Пәні:

Қазақ тілі

Сыныбы:

7

Сабақтың тақырыбы

2-БӨЛІМ: Толғауы тоқсан қызыл тіл

Жамбыл Жабаев

Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары:

7.Т/Ж 2. Әдеби шығарманың тұжырымдамасы.

7.А/И 1. Әдеби шығарманың композициясы.

Сабақ мақсаты

7.Т/Ж 2. Әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау.

7.А/И 1. Шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салғастыру.

Құндылықтарды игерту

Қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік, академиялық әділдік.

Аталған құндылықтар сабақ тақырыбы арқылы оқушылардың жеке отырып жұмыс жасаулары, сын тұрғысынан ойлай білу, ақпаратты өңдей білу дағдылары негізінде жүзеге асады.

Пәнаралық байланыс

Мәдениеттану, тарих: ХХ ғасырдағы тарихи оқиғалар, фольклористика

АКТ-ны қолдану дағдылары:

PowerPoint

Бағалау критерийлері:

Шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салғастырады

Дескрипторлар:

- Шығарманы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғысынан талдайды.

- Шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салғастырады

Тілдік мақсаттар:

Тілдік мақсаттарыңызды белгілеңіз, соның ішінде қолданылатын сөздер мен сөз тіркестерге мысалдар келтіріңіз.

Диалог және жазылым үшін қажетті сөз тіркестер: Верный, қойдай шулау,  кірерге жер таба алмау т.б.

Пән лексикасы және терминология:

Мен ..............+ і.с. жұмысын «жетті» деп бағаладым, себебі....

Осыған дейін меңгерілген білім

Айтыс туралы білетін мәліметтері, эссе

Жоспар

Уақытты жоспарлау

Дереккөздер

Дид.материал

Басы

Ортасы

Қызығушылықты ояту. Суретте кім бейнеленген?

Миға шабуыл

Жамбыл аталарың туралы не білесіңдер?

Жамбыл Жабайұлы (28 ақпан 1846, Жамбыл тауы-22 маусым 1945, Алматы) – қазақ халық поэзиясының әйгілі тұлғасы, өлең сөздің дүлдүлі, жырау, жыршы.

Жамбыл - әрі эпик, әрі айтыс ақыны; абыз жырау әрі жауынгер жыршы. Ол шын мағынасындағы биік парасатты өнерпаз, азаматтық саяси поэзияны қалыптастырушы. Жамбылдың ұлылығы оның тек ақындық шеберлігімен ғана емес, сонымен бірге халық поэзиясының бұтақ жайған жаңа бір бәйтерегі болуымен, басқаша айтқанда , халық ақындарының жасампаздық рухтағы жаңа ұлы көшін бастаған даралығымен де өлшенеді. Оның сөздері ұранға айналып, өзі халық поэзиясының атасы аталды. Ол жыраулардың байтақ эпикалық дәстүрін, қазақ сөз өнеріндегі ғажайып импровизациялық үрдісті бүтіндей жаңа арнаға бұрып, оған жаңа мазмұн дарытты. Жамбыл – ізгілік жолындағы азатшыл азаматты нәсіліне, ұлтына бөлмеген шын мәніндегі интернационалист ақын. «Жамбыл жырлары теңіз түбінде шашылып жатқан маржан секілді. Оны жинап алып халқының қолына беру – біздің әрқайсымыздың азаматтық борышымыз» - деген еді Сәкен Сейфуллин. Жамбыл - жырдың толассыз бұлағы, өшпес өнегесі, тозбайтын асылы. Ол жасампаз ұрпақпен сырласындай, қимасындай мәңгі бірге жасай береді.

Жамбылдың қанатты шабытпен дүниеге келген шығармалары әлемнің ондаған тіліне аударылып дүние жүзіне тарады. Жамбыл көзінің тірісінде ақ КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты атағын алып, өзінің де, халқының да даңқын дүйім дүниеге паш етті. Жамбыл бейнесі қазақ өнерінің барлық түрінде, барша жанрында шабытпен бедерленіп, ұлттың рухы биік ұлы тұлғасы екенін әйгіледі.

1-Тапсырма

Өлең жолдарындағы автор бейнесіне сипаттама беріңіз. Мысалдармен ойыңызды дәлелдеңіз. Кейіпкер бейнесін гуманистік тұрғыдан талдаңыз.

Қақаған қар аралас соғып боран,
Ел үрей, көк найзалы жау торыған.
Байғара, Жамбыл, Ханда мен туыппын,
Жамбыл деп қойылыпты атым сонан.
Ел үркіп жүрген кезде күні-түні,
Сары аяз көш-жөнекей боран күні
Қар қауып, мұзға түскен Жамбыл екем,
Жұтынып суық ауа, шыққан үні.
Мен емес, суық дәмді ел де алыпты,
Тарылтқан қысаң заман кең жарықты.
Қара күн хан билеген, қаңды жорық
Дегендей ел аузында сөз қалыпты.
Көз аштым, сорғалаған қанды көрдім,
Қамыққан, қанды жасты жанды көрдім.
Ел көрдім - еңіреп босқан аңды көрдім,
Қойнында Алатаудың зарды көрдім.
Бой бермес ел өмірі асау шері,
Тұрса да құрсауланып тоқсан жері.
Бірде от, бірде суды көктей кешіп,
Талпынып, тілегіне басты ілгері.
Өмірмен араласқан өсті Жамбыл,
Ел басқан отты, суды кешті Жамбыл.
Құлыннан құнанда өрлеп, дөненде өрлеп,
Шыққандай бола қалды бесті Жамбыл.
Он жаста ойнап жүрдім бала болып,
Өлеңге бөлдім көңіл алаң болып.
Райыттап тана мініп, қозы бақтым, 
Еңбекті иемденгенде шама келіп.
Қойшымен кеңес құрдым қыр басында,
Өлеңмен ермек болдым жолдасыма.
Сол еңбек-қалытқыдай кетті алып,
Байлардың жақындатпай мырзасына.
Өлеңді өркендеттім, өршіп өстім,
Көргенде жақсы жырды құстай ұштым.
«Жас ақын», «Жап-жақсы ақын», «Жамбыл ақын»
Дегенде, дара болып көзге түстім.
Он бесте-ақ домбыраны алдым қолға,
Тең басқан төрт аяғын болдым жорга.
Он алты желі ұзатты, өрістетті,
Түскендей бұлтартпайтын даңғыл жолға.
Топ десе, он жетімде тартынбадым,
Семсердей майдандағы жарқылдадым.
Ақынды ауылға ермек басып озып,
Жұлдыздай көзге түсіп, жалтылдадым.
Еріксіз он сегіз жас мінгізді атқа,
Бір Жамбыл бөлінгендей екі жаққа. 
Бір жағы - қайнап өскен қалың елім,
Бір жағы - атқа мінген бай мен датқа.
Жауларды ел қарғаған жамандадым,
Манапқа жақсы сөзді таба алмадым.
Аз сөзім бай, манапқа арналғанда,
Жалтақтап, ел не дер деп, алаңдадым.
Келгенде жеме-жемге, елде қалдым,
Шалшыққа шатылмадым, көлде қалдым.
Шалқардың шалқып жүзген мен аққуы,
Келмеді сасық, шалшық жерде қалғым.

Дескриптор Білім алушы

- кейіпкер бейнесін гуманистік тұрғыдан талдайды;

- мысалдар арқылы өз ойын дәлелдейді;

- көңілге түйгенін жазып, ойын қорытындылайды.

2- Тапсырма

Жамбыл мен Сүйінбай образдарын айтыс эпизодтарынан дәлелдер келтіре отырып, салыстырыңыз. «Салыстырмалы картаны» толтырыңыз.

Жамбыл

Сөйлесем өлеңімді түптен бермен,

Құйылар сөз нөсері көктен, жерден.

Мылтықта түтеп тұрған мен бір оттық.

Асықсақ ажалыңа, келші бермен.

Шүу десе, жүйрік озар мынау жолдан,

Демей көр, ескі аруақ алып қолдан.

Қарасай дем бере гөр, менің бабам,

Сөйлейін будақтатып оң мен солдан.

Құлмамбет, сен жақсы да, мен жаман ба?

Ақында сен жүйрік те, мен шабан ба?

Қарасайлап қосылсам бір бүйірден,

Ақырында кетерсің бас аманға!

Ұша алмай қара бүркіт қалықтамай,

Құлмамбет, сөз сөйлейсің анықтамай

Айтатұғын кісінің өзіне айтқын

Делбе сүзек кісідей шалықтамай!

Ерлігім ерлігіңе дөп келеді,

Байлығыңа байлығым еп келеді.

Кісіні дым білмейтін тапқандай-ақ,

Есіріп көрген жерден ентеледің.

Сүйінбай

Жүйіріктер қосылмаған қою шаңға,

Қосылар Ассалаумағалайкүм, сәлем бердік,

Мүбәрәк жүздеріңді жаңа көрдік.

Атақты ас-жиынды құттықтауға,

Бауырлас, қырғыз елі, саған келдік.

Қыран бүркіт қашқан аңға.

Хане Жатай, Қара Бәйтік, Әтекеңе,

Келіп ем амандаса Орман ханға.

Арғы атаң ер Әтіке, батыр Жантай,

Басыңа кидің бөрік қызыл алтай.

Қанаттас қырғыз елін көрмек үшін,

Боларын осы астың күттік алты ай.

Бас қосқан екі халық ұлы жиын,

Келген соң сөйлеу керек сөзден қайтпай.

Дескриптор Білім алушы

- Жамбыл мен Сүйінбай бейнесін салыстырады;

- дәлел келтіреді;

- шығарма эпизодтарына талдау жасайды.

Оқушылардың жауаптары бір-біріне тыңдатылады.

https://massaget.kz/arnayyi_jobalar/22-nauriz/8809/

https://massaget.kz/arnayyi_jobalar/22-nauriz/8810

Кері байланыс

Тапсырманы орындау қаншалықты қиын болды?

Келешекте неге назар аударар едіңіз?

Соңы

Үйге тапсырма: Ж.Жабаев туралы деректер жинау