Мектеп:	«№23 ІТ-мектеп лицейі» КММ
Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)	Сатымбекова Қарлығаш
Күні:	1.09. 2024 жыл
Сынып:	Қатысушылар	Қатыспағандар саны
Сабақ тақырыбы:	Мектебім-мейірім мекені
Сабақтың мақсаты:	Мектептің білім ордасы ретіндегі маңызын түсіндіру; Мейірімділік, оқу-білім туралы өз ойларын ортаға салғыза отырып, білімқұмарлыққа шақыру.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтің әрекеті	Оқушының әрекеті	Бағалау	Ресурстар
Сабақтың басы 5 минут	Психологиялық ахуал туғызу Жұмбақ шешу Ұрсаң қатты зырлайды, Жерге қарғып тұрмайды. Абайлаңдар, балалар, Жолда ойнауға болмайды. Шешуі: доп «Допты қағып ал» әдісі бойынша допты лақтыра отырып, сұрақтарға жауап алу, назарларын сабаққа аудару, қызығушылықтарын туғызу.	Жұмбақты шешеді Мұғалімнің қойған сұрақтарына жауап беріп, диалогқа қатысады. Сыныпта жағымды ахуал қалыптасады.	ҚБ Мадақтау, қолдау	доп
Сабақтың ортасы 20 минут	Тақырыпқа назар аударылады. «Мектебім-мейірім мекені» -Осы тақырып туралы не айтуға болады? Қандай сөздер түсінікті? Қай сөздермен жұмыс жасауымыз керек деп ойлайсыңдар? Ақын-жазушыларымыз оқу-білім туралы не айтқанын есімізге түсірейік. Тақтадағы көрнекіліктермен жұмыс жасау: -Мектепте кімдер жұмыс жасайды? -Оқушылар өздерін қалай ұстау керек? -Бүгін қандай күн? Несімен ерекше? -Мектептен не үйреніп жатырсыңдар? -Білімқұмарлықты қалай түсінесің? Астарлы әңгіме Жол бойында аяңдап келе жатқан ақсақалдың алдынан бір топ жігіт шығып, əлгілердің біреуі ғана: "Ассалаумағалейкүм, ата!" деп амандасқанда, ақсақал: "Уағалейкүмассалам. Шырағым, неге жалғыз өзің жүрсің?"- деген екен. -Атай неге қызық сұрақ қойды? -Жігіттер қандай қателік жасады? -Қатені қалай түзеуге болатыны туралы ойлан. -Сен қандай мейірімді сөз қолдандың? -Тағы қандай мейірімді сөздерді білесің? Әлемдегі ең тамаша «мамандық» Бір кісі жұмысқа тұруға келеді. Оған жұмыс беруші адам оның жұмысын түсіндіреді. -Сіз 365 күн жұмыс жасайсыз. Демалмайсыз. Үш мезгіл тамақ ішуге аз ғана уақытыңыз бар.Адамдар сізге мұңын шағады, ұрсады, көмек сұрайды,сіз бәрін тыңдайсыз, көтересіз. Бұл жұмыс сізге ұнайды. -Бұл жұмысты жасап жүрген адамдар бар ма? -Бар. Мұндай адам өте көп. Олар әрі ақша алмайды, тегін жасайды.Олардан тек бір нәрсе ғана талап етіледі. Ол-мейірімділік қана. -Кешіріңіз, сіз қандай жұмыс туралы айтып тұрсыз? -Шынында демалыссыз, тегін жасалатын бұл қандай жұмыс? -Әр адам мейірімділікті ең әуелі қайдан алады? -Қайда жалғастырады? «Мейірімділік» сөзіне топтастыру құрастыру	Тақырыпқа назар аударады.Мағынасы бойынша өз ойларын айтады. Қойылған сұрақтарға жауап берді. Өткен сыныптағы материалдар бойынша білім, оқу, мектеп туралы шығармаларды еске түсіреді. Мәтінді тыңдайды. Талдайды.Өз ойын қосады.Ақсақалдың сұрағына жауап іздейді. Мұғалімнің қойған сұрақтарына да жауап іздейді. Мәтінді тыңдайды, талдауға қатысады. Сұрақтарға бірлесе отырып, бұл мамандықтың иесін анықтайды. Сұрақтарға жауап береді. Топтастыру құрастырады.	ҚБ: «Комплименттер бұрқасыны» ҚБ. Мадақтау және қолдау көрсету. Смайликтер тарату ҚБ. Мадақтау және қолдау көрсету. Смайликтер тарату ҚБ. Мадақтау және қолдау көрсету. Смайликтер тарату ҚБ. Мадақтау және қолдау көрсету. Смайликтер тарату	Слайд Суреттер Мәтін Мәтін Стикер маркер
Сабақтың соңы 5 минут	«Жест» әдісі арқылы кері байланыс алу. Рефлексия: «БББ» әдісі Қорытындылау	Өзара келіскен жест бойынша кері байланыс береді. Кестені толтырады	ҚБ. Мадақтау және қолдау көрсету. Смайликтер тарату	Стикерлер қалам

Тақырыбы: Отбасындағы сыйластық

Нақыл сөздер:
1. Қызың өссе, гүлдей болсын деп тіле.
2. Отбасының қос шынары: ата мен әже.
3. Ана - жараға жапырақ.
4. Қарындасың сыйламағанның қары сынсын. Тапсырма. Шығарма жазып келу.
1. Қарындасым – қанатым.
2. Мен ағатайымды сыйлаймын.

Сынып жетекшісі: Қымбаттыоқушылар! Бүгін біз «Отбасындағы сыйластық» деген тақырыпта ой қозғайтын боламыз.

Мақсаты: әлпештеген әке мен аялаған ана арқылы өрбіген туыстар сыйластығы, жанұядағы үлгі тұтар ата - ана тәрбиесі берген әдептілік, ізет, құрмет туралы пікір қозғаймыз.

Әлпештеп өсіп келе жатқан жеткіншектер, мектепке кіріп келгенде маңдайшада қандай ұлағатты сөз жазылып тұр.
«Әдептілік, ар - ұят - адамдықтың белгісі» біздің мектепте жазылып тұр,- деп оқушылар жауап берді.
- Дұрыс, дүниеге шыр етіп келгеннен анаң, сендерді мәпелеп жүріп әдептілік, инабаттылық, адамгершілік сезімдеріне баули тербетеді. Ол қасиеттер сендердің «Бесік жырымен» бойларыңа сіңеді.

«Бесік жырын» біздің мектептегі үлгілі ана, балаларын өнерге, іске баулып жүрген, ізетті, инабатты, ақылына көркі сай, сыныптағы Досқанның мамасы Кулзия апай орындап береді /орындайды/. Осындай бесік жырымен бүгінгі қатысып отырған барлығымыз тербеліп өстік. Қымбатты балалар, бұйырса ата - анаң әлпештеп 14 - 15 жасқа жеткізді. Отбасындағы ата - ана орны, оларды құрметтеу, адам бойындағы жақсы қасиеттер жайлы пікірлесейік. 1 - оқушы: Отбасының қос шынары - Алатаудай атам бар, аналардың анасы - ақ жаулықты әжем бар. Ата - береке, мейірім, өнеге. Даналықтың қайнар көзі, қасиетті ісімен сый - құрметке бөленген қария. Әжем балалар қамқоры, көл - көсір астың тұтқасы. Атаны сыйлау – елді сыйлау. Әжені құрметтеу - өмірді құрметтеу.

Отбасы – адамзаттың алтын ұясы. Адам баласы дүние есігін ашқаннан бастап сол ортаға бейімделіп, ықпалына көніп, ер жетеді. Отбасы - адамзат баласының түп қазығы, алтын ұясы. Бала тәрбиесiнде отбасының алатын орны ерекше. Оны қоғамдық тәрбиенiң қандай саласы болса да алмастыра алмайды. Отбасының негiзгi қызметі баланы өмiрге келтiру ғана емес, оның бойына көне заманнан келе жатқан ұлттық тәрбиенің  тағылымдары мен аға ұрпақтың тәжiрибесiн сiңiру, қоғамға пайдалы жеке тұлға етiп тәрбиелеу болып табылады. Ата-ананың өз борышын мүлтiксiз орындауы – үлкен тәрбие мектебi. Осылайша, адамға тән рухани-адамгершілік сапа-қасиеттерді қалыптастырып, дамытудың негізі ең алдымен отбасында қаланады.

Бала отбасында әкеден ақыл, анадан мейірім алады. Әке - тірек, ана – жүрек, бала – тілек. Осы бір ғажап тұжырым әке, ана, бала отбасы шағының үш тағаны іспеттес.

2 - оқушы: Борыш ата - анаға, үлкен адамдарға қызмет жасап, әкенің еңбегін, ананың ақ сүтін өтеу үшін жүргізілетін салтқа айналған.
Қайырымды іс - әрекеттер қарыз деген сөздің баламасы. Бала - мен, сен, әлпештеп өсірген ата - ана алдында, біз үшін олар жасаған еңбектерін өтеуге қарызбыз. Егер нағыз адам болсақ, ең әуелі ата - ана алдындағы борышты өтеу мақсатын қоямыз. Ардақты әке - шешем, атыңа кір келтірмеуге тырысамын.

Мұғалім: Түн ұйқысын төрт бөлген, түнде бесік таянып, түнде шошып оянған анаңның ақ мейірімін, ересек еңбегін бағаламасаңдар, ол - қорлық.
Кейбір тәрбиесіз, арсыз балалар анасына қарсы сөйлеп, тыңдамай жатады. Ондай қылықтардан аулақ болып, ана, әке, қарындас - туыстарыңды сыйлап жүріңдер. Әке - тірегің, қамқоршың, асыраушың. Әке - асқар тауың.

3 - оқушы:- Әкем менің әрқашан,
Әділетті бол деген.
Ақыл сөзі санамда,
Жүрем әділ жолменен.

4 - оқушы: Әкем менің әрқашан,
Бол дейтұғын тіл алғыш.
Үлкендерден сондықтан,
Алып жүрмін көп алғыс.

5 - оқушы: Қандай қымбат сөз еді – «әке» деген
Әке емес пе, өсіріп, мәпелеген.
Әкесі бар балалар болады ерке,
Аспандағы айды да әпер деген.
Домбырамен ән орындалады. «Әке арманы»

Бейнеролик көрсету.

«Бақытты отбасы үлгісі»

Бейнеролик бойынша сұрақтар қойылады.

 

Балалар біз өзіміздің «Бақытты отбасымыздың» үлгісін құрастырайық.

Топтық жұмыс.

1.Отбасындағы әкенің орны.

2.Отбасындағы ананың орны.

3.Ата-аналарың сендердің қызықтарыңа қуанып, бақытты өмір сүруі үшін қандай бала болуларың керек?

 

Сергіту сәті.

Атамның алып күрегін,
Ауланың қарын күредім.
Әжеме мен құдықтан,
Су әкеліп беремін.
Еденді де жуамын,
Шаң - тозаңды қуамын.
 

Сұрақ – жауап:

1 топ.

1. Балдан тәтті не? (бала)

2. Шаңырақ иесі кім? (кенже ұл)

3. Балаға кім сыншы? (ата-ана)

4. Әкеден балаға беріледі. (мұра)
5. Үйде кім қадірлі? (үйде қонақ, қарт, бала қадірлі)
6. Үйдегі алтын қазық кім? (ана)

7. Бес дұшпанды атаңдар?  ( өсек, өтірік, мақтаншақ, еріншек ,  бекер мал шашпақ)

2 топ.
1. Бес асылды атаңыз  (талап, еңбек, терең ой, қанағат, рақым)

2. Үш арсызды ата? ( ұйқы, тамақ, күлкі)

3. Отбасын кімдер құрайды? ( Ата, апа, ана, әке, аға, қарындас, әпке, сіңілі,

іні.)

4. Ұл мен қызды жасына қарай қалай атайды? ( қарындас, әпке, сіңілі, аға, іні)

5. Отбасының әдет - ғұрпы туралы түсініктеме беру. ( Үлкенді сыйлау, айтқан

ақылдарын тыңдау, үлкендер - кішіге ақылшы, кішіге - көмекші.

6. Неке дегенді қалай түсінесің? ( Сүйіп қосылған екі адамның ерікті одағы)

7. Отбасының бүкіл міндеті кімдерге негізделген?( Ата - анасына)

3 топ.

1. « Үлкенге көмек» дегенді қалай түсінесің? ( Үлкендердің заттарын көтеріп,

айтқандарын істеу керек.)

2. Отбасының ұйтқысы кім? ( Ана)

3. Отбасының басшысы кім? ( Әке)

4 Жеті қазынаны ата. (жүйрік ат;қыран бүркіт;құмай тазы;берен мылтық;ер жігіт, сұлу әйел; ақыл-білім)

5. Ер жігіттің неше жұрты болады? (3жұрты. Өз,қайын жұрт, нағашы)

6. Сенің туған әпкеңнің әкесінің жолдасының әкесі сағат кім? (нағашы ата)

7. Ат – ана алдындағы борышты қалай өтеуге болады?

 

Мақал -мәтелдің жалғасын табу. 

1топ.

1.Атаға қарап - ...............,

Анаға қарап - ..................

2. Ананың көңілі балада, ..........................

3. Ата-ананың қадірін - ................................

4. Ұяда не көрсең , ....................................( ұшқанда соны ілерсің)

2 топ.

5. Балалы үй базар, ..................................( баласыз үй қу мазар)

6. Ата көрген оқ жонар, ..........................( ана көрген тон пішер)

7. Ананың сүті – бал, ................................( баланың тілі – бал)

8............. – ананың бауыр еті, көз нұры. ( бала)

3-топ.

9. Әке – асқар тау, .............................( ана- шалқар көл)

10.«Жеті атасын білмеген: ................(жетесіз»),

11.Ата көрген оқ жонар, ..........................( ана көрген тон пішер)

12.Әке тұрып ұл сөйлегеннен без,…(шеше тұрып қыз сөйлегеннен без)

Үйдің берік болып ұзақ қызмет етуі үшін іргетасы мықты болуы керек. Отбасының да мықты, берік, тату болуы үшін оның мүшелерінің бойында қандай қасиеттер болуы керек.

Қорытындылау.
- Біз бүгін өзімізге ең жақын, ең қымбат анамыз, қамқор әкеміз, қайырымды ата - әжеміз, аға - әпкеміз, іні - қарындасымыз туралы айттық. Отбасы – ол ең жақын адамдардың ошағы. Әрқашан отбасы мүшелерін сыйлап, құрметтеу керек. Бәріміздің отбасымыз берік, бауырымыз бүтін болсын. Отбасы мүшелері аман – сау болсын

CАЯХАТ КЕЗІНДЕГІ ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙЛАР

(ӨРТ, ЖЕР СІЛКІНІСІ, СУ ТАСҚЫНЫ)

Мақсаты: саяхат кезіндегі төтенше жағдайларда дұрыс әрекет етуге және пайдалы әдеттерді дамытуға үйрету.

Міндеті: білім алушыларға өрт, жер сілкінісі, су тасқыны жағдайларында қауіпсіз мінез-құлық қағидаларын үйрету.

Сабақтың барысы:

Кіріспе

Балаларға саяхат кезінде адам қандай табиғи құбылыстармен бетпе-бет келуі мүмкін екенін талқылауды ұсыну.

Негізгі бөлім

Апаттар кезінде не істеу керек:

Әдетте табиғи апаттың жақындағаны туралы сирена белгісімен хабарлайды, содан кейін оларға дайындалуы үшін алдын ала хабарлайды.

Егер сіз үйде сирена сигналын естіген болсаңыз, радио немесе теледидарды қосыңыз, жаңалықтарды тыңдаңыз, содан кейін терезелер мен есіктерді жабыңыз; газ бен электрді өшіріңіз; заттарды, құжаттарды, электр шамын және батареялары бар радиоқабылдағышты дайындаңыз.

Ересектермен бірге құйын кезінде жертөлеге кіріңіз. Терезеге жақындамай, қабырғаға жақын тұрған жөн.

Егер күшті жел (дауыл, құйын) сізді далада немесе орманда басып қалса, кең жыраға, жол бойындағы жыраға жабылып, жерге қарай қысылыңыз.

Құйын жақындаған кезде машинадан, автобустан шығып, жақын жердегі жертөледе, жырада, жол кюветінде жасырыну қажет.

Егер жаңбыр, бұршақ, найзағай болатын дауыл болса - электр беру желілері тіректерінің астында жасырынба. Бұтаның астына тығыл. Барлық төтенше апаттар кезінде көпірлерде, жанармай бекеттерінің, мұнай және газ құбырларының, электр беру желілерінің жанында болу өте қауіпті.

Өрт кезінде адам өзіне қалай зиян келтіруі мүмкүн?

Өрт - материалдық құндылықтарды жоюмен қатар, адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін бақыланбайтын өрт апаты.

Өрттің негізгі зиян келтіруші факторлары:

• қоршаған ортаның жоғары температурасы;

• түтін құрамында улы заттар болуы;

• түтін салдарынан көрінудің жоғалуы.

«Сөйлемді аяқта» ойыны.

Төтенше жағдайларды басқару үшін кейбір ережелерді білу қажет. «Сөйлемді аяқта» ойыны осы қағидаларды есте сақтауға көмектеседі (ойын «лото» принципімен өткізіледі).

Өрт болғанда	101
Сіріңке балаларға	ойыншық емес
Өр пен түтіннен	қашу керек
Полиция нөмірі	102
Жедел жәрдем нөмірі	103
Түтін шыққан бөлмеде	еңкейіп жүру керек
Хлормен улану қаупінде	жердің төменгі бөлігінен аулақ болу қажет.
Күші 12 балл жел	дауыл
Кез келген төтенше жағдайда өзіңмен бірге алып кету керек	құжаттарды
Таңғыштарды	сулау

Төтенше жағдайдағы қағидалар

Төтенше жағдайда тез, мұқият әрекет ету, сақ болу керек.

Хабар берген кезде келесіні жаса:

1. Бетпердені тақ.

2. Портфельдерді/сөмкелерді ал.

3. Белгіленген жерге бар.

4. Орныңа орал.

Педагогтің нұсқауымен балалар орындарын ауыстырып, орындарына оралады.

Қорытынды

Сабақты қорытындылау.

ТЖ жағдайына арналған іс-қимыл жоспары бар жадынамаларды тарату.

Тексерілді: .

Тақырыбы: Буллингтен қорған!

Мақсаты: Оқушыларды буллингтен қорғануға үйрету, алдын-алу.

Буллинг (bullying) – ағылшын тілінен аударғанда, қорлау, қудалау, мазалаудегенді білдіреді. Адамүйде, мектепте, автобуста немесе интернетте, жалпы айтатын болсақ, кезкелген жерде буллингке ұшырауы мүмкін. Бұл кез келген адамның басында болатын жағдай. Бірақ есіңде болсын, ешкімнің сені ренжітуге немесе өзің жайлы жаман ойлауға мәжбүрлеуге құқығы жоқ

Буллинг дегеніміз не?

Буллинг әр түрлі мағынаны білдіруі мүмкін. Ол:

• адамды мазақтау, қорлау, соқтығысу

• оның ақшасын не басқа заттарын тартып алу, оларды бүлдіру

• сол жайында өсек тарату

• оны елемеу немесе жекелету

• ренжітетін, жаман әзіл айтып, басқа адамдардың алдында ыңғайсыз жағдайға қою

• ұрып-соғу, тепкілеу, итеру немесе басқаша зақым келтіру

• қоқан-лоқы көрсету немесе қорқыту

Буллинг онлайн немесе телефон арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Олардың қатарына ренішті хабарламалар мен суреттер, зұлым мінеп-сынаулар жіберу жатады. Бұлардың барлығы кибербуллинг деп аталады.

Буллинг қандай жағдайларға әкеліп тіреуі мүмкін?

Біреу саған күш көрсетпей, қорлап, қорқытқан да сенің жаныңа батады. Осындай жағдайға тап болған адам түрлі жағдайларды басынан кешіруі мүмкін, атап айтқанда:

• уайымдау

• ұйқының бұзылуы

• тәбеттің болмауы

• өзі жайлы жаман ойлау

• өз-өзіне физикалық зақым келтіру

• өлім туралы ойлау

• сабақ үлгерімдерінің нашарлауы

• ауыру

• «маған ешкім көмектесе алмайды» деп ойлау

• өзін жалғыз сезіну, уайымға берілу не ашулану

• қорқу

Буллингтің түрлері

Гомофобтық буллинг

Расисттік буллинг

Таптық буллинг

Адамның сырт келбетіне қатысты буллинг

Сексисттік буллинг

Дінге қатысты буллинг

Ксенофобтық буллинг

Мүгедектерге қатысты буллинг

Есіңе сақта:

• ешкімнің сені қорлауға құқы жоқ

• буллинг сенің достарыңның, отбасыңның, мектептегі балалардың немесе бөтен адамдардың тарапынан болуы мүмкін, қалай болған жағдайда да, ол дұрыс емес және бұлай болуға тиіс емес

• буллингті тоқтатуға және өзіңді бағалауға үйренуге болады

Сен әрдайым 111 сенім телефонына қоңырау шалуыңа болады

Бұл қызмет сондай-ақ «жедел желі» деп аталады. Мұнда саған қиындықтарыңмен күресуге көмектесу үшін арнайы адамдар жұмыс істейді. Сен кез келген уақытта үй немесе ұялы телефоннан 111 нөміріне қоңырау шала аласың – олар тәулік бойы жұмыс атқарады. Қоңырау шалған кезде, басыңнан қандай оқиға өтіп жатқанын баяндап бер, содан кейін олар саған әрі қарай не істеу керектігін айтып, кеңес береді.

Буллинг пе, әлде жәй ғана әзіл ме?

Егер сені біреу мазақ қылған жағдайда немесе достарыңмен жанжалдасып қалғанда, саған бәрі де жаман көрініп, барлық адамдар саған қарсы деген ой туындайды. Тіпті «бұл жәй ғана әзіл-қалжың ғой» деп айтқан жағдайда да, сен өзіңді әлі де ыңғайсыз сезінуің мүмкін. Бірақ, бұның барлығы өткінші екенін ұмытпа.
Өзіңе деген сенімділікті, батылдықты қалай арттыруға болатындығы жайында біздің кеңестерімізді оқы. Бұл саған жаңа достар табуды, өз ойыңды қысылмай білдіруді үйренуге көмектеседі. Және де есіңнен шығарма, сен әрдайым бізге сұрақтар қоя аласың, біздің форумда басқа балалармен тілдесе аласың немесе 111 сенім телефонына қоңырау шала аласың.

Мұғалім тарапынан туындаған буллинг

Сенің мұғалімдерің саған үнемі бас-көз болуы тиіс. Мектепте жұмыс істейтін ересектердің бірінің сені кемсітуі дұрыс емес. Ешкімнің сені ақылсыз сезіндіруге, мазақтауға немесе әділетсіз жазаға тартуға құқығы жоқ.
Егер бұндай жағдай орын алып жатса, ол туралы өзің сенетін мұғалімге, мектеп психологына, ата-анаңа айт. 111 жедел желісі жөнінде де ұмытпа!

Біреу сені қорқытып, қорлап жүрген жағдайда не істеу керек?

Өзіңе деген сенімділікті арттыр

Батыл болуға үйрен

Жәбірлеушіні бұғатта

Расскажи кому-нибудь

Егер сен өзің біреуді қорлап жүрген болсаң ше?

Сені біреуге қорлық көрсетуге не итермелейді?

Бірнәрсе істеуден бұрын жақсылап ойлан

Адамдардың құрметіне лайық болу үшін басқа әдістер ойлап тап

Неліктен адамдар бір-бірін қорлап, қиянат жасайды?

Қандай себеп болмасын, қорлау – қашан да жаман қылық. Әдетте біреуді қорлап жүрген адам

• басқаларды көре алмайды немесе қызғанады

• басқаларға ұнағысы келеді

• өзін басқаларға қарағанда жоғары екенін сезінгісі келеді

• достары сияқты болғысы келеді

• оны барлығы тындағанын қалайды

• өзгелердің қорлауынан зардап шеккен

• қорлау басқаларға қасірет тудыратынын түсінбейді

Қазір қорқытудың кибербуллинг деп аталатын түрі жиі ұшырасады. Мамандар да кибербуллингтің әсіресе пандемия кезінде өршіп тұрғанын айтып жүр. Кибербуллинг — интернет, әлеуметтік желі, түрлі сайт арқылы қоқан-лоқы көрсету. Жәбірлеуші телефонмен хабарласып немесе әлеуметтік желіде жазып, адамды қорқыта алады. Кибербуллинг жасаушы ауызша немесе белгілі бір фото, видео жариялап, қорлауы мүмкін. Сонымен қатар құрбанға зиян тигізу мақсатында ойластырылған арнайы тапсырыс аясында кибербуллинг белгілері байқалуы мүмкін. Кибербуллинг жасайтындардың арасында педофилдер көп кездеседі. Олар балаларды алдап-арбап, желіге жалаңаш түскен видео не суреттерін салуға көндіреді. Кейін сол суреттерді жұртқа жария етемін деп қоқан-лоққы жасау арқылы кездесуге шақырады не ақша бопсалайды. Ал қысымға шыдамай, шарасыз күйге түскендері көп жағдайда өзіне қол салады. Сарапшылардың сөзінше, кибербуллинг қазір бүкіл әлемдегі өте өзекті проблемаға айналған. Өкініштісі, Қазақстанда да кибербуллингке ұшыраған балалар аз емес.

Ата-аналар білуі тиіс сақтық шаралары

Ғаламтордағы қауіп-қатермен күресте ата-ананың рөлі маңызды. Олар баланың қауіпсіздігіне ең бірінші кезекте жауапты адамдар болуы тиіс дейді мамандар. Сондықтан, ата-аналарға балаларына интернеттегі қауіп туралы айтып, мінезіндегі кез-келген өзгерісті бақылау ұсынылды. Егер қамқоршылар өз ұл-қыздарының күмәнді желілерге кіріп, қаскөйлердің құрбаны болғанын анықтаса, оларға ұрыспай, барынша қолдау көрсеткені жөн. Балаға оны түсінетінін жеткізе отырып, оны жұбату қажет. Кейін проблемамен бірге күресіп, баланы психологқа да көрсетіп алған дұрыс дейді зерттеушілер. "Егер бала проблемасын айтып келсе, оны бас салып кінәлап, ұрысудың қажеті жоқ. Телефонды да бірден тартып алып, ғаламторға шектеу қоймау керек. Мұндай жағдайда бала ата-анасынан көңілі қалып, екінші мәселесін айтпайтын болады. Әке-шешелері балаларымен байыппен сөйлесіп, олардың еш кінәсінің жоқтығын түсіндіруі керек. Қамқорлықты сезінген баланың сенімі оянып, тығырықтан шығатынына сенеді. Бізде көп ата-аналар балаларымен сөйлеспейді, оларды не мазалап жүргенін байқай бермейді. Ал білген кезде кеш болуы мүмкін", – деді әлеуметтанушы Халида Әжіғұлова.

"Жасөспірімдердің бос уақытын тиімді ұйымдастырған жөн"

Қазақстанның бала құқығы жөніндегі омбудсмені Аружан Саин жасөспірімдерді ғаламторға тәуелді болудан қорғау үшін олардың бос уақытын тиімді ұйымдастыру керек дейді. Яғни, пайдалы үйірмелер мен спорт секцияларына қатысып, бойындағы талантын таныған бала кибербуллингке тап болмайды. Бірақ, өзі қызыққан үйірмелерге қатысуға барлық баланың отбасылық жағдайы келе бермейтіні тағы бар.

Кибербуллингке не үшін бірден назар аудару керек?

• Қорлап, кемсіту баланы психолигиялық күйзеліске ұшыратады;

• Жанын ауыртып, суицидке итермелейді;

• Мінезінің өзгеруіне әкеледі;

• Ешкім қорлықтың құрбаны болмауы керек;

• Әркім өзінің ар-намысын аяққа таптатпауға құқылы;

• Ата-ана мен мұғалімдер мұндай қорлықты байқаса, бірден балаға көмектесуі керек.

Қысым көрген балалардың айрықша белгілері:

• Мектепке барғысы келмейді;

• Сабақ оқуға зауқы болмайды және үй тапсырмасын нашар орындайды;

• Көңіл-күйі түсіп жүреді;

• Үнемі уайымдайды және өзіне сенімсіз болады;

• Ешкіммен әңгімелесуге зауқы соқпайды және оқшау жүреді;

• Қорқып сөйлейді, тамақ ішуге тәбеті тартпайды;

• Үйден қашып кетуге тырысады;

• Суицид жасайтынын айтып қорқытады;

• Түнде дұрыс ұйықтамайды және шошып оянады;

• Өзіне не болғанын айтудан қорқады;

• Жиі ақша сұрайды не ұрлық жасайды;

• Ғаламторды не гаджеттерді қолдануға үрейленеді;

• Телефонына хабарлама келсе, ашуланады.

Кибербуллингке тап болғанда:

• Әлеуметтік желіде қысым көрсеткен адамның хабарламасына жауап бермеу;

• Онымен сөйлесуді тоқтатып, бұғаттау;

• Әлеуметтік желі әкімшісіне сен туралы жарияланған жазба не суреттерге шағымдану;

• Күдікті жазбаларды скриншот жасап, ата-ана не ұстаздарға хабар беру керек.

• «ЖЕЛІДЕГІ ЖАС ШЕКТЕУЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАР НЕ ҮШІН ҚАЖЕТ?»

• Мақсаты: интернетте пайдалы мазмұнды пайдалану дағдыларын дамыту.

• Міндеті:

• білім алушылардың онлайн-контентті қауіпсіз пайдалану дағдыларын дамыту.

Сабақтың барысы:

Кіріспе

• Мұғалім: интернет-ақпараттың шексіз әлем.

• Бүгінгі таңда Интернет желісіндегі қолданушылар саны ондаған миллион адамды құрайды және олардың едәуір бөлігі әлемдік желінің қауіптілігі туралы білмейтін балалар. Интернет- мүмкіндіктердің қоймасы ғана емес, сонымен қатар қауіп көзі.

• Осылайша, жақсыдан басқа, виртуалды әлемде жамандық бар. Интернеттегі дұрыс емес мінез-құлық саған ғана емес, достарыңа, отбасыңа және жақындарыңа, сондай-ақ елге зиян тигізуі мүмкін.

• Бүгінгі таңда статистикаға сәйкес, оқушылардың 80% күніне үш сағатқа жуық уақытты Интернетте өткізеді, көп уақытын әлеуметтік желілерде өткізеді, физикалық деректері мен отбасы, материалдық мүмкіндіктер туралы мәліметтерге дейін хабарлайды.

• Мектеп оқушыларына сынып сағаты тақырыбының өзектілігін көрсетуге бағытталған балалар сауалнамасы:

• Интернетті күнделікті қолданатын балалар қолдарыңды көтеріңіздер.

• Әлеуметтік желілерде тіркелген балалар қолымызды көтереміз.

• Интернетте өздері туралы ақпарат қалдырған адамдар қолымызды көтереміз, мысалы: аты-жөні, туған күні, телефон нөмірі, фотосуреттер және т.б.?

• Негізгі бөлім

• Мұғалім балаларға сауалнама жүргізеді: сіздердің біреулеріңіз интернетте осындай жағдайларға тап болды ма және сіз қалай әрекет еттіңіз?

• Мұғалім: бүгінде әлеуметтік желілерде жазықсыз адамды қорлап қана қоймай, жәбірленушінің атына жалған парақшалар жасай алады, онда қорлайтын контент орналастырылады, жәбір және әдепсіз хабарлар таратылады.

• Сондықтан жеке ақпаратты қорғау нақты тұлғаны қорғауға теңестірілуі мүмкін. Бірінші кезекте өзіңіздің жеке мәліметтеріңізді дұрыс, қауіпсіз қолдануды үйрену маңызды.

• Жас шектеулеріне қарамастан (тіркеу 14 жастан бастап мүмкін) әлеуметтік желілерде тіркелген 9-12 жас аралығындағы балалардың ашық парақшаларының ең көп пайызы байқалады.

• Әрбір үшінші бала өзі туралы ақпаратты барынша толық көлемде (ТАӘ, жасы, фотосуреті, мектеп №, телефон №, үй мекенжайы, қызығушылығы, әуестерін) орналастырады.

• Балалар өздері туралы белгілі бір ақпаратқа ашық қол жетімділікті қамтамасыз етумен қатар, олар интернетте бейтаныс адамдармен сөйлесіп, өздері туралы ақпарат жіберуі ғажап емес.

• Бір қарағанда, біздің әуестеріміз бен қызығушылықтарымыз туралы ақпарат жеке деректер болып табылмайтын сияқты көрінуі мүмкін, өйткені тек осы мәліметтер бойынша нақты адамды анықтау мүмкін емес. Алайда, егер бейтаныс адам бізбен байланысқысы келсе, оған әуестеріміз бен қызығушылықтарымызды білу үшін әлеуметтік желілердегі парақтарымызды талдап, алынған ақпаратты қолдана отырып, әңгіме бастау жеткілікті болады.

• Маңызды деректердің екінші көшірмесін жасаңыз.

• Есте сақта!

1. Кибербуллинг жағдайында сізді қорқытатын жарияланымды ЖОЮ КЕРЕК. 2. Бұл үшін ата-аналар (заңды өкілдер) уәкілетті орган – Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігіне жазбаша нысанда немесе электрондық құжат нысанында өтініш беруі қажет. 3. Өтініште заңсыз әрекеттер орын алатын интернет-ресурстың атауы көрсетілуі керек. Анықталған интернет-ресурстар туралы ақпарат қолжетімділікті бұғаттау үшін Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің «Cybernadzor» ақпараттық жүйесіне енгізілді. 4. Облыстарда, Астана, Алматы және Шымкент қалаларында білім алушылардың, педагогтердің, ата-аналардың (заңды өкілдердің) психологиялық салауаттылығын сақтауға және нығайтуға бағытталған және психологиялық қолдау жүйелі түрде іске асырылу үшін Психологиялық қолдау орталықтары құрылды. Әрбір аймақтық психологиялық қолдау орталығында сенім телефоны бар 5. Әр өңірде Бала құқықтары жөніндегі өңірлік уәкіл бар. Ол баланың құқықтары мен заңды мүдделерінің бұзылуы туралы өтініштерді, жергілікті атқарушы органдардың және басқа ұйымдардың әрекеттері немесе әрекетсіздігі туралы шағымдарды қарайды. Олар сондай-ақ балалар қауіпсіздігі мен қорғау саласындағы мәселелерді шешуге арналған заң жобаларын ілгерілетуге қатысады. 6. Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлiгiнiң жанында реттеу, жүзеге асыру және бақылау функцияларын жүзеге асыратын Балалардың құқықтарын қорғау комитеті және оның сенім телефоны бар: +7 (7172) 74-25-28 7. «111» балаларға арналған мемлекеттік байланыс орталығы жұмыс істейді

Тексерілді: .

Тақырыбы: Қоғамға қызмет ету

Мақсаты: Туған халқының, кіндік кескен жерінің жалпыадамзаттық құндылық ретіндегі мәнін ашу. Ана тілін, өз ұлтын, Отанын сүюге тәрбиелеу, өз халқының мәртебесін ұлықтау дағдыларын қалыптастыру.

Өткізілетін жұмыс түрі: дөңгелек үстел      

Қатысушылар:  Оқушылар, тәрбиешілер

Жұмыс тәртібі:

1. Ойқозғау. Берілген сөздердің мағынасын ашу

Егемен, Тәуелсіз ел, қазақ, тіл, идея, жерім, Н.Назарбаев, Президент, ұлт, болашақ, ертеңім, ата-баба, азаттық, жас ұрпақ, руханилық, ақиқат, дұрыс әрекет, сүйіспеншілік, жан тыныштығы, қиянат жасамау,  жалпыадамзаттық құндылықтар, ақыл парасат, азамат, намыс, мақтаныш, қызмет етемін, халық, адал, намыс

1.2  Қазақстан  слайд 

2. Дөңгелек үстел өткізу тәртібімен таныстыру                                                                                            

- Есту және тыңдай білу  білігі
- Сұрақ қоя білу білігі
- Сұраққа жауап беру білігі
- Өзін ұстау мәдениеті
- Сынға жол жоқ!(біреудің пікірін сыйлай біл)
- Уақыт регламенті
- Айтылған пікірді қайталап қажеті жоқ.

 2.1.  Кеңшілік Мырзабеков «Отаныңа қызмет ет!» өлеңі оқылады

Отаныңа қызмет ет! Қызмет ет Отанға!
Балам саған, осы менің бұйрығым да, батам да!
Қатардағы солдат болу - жүру емес қатарда,
Қатарды құр көбейткеннен қатарында атанба!

«Қатарыңнан оз дер едім, оған көзім жетер ме?
Оза алмасаң, озбай - ақ қой, тек алқынба бекерге.
Туған жерді мен сияқты түк қалдырмай арала,
Бара алмасаң, бармай - ақ қой шетелге.

Мен жимадым, жинамасаң, жинамашы дүние,
Мен сияқты оны өзіңнің жеңдір көңіл күйіңе.
Мен сияқты кеш оралма келініме, үйіңе,
Жан жарымдай жарың болса - ау көнетұғын иіңе.

Мен сияқты, мен сияқты……
(Мен кімге үлгі болып ем.)
Жүрдім бірақ Отанымның сүрлеу соқпақ жолымен.
Отаныңа қызмет ет! Қызмет ет Отанға!
Осы ұранға рухтан да, осы ұранға тебірен!

3. Сұрақтар:

- Отанға қызмет ету кімге және не үшін қажет?
- Құр қатарды көбейтіп жүру дегенді қалай түсінесіз?
- Отанды көркейту үшін қалай жоспар құру керек ?

Кіші топтағы  жұмыс.

1-топ – Қызмет етем халқыма...

Шарты: Берілген суреттерді тақырыппен байланыстыра отырып, коллаж жасау,  қорғау. Дайындауға берілетін уақыт – 7, қорғауға – 3 минут

- берілген суреттерді мұқият қарау;
- тақырыпты ашатын суреттерді таңдау;
- өзін ұстау мәдениетін сақтау;
- берілген қағазға эстетикалық талғамға сай жапсыру (белгілі формамен жапсыруға да болады)
- жұмыс регламентін сақтау;
- тақырыпты ашу, қорғау

2-топ –  Қызмет етем халыма ...

Шарты: Берілген әр түрлі заттарды тақырыппен байланыстыра отырып, шағын жоба дайындау, қорғау. Дайындауға берілетін уақыт – 7, қорғауға – 3 минут

Талаптар:

- берілген заттарды мұқият қарау орындау;
- берілген заттар мен тақырыптың байланысын дәлелдеу;
- жұмысты эстетикалық талғамға сай дайындалуына назар аудару;
- ойды тұжырымдау;
- жұмыс регламентін сақтау
- тақырыпты ашу, қорғау

3-топ -  Қызмет етем халқыма ....

Шарты: Тақырыпқа  сай  өлең жолдарын жазып,  ән шығару ( әнді қолдарында бар заттармен музыкасын ойлап табу. Мысалы; қарандаш, қалам, линейка т.б. көмегімен) Дайындауға берілетін уақыт – 7, қорғауға – 3 минут

Талаптар:

- берілген тапсырманы талапқа сай орындау;
- өлең шумақтарының тақырыпқа сай  жазылуы;
- музыкасы эстетикалық талғамға сай  орындалуына  назар аудару;
- ойды тұжырымдау;
- жұмыс регламентін сақтау

4-топ - Қызмет етем халқыма

Шарты: Тақырыпқа сай эссе жазу. Тақырыптың мағынасын ашу, тіл мәдениетіне, сауатты жазылуына назар аудару. Тақырыпты аша білу.   Дайындауға берілетін уақыт – 7, қорғауға – 3 минут

Ұсыныстар

Рефлексия

«Көк тудың желбірегені»  әні.

ДЕРБЕС ДЕРЕКТЕР: ӨЗІҢІЗ ТУРАЛЫ ЖЕКЕ АҚПАРАТТЫ БЕРУ ҚАУІПІ

Мақсаты: интернет желісінде қауіпсіздік дағдыларын дамыту.

Міндеті: интернетте жеке деректерді берудің қатерлері туралы білім алушылардың білімдерін арттыру.

Сабақтың барысы:

Кіріспе

«Жеке ақпарат» ұғымымен танысу: аты, мекенжайы, телефон нөмірі, әлеуметтік желілердегі аккаунттарды, ата-аналардың және өздерінің банк карталарынан және т.б. өз деректерін қорғауға және қауіпті жағдайлардан аулақ болуға үйрету.

Негізгі бөлім

Кейстермен жұмыс

1-кейс:

Қайырлы күн! Менің атым Айдана, мен 14 жастамын. Жақында біреу менің «В Контакте» аккаунтымды бұзып, менің атымнан әдепсіз суреттерді жариялай бастады. Сондай-ақ менің атымнан достарымды қорлады. Мен оны құрбымнан білдім, өйткені мен болған саябақта интернет болмады. Мен тіркелуді қалпына келтіріп, парольді өзгерттім, бірақ кеш болды. Көбісі мені достарымнан алып тастап, «қара тізімге» қосты, ал кейбіреулері менімен сөйлесуді тоқтатты. Мен бұл бетті бірнеше жыл бойы жүргізіп келемін, менде мыңға жуық оқырмандарым болды, енді бәрі жоғалып кетті. Айтыңызшы, мен енді не істеймін? Оқырмандарымды қалай қайтаруға болады?

Жауап:

Бұл жағдайда біз оның беделіне зиян келтіргенін көрдік. Бұл жағдайда келесі әрекеттерді ұсынуға болады:

Басқа онлайн ресурстарға тіркелу үшін құпия сөзді өзгерту.

Барлық жағымсыз хабарламаларды өз парақшаңыздан жойыңыз.

Пост жазу арқылы оқырмандардан кешірім сұраңыз.

Жақын достарыңызбен жеке сөйлесуге тырысып оларға жағдайды түсіндір.

Мұндай жағдайды болдырмауға келесі қадамдарды орындау керек:

Күрделі құпия сөздерді және екі сатылы жүйені қолданыңыз.

Аутентификациялау.

Интернетке кіру жүзеге асырылатын барлық құрылғыларға антивирустық бағдарламаларды орнату.

Басқа біреудің компьютерінен тіркелгіге кіру кезінде сақтық ережелерін ұстану.

Жалған беттерге тап болған кезде қауыпсіздік ережелерін сақтау.

2. кейс:

Сәлеметсіз бе! Менің атым Анар, мен 15 жастамын. Жақында мен бір жігітпен әлеуметтік желіде таныстым. Ол менің досымның танысы және маған қызықты болып көрінді. Біз сөйлесе бастадық, бізде көптеген ұқсастықтар бар екен. Біз бір-бірімізге өзіміз туралы, қайда оқитынымыз, саяхаттайтынымыз жәйлі айттық. Бірде ол кездесуді ұсынды. Мен аздап қорқып, одан бас тарттым. Ол менің қайда оқитынымды және қайда тұратынымды білетінін айтты, мектептен үйге барар жолда аңдып тұратынын ескертті. Мен мұның рас екенін білмеймін немесе ол мені қорқытты. Мен шынымен қорқамын. Енді жалғыз, досымсыз, мен мектепке бармаймын. Айтыңызшы, мен не істесем екен?

Жауап:

Бұл жағдайда келесі әрекеттерді ұсынуға болады:

Жазбалар тарихын мұқият оқып шығыңыз және бопсалаушыға қандай жеке ақпарат түсуі мүмкін екенін түсініңіз.

Жалпы байланыстарды мұқият зерттеп, бопсалаушы туралы қандай ақпаратты білуі мүмкін екенін түсіну.

Ересектерге (ата-аналарға, педагогтерге) хат алмасу тарихын айту немесе көрсету, олар мектеп оқушысын қорғау үшін, құқық қорғау органдарына жүгінуге дейін әрекет ете алады.

Егер бопсалаушы қайтадан байланысқа шықса, оған барлық әрекет туралы хабарлаңыз және оны «қара тізімге» жіберіңіз.

Мұндай жағдайды болдырмауға келесі қадамдарды орындау керек:

Бейтаныс адамдарды достар санатына қосу және олармен достарыңның достары болса да, олармен хат алмасуда сақ болу. Бейтаныс адамдарға жеке ақпаратты бермеңіз. Ол зиянсыз болып көрінсе де, оны жәбірленушіге қарсы оңай қолдануға болады.

3-кейс:

Қайырлы күн! Менің есімім Арсен, 9-сыныпта оқимын. Бірде информатика сабағында мен әлеуметтік желідегі аккаунтыма кіріп, шығуды ұмытып кеттім. Бір аптадан кейін сыныптастарымның бірі менің атымнан кіріп, ол менің достарыммен жеке хат алмасқанымды скриншоттап және көпшілікке жариялап, жағымсыз пікірлер жазады. Онда ештеңе жоқ, бірақ бәрібір мен үшін жағымсыз болды. Барлығы маған күлді. Мен бұрын сыныпта бұлай «танымал» болған емеспін, енді бәріне күлкі болдым. Мен не істеуім керек? Мұны жоюға бола ма? Сыныптасты қалай жазалауға болады?

Жауап:

Бұл жағдайда біз электронды байланыс құралдары арқылы ұйымдастырылған жәбірлеу-кибербуллингке тап болдық.

Бұл жағдайда оқушыға келесі әрекеттерді ұсынуға болады:

Құпия сөзді аккаунтта өзгертіп оны уақытша жабыңыз.

Әлеуметтік желіні қолдау қызметіне көпшіліктің өзінен және жеке хат алмасудан скриншоттарды қоса отырып, оны жоюды сұрап хат жазыңыз, осылайша сыныптастың жеке деректерін теріс пайдаланғанын растаңыз.

Егер жағдай қайталанса және жойылғаннан кейін жаңадан қайта құрылса, әлеуметтік желіні қолдау қызметіне ресурсты пайдалану ережелерін бұзған пайдаланушының аккаунтын жоюды сұрайтын хат жазыңыз.

Ересектерге (ата-аналарға немесе педагогтерге) жағдай туралы айтып, олардан мектептегі жағдайға араласуды сұраңыз.

Қорытынды

Интернеттегі негізгі қауіпсіздік ережелерін қайталау.

Тексерілді: .

Тақырыбы:      Ұстазым- ұлағатым, үлгі-өнегем

Мақсаты: Әр баланың екінші анасындай көретін ұлағатты ұстаздардың ерен еңбектерін бағалау, құрметтеу. Оқушылардың өлең шумақтары арқылы ой-өрістерін дамыту, ұстаздарына деген құрметін сезіндіру.

Күтілетін нәтиже:Ұлағатты ұстаздар еңбегін бағалай біледі. Өлең шумақтары арқылы ұстазға деген сезімдері оянады.

Көрнекілігі: Сахналық безендіру жабдықтары, бейнежазба, презентация, гүлдер.

 

Жүрісі:  1. Ұйымдастыру барысы

               2. Кіріспе сөз

           Ұстаз... Қандай қасиетті сөз!

Әр адамның жүрегіне ерекше жылулық нұрын себетін аяулы тұлға бейнесімен өзектес ұғым.  Адам баласының жүрегіндегі қадір тұтып, құрметтейтін екі ұғым болса, оның бірі-Ұстаз.

   Ұстаз деген сөз қазақ баласы үшін қашанда қасиетті, қадірлі болған. «Ұстаздан тәрбие алған» немесе «Ұстаз алдын көрген» деген сөздер «Ана тәрбиесін көрген»деген сөздермен ұштасып жатады. Ұрпақ тәрбиесі- ұстазға байланысты. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» дегендей өнегелі ұстаздан жақсы шәкірт шығатыны сөзсіз.

Армысыздар, ардақты ұстаздар! Төл мерекелеріңіз құтты болсын! «Ұстазым-ұлағатым, үлгі-өнегем» атты ашық тәрбие сағаты сіздерге арналады.

1-жүргізуші:        

 Ұстаз деген-жарқын күні ғаламның,

 Ұстаз деген- анасы ол адамның.

Бүкіл әлем  мойындайды еңбегін,

Сен де одан адам болып жаралдың

 

Ұстазыңды түсінген сен тереңнен,

Бүкіл әлемге еңбегімен еленген.

Сенің бағың өрге қарай өрлесе,

Ол да бірге қуанышқа кенелген.

2-жүргізуші:

Сол арқылы сен де өмірді жалғадың,

Ізгі іс қой, ұстаз тілін алғаның.

Мақтау алсаң ұстаздардың алдында,

Ол өзіңнің орындалған арманың.

Ұстаз сөзін айтып жүрдік ән қылып,

Одан басқа жүрер кім бар жанды ұғып.

Ұстаз деген- ұлылылардың ұлысы.

Қасиетіне бас иелік мәңгілік!

 Хор: «Ұстазым менің»

1-жүргізуші:

Күллі өмірін жеткіншекке арнаған,

Мұғалімді ардақтайды барша жан.

Ол мектептен шықпаса да қыс- жазы,

Жемісі оның жердің жүзін шарлаған,

Бала десе ойламайды өз қамын,

Көрсем дейді күнге де қол созғанын.

Бала десе қалайды ол әрқашан,

Шәкірттердің өзінен де озғанын.

 

 

 

2-жүргізуші:

Ұстаздар!  Қандай ғажап  халықсыздар!

Шәкіртке  шыңдай биік алыпсыздар.

Жан біткен жанарына нұр сыйлаған,

Күндей боп күлімдеген жарықсыздар!

1-оқушы:

Ұстаздың оттай ыстық алақаны,

Болған соң ойлайтыны бала қамы.

Шәкірттен ұстазыма мың сан алғыс ,

Өйткені ол ұстазымның ақ арманы!

2-оқушы:

Ең аяулы есім ғой "Ұстаз” деген,

Бар тіршілік бақытты ұстазбенен.

Ұстазды жеткізгенше мұратына,

Білім іздеп лапылдап жана берем.

3-оқушы:

Мектеп, сенсің адалдықты үйреткен,

Мектеп, сенсің жамандықтан жиренткен.

Мектеп, сенсің жақсылықты ұран ғып,             

Мектеп, сенсің мені жұртқа сыйлы еткен.

4-оқушы:

Мектеп деген-білім кені, жыр кені,

Мектеп деген- ғылымның ең үлкені.

Мектеп деген тәрбиеші адамға,

 

Мектеп деген- даналардың мекені

5-оқушы:

О,Ұстаз! Киелі ана, ардақты ана,

Өмірде саған теңеу табылған ба?

Бауыр етің мен болып бір өзіңнен,

Іздеймін әрқашанда сенен пана.

6-оқушы:

Тербетесің ізгіліктің бесігін,

”Ұстаз” деген ардақты ғой есімің.

"Білім” деген таңғажайып әлемнің,

Кілтін беріп, аштың дүние есігін!

7-оқушы:

Мектеп- кеме, білім-теңіз,

Барар жерге тез жетеміз.

Адаспаймыз ұлы жолда,

Білім кілті біздің қолда.

8-оқушы:

Қадірлі мектеп- бұл мектеп,

Оқыған ата-анамыз.

Атыңды сенің құрметтеп,

Әрқашан еске аламыз.

Ұстаздарға мың алғыс!

 

 

9-оқушы:

Үйреткені- адалдық,

Ұсынғаны- адамдық.

 Текті мінез даналық.

 Бар ұстазға тілейміз:

 Бақыт, табыс, амандық

10-оқушы:

Ұстаздар- ұлттың тірегі,

Ұстаздар- мектеп жүрегі.

Ұрпаққа жетер ұстазбен,

Халықтың ұлы тілегі.

11-оқушы:

Ұстаз мейірі –АНА мейіріне пара-пар,

Тұла бойға қуат болып таралар.

Көп жасаңдар, бұл өмірде шуақ боп,

Айналайын, білім берген ұстаздар!

12-оқушы:

Құшақтарың толсын гүлге, желекке,

Отбасында болсын ырыс, береке.

Құттықтаймыз шын жүректен  сіздерді,

Өмір-думан, бақ әкелсін мереке!

 Қорытынды:

         Ұстаз ақыл-ойы мен күш- қуатын балаларға арнап, жан аямай еңбек етеді. .Өйткені, ол оның көкірек көзін ашып, дүниетанымын кеңейтіп, қияға қанат қақтырады. Сондықтан, болар кейбір дарынды ойшылдар да, тіпті арман қуған балалар да ұстазды ерекше пір тұтып, қадірлейді. Сондықтан ұстазды қадірлейік, ренжітпейік деген қорытынды жасай келе, тәрбие сағатын аяқтаймыз.

КИБЕРБУЛЛИНГ: НЕНІ БІЛУ КЕРЕК ЖӘНЕ ОДАН ҚАЛАЙ ҚОРҒАНУ КЕРЕК?

Мақсаты: «Кибербуллинг» ұғымымен және одан қорғану тәсілдерімен таныстыру.

Міндеттері:

1. Кибербуллингінің не екенін және оның түрлерін түсіндіру.

2. Балаларға кибербуллинг жағдайында дұрыс әрекет етуді және өзін-өзі қорғауды үйрету.

Сабақтың барысы:

Кіріспе

Кибербуллинг деген не және оның формалары туралы талқылау:

Баланы жәбірлеу (буллинг) ‒ қорлау, қудалау және (немесе) қорқыту сипатындағы, оның ішінде қандай да бір іс-әрекетті жасауға немесе жасаудан бас тартуға мәжбүрлеуге бағытталған жүйелі (екі және одан да көп) іс-әрекеттер, сол сияқты бұқаралық ақпарат құралдарын және (немесе) желілерді пайдалана отырып, жария түрде немесе телекоммуникациялар және (немесе) онлайн-платформалар (кибербуллинг) арқылы қудалау.

Ақпараттық технологиялардың белсенді дамуы басқа адамға агрессивті және құрметтемеушілік танытуға мүмкіндік береді. Кибербуллингтің бірнеше түрі бар:

• қабырғадағы фотосуреттерге, бейнелерге немесе жазбаларға түсініктеме беру. Әдетте, мұнда қорлайтын жағымсыз салыстырулар қолданылады;

• фотокарикатуралар мен фотоколлаждар жасау. Жәбірлеуші жәбірленушінің фотосуретіне әртүрлі қорлайтын сөз тіркестерін қояды немесе күлкілі фотоколлаждар жасайды, содан кейін «ерекшелерді» көпшіліктің назарына жариялайды;

• аккаунтты бұзу және басқа пайдаланушыларға ұятсыз мазмұндағы хабарламаларды жіберу;

• жәбірленушінің парақшасынан ұрланған фотосуреттерді пайдаланып жалған парақша жасау. Мұндай профильдерден спам жіберу, өнімді сату немесе бір нәрсені насихаттау болады;

• түсініктемелермен толықтырылған баланың парақшасындағы жазбаларды репосттау.

Негізгі бөлім

Қалай күресуге болады?

Құпиялылық. Барлық жеке фотосуреттерді әлеуметтік желілердегі парақшаларда орналастырма. Сондықтан да фотосуреттеріңізді мұқият қою керек. Сонымен қатар, өзіңізді қорғау үшін парақшаңызды құпиялылық параметрлерімен қорғау қажет.

Сабырлылық. Сені қорлауға тырысатын адамдарға сабырлы қалыпта қарау ұсынылады.

Ашықтық. Егер мектептегі зорлық-зомбылықты байқау оңай болса, әлеуметтік желілерде бұл іс жүзінде мүмкін емес. Балалар өз қиындықтарымен ата-аналарымен бөлісуі өте маңызды. Ең бастысы дер кезінде көмек сұрау.

Тек таныстар. Балалардың достарында оларға таныс адамдар ғана болуы тиіс. Қауіпсіздік техникасы. Парақшаны бұзу - кеңінен таралған құбылыс. Мысалы, алаяқтар ақша сұрауы немесе баланың достарына хабарлама жазуы мүмкін.

Топтық инстинкт. Балаңызға жастайынан басқаларды ренжітуге болмайтынын ескерту керек, тіпті құрдастары болса да. Кейде адам, оған қарсы тұтас бір топ жауласқаннан кейін осындай көзқарасқа лайық болып көрінеді. Бірақ бұл олай емес.

Балаларға буллинг және кибербуллинг фактілері үшін кәмелетке толмағандар әкімшілік жауапкершілікке тартылатынын ескерту.

127-2-бап. Кәмелетке толмаған адамды жәбірлеу (буллинг, кибербуллинг)

1. Кәмелетке толмаған адамды жәбірлеу (буллинг, кибербуллинг) – ескерту жасауға немесе он айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға алып келеді.

2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған әрекет – отыз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға алып келеді.

3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, он екі жастан он алты жасқа дейінгі кәмелетке толмаған адам жасаған әрекет – ата-аналарына немесе оларды алмастыратын адамдарға ескерту жасауға немесе он айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға алып келеді.

Қорытынды

Сабақты қорытындылау.

Мұғалім: Сіздердің әрқайсыларыңыз өз өмірлеріндегі теріс қылықтар үшін барлық жауапкершілікті білуіңіз керек. «Басқалар сізбен қандай қарым-қатынаста болуын қаласаңыз, дәл солай өзгелермен де қарым-қатынас құр» деген қағидамен өмір сүріңіз.

Виртуалды кеңістіктегі және шынайы өмірдегі қатыгездіктің басқа көріністері сияқты кибербуллингті толығымен жою мүмкін емес. Сондықтан ересектерге (ата-аналарға) өз қиындықтарың туралы хабарлау керек.

Тексерілді: .

*Сценарий: "Жетім баланың қолындағы жалғыз ойыншық"*

*Жанр:* Драма

*Тақырыбы:* Жетім баланың жалғыздығы мен оған көрсетілетін түрлі көзқарастар.

*Қатысушылар саны:* 9 адам

*Оқиға орны:* Жетімдер үйі, балалар үйінің жанындағы аула, ескі бөлме.

---

### Кейіпкерлер:

1. *Айару* (8 жаста) — жетім бала, қолындағы жалғыз ойыншыққа қатты бауыр басқан.

2. *Талшын* (35 жаста) — балалар үйінің директоры, жұмысына жан-тәнімен берілген, бірақ шаршаған әйел.

3. *Қарлығаш (25 жаста) — балалар үйінің жас тәрбиешісі, жетім балаларға жаны ашып қарайды.

4. *Асылжан* (40 жаста) — Айаруға қамқор болуға ниеттенген ер адам, өзі де өткенде жетімдіктің дәмін татқан.

5. *Айша* (38 жаста) — Асылжанның әйелі, баланы асырап алуға дайын, бірақ оның ішінде күмән бар.

6. *Ғанибет* (10 жаста) — балалар үйінің ересек балаларының бірі, Айаруға ойыншық үшін жәбір көрсететін бала.

7. *Нұрдәулет* (12 жаста) — балалар үйіндегі ұл, Айаруға мейірімді, оған көмектесуге тырысады.

8. *Ералы* (50 жаста) — Қарлығаштың көмекшісі, балалар үйінде ұзақ уақыт жұмыс істеп келе жатқан, ішкі дүниесі қатал адам.

---

### 1-ші көрініс: *Ойыншықпен ойнау*

*Оқиға орны:* Балалар үйінің ауласы. Айару шағын орындықта отырып, қолындағы ескі, бірақ өзі үшін қымбат ойыншықпен ойнап отыр. Айналада басқа балалар ойнап жүр, бірақ Айару жалғыз.

- *Айару:* (Сыбырлап) Сен менің досымсың... сен мені ешқашан тастамайсың.

Осы сәтте *Ғанибет* келеді де, Айаруға қарап тұрады.

- *Ғанибет:* (Мазақтап) Мына ескі ойыншығыңмен не істеп жүрсің? Оны тастау керек!

- *Айару:* (Қорқынышпен) Ол менің досым...

Ғанибет ойыншықты тартып алып, оны жерге лақтырып жібереді. Айару көзіне жас алып, ойыншықты құшақтайды. Осы кезде *Қарлығаш* келіп, балаларды ажыратады.

- *Қарлығаш:* (Қатты дауыспен) Асылбек, не істеп жатырсың?! Айаруға тиіспе!

Ғанибет кетіп қалады, Айару жерден ойыншығын алып, оны тазалап, құшақтап отыра береді.

---

### 2-ші көрініс: *Бала асырап алу ойы*

*Оқиға орны:* Балалар үйінің кеңсесі. *Асылжан* мен *Айша* Динарамен сөйлесіп отыр.

- *Талшын:* (Жылы жүзбен) Айару өте ерекше қыз. Оның тағдыры қиын, бірақ өте сезімтал және нәзік. Сіздер оған үй бола аласыздар.

- *Асылжан:* (Ойланып) Мен де жетімдер үйінде өскенмін. Айару маған өте жақын сезіледі.

- *Айша:* (Күмәнмен) Бірақ оның жалғыздығы мен әлсіздігі қорқытады... Қалай көмектесеміз?

Динара ойланады, сосын жауап береді:

- *Талшын:* Ол жалғыз емес, тек өзінің ойыншыққа бауыр басып қалғаны — оның өміріндегі ауыртпалықтың белгісі.

---

### 3-ші көрініс: *Мейірімділік*

*Оқиға орны:* Мирас жалғыз бөлмеде отырып, ойыншығымен ойнап жатыр. *Нұрдәулет* кіріп келеді.

- *Нұрдәулет:* (Жылы жымиып) Сенің ойыншығың әлі осында ма? Сен оны жақсы көресің ғой.

- *Айару:* (Күлімсіреп) Ол менің жалғыз досым. Менің ешкімім жоқ...

- *Нұрдәулет:* (Оны жұбатуға тырысып) Бәлкім, бір күні сенде жаңа достар, отбасы пайда болар.

Осы кезде Қарлығаш бөлмеге кіріп, Айаруға күлімдеп қарайды.

- *Қарлығаш:* (Мейірімділікпен)Айарув, сені жақсы көретін адамдар бар. Біз саған әрдайым көмектесеміз.

---

### 4-ші көрініс: *Асырап алу шешімі*

*Оқиға орны:* Балалар үйінің алдында. Асылжан мен Айша Айаруға жақындайды. Айару әлі де қолындағы ойыншығын жібермей отыр. Асылжан оны көріп, басын изеп, сөйлей бастайды.

- *Асылжан:* (Жайлап) Айару, саған бір сұрағым бар... Біз сені өзіміздің отбасымызға алғымыз келеді. Сен қарсы емессің бе?

- *Айару:* (Таң қалып) Мен... мені шынымен алғыңыз келе ме?

- Айша:* (Күлімсіреп) Біз сені жақсы көріп, сенімен бірге болғымыз келеді.

Айару ойыншығын құшақтап, ойланып тұрады.

- *Айару:* (Тыныш дауыспен) Ал менің ойыншығым ше? Ол да бізбен бірге бола ма?

- *Асылжан:* (Күлімсіреп) Әрине, ол да сенің отбасыңның бір мүшесі болады.

Айару қуанып, ойыншығын құшақтап, күлімсірейді.

---

### 5-ші көрініс: *Қоштасу*

*Оқиға орны:* Балалар үйінің үлкен залы. Барлық балалар жиналған.Айару өзінің жаңа отбасымен қоштасқалы жатыр.Қарлығаш, Талшын, Нұрдәулет, Ғанибет және басқалары оны шығарып салуға келген.

- Қарлығаш:* (Көзіне жас алып) Мирас, сені ешқашан ұмытпаймыз.

- Талшын:* (Күлімсіреп) Жаңа өмірің сәтті болсын. Сен бұған лайықсың.

Айару ойыншығын құшақтап, барлық балаларға қарайды.

- Айару:* (Жымиып) Мен енді жалғыз емеспін.

Айару Асылжан мен Айшаның қолын ұстап, олармен бірге кетеді. Артында қалған балалар оған қарап, әркім өз ойын ойлап тұрады.

---

### Қорытынды көрініс:

Жаңа үйіне келіп, бөлмеге кірген кезде өзінің ойыншығын төсекке қояды. Ол ойыншыққа бір рет қарап, күлімсіреп, жаңа өмірге қадам басады.

---

*Соңы*

---

Бұл сценарийде жетім баланың жалғыз ойыншығы арқылы оның жалғыздығы, ауыр өмірі және жаңа өмірге қадам басуы суреттеледі. Қоршаған адамдардың әртүрлі көзқарастары арқылы Айарудың ішкі әлемі ашылады, ал оның соңғы көрінісі жаңа өмірге деген үмітпен аяқталады.

[01:39, 11.10.2024] SEZIM kargo: Міне, *"Ақ пен қара"* тақырыбына 1-2 минуттық қысқа көрініс:

### *Кейіпкерлер:*

1. *Ұстаз* — өмірдің ақ пен қарасын түсіндіріп тұрған адам.

2. *Райана* — өмірдің ақ жағын көретін оптимист оқушы.

3. *Ғанибет* — өмірдің қара жағын көп көрген пессимист оқушы.

4. *Талшын — екі тарапты да түсінетін, ойланып тұрған оқушы.

---

### *Көрініс:*

(Сынып ішінде оқушылар ұстаздың айтқанын тыңдап отыр. Ұстаз тақтада «Ақ» және «Қара» сөздерін жазып қойды.)

*Ұстаз:*

Балалар, өмірде бәрі тек ақ немесе қара болмайды. Өмірдің әрбір сәтінде ақ жағы да, қара жағы да бар. Біздің міндетіміз – осы екеуінің арасындағы теңдікті табу.

*Райана:*

(қуанышты, жарқын үнмен)

Мен өмірдің ақ жағын көремін! Күн сайын жаңа мүмкіндіктер бар, тек алға ұмтылу керек!

*Ғанибет:*

(мұңайып, төмен дауыспен)

Бірақ өмірде қиындықтар көп. Қараңғылық бәрін жауып тастайтындай. Кейде бәрі түсініксіз боп кетеді...

*Талшын:*

(ойланған күйде)

Әрине, өмірде қара да, ақ та бар. Бірақ, ұстаз айтқандай, біз осы екі жақтың ортасын табуымыз керек. Қараңғылық болмаса, жарықтың қадірін білмес едік.

*Ұстаз:*

(күлімдеп)

Дұрыс айтасыңдар. Өмірдің сынақтары мен жеңістері бізді тәрбиелейді. Ең бастысы – сендер өздеріңді жоғалтпай, алға қарай ұмтылуды үйренулерің керек. Ақ та, қара да өмірдің бір бөлігі.

(Ұстаз қолын екі жаққа жайып, «ақ» пен «қараның» тепе-теңдігін көрсеткендей болады. Оқушылар ойланып қалады.)

---

### *Қорытынды:*

Бұл көрініс өмірдің ақ пен қарасын көрсетіп, әртүрлі көзқарастарды ашып көрсетеді. Жай ғана диалог арқылы терең ой салуға болады.

Тақырыбы: Цифрлық әлемде қауіпсіз қадам. Қауіпті және болжанбайтын жағдайлардан, зиянсыз әзілдер мен ұсыныстарды қалай ажыратуға болады

Мақсаты: оқушыларға цифрлық әлемдегі қауіпсіз қадамдарды және зиянсыз әзілдер мен қауіпті жағдайлардың арасындағы шекараны ажыратуды үйрету.

Кіріспе: Цифрлық әлемде қауіпсіздік мәселелері қазіргі уақытта өте маңызды. Жеке деректерімізді қорғау, интернеттегі алаяқтықтардан сақтану, ақпараттық қауіпсіздік принциптерін сақтау – мұның бәрі біздің интернетке жауапкершілікпен қарауымызды талап етеді. Деректеріміздің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін, ақпараттық қауіпсіздік комитетіне хабарласу, сондай-ақ, ақпараттық 'тазалық' принциптерін ұстану маңызды. Бұл шаралар цифрлық әлемде бізді қауіпсіз қорғауға және өзіміздің жеке ақпараттарымызды сақтауға көмектеседі. Осы докласта біз қауіпсіздікті қамтамасыз ету тәсілдерін, заңдылықтарды және күнделікті өмірде ақпараттық қауіпсіздікті қалай сақтауға болатынын қарастырамыз.

Цифрлық әлемнің қауіпсіздігі 

Жеке деректерді қорғау 

Ақпараттық алаяқтық 

Ақпаратты қорғауды ұйымдастыру 

Ақпараттық 'тазалық' принциптері 

Ақпараттық қауіпсіздік бойынша тренингтер 

Деректерді қалпына келтіру және апаттан кейін қалпына келтіру 

Цифрлық әлемнің қауіпсіздігі

Бұл бөлімде цифрлық әлемдегі қауіпсіздік мәселелері тереңірек талданады. Заманауи интернеттегі қауіп-қатерлер мен олардың ықтималдығына тоқталып, деректердің қалай бұзылуы мүмкін екені және одан қорғану қажеттілігі туралы түсінік беріледі. Ақпараттық қауіпсіздік принциптері мен халықаралық стандарттар да қарастырылады.

Жеке деректерді қорғау

Бұл бөлім жеке деректерді қорғауға арналған заңнамалық және техникалық аспектілерді қамтиды. Деректердің ашылуына қарсы күресудің әдістері, сондай-ақ, азаматтық құқықтар мен міндеттер туралы ақпарат беріледі. Сонымен қатар, қолданыстағы заңдар мен ережелер туралы мәлімет беріледі.

Ақпараттық алаяқтық

Бұл бөлім интернеттегі алаяқтық түрлерін, соның ішінде фишинг, вирустар мен трояндарды қарастырады. Алаяқтардың мақсаты мен олардың тактикасы да зерттеледі. Нәтижесінде, оқырмандарға алаяқтықтан қорғануға арналған тиімді стратегиялар ұсынылады.

Ақпаратты қорғауды ұйымдастыру

Бұл бөлім ақпаратты қорғаудың ұйымдастырылуын және жүйесін зерттейді. Ақпараттық қауіпсіздік комитетінің қызметі, саясаттары мен нормативтік актілері қарастырылады. Сонымен қатар, ақпаратты қорғаудың техникалық құралдары мен процедуралары талданады.

Ақпараттық 'тазалық' принциптері

Бұл бөлім ақпараттық 'тазалық' принциптері мен олардың күнделікті өмірдегі рөлін анықтайды. Принциптердің негізінде жеке деректердің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің нақты алгоритмдері мен ұсыныстары беріледі.

Ақпараттық қауіпсіздік бойынша тренингтер

Осы бөлімде ақпараттық қауіпсіздік бойынша тренингтердің мазмұны, форматы және өткізу әдістері жіктеледі. Тренингтердің жеке тұлғалар мен ұйымдарға пайдасын түсіндіру арқылы оқырмандардың қызығушылығын арттыруға бағытталған материалдар ұсынылады.

Компьютерлік технологиялардың бас айналдыратын дамуы жағдайында кәсіпорындарда киберқауіпсіздік шараларын қолданудың маңыздылығы айқын. Күн сайын қауіпсіздіктің жаңа бұзылуы бар. Киберқауіпсіздік осы цифрлық әлемде бұрынғыдан да маңызды бола бастады.

Кез-келген көлемдегі кәсіпорындар өздерінің қорғаныс қабілеттерін қорғау және жетілдіру, қауіпсіздік туралы ақпаратпен бөлісу және озық тәжірибелер бойынша ынтымақтастық бойынша күш-жігерін арттыруы керек. Болашақта кибер шабуылдар мен қауіпсіздіктің бұзылуы орын алуы керек. Алайда шабуылдың қашан және қай жерде болатынын болжау мүмкін емес. Табыстың негізі - бұл шабуылдарға қалай әрекет ету және олардың әсерін қалай азайту. Кәсіпорындарда кибершабуылмен күресу үшін қажетті құралдар мен ноу-хау болуы керек.

Корпоративті ақпараттық қауіпсіздікке қауіп-қатерлер көбейеді, мысалы желілік құрылғылардың көбеюі, сыртқы жеткізушілермен байланыстың артуы, интернетті пайдаланушылар мен құрылғылардың көбеюі, қауіпсіздік шабуылдарының үйлестірілуі, күрделілігі және кәсібиленуі. Екінші жағынан, қауіпті ландшафттағы қазіргі және болашақтағы өзгерістер, бизнестің технологиялар мен процестерге реакциясы және оларға қалай бейімделе алатындығы туралы зерттеулер жалғасуда.

Жаңа қосымшалар жаңа құрылғылармен және бұлтты қосымшалармен кеңейген сайын, кибершабуылдар жиілігі, күрделілігі және әсері артады. Ақпараттық технологиялар жүйелері мен ақпараттық қауіпсіздікті зерттеу де параллель болжап, жауап беруі керек. Іскерлік тәжірибенің өзгеруі технологияның өзгеруімен қатар қауіптілік ортасын да ашады. Сандық қол жетімді қызметтер ұсынатын мүмкіндіктер бірқатар жаңа тәуекелдерді тудырады. Кәсіпкерлер үшін басты мәселе - бұларды қалай теңестіру керек.

Ақпараттық қауіпсіздік - бұл технологияны қолдана отырып, қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін ақпараттық технологиялардың мүмкіндігінен асып түсетін қажеттілік. Кәсіпорындарға ақпараттық қауіпсіздік үшін бизнеске негізделген басқару стратегияларын жасау және енгізу қажет.

Біздің ұйым сонымен қатар стратегиялық тәуекелдерді басқару қызметі аясында цифрлық әлемдегі бизнеске қауіпсіздік қызметтерін ұсынады.

ӘЗІЛДЕН ҚАУІПКЕ ДЕЙІН: ҚАУІПТІ УАҚЫТЫНДА ҚАЛАЙ ТАНУҒА БОЛАДЫ?

Мақсаты: оқушыларға зиянсыз әзілдер мен қауіпті жағдайлардың арасындағы шекараны ажыратуды үйрету.

Міндеттер:

1. Күмәнді жағдайларда қауіпсіздік ережелері мен іс-қимыл алгоритмдерін қолдануды үйрету.

2. Зиянсыз көрінуі мүмкін әлеуетті қауіп-қатерді қандай белгілер көрсететінін түсіндіру.

Сабақтың барысы:

Кіріспе

Барлық әзілдер мен ұсыныстар қауіпсіз емес екенін түсінудің маңыздылығын көрсету.

Негізгі бөлім

Әзіл сезімі бар адамдар бәріне ұнайды.

Әзіл жайсыз ортаны жақсартады, адамдарды жақындастырады, жеке шекараға өткенге дейін қарым-қатынасты жағымды етеді.

Көбісі өзіне байланысты мазақ пен сарказмға тап болады. Сіз сарказмның психологиялық қысым екенін білдіңіз бе? Өзіңе байланысты мазаққа шыдау керек пе?

Әдетте, адамдар шыдайды, бәрі жақсы деп санайды және бұл оларға зиян тигізбейді, түсінбеушіліктен қорқып, компанияның жалпы көңіл-күйін сақтайды.

Мен бәрінің назарын өзіме одан әрі аударғым келмейді және адам өзін-өзі басып, шыдайды.

Мұндай жағдайда не істеу керек?

Ренжу, әрине, бұл жағдайдан шығу жол емес-бұл баланың ұстанымы.

Бірақ өзіңе агрессияны жинақтай отырып, өзіңе шыдау және басу да мүмкін емес-бұл сіздің денсаулығыңызға, психикаңызға және өзін-өзі бағалауыңызға зиянды.

Өзіңді әртүрлі тәсілдермен қорғай аласың. Мұнда бірнеше пайдалы кеңестер берілген.

Достар. Құрдастар мен ересектер арасында сенуге болатын және жақсы қарым-қатынаста болатын адамдарды тап. Өзімшіл, агрессивті адамдардан, басқаларды құрметтемейтіндерден және басқаруға тырысатындардан аулақ бол.

Саған қысым жасалып, жаман нәрсеге мәжбүр еткен кезде «жоқ» деп айтуды үйрен. Қорқыныш пен қауіпсіздік сезіміңе сен . Бірдеңе жасамас бұрын өз әрекетің туралы ойлануды және мәселелерді шешуді үйрен.

Бейтаныс адамдар жеке өміріңе қандай жағдайларда араласатыны туралы ойлан. Егер біреу немесе бірдеңе мазаласа, үндемей отырма.

Бір жерге бармас бұрын, онда қанша уақыт өткізетініңді және онда не істейтініңді шеш.

Оқушыларға жағдайлардың бірнеше мысалын келтіріп, қайсысы зиянсыз және қайсысы қауіпті екенін шешуін сұраңыз.

Бір оқушы екіншісіне қауіпті нәрсе жасауды ұсынады, мысалы, көп көлік жүретін жолдан жүгіріп өту.

Интернеттегі бейтаныс адам жеке кездесуді ұсынады.

Сыныпта оқушылардың бірі сұрақтарға тым баяу жауап береді деп әзілдейді, бұл басқалардың күлкісін тудырады.

Бір топ балалар физикалық ойынды бастайды, бірақ ол біртіндеп күреске айналады және қатысушылардың бірі өзін жайсыз сезінеді.

Оқушылардан бір жағдайды неге қауіпсіз, ал екіншісін қауіпті деп санайтынын түсіндіруді сұраңыз.

Қорытынды.

Әрбір әзіл зиянсыз емес және әрбір ұсыныс қауіпсіз емес екенін атап өтіп, сабақты қорытындылаңыз. Өзіңізді және басқаларды қорғау үшін қауіпті жағдайларды ажырата білу және дұрыс әрекет ету маңызды.

Қауіпсіздік сезімі, өзіңізді және басқаларды құрметтеу - негізгі басымдық екенін еске түсіріңіз.

Тексерілді: