білу, шешім нұсқаларын таба білу;

• өзіндік шығармашылық қызметті тиімді жоспарлай білу, жұмыс орнын ұйымдастыра білу;

• жаңа білім мен дағдыларды игеруге және терең шығармашылық нәтижелерге қол жеткізуге саналы түрде ұмтылу.

Пәндік нәтижелер- оқу пәнін игеру барысында оқушылардың көркемдік-шығармашылық іс-әрекеттегі алған тәжірибесін сипаттайды:

• көркем іс-әрекет түрлерін білу: бейнелеу (кескіндеме, графика, мүсін), конструктивтік (дизайн және сәулет),

• сәндік (халықтық және қолданбалы өнер түрлері);

• бейнелеу өнерінің негізгі түрлері мен жанрларын білу;

• қоршаған әлем оқиғалары мен табиғи құбылыстарға эстетикалық баға беру;

-жұмысты орындау барысында шығармашылық дағдылар мен білім дағдыларын қолдану;

• қазақстандық және әлемдік туындыларды тану, қабылдау, сипаттау және эмоциялық бағалау қабілеті;

• өнер;

-өз пікірін білдіре отырып, өнер туындыларын талқылау және талдау қабілеті;

• қоршаған өмірдегі өнер көріністерін көре білу;

• шығармашылық қызметте түрлі көркем материалдар мен көркем техниканы пайдалану қабілеті;

• шығармашылық қызметте эмоционалды жағдайларды және табиғатқа, адамдарға және қоғамға деген көзқарасын жеткізе білу;

• жазықтықта көркем бейнені құрастыру қабілеті;

• түстану негіздерін, композиция негіздерін, перспективаларды, графикалық және кескіндемелік сауаттылықты қолдану біліктерін игеру;

• қағаздан, картоннан, пластилиннен, саздан модельдеу дағдыларын, аппликация және коллаж құралдарымен бейнелеу дағдыларын меңгеру;

Оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау туралы

«Бейнелеу өнері» пәнін оқу нәтижелерін бағалау, формативті бағалау арқылы жүзеге асырылады.

Қалыптастырушы бағалау үздіксіз жүргізіліп, оқушы мен мұғалім арасындағы кері байланысты қамтамасыз етіп, оқу үрдісін дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді. Жаттығу ұпай жинауды қамтиды. (Оқыту ұпайларды қамтиды.)

Қалыптастырушы бағалау оқу ақпаратының блогын, оқудың белгілі бір кезеңінде, оқуды аяқтағаннан кейін жүргізіледі, оқушылармен кері байланыс орнату, пән бойынша тоқсандық, жылдық баға қою үшін қолданылады.

«Бейнелеу өнері» п