Оқу мақсаты

5.1.1.1Ғылымныңқызметтерінадаміс-әрекетініңтүріретіндеанықтау

1. Зерттеужоспарынқұрастыру

2. Зерттеу жүргізу кезіндегі қауіпсіздік техникасыныңережелерін тұжырымдау

Бағалаукритерийі

Білімалушы

• Ғылымдазерттеужәне оның қызметтерінсипаттайды

• Зерттеужұмыстарынжоспарлайды

• Зерттеу жұмыстарын жүргізу барысында қауіпсіздіктехникасының ережелерінатайды

Ойлау дағдыларыныңдеңгейі

Білу және түсінуҚолдану

Орындаууақыты

20минут

Тапсырма

1. a) Ғылымда бірінші кезекте не өткізіледі?А)жоспарлау

   2. зерттеу

   3. нәтиже

   4. талдау

b)Ғылымның функцияларынатапкөрсетіңіз.

2. Ғалымдарзерттеужұмыстарын жүргізуүшін ғылыми әдістердіқолданады.

   1. Зерттеу жұмысының жүргізілу тәртібін көрсетіңіз.Гипотеза–мақсат–қорытынды–эксперимент–нәтиже

1 2 3 4 5

2. Зерттеудеболжамдеген не?

3. Деректердіжинауүшін қолданылатын ғылымиәдістіжазыңыз.

4. Зерттеужұмыстарын жүргізутуралыдеректерқайуақыттажазылады?

2. Сізді зертханада қандай да бір зерттеу жұмыстарын орындауды сұрады.Зертхананыңқабырғасындасуреттекөрсетілгенескертубелгісіілулі тұр.

1. Ескертубелгісінің атауын жазыңыз.

2. Өзіңіздіқорғауүшінқолданылатын қадамдардыжазыңыз.

Бағалаукритерийі

Тапсырма

№

Дескриптор

Балл

Білімалушы

Ғылымдазерттеужәне

оның қызметтерінсипаттайды

1

зерттеудеалғашқықадамдыкөрсетеді;

1

ғылымныңқызметтерінатайды;

1

Зерттеужұмыстарын

жоспарлайды

2

зерттеужұмыстарынжүргізу

барысындағы іс - әрекеттің кезектілігінанықтайды;

1

зерттеужұмыстарының болжамкезеңі

ненібілдіретінінанықтайды;

1

деректердіжинауүшінқолданылатын

ғылымиәдістіанықтайды;

1

зерттеужұмыстарынжүргізутуралы

деректердіжинаукезеңін анықтайды;

1

Зерттеужұмыстарын

жүргізу барысындақауіпсіздіктехникасыныңережелерінатайды

3

ескертубелгісінанықтайды;

1

зерттеужұмыстарынжүргізубарысында

жарақаттарды алу жағдайларынболдырмау үшін қажетті шаранытұжырымдайды.

1

Барлығы

8

Бағалаукритерийі

Оқужетістіктерініңдеңгейі

Төмен

Орташа

Жоғары

Ғылымдазерттеужәнеоныңқызметтерін сипаттайды

Ғылымда зерттеу және оныңқызметтерін сипаттаудақиналады.

Ғылымның қызметтерінкөрсетуде / ғылымның алғашқықадамын атауда қателіктержібереді.

Ғылымдазерттеужәнеоныңқызметтерін сипаттайды

Зерттеу жұмыстарынжоспарлайды

Зерттеу жұмыстарынжоспарлаудақиналады.

Зерттеу жұмыстарыныңбарысындағы іс - әрекеттіңкезектілігін / болжам кезеңі ненібілдіретінін / деректерді жинауүшін қолданылатын ғылымиәдісті / зерттеу жұмыстарынжүргізу туралы деректерді жинаукезеңін көрсетуде қателіктержібереді.

Зерттеу жұмыстарын дұрысжоспарлайды.

Зерттеу жұмыстарын жүргізубарысында қауіпсіздіктехникасының ережелерінатайды

Зерттеу жұмыстарын жүргізубарысындағы техникақауіпсіздік ережелерінанықтаудақиналады.

Ескерту белгісін/ техникақауіпсіздігі бойынша ереженісипаттаудақателіктержібереді.

Зерттеу жұмыстарын жүргізубарысында техника қауіпсіздікережелеріндұрысанықтайды.

Бағалаукритерийі

Тапсырма

№

Дескриптор

Балл

Білімалушы

Тірі ағзаларға өмірсүруге қажетті

жағдайлардыатайды

1

өмірсүруүшін қажеттіжағдайлардыңтізімін көрсетеді;

1

Жердің ішкіқұрылысы менқұрамынанықтайды

2

Жердіңішкіөзегінатайды;

1

Жердіңортаңғықалыңқабатынатайды;

1

Жердіңбеткіжұқақабатын атайды;

1

Жердің сыртқықабығының құрамынжәне олардықұрайтын бөліктерінатаптұжырымдайды

3

Жердің суқабатын анықтайды;

1

Жердіңтіршілікқабатын анықтайды;

1

Жердіңсыртқыатмосферақабығын

сипаттайды;

1

Жердің суқабатын сипаттайды;

1

Жердіңсыртқылитосферақабығы

бөлімдерінатапкөрсетеді;

1

Жердіңтіршілікқабатыбөлімдерін

атапкөрсетеді.

1

Барлығы

10

Бағалаукритерийі

Оқужетістіктерініңдеңгейі

Төмен

Орташа

Жоғары

Тірі ағзаларға өмір сүругеқажеттіжағдайлардыатайды.

Тірі ағзаларға өмір сүругеқажеттіжағдайлардыатаудақиналады.

Тірі ағзаларға өмір сүругеқажеттіжағдайлардыатаудақателіктержібереді.

Тірі ағзаларға өмір сүругеқажетті жағдайларды дұрысатайды.

Жердіңішкіқұрылысыменқұрамын анықтайды.

Жердің ішкі қабықтарынанықтаудақиналады.

Жердің ішкі өзегін/ ортаңғықалың / беткі жұқа қабатынатаудақателіктержібереді.

Жердің ішкі қабықтарың дұрысанықтайды.

Жердің сыртқы қабығыныңқұрамын және олардықұрайтын бөліктерін атапсипаттайды.

Жердің сыртқы қабықтарын,оларды құрайтын бөліктерінанықтағандажәнесипаттаудақиналады.

Жердің су / тіршілік қабатынанықтауда/сыртқыатмосфера

/ су қабатын сипаттауда /литосфера / тіршілік қабатыбөлімдерін атап көрсетудеқателіктержібереді.

Жердің сыртқы қабықтарын,оларды құрайтын бөліктеріндұрыс анықтайды және дұрыссипаттайды.

Оқу мақсаты

5.3.1.4 Физикалық және химиялық құбылыстардыажырату

5.3.2.5 Заттарды ерігіштігі бойынша, металдар жәнебейметалдарғажіктеу

Бағалаукритерийі

Білімалушы

• Физикалық және химиялық құбылыстардысалыстырады

• Металдарменбейметалдардыажыратады

Ойлау дағдыларыныңдеңгейі

Қолдану

Орындаууақыты

20минут

Бағалаукритерийі

Тапсырма

№

Дескриптор

Балл

Білімалушы

Физикалық жәнехимиялыққұбылыстардысалыстырады

1

физикалыққұбылыстыкөрсетеді;

1

2

химиялыққұбылыстыкөрсетеді;

1

3

химиялыққұбылыстыңбелгісін

анықтайды;

1

Металдар менбейметалдардыажыратады

4 а

ерігіштікұғымынтұжырымдайды;

1

судаеритінзаттардыанықтайды;

1

судаерімейтін заттардыанықтайды;

1

4 b

металдардыанықтайды;

1

бейметалдардыанықтайды;

1

4 c

мырыш пен оның қасиеттерінсәйкестендіреді;

1

күкіртпен оның қасиеттерін

сәйкестендіреді.

1

Барлығы

10

Бағалаукритерийі

Оқужетістіктерініңдеңгейі

Төмен

Орташа

Төмен

Физикалық және химиялыққұбылыстардысалыстырады

Физикалық құбылысты,химиялық процесті, химиялыққұбылыстың сипаттамасынанықтаудақиналады.

Физикалық құбылысты /химиялық процесті /химиялық құбылыстыңсипаттамасын анықтаудақателік жібереді.

Физикалық құбылысты,химиялық процесті, химиялыққұбылыстың сипаттамасындұрысанықтайды.

Металдар мен бейметалдардыажыратады

Металдар мен бейметалдардыерігіштігібойыншаажыратудақиналады.

Заттардың ерігіштік қасиетінеанықтамаберуде/Суда еритін

/ерімейтінзаттардыажыратуда / металдарды /бейметалдарды анықтағанда/күкіртпен оның қасиеттерін

/мырышпеноныңқасиеттерінсәйкестендірудеқателік жібереді.

Металдар мен бейметалдардыерігіштігібойыншаажыратады.

Оқу мақсаты

5.4.1.1 Өлі табиғатта болатын үдерістерді атау (табиғаттазаттардың айналымы, тау түзілу, үгілу, климаттықүдерістер)

5.4.2.1Тіріағзалардың ортаққасиеттерін сипаттау

5.4.2.4 Уақытшамикропрепарат дайындау

5.4.2.7Фотосинтездіңжүруіүшінқажеттіжағдайларынзерттеу

Бағалаукритерийі

Білімалушы

• Өлітабиғаттағыүдерістердіанықтайды

• Тіріағзаларғаортақ қасиеттердіанықтайды

• Уақытшамикропрепараттардыдайындаубарысынсипаттайды

• Фотосинтезүдерісінеқажеттіжағдайлардыанықтайды

Ойлау дағдыларыныңдеңгейі

Қолдану

Жоғарыдеңгейдағдылары

Орындаууақыты

20минут

Тапсырма

1. .Төменгісуреттетаутүзілуінің сызбанұсқасыкөрсетілген.Таутүзілуүрдісін сипаттаңыз.

2. .Сәйкестіктіанықтаңыз:

Тіріағзаның қасиеті Сипаттама

1. Тітіркену А)Өсімдіктермен жануарларқоршағанорта жағдайына

бейімделе алғанда ғана түрлерін сақтап қалады, сондықтанолартүрлі өзгерістергеұшырайды

2. Көбею В) Тұқымның өнуі, жапырақтардың біртіндеп жазылуы,бүршіктердің, гүлдердің біртіндеп ашылуы, жарыққа қарайбағытталуы (күнбағыс, бөлме өсімдігінің жарық көп түсетінжағыныңерекшеөсуі,т.б.)мұртшаларыарқылықасындағысыекіншібір өсімдіккешырмалуы

3. Зат алмасу С)Жоғарысатыдағыағзалардыбылай қойғандакөзге

көрінбейтін микроағзаларұрпақ қалдыруүшін екігебөліну

арқылы өте қарқынды көбейеді. Өсімдіктерде көбеюдің үштүрліжолыбар:жынысты,жыныссыз,өспемүшелеріарқылы

көбею.

4)Қозғалыс

D) Ағзаның айналадағы ортамен қарым-қатынас жасауы,оныңнәтижесінде,біріншіденағзаөзтіршілігінеқажетті

заттаралады

5)Бейімделу

Е)Қоршағанортаныңфизикалықнемесехимиялық

өзгерістеріне,яғнитітіркендіргіштергеәсеретуі

Жағдай

Фотосинтездегірөлі

Жарық

Хлорофилл

Көмірқышқылгазы

Температура

Бағалаукритерийі

Тапсырма

№

Дескриптор

Балл

Білімалушы

Өлітабиғаттағы

үдерістердіанықтайды

1

таутүзілусебептерінатайды;

1

таутүзілуүрдісінсипаттайды;

1

Тіріағзаларғаортақ

қасиеттердіанықтайды

2

тітіркенудісипаттамасымен

сәйкестендіреді;

1

көбеюдісипаттамасымен

сәйкестендіреді;

1

заталмасудысипаттамасымен

сәйкестендіреді;

1

қозғалыстысипаттамасымен

сәйкестендіреді;

1

бейімделудісипаттамасымен

сәйкестендіреді;

1

Уақытша

микропрепараттардыдайындау барысынсипаттайды

3

уақытшамикропрепаратындайындау

«a»кезеңін сипаттайды;

1

уақытшамикропрепаратын дайындау

«b»кезеңінсипаттайды;

1

уақытшамикропрепаратын дайындау

«c»кезеңін сипаттайды;

1

уақытшамикропрепаратын дайындау

«d»кезеңінсипаттайды;

1

Фотосинтез үдерісіне

қажетті жағдайлардыанықтайды

4

жарықтынфотосинтездегіқызметін

сипаттайды;

1

хлорофилдінфотосинтездегіқызметін

сипаттайды;

1

көмірқышқылгаздыңфотосинтездегі

қызметінсипаттайды;

1

температураныңфотосинтездегі

қызметінсипаттайды.

1

Барлығы

15

Бағалаукритерийі

Оқужетістіктерініңдеңгейі

Төмен

Орташа

Жоғары

Өлі табиғаттағы үдерістердіанықтайды

Табиғатта тау түзілу үрдісінсипаттауда, түзілу себептерінатаудақиналады.

Табиғатта тау түзілу үрдісінсипаттауда/ түзілу себептерінатаудақателік жібереді.

Табиғатта тау түзілу үрдісінсипаттайды, түзілу себептеріндұрысатайды.

Тірі ағзаларға ортаққасиеттердіанықтайды

Тірі ағзалардың қасиеттеріменсиппатамаларынсәйкестірудеқиналады.

Тіріағзалардыңтітіркену/көбею/зат алмасу/ қозғалу/бейімделуқасиеттері менсипаттамаларынсәйкестірудеқателік жібереді.

Тіріағзалардыңқасиеттеріменсиппатамаларын дұрыссәйкестендіреді.

Уақытшамикропрепараттардыдайындау барысынсипаттайды

Уақытшапрепараттардыңдайындау алгоритмінанықтаудақиналады.

Уақытшапрепараттардыдайындаудың 1-ші/ 2-ші /3-ші /4-ші жолын анықтауда қателікжібереді.

Уақытшапрепараттардыңдайындау алгоритмін дұрысанықтайды.

Фотосинтезүдерісінеқажеттіжағдайлардыанықтайды

Фотосинтезге қажеттіжағдайларды сипаттаудақиналады.

Фотосинтезге жарықтың /хлорофилдің / көмірқышқылгаздың /температураның әсерінсипаттаудақателік жібереді.

Фотосинтезге қажеттіжағдайларды дұрыссипаттайды.

Бағалаукритерийі

Тапсырма

№

Дескриптор

Балл

Білімалушы

Қанқа түрлерінажыратады

1

«A»жануардыңқаңқатүрінанықтайды;

1

«B»жануардың қаңқатүрін анықтайды;

1

«C»жануардыңқаңқатүрін анықтайды;

1

Энергия түрлерінерекшеліктерінеқарай салыстырады

2

«А»энергия түрінанықтайды;

1

«В»энергиятүрін анықтайды;

1

«А»энергиятүрінін ерекшелігін жазады;

1

«В»энергиятүрінін ерекшелігін жазады;

1

Тіріжәнеөлітабиғаттағықозғалысүрдісін сипаттайды

3

жануарлардыңжербетіндегіқозғалыс

түрлерінатайды;

1

жануарлардыңсудағықозғалыстүрлерін

атайды;

1

жануарлардыңауадағықозғалыстүрлерін

атайды;

1

автокөлікқозғалысыныңмағынасын

түсіндіреді;

1

қозғалыстыңжануарларғамаңыздылығын

түсіндіреді.

1

Барлығы

12

Бағалаукритерийі

Оқужетістіктерініңдеңгейі

Төмен

Орташа

Жоғары

Қанқатүрлерін ажыратады

Әр түрлі жануарлардың қаңқатүрлерінің ерекшеліктерінанықтаудақиналады.

Жұмсақденеліжануарлардың

/сыртқы / ішкі қаңқа түрлерінанықтаудақателік жібереді.

Әр түрлі жануарлардың қаңқатүрлерінің ерекшеліктеріндұрысанықтайды.

Энергия түрлерінерекшеліктеріне қарайсалыстырады

Энергиятүрін

анықтағанда, ерекшеліктерінжазудақиналады.

механикалық / жылу энергия түрінанықтағанда/ ерекшелігін жазудақателік жібереді.

Энергиятүріндұрысанықтайды, ерекшеліктеріндұрысжазады.

Тіріжәнеөлітабиғаттағықозғалыс үрдісінсипаттайды

Тірі және өлі табиғаттағықозғалыстыңмаңыздылығынсипаттаудақиналады.

Жер бетіндегі / судағы / ауадағықозғалыс түрлерін жазуда / автокөлікқозғалысының мағынасынтүсіндіргенде / қозғалыстыңжануарларға маңыздылығынтүсіндірудеқателік жібереді.

Тірі және өлітабиғаттағықозғалыстыңмаңыздылығындұрыссипаттайды.

Оқу мақсаты

5.6.1.4Табиғи жәнежасандыэкожүйелердісалыстыру

5.6.1.1Экожүйеніңқұрамдасбөліктерін анықтау

5.6.2.1Ағзалардытірітабиғатдүниелерінежіктеу

Бағалаукритерийі

Білімалушы

• Экожүйетүрлерін анықтайды

• Экожүйеніңкомпоненттерінатайды

• Ағзаларды тірі табиғат дүниесі бойыншатоптастырады

Ойлау дағдыларыныңдеңгейі

Білу және түсінуҚолдану

Орындаууақыты

20минут

Тапсырма

1. а)Жасандыэкожүйені көрсетініз.

   1. бақша

   2. көл

   3. орман

   4. шалғын

b) Табиғи және жасанды экожүйелерді салыстырыңыз.Ерекшеліктері:

Табиғи Жасанды Ортаққасиеттері

2.(а)Экожүйеұғымына анықтамаберіңіз.

(b)Берілгенағзаларды түзушілер,тұтынушыларжәнеыдыратушыларғабөліпкөрсетініз.

Түзуші

Тұтынушы

Ыдыртушы

Бағалаукритерийі

Тапсырма

№

Дескриптор

Балл

Білімалушы

Экожүйе түрлерінанықтайды

1 а

Жасандыэкожүйенікөрсетеді;

1

1 b

жасандыжәнетабиғи экожүйелердің

ұқсастығынкөрсетеді;

1

жасандыэкожүйенің ерекшелігін

көрсетеді;

1

табиғиэкожүйеніңерекшелігінкөрсетеді;

1

Экожүйеніңкомпоненттерінатайды

2 а

экожүйеұғымынаанықтамабереді;

1

2 b

түзушілердіанықтайды;

1

тұтынушылардыанықтайды;

1

ыдыратушылардыанықтайды;

1

Ағзаларды тірітабиғат дүниесібойыншатоптастырады

3 а

өсімдіктіанықтайды;

1

жануардыанықтайды;

1

бактерияныанықтайды;

1

саңырауқұлақтыанықтайды;

1

протоктисттіанықтайды;

1

3 b

«С»ағзаның айрықшабелгілерін атайды;

1

Барлығы

14

Бағалаукритерийі

Оқужетістіктерініңдеңгейі

Төмен

Орташа

Төмен

Экожүйе түрлерінанықтайды

Экожүйетүрінанықтағанда,жасанды және табиғиэкожүйелерді салыстырудақиналады.

Экожүйетүрінанықтағанда/жасанды және табиғиэкожүйелердің ұқсастығын /айырмашылығын көрсетудеқателіктержібереді.

Экожүйе түрін дұрысанықтайды, жасанды жәнетабиғиэкожүйелердідұрыссалыстырады.

Экожүйеніңкомпоненттерінатайды

Экожүйе ұғымына анықтамабергенде, компоненттерінанықтаудақиналады.

Экожүйе ұғымына анықтамабергенде /түзушілерді/тұтынушыларды/ыдыратушылардыанықтаудақателіктержібереді.

Экожүйе ұғымына дұрысанықтама береді жәнекомпоненттерін дұрысанықтайды.

Ағзаларды тірітабиғат дүниелерібойыншабөледі

Ағзаларды тірі табиғатдүниелері бойынша бөлгендежәне оларды сипаттаудақиналады.

Ағзалардыөсімдіктер/жануарлар/бактериялар/ саңырауқұлақтар/протоктистер дүниелері бойыншабөлгенде/ саңырауқұлақтыңбелгілерін атапкөрсетудеқателіктержібереді.

Ағзаларды тірі табиғатдүниелері бойынша дұрысбөледі, белгілерін дұрысанықтайды.

Оқу мақсаты

5.7.1.1 Әлемді өзгерткен ғылыми жаңалықтарға мысалкелтіру

5.7.2.1Болашақ ғылыми зерттеулер үшінзерттеуидеяларын ұсыну

Бағалаукритерийі

Білімалушы

• Ғылымижаңалықтардыталдайды

• Ғылымдағыболашақзерттеулерүшінидеяларұсынады

Ойлау дағдыларыныңдеңгейі

Жоғарыдеңгейдағдылары

Орындаууақыты

15минут

Тапсырма

1. Суреттеәлемдіөзгерткен әртүрлісаладағыжаңалықтаркөрсетілген.

A B

1. Осыжаңалықтынемесеөнертабыстыатаңыз.

A ,B .

2. Ажаналық әлемдіөзгертугеқалайәсереткенінсипаттаңыз.

2. Қазіргікезеңдеғылыми-техникалықілгерілікдамыпкележатқанбағыттар:

• Жылдамдықтыңөсуі.

• Табиғаттажоқматериалдардықұру.

• Әртүрліқұрылғылардыңөлшемдерінкішірейту.

1. Сіздің ойыңызша берілген бағытқа сәйкес келетін ғылыми жаңалықтың кемдегендеекі мысалынкелтіріңіз.

1 –

2 -

2. Осыбағыттардың біреуінеқандайзерттеусұрағыұсынаредіңіз?

Бағалаукритерийі

Тапсырма

№

Дескриптор

Балл

Білімалушы

Ғылыми

жаңалықтардыталдайды

1

берілген«A»өнертабыстыанықтайды;

1

берілген«B»өнертабыстыанықтайды;

1

«А»өнертабыстысипаттайды;

1

Ғылымдағыболашақ

зерттеулер үшінидеяларұсынады

2

ғылымижаңалықтарғабірмысалкелтіреді;

1

ғылымижаңалықтарғаекіншімысал

келтіреді;

1

ғылымдағыболашақзерттеулерүшін

пікірлерін білдіреді.

1

Барлығы

6

Бағалаукритерийі

Оқужетістіктерініңдеңгейі

Төмен

Орта

Жоғары

Ғылымижаңалықтардыталдайды

Әлемді өзгерткен ғылымижаңалықтарды анықтағандажәнесипаттаудақиналады.

технологиялық өнертабыстыанықтауда/ғылымиөнертабыстыанықтауда / технологиялықөнертабысты сипаттауда қателікжібереді.

Әлемдіөзгерткенғылымижаңалықтарды дұрыс анықтайды жәнесипаттайды.

Ғылымдағы болашақзерттеулерүшінидеяларұсынады

Ғылымижаналақтарғамысалкелтіргенде, ғылымдағыболашақ зерттеулер туралыидеяұсынуғақиналады.

Ғылыми жаңалықтарға бір мысал /екіншімысалкелтіруде/зерттеулертуралы идея ұсынуда қателіктержібереді.

Ғылымижаналақтарғадұрысмысалкелтіреді, ғылымдағы болашақзерттеулертуралыидеяұсынады.