Жаратылыстану 6-сынып ( Алматы. «Мектеп» баспасы, 2018ж Авторлары: Е.А. Очкур, Т.Г.Белоусова, Н.А.Паимцева, В.М.Ударцева)

Қозғалыс

6.5.2.2 қатты денелер, сұйықтар мен газдардың қысымдарын айыра білу.

6.5.2.3 адам қаңқасының құрылысын сипаттау

6.5.2.4 бұлшық еттің құрылысын сипаттау

1.Тапсырма. «Кері жауабын тап»

Заттардың агрегаттық күйі

2.

3.

1.

2.Тапсырма. «Ойлан тап»

1.Газ молекуласы-ның ерекшелігі

3.Қатты денелердің молекуласының ерекшелігі

2.Сұйықтықтардың молекуласының ерекшелігі

3. Тапсырма. «Ой қозғау»

Қысым дегеніміз?

4. А.Тапсырма . «Миға шабуыл»

Қатты дененің қысымы туралы сипатта? Неге шаңғышы қарға батып кетпейді?

4.В Тапсырма. «Кім тапқыр»

Газда қысым бола ма?

5.Тапсырма. «Тұжырымда»

Паскаль заңы -

6.Тапсырма. «Жікте »

1.Адам қаңқасы

7.Тапсырма. Топтастыру

Бас қаңқасы

8.Тапсырма.Сұраққа жауап

1. Омыртқа жотасы, қабырғалар, төс сүйектері қай қаңқа бөлігіне кіреді?

2.Қолдың еркін қозғалмалы қаңқасына:

3.Аяқтың еркін қозғалатын сүйектеріне:

9.Тапсырма. Сөйлемдерді толықтыр

Арқа омыртқалары, қабырғалар мен төс кеуде қуысын құрайды. Адамда 12 жұп жалпақ доға тәрізді иілген қабырғалар болады. Қабырғалар артқы жағынан арқа омыртқаларымен буын арқылы қозғалмалы, ал алдыңғы жағы төс пен шеміршек арқылы шала қозғалмалы байланысады.

10.Тапсырма. Сандар сөйлейді

33-34-

12 омыртқа-

7 омыртқа-

4-5 омыртқа-

1

Бұлшықеттің құрылысы ата:

12.Тапсырма . Трек сөз

Бұлшықет-

13.Тапсырма. Кестені толтыр

14.Тапсырма Жеңіл сұрақтар

1.Бицепс-

2.Трицепс-

3.Санның 4 басты бұлшықетінің атқаратын қызметтері-

Дұрыс жауаптар

1.Тапсырма. «Кері жауабын тап»

Заттардың агрегаттық күйі

2.

3.

1.

1.Су-сұйық

2.Мұз-қатты

3. Бу-газ

2.Тапсырма. «Ойлан тап»

1.Газдар молекулар арасындағы арақашықтық молекулалар бір-біріне өте әлсіз тартылады, сондықтан газдар пішіні мен көлімін сақтамайды

2.Сұйықтықтарда молекулалар үлкен қашықтыққа таралмайды және кәдімгі жағдайда сұйықтық өзінің көлемін азайтады, пішінін сақтай алмайды.

3. Қатты денелердің молекулалары өзара байланысқан және бір-бірінің айналасында қозғалады.

3. Тапсырма. «Ой қозғау»

Қысым дегеніміз- дененің бетіне түсетін күш. Қысым бір дененің екінші дене бетіне салмақ түсіргенде пайда болатын күштің қуатын сипаттайтын физикалық шама.

4.А Тапсырма . «Миға шабуыл»

Қатты дененің қысымы туралы сипатта? Неге шаңғышы қарға батып кетпейді?

Себебі, шаңғышының салмағы, шаңғы түскен жердегі қардың ауданына бірдей мөлшерде салмақ түсіп тұр. Шаңғының ауданы аяқкиімнен үлкен. Сол себептен де шаңғы қарға батпайды. Егерде жаяу жүрсе, онда қарға батып кетуі әбден мүмкін.

4.В Тапсырма. «Кім тапқыр»

Газда қысым бола ма?

Газдың молекуласы тартылыс күшіне бағынып, Жерге қарай тартылады, сондықтан газда да қысым болады. Ыдыстың қабырғасына түсетін газдың қысымы, газ молекулалары соққысының әсерінен пайда болады. Ауданын өзгерту арқылы қысымның мөлшерін де өзгертуге болады. Жанасу ауданы кішірейген сайын, қысымның мөлшері жоғарылай береді.

5.Тапсырма. «Тұжырымда»

Паскаль заңы – сұйықтықтар және газдар оларға түсірілетін қысымды барлық бағытта бірдей таратады. Бұл заңды ХVII ғасырда француз ғалымы Паскаль ашқандықтан заң ғалымның атымен аталады.

6.Тапсырма. «Жікте »

7

Бас қаңқасы

Бас сүйек ми сауыты, бет бөлігінен тұрады.Ми сауыты-маңдай,шүйде, жұп самай, төбе сүйектері. Бас сүйектің бет бөлігінің ірі сүйектерін қозғалмайтын үстіңгі және қозғалмалы астыңғы жақ сүйектері құрайды.

8.Тапсырма.Сұраққа жауап

1. Омыртқа жотасы, қабырғалар, төс сүйектері қай қаңқа бөлігіне кіреді- тұлға қаңқасы

2.Қолдың еркін қозғалмалы қаңқасына: 3 бөліктері тоқпан жілік, білек, қол басы сүйектері.

3.Аяқтың еркін қозғалатын сүйектеріне: ортан жілік, асықты жілік, шыбық сүйегі, 26 сүйектен тұратын толарсақ, табан, бақай сүйектері жатады.

9.Тапсырма. Сөйлемдерді толықтыр

Арқа омыртқалары, қабырғалар мен төс кеуде қуысын құрайды. Адамда 12 жұп жалпақ доға тәрізді иілген қабырғалар болады. Қабырғалар артқы жағынан арқа омыртқаларымен буын арқылы қозғалмалы, ал алдыңғы жағы төс пен шеміршек арқылы шала қозғалмалы байланысады.

10.Тапсырма. Сандар сөйлейді

33-34-омыртқадан тұрады.

12 омыртқа- арқа

7 омыртқа-мойын

4-5 омыртқа- құйымшақ

1

Бұлшықеттің құрылысы ата:

1.Бірыңғай салалы. 2.Көлденең жолақты қаңқа 3.Көлденең жолақты жүрек бұлшықеттері

12.Тапсырма . Трек сөз

Бұлшықет-біздің ағзамыздың енжар бөлігі - қаңқаны қимыл – қозғалысқа келтіруі.

13.Тапсырма. Кестені толтыр

14.Тапсырма Жеңіл сұрақтар

1.Бицепс-шынтақ буынында қолды бүгуге қатысады.

2.Трицепс- қолды жазуға қатысады.

3.Санның 4 басты бұлшықетінің атқаратын қызметтері- сан арқылы тігінші бұлшықеті өтеді. Ең ұзын бұлшықет.Санның 4 басты сан бұлшықеті-тізе буынын жазатын бұлшықеттер орналасады. Сонымен қатар санды, жамбас-санбуынын бүгуге қатысады.