Материалдар / 7-10 сыныптардың тарих пәнінен тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмалары

7-10 сыныптардың тарих пәнінен тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмалары

Материал туралы қысқаша түсінік

6-11 сыныптар аралығындағы тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмалары

Байбосынова Гульжан Тагабаевна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

16 Қырқүйек 2024

200

0 рет жүктелген

Қазақстан тарихы Тест 8 сынып

450 ₸

Бүгін алсаңыз
+23 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +23 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

8-сынып. Қазақстан тарихы. І-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

1.Қазақ халқының шаруашылығына жоңғар шапқыншылығының тигізген зардаптарын жазыңыз.

Мал шаруашылығына
Егін шаруашылығына
Сауда жолдарына
Қорытынды:

[ 4 ]

2.Жоңғар шапқыншылығы кезінде болған оқиғаларды жылдарымен сәйкестіріңіз.

Қарақұм жиыны.	А. 1718ж
Аңырақай шайқасы.	Б. 1726ж
«Ақтабан шұбырынды, алқакөл сұлама»	В. 1710ж
Ордабасы жиыны.	Г. 1728ж
Аягөз шайқасы.	Д. 1730ж
Бұланты шайқасы	Е. 1723ж

[ 6 ]

3.ХVIII ғасырдың ортасындағы саяси жағдайды талдаңыз. Әбілхайырдың Ресей бодандығын қабылдауының себептері:

А)

В)

Кіші жүздің Ресей бодандығын қабылдауының салдары:

Осы тарихи оқиғаға қатысты сіздің көзқарасыңыз қандай?

А)

В)

Осы тарихи оқиғаға қатысты сіздің көзқарасыңыз қандай?

[ 5 ]

4.Абылай ханның ішкі саясатының маңыздылығына талдау жасаңыз.

Маңыздылық критерийлері:

1.Таң қалдырған саясаты .........................................................................................................................................

2.Есте қаларлық саясаты ........................................................................................................................................

3.Ішкі саясатының бүгінгі күндегі маңызы ............................................................................................................

4.Өзгеріске әкелген саясаты ......................................................................................................................................

5.Ішкі саясатын айқындайтын маңызды ісі ............................................................................................................

[ 5 ]

5.ПТМС формуласы арқылы ХVIII ғасырда қазақ жеріне салынған әскери шептердің әрекетіне талдау жасаңыз.

Позиция «ХVIII ғасырда қазақ жеріне салынған әскери шептердің қазақ халқының дамуына кері әсерін тигізді ме? Иә/жоқ»

• Бірінші сөйлем «Менің ойымша, ... »

• Екінші сөйлем «Себебі, мен оны былай түсіндіремін … »

• Үшінші сөйлем «Оны мен мына 2 дәлел, 1 дәйек арқылы келтіре аламын …»

• Соңғы сөйлем «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім . [ 5 ]

Тапсырма №

Жауап

Балл

Қосымша ақпарат

Мал басы азайды;

тек жоңғар шапқыншылығы емес, 1723 ж жұт мал басының азаюына алып келді. Халықтың үдере көшуіне байланысты жайылым жерлерден айрылды.

Білім алушының басқа да сәйкес дұрыс жауаптары қабылданады

Егін шаруашылығы тоқтады. Егіс алқаптары, суару арықтары жарамсыз болды

Ішкі сауда да, сыртқы сауда да тоқтады. Бұл сауда жолдары саудагерлер үшін қауіпті аймаққа айналды.

Қорытынды:

Жоңғар шапқыншылығы Қазақ хандығының экономикалық дамуын тежеді, халықты кедейлікке әкелді, басқа елдермен қарым-қатынастар үзілді т.с.с


В	Д	Е	Б	А	Г

Білім алушының 1 дұрыс жауаптары да қабылданады

1- себеп: Ресей империясынан әскери қолдау табу

Білім алушының басқа да сәйкес дұрыс жауаптары қабылданады

2 - себеп: Ресеймен шекаралас болғандықтан, сауда байланыстарын дамыту арқылы экономикалық ахуалын жақсарту

1 - салдары: Кіші жүз жерлерінің тартып алына бастауы

2 - салдары: әскери бекіністердің салынуы

Тарихи оқиғаға көзқарасы: Ресей империясының отарлау үдерісінің бастамасы болды. Қазақ халқының кейінгі дамуына әсері зор болып, қоғамдық өмірдің барлық салаларында Ресей империясы өз ізін қалдырды

1.Абылай ханның қиын-қыстау кезеңде ақын-жырау, әншi-күйшiлер мен дiни қайраткерлерге, өнер мен мәдениетке қамқорлық жасауы

2.Ол бiр орталықтан басқарылатын мемлекет құрды. 1771 жылы ол Түркiстан қаласында қазақтың бүкiл үш жүзiнiң ханы болып жарияланды

3. Ол қазақтардың егiншiлiкпен, шөп шабумен және балық аулаумен айналысуына қолдау көрсеттi. Қазақ даласындағы керуен саудасын дамытуға күш салды

4.Сот билiгiн күшейте түстi. Өз қызметiнде белгiлi қазақ билерiнiң, сондай-ақ атақты қазақ батырларының беделiне арқа сүйедi

5.Абылайдың iшкi саяси қызметi бiр орталықтан басқарылатын, тәуелсiз мемлекет құруға бағытталды. Ол рубасылар мен сұлтандардың үстемдiгiне тыйым салды.

Менің ойымша:Иә

Өйткені мен былай түсіндіремін: Қазақстан Ресей үшін Азияға кіретін «кілт пен қақпа» ретінде көріп жаулап алу әрекетіне кірісті.

Бұған мынандай 2 дәйек келтіре аламын:

1) ХVIII ғасырдың басында Ресей Қазақ даласына әскери бекіністер салу арқылы отаршылдық әрекетіне көшті.

2) І Петр Орта Азия және Қазақстанмен экономикалық және саяси байланыс орнату үшін бірнеше экспедициялар ұйымдастырды.

Қорытынды: Ресейдің отарлық басқаруы күшейіп, шырайлы жайылым жерлерден айырылып, қазақ халқы жатақтарға айнала бастады.

Бір дұрыс жауапқа 1 балл және басқа да сәйкес дұрыс жауаптары қабылданады

Жалпы балл 25

8-сынып. «Қазақстан тарихы» пәнінен II тоқсанға арналған жиынтық бағалау тапсырмалары

Берілген кестедегі сурет тапсырмасынан салт-дәстүр мен әдет-ғұрып түрлерін анықтап, сипаттама беріңіз.

Тапсырма	Сипаттамасы

[6]

2. Әкімшілік буындарға жіктелген ережелердің жылын анықтаңыз.

№	Тапсырмалар	Жылдары
1	Орта жүз Сібір қазақтарының облысы сыртқы округке бөлінді. Болысты болыстық сұлтандар басқарды
2	Округті округтік приказ басқарады. Округтік приказдың басында аға сұлтан отырады. 2 жергілікті халық өкілі мен 2 ресейлік кеңесші енді. Аға сұлтандар 3 жылға сайланып қойылды.
3	Ауылды ауыл старшындары басқарды. Олар үш жыл сайын сайланып отырды.
4	Кіші жүз үш бөлікке бөлінді. Орынбор генерал-губернаторы әрбір бөлікті басқару үшін басқарушы сұлтан тағайындады.Ауылдарды ауыл старшындары басқарды
5	Басты билік, Орта билік , Шығыс билік.
6	1831 ж. Дистанциялық (бекінісаралық)басқару енгізілді. Дистанцияны тағайындалған бастық биледі. Ол билеуші сұлтанға бағынды. ХІХғортасында 54 дистанция ашылды.

[6]

3. 1822 ж реформаға қатысты (хан, аға сұлтан, болыс, старшын, округ) ұғымды табыңыз.

Жауап ______________________________________________________________

[1]

4. 1824 ж реформаға қатысты (дистанция, бөлік, эссен, старшын, ата-аймақ)ұғымды табыңыз.

Жауап_______________________________________________________________

[1]

.......................... сала

- Округтағы халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

- тергеуді және сот істерін әділ жүргізу;

- діни наным-сенімдерге байланысты проблемаларды шешу;

- көпестер керуенінің

жүріс-тұрысын бақылау және олардың қауіпсіздігін камтамасыз ету;

- Тұрмыстықжағдайлар мен шаруашылық жұмыстарын жақсарту;

- өз бетімен кетіп, озбырлық жасауға жол бермеу;

- қарақшылық тонауды, барымтаны және өкімет билігіне бағынбау әрекеттеріне тыйым салу;

- Халыққа білім беруге қамқорлық жасау;

- сондай - ақ жасақ

(алым–салық) жинау.

- Округтық приказ, сонымен қатар егін шаруашылығын дамытуға да қамқорлық жасауы тиіс болды.

5. Округтік приказдың қатаң белгіленген міндеттері мен саяси, экономикалық және әлеуметтік салаларын көрсетіңіз

[3]

6. Төмендегі дереккөздерге сүйеніп, Сырым Датұлы қызметіне баға беріңіз.

Қазақ батыры ретіндегі қызметі________________________________________[1]

Көтеріліс жетекшісі ретіндегі қызметі______________________________________ [1]

7. Патша үкіметінің отарлық саясатына қарсы Сырым Датұлы бастаған көтерілістің себептері мен тарихи маңызын жазыңыз.

Көтерілістің шығу себебі	Көтерілістің тарихи маңызы
1	1
2	2
3	3

[6]

Балл қою кестесі

№

Жауап

Балл

Қосымша ақпарат

Тұсау кесер

сәби қаз тұрғаннан кейін тез жүріп кетсін депжасалатын ғұрып

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Қыз ұзату

өз жұртының қызды ұзату салт-дәстүрі

Бесік той

нәрестені алғаш бесікке бөленуі

Ас беру

ас беру - өлім-жітімге жасалатын кәде

Бата беру

бата беру- алыс жолға аттанған азаматына ақ жол тілеу немесе көпті көрген ақсақалдар мен кемеңгер аталардың тілегі

Құйрық бауыр асату

Құда болу - екі жақтың үлкендері ендігі жерде туыс болғандығын бекіту дәстүрі

Орта жүз Сібір қазақтарының облысы сыртқы округке бөлінді. Болысты болыстық сұлтандар басқарды	1822 жыл
Округті округтік приказ басқарады. Округтік приказдың басында аға сұлтан отырады. 2 жергілікті халық өкілі мен 2 ресейлік кеңесші енді. Аға сұлтандар 3 жылға сайланып қойылды.	1822 жыл
Ауылды ауыл старшындары басқарды. Олар үш жыл сайын сайланып отырды.	1822 жыл
Кіші жүз үш бөлікке бөлінді. Орынбор генерал-губернаторы әрбір бөлікті басқару үшін басқарушы сұлтан тағайындады.Ауылдарды ауыл старшындары басқарды	1824 жыл
Басты билік, Орта билік , Шығыс билік.	1824 жыл
1831 ж. Дистанциялық (бекінісаралық)басқару енгізілді. Дистанцияны тағайындалған бастық биледі. Ол билеуші сұлтанға бағынды. ХІХғортасында54 дистанция ашылды.	1824 жыл

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

аға сұлтан, болыс, старшын, округ

Бір дұрыс жауапқа 1балл

дистанция, бөлік, эссен, старшын

Саяси сала

Экономикалық сала

Әлеуметтік сала

- Округтағы халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

- тергеуді және сот істерін әділ жүргізу;

- діни наным-сенімдерге байланысты проблемаларды шешу;

- көпестер керуенінің

жүріс-тұрысын бақылау және олардың қауіпсіздігін камтамасыз ету;

- Тұрмыстық жағдайлар мен шаруашылық жұмыстарын жақсарту;

- өз бетімен кетіп, озбырлық жасауға жол бермеу;

- қарақшылық тонауды, барымтаны және өкімет билігіне бағынбау әрекеттеріне тыйым салу;

- Халыққа білім беруге қамқорлық жасау;

- сондай - ақ жасақ

(алым – салық) жинау.

- Округтық приказ, сонымен қатар егін шаруашылығын дамытуға да қамқорлық жасауы тиіс болды.

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Қазақ батыры ретінде -жігерлі, терең ойлы, қайратты, батыл, тапқыр, айлалы ерекше тұлға

Мазмұнына сай жауап басқа

Көтеріліс жетекшісі ретінде- шебер дипломат, әскери қолбасшы, әрі көрнекті ұйымдастырушы

Көтерілістің шығу себебі	Көтерілістің тарихи маңызы
1. Шекара шебінің ішкі жағына уақытша өткен қазақтарға қойылатын талаптар тым қатаңдай түсті	1. Патша үкіметіне қарсы ең алғашқы бас көтеруі
2. Орал казак әскерлері тарапынан бұрынғысынша дала төсіндегі «әскери іздестірулер тоқтатылмады»	2. Еділ мен Жайық аралығындағы мал жайылымдарын пайдалану жөнінде
3. Нұралфы ханның беделі төмендеді, ол патша үкіметінің қолындағы қуыршақ қолшоқпарға айналды.	3. Ел басқару ісіне бірқатар әкімшілік өзгерістер әкелді

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Жалпы балл

8-сынып.«Қазақстан тарихы» пәнінен ІІІ тоқсанға арналған
«Отарлау және ұлт-азаттық күрес» бөлімі жиынтық бағалау тапсырмалары

Төмендегі тапсырманы ия/жоқ кестесі арқылы анықтаңыз.

Ия	Тапсырма	Жоқ
	1856-1857 жылдары Ж.Нұрмұхамедұлы басқарған көтерілістің тірегі болған қала Жаңақорған
	Сыр бойы қазақтарының XIX ғасырдың 50 жылғы азаттық күресін басқарған Ж.Нұрмұхамедұлы
	ХІХ ғасырда Сыр өңіріндегі қазақтарға Ресей және Орта Азия хандықтары қысым көрсетті
	Қоқандықтар шекара бекітіп, әкімшілік құрып, 1817 жылдан бастап бекіністер орнатып, әркез жасақтар шығару арқылы халықтан алым-салық жинап тұрды
	1858 жылы Жанқожа бастаған көтеріліс жаншылды
	XIX ғасырдың ортасында Есет батыр бастаған көтеріліс нәтижесі Есет Орынборда патша билігін мойындады

[6]

2. Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау жасаңыз.

Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайы
Саяси жағдайындағы өзгерістер	Саяси жағдайындағы өзгерістердің шығу себебі мен салдары
Ресей империясы құрамына енді	Себеп	Салдар
	Қазақ хандығындағы ішкі саяси тұрақсыздық	Ресей отарына айналды
Қорытынды ой: Қазақ жері Ресей империясының отарына айналды. Қазақ жерінде алым салық көбейді. Халық жаншылды. Ұлт-азаттық көтерілістер орын алды.

[4]

3. Ресей империясының отаршылдық саясатына Ж.Нұрмаханбетұлы мен Ж.Тленішұлы, Е.Көтібарұлы бастаған күрестің себеп-салдары мен ұқсастығын Венн диаграмасында анықта.

Shape1

Ұқсастығы

Салдары

Себептері

[7]

4. XIX ғасырдың ІІ жартысындағы қазақ қоғамы жайында жырлаған халық ауыз әдебиет өкілдерінің шығармасы мен үзінді атауын анықтаңыз.

№	Шығарма атауы мен шығармадан үзінді	Шығарма авторы мен шығарма атауы
1	Тегімді менің сұрасаң
2	Мынау ақыр заманда, Алуан-алуан жан шықты. Арам, араз хан шықты, Қайырымы жоқ бай шықты. Сауып ішер сүті жоқ, Мініп көрер күші жоқ, Ақша деген мал шықты.
3	Қазақтың жер-мұрасы
4	Қайырсыз, сараң байыңды, Еріншек, есек жарыңды, Халыққа емес сыйымды, Парақор баспақ биіңді, Ел бүлдіргіш бегіңді Улы тілмен улаттым.
5	О, Барақ жас, Барақ жас, Жегенге тоқ, ішсең мас. Жақсы болса ұлығы, Өз елін жаудай таламас. Қасқыр тартып, қан шықса, Жаман ит жұлып жей берер, Алды-артына қарамас.
6	Байды құдай атқаны
7	«Еділді тартып алғаны – Етекке қолды салғаны. Жайықты тартып алғаны – Жағаға қолды салғаны. Ойылды тартып алғаны – Ойындағысы болғаны»,
8	Шығармалардың негізгі идеясы:

[8]

Балл қою кестесі

Тапсырма №

Жауап

Балл

Қосымша ақпарат

1856-1857 жылдары Ж.Нұрмұхамедұлы басқарған көтерілістің тірегі болған қала Жаңақала

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Сыр бойы қазақтарының XIX ғасырдың 50 жылғы азаттық күресін басқарған Ж.Нұрмұхамедұлы

ХІХ ғасырда Сыр өңіріндегі қазақтарға Ресей және Орта Азия хандықтары қысым көрсетті

Қоқандықтар шекара бекітіп, әкімшілік құрып, 1817 жылдан бастап бекіністер орнатып, әркез жасақтар шығару арқылы халықтан алым-салық жинап тұрды

ХІХ ғасырда Сыр өңіріндегі қазақтарға Ресей және Орта Азия хандықтары қысым көрсетті

Жанқожа бастаған көтеріліс жаншылған 1860жыл

Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайы
Саяси жағдайындағы өзгерістер	Саяси жағдайындағы өзгерістердің шығу себебі мен салдары
1.Ресей империясы құрамына енді	Себеп	Салдар
	1.Қазақ хандығындағы ішкі саяси тұрақсыздық	1.Ресей отарына айналды
Қорытынды ой: Қазақ жері Ресей империясының отарына айналды. Қазақ жерінде алым салық көбейді. Халық жаншылды. Ұлт-азаттық көтерілістер орын алды.

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Мазмұнына сай жауап басқа фразамен жазылса қабылданады

Ресей империясының отаршылдық саясатына Ж.Нұрмаханбетұлы мен Ж.Тленішұлы, Е.Көтібарұлы бастаған күрестің себептері мен салдары, ұқсастығы

1-ші себеп: қазақ жерінде Ресейдің әскери күштерінің орналасуы

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Мазмұнына сай жауап басқа фразамен жазылса қабылданады

2-ші себеп: Ресей және Орта Азия хандықтарының қысым көрсетуі

3-ші себеп: қазақ жерінде алым-салық көбейді

1-ші салдары: қазақ жері Ресей отарына айналды

2-ші салдары: ұлт-азаттық көтеріліс жаншылды

3-ші салдары: қазақ жері шикізат көзіне айналды

Ұқсастығы: Көтерілістер Ресей және Орта Азия хандықтарының отаршылдық езгісіне қарсы бағытталды

№	Шығарма атауы мен шығармадан үзінді	Шығарма авторы мен шығарма атауы
1	Тегімді менің сұрасаң	Дулат Бабатайұлы «Тегімді менің сұрасаң» өлеңі
2	Мынау ақыр заманда, Алуан-алуан жан шықты. Арам, араз хан шықты, Қайырымы жоқ бай шықты. Сауып ішер сүті жоқ, Мініп көрер күші жоқ, Ақша деген мал шықты.	Шортанбай Қанайұлы «Зар заман» өлеңі
3	Қазақтың жер-мұрасы	Мұрат Мөңкеұлы «Қазақтың жер-мұрасы» өлеңі
4	Қайырсыз, сараң байыңды, Еріншек, есек жарыңды, Халыққа емес сыйымды, Парақор баспақ биіңді, Ел бүлдіргіш бегіңді Улы тілмен улаттым.	Дулат Бабатайұлы «Ақындық туралы» толғау
5	О, Барақ жас, Барақ жас, Жегенге тоқ, ішсең мас. Жақсы болса ұлығы, Өз елін жаудай таламас. Қасқыр тартып, қан шықса, Жаман ит жұлып жейберер, Алды-артына қарамас.	Дулат Бабатайұлы «Бараққа» өлеңі
6	Байды құдай атқаны	Шортанбай Қанайұлы "Байды құдай атқаны"
7	«Еділді тартып алғаны – Етекке қолды салғаны. Жайықты тартып алғаны – Жағаға қолды салғаны. Ойылды тартып алғаны – Ойындағысы болғаны»,	Мұрат Мөңкеұлы «Сарыарқа» өлеңі
8	Шығармалардың негізгі идеясы: Отаршылыдық кезеңді өлеңмен жеткізу. Қазақтың бай шонжарларының патша өкіметіне қызмет етуін сынау, отаршылдыққа қарсы көзқарасын білдіру

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Жалпы балл

8-сынып.«Қазақстан тарихы» пәнінен ІҮ тоқсанға арналған
жиынтық бағалау тапсырмалары

Қазақтың ұлттық музыкалық аспапатарының ерекшелігіне қарай топтастыр

қыл қобыз. жетіген, шертер, домбыра, даңғыра. кепшік, дабыл, дудыға, асатаяқ, шың, қоңырау, сыбызғы, сазсырнай, үскірік
Үрлеп тартылатын	Қияқпен ойналатын	Шертіп ойналатын	Ұрып ойналатын	Сілкіп ойналатын

[5]

XIX ғасырдың ІІ жартысындағы білім беру мен ағарту ісінің даму ерекшеліктерін берілген мәтіннен анықтап, сұрақтарға жауап беріңіз.

Қазақ жерінің Ресей құрамына қосылуы ағарту саласының кеңеюіне, жергілікті халық дəстүрі мен мəдениетінің жаңа сипат алуына әсер етті. ХІХ-XX ғасырлардың бас кезінде Қазақстанда халыққа білім беру ісі екі: діни және зайырлы бағытта жүргізілді. Мұсылман мектептерін реформалау қозғалысы басталды. Оны ұйымдастырушылар жәдидшілдер болды. XX ғасырдың бас кезінен бастап жаңа әдістемелік мектептер пайда бола бастады. Жадидшілдер мектептерде арифметика, география, жаратылыстану, тарих сияқты басқа да зайырлы пәндерді оқыту қажеттігін дәлелдеді. Жаңа әдістемелік мектептерде білімді де білікті мұғалімдер сабақ берді, оларда қажетті оқу құралдары мен жабдықтары жеткілікті болды. Қазақстанда жаңа оқу жүйесінің дамуы Омбы, Орынбор, Семей, Орал қалаларында орысша білім беретін мектептердің ашылуынан көрініс тапты.

Қазақстанды өнеркәсіптік тұрғыдан игерудің басталуына байланысты сауатты да білімді адамдарға деген сұраныс арта түсті. Сондықтан да 1850 жылы Орынборда оқу мерзімі жетіжылдық жаңа үлгідегі мектеп ашылды. Онда негізінен хатшылар мен аудармашылар даярланды, орыс тарихы, математика, география, геометрия, сондай-ақ исламның негіздері оқытылды.

Білім беру жүйесінде қандай өзгеріс орын алды?

Жаңа әдістемелік мектептердің ашылуының себебі?

ХІХ-XX ғасырлардың бас кезінде мектептерде қандай пәндер оқытылды?

Қазақ жерінде не себепті қазақ-орыс мектептері ашылды?

Не себепті жетіжылдық мектептер ашылды?

[5]

3. Шәкәрім Құдайбердіұлы, Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы, Қ.Халид еңбектерін

тарихи дерек ретіндегі маңызын айқындау

Қазақ зиялылары	Тарихи еңбектері	Маңыздылығы
Шәкәрім Құдайбердіұлы,
Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы
Құрбанғали Халид
Қорытынды ой:

[7]

4. ПТМС-формуласы арқылы Ы. Алтынсариннің педагогика саласындағы жаңашылдығы мен білім саласына ықпалын бағалау

Тақырып:

Ы. Алтынсариннің педагогика саласына ықпалы болды ма/ болмады ма

• Бірінші сөйлем «Менің ойымша, ... »

• Екінші сөйлем «Себебі, мен оны былай түсіндіремін … »

• Үшінші сөйлем «Оны мен мына 2 дәлел, 2 дәйек арқылы келтіре аламын …»

• Соңғы сөйлем «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім .

[8]

Балл қою кестесі

Тапсырма №

Жауап

Балл

Қосымша ақпарат

Үрлеп тартыла тын

Қияқпен ойнала тын

Шертіп ойнала тын

Ұрып ойнала тын

Сілкіп ойнала тын

сыбызғы сазсырнай үскірік

қыл қобыз.

жетіген шертер домбыра

даңғыра кепшік дабыл

дудыға

Асатаяқ шың қоңырау

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Қазақстанда халыққа білім беру ісі екі: діни және зайырлы бағытта жүргізілді.

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Жаңа әдістемелік мектептерде білімді де білікті мұғалімдер сабақ берді, оларда қажетті оқу құралдары мен жабдықтары жеткілікті болды.

арифметика, география, жаратылыстану, тарих сияқты басқа да зайырлы пәндер

Қазақстанды өнеркәсіптік тұрғыдан игерудің басталуына байланысты сауатты да білімді адамдарға деген сұраныс арта түсті

Қазақстандағы өнеркәсіпті игеруге сауатты адамдар қажет болды

Қазақ зиялылары	Тарихи еңбектері	Маңыздылығы
Шәкәрім Құдайбердіұлы,	«Түрік, қырғыз, қазақ һәм хандар шежіресі»	Түркі халықтарының шығу тегі мен шежіресі жайлы мәліметтер берілген
Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы	«Қанды жексенбі»	Патшалық Ресей үкіметінің шаруаларды қырып жоюы туралы баяндалады
Құрбанғали Халид	«Тауарих хамса»	Қазақтың шығу тегі, олардың ұрандары, мәдениеті, тарихы туралы мағлұмат беріледі
Қорытынды ой: Қазақ зиялылары өздерінің тарихи еңбектерінде қазақ халқы мен өзге ұлттар жөнінде мәліметтер береді

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Мазмұнына сай жауап басқа фразамен жазылса қабылданады

Эссе

Ы. Алтынсарин орыс-қазақ мектептерiнiң оқушыларына арнап екi оқу құралын: «Қырғыз (қазақ) хрестоматиясы» мен «Қырғыздарға (қазақтарға) орыс тiлiн үйретуге алғашқы басшылық» жазып шықты. ХІХ ғасырда Қазақстанның ағарту саласында қазақ балаларын орыс тілін үйретудің жаңа әдістемелік жүйесін қалыптастырған жаңашыл-педагог.

Ы.Алтынсариннің ағарту саласындағы еңбектері: 1864 жылы қазақ балаларына арналған интернаты бар мектеп салтанатты түрде ашылды. 1879 жылы Ы. Алтынсарин Торғай облысы мектептерiнiң инспекторы болып тағайындалды. Ырғыз, Николаев, Торғай және Елек уездерiнде екi сыныптық орыс- қазақ училищелерiн ашты. Қазақ қыздарының білім алуына мүмкіндік берген қыздар мектебін ашқан. ХІХ ғ қазақ қоғамында мұғалімдерді даярлау ісін ұйымдастырып, ұстаздар дайындайтын мектеп ашқан. Ы. Алтынсарин балаларға тәлім-тәрбие беретін шағын әңгімелер мен өлеңдерді өзі жазып отырған. Сондықтан оны қазіргі зерттеушілер балалар әдебиетінің атасы деп атайды. Бүгiнде қазақ мемлекеттiк Бiлiм академиясы Ыбырай Алтынсариннiң есiмiмен аталады.

Ы. Алтынсариннің педагогика саласына ықпалы болды бағалауда тақырып позициясын таңдайды

Ы. Алтынсариннің қызметін өз ойы арқылы сипаттайды

Ы.Алтынсариннің қызметін түсіндіруде ықпалын анықтайды

Ы.Алтынсариннің педагогика саласының ықпалына 1-дәлел келтіреді

Ы.Алтынсариннің педагогика саласының ықпалына 2-дәлел келтіреді

Ы.Алтынсариннің педагогика саласының ықпалына 1-дәйек келтіреді

Ы.Алтынсариннің педагогика саласының ықпалына 2-дәйек келтіреді

Ы.Алтынсариннің педагогика саласының ықпалына қорытынды ой жазады

Жалпы балл

ТЖБ

6-сынып. Қазақстан тарихы

«Қазақстан тарихы» пәнінен І тоқсанға арналған жиынтық бағалау тапсырмалары

Төмендегі кілтті сөздерді қолдану арқылы кестедегісұрақтарға жауапжазыңыз.

Тапсырма	Жауаптары
Оңтүстік Қазақстанда отырықшылық мәдениеттің орталығы ?
Отырықшы елдер көшпелілерден қандай заттар алып отырды?
Көшпелілер отырықшы елдерден қандай заттар алып отырды?
Көшпелілеротырықшы елдерден нені үйренді?
Көшпелілерден ерте орта ғасырда қандай қағанаттар құрылды?

Кілт сөздер: Отырар, Түрік қағанаты, отрықшы елдер, Сығанақ,көшпелілер, Түргеш қағанаты, Батыс Түрік қағанаты, Құлан, Қойлық, Қарлұқ қағанаты, Йасы, Сауран, Оғыз мемлекеті, Қимақ қағанаты. мал өнімдері, қылыш, отырықшы,егіншілік өнімдері, қолөнер өнімдері, түрлі қолөнер, садақтың түрлері, шикізат,

[5]

2.Мемлекетті және оның құрылуының тарихи маңызын мәтінен анықтаңыз

Аварларға қарсы шығып, олардың тас-талқанын шығарды. Осы мемлекеттің орнында құрылды. Ал, мемлекеттік дәрежеге көтерілуі осы жылдан басталады.Орталық Азияда саяси үстемдікке жетті. Қағанаттың негізгі құрамы түркі тілдес халықтар болды. Олардың басым көпшілігі «теле» тайпалары еді. Қағанаттың құрамында 30-дан аса теле тайпасы болған. Олардың ішінде қырғыз, оғыз, ұйғыр, дулу, үйсін тағы басқа да тайпалар болған. VІ ғасырдың 70 жылдарында бұл қағанат Солтүстік Кавказ бен Қара теңіздің солтүстік жағалауына дейін билік жүргіздіVІ ғасырдың екінші жартысында осы қағанаттың билігі Азияның біраз аймағын қамтыды. Осы кезеңде Қытай, Иран, Византия сияқты ірі мемлекеттермен терезесі тең түсіп, күшті мемлекеттің біріне айналды. ___________________________________________________________________________

[7]

3. Көп жауап нұсқаларынан бір жауапты таңдап белгілеңіз

1. “Түрік” этнонимі бірінші рет деректерде қашан кездесті
А. 542 ж. В. 545 ж. С. 546 ж. Д. 547 ж. Е. 548 ж.

2. Түрік қағанатының құрылған жылы
А. 542ж В. 552ж С. 545ж Д. 553ж Е. 563ж

3. Бумын қай мемлекетті басқарды.
А. Монғол В. Түрік С. Қазақ Д. Батыс түрік Е. Қарлұқ

4. Түрік қағанатының ыдыраған жылы
А. 552ж В. 545ж С. 563ж Д. 581ж Е. 603ж

5. Түріктер отбасына шапағатын тигізеді деп табынған:
А. Отқа В. Көк бөріге С. Ұмай анаға Д. Табиғатқа Е. Суға

6. Біздің жерімізде ерте орта ғасырларда ірге тіккен алғашқы феодалдық мемлекеттердің бірі
А. Түркеш қағанаты В. Түрік қағанаты С. Батыс Түрік қағанаты Д. Шығыс түрік қағанаты Е. Қарлұқ қағанаты [6]

4.ПТМС-формуласы арқылы Атлах шайқасының тарихи маңызына бағалау

Тақырып «Атлах шайқасының маңызы болды/маңызы болмады»

Позиция«Менің ойымша, ... »

Түсіндіру «Себебі, мен оны былай түсіндіремін … »

Мысал «Оны мен мына 2 дәлел, 1 дәйек арқылы келтіре аламын …»

Салдар «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім . [7]

Балл қою кестесі. 6 (7)-сынып. Қазақстан тарихы. І-тоқсан.ТЖБ

№

Жауап

Балл

Қосымшаақпарат

Оңтүстік Қазақстанда отырықшылық мәдениеттің орталығы ?	Отырар, Йасы, Сауран, Сығанақ, Құлан
Отырықшы елдер көшпелілерден қандай заттар алып отырды?	Отырықшылар мал өнімдерін, кейбір қолөнер заттарын, қолөнерге қажетті шикізаттарды көшпелілерден алып отырды
Көшпелілер отырықшы елдерден қандай заттар алып отырды?	Егіншілік өнімдерін, қолөнер садақтың түрлері, қылыш сияқты бұйымдарын отрықшы елдерден алып отырды
Көшпелілер отырықшы елдерден нені үйренді?	Түрліқолөнертүрінүйренді
Көшпелілерден ерте орта ғасырда қандай қағанаттар құрылды?	Түрік қағанаты, Батыс Түрік қағанаты,Түргеш қағанаты, Қарлұқ қағанаты,Оғыз мемлекеті, Қимақ қағанаты.

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Түрік қағанаты, Жужандар, 552 жыл, Орталық Азияда саяси үстемдікке жетті , VІ ғасырдың 70 жылдарында бұл қағанат Солтүстік Кавказ бен Қара теңіздің солтүстік жағалауына дейін билік жүргізді. Қытай, Иран, Византия сияқты ірі мемлекеттермен терезесі тең түсіп, күшті мемлекеттің біріне айналды

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

1. А 4. Е

2. В 5. С

3. В 6. В

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Эссе.

Атлах шайқасы маңызды болды. Менің ойымша Атлах шайқасының маңызы Арабтардың қытайларды жеңуі.

Себебі Қытайлар Жетісудан біржолата кетті. Осы оқиғадан кейін арбатар Орта Азияға үстемдік етті. Ислам діні енді. Осыған байланысты шайқаста көрініс тапқаны оқиғада көшпелілердің әскери өнері ерекшеленеді.

Атлах шайқасының тарихи

маңызына бағалауда

тақырып позициясын

таңдайды

Атлах шайқасын өз ойы

арқылы сипаттайды

Атлах шайқасын

түсіндіруде арбатардың

рөлін анықтайды

Аталах шайқасына

1-дәлел келтіреді

Атлах шайқасына

2-дәлел келтіреді

Атлах шайқасына

1-дәйек келтіреді

Атлах шайқасына

қорытынды ой жазады

Жалпыбалл

6-сынып.«Қазақстан тарихы» пәнінен ІІ тоқсанға арналған жиынтық бағалау тапсырмалары. ТЖБ

Ортағасырлық сәулет өнері ескерткіштерінің ерекшеліктерін ия/жоқ

кестесінде көрсетіңіз.

№	Мәлімет	Ия	Жоқ
1	1906 жылы Қарахан кесенесінің құлаған бөлігін қайта тұрғызуда Сайд Бакханов қаржыландырды
2	Қарахан кесенесі қазіргі Тараз қаласының батыс шетінде орналасқан
3	Жезқазған қаласынан 40 шақырымдай жерде Кеңгір өзенінің жағасында Қарахан кесенесі орналасқан.
4	Бабаджа-Хатын кесенесінің текше тәрізді тік бұрышты, қызыл кірпіштен тұрғызылған ескерткіштің ауданы 6,8х6,8 м, биіктігі 5 м-ден астам; қабырғаларына қаланған кірпіштерінің көлемі 24х24х5 см. Қасбеті мен 2 қапталы бір-біріне ұқсас, мәнерлеп қаланған кірпіштен күн тәрізді өрнектержасалған.
5	Бабаджа-Хатын кесенесі Тараз қаласынан 18 км қашықтағы Айша бибі кесенесінің маңында орналасқан.
6	Айша-Бибі кесенесі құрылысын 1953 жылы қазақстан ғылым академиясы зерттеген.
7	Айша-Бибі кесенесіндегі бағаналарға парсы әрпінде жазуы бар белдеу жүргізілген

[7]

2.Төменде берілген ақпаратардың «ақиқат» немесе «жалған» екенін анықтаңыз.

№	Ақпарат	Ақиқат	Жалған
1	«Жібек жолы» терминін неміс географы Фердинанд Рихтофен 1877 жылы енгізген.
2	Қытайлық саяхатшы Чжан Цяньның “Батысқа” саяхаты нәтижесінде, ҰЖЖ б.з.б. 2 ғ-да ашылды.
3	Ұлы Жібек жолының негізгі жолдары Сирия — Иран — Орта Азия — Оңт. Қазақстан — Талас даласы — Шу өңірі — Ыстықкөл маңайы — Шығыс Түркістан —Қытай болып тармақталды.
4	Ұлы Жібек жолы 2016 жылы ЮНЕСКО - ның әлемдік мұра тізіміне енгізілді.
5	Ұлы Жібек жолының қашықтығы 12 000 шақырымды құрады.
6	VII ғасырдағы Қытай жол көрсеткіш кітапшасында "Ақ өзендегі қала" - Сауран көрсетілген.

[6]

3. Ұлы Жібек жолы орта ғасырлық мемелекеттердің мәдениет, шаруашылық, сауда қатынастарына тигізген факторларды анықтаңыз.

https://www.google.ru/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahU

мәдениет

сауда

шаруашылық

[6]

4. Ұлы Жібек жолының халықаралық қарым-қатынасты дамытудағы тарихи маңызын сипаттаңыз.

[1]

5.Берілген тапсырмада, хронологияға қарай дамыған ортағасырлық мемлекеттерді анықтаңыз және ыдырауына негіз болған ортақ себептерін жазыңыз.

942 - 1212 ж.
XI - XIII ғ. басы
1128 - 1212 ж.
XII - XIII ғ. басы

[5]

Балл қою кестесі

Тапсырма №

Жауап

Балл

Қосымша ақпарат

Мәлімет	Ия	Жоқ
1906 жылы Қарахан кесенесінің құлаған бөлігін қайта тұрғызуда Сайд Бакханов қаржыландырды	+
Қарахан кесенесі қазіргі Тараз қаласының батыс шетінде орналасқан	+
Жезқазған қаласынан 40 шақырымдай жерде Кеңгір өзенінің жағасында Қарахан кесенесі орналасқан.		+
Бабаджа-Хатын кесенесінің текше тәрізді тік бұрышты, қызыл кірпіштен тұрғызылған ескерткіштің ауданы 6,8х6,8 м, биіктігі 5 м-ден астам; қабырғаларына қаланған кірпіштерінің көлемі 24х24х5 см. Қасбеті мен 2 қапталы бір-біріне ұқсас, мәнерлеп қаланған кірпіштен күн тәрізді өрнектержасалған.	+
Бабаджа-Хатын кесенесі Тараз қаласынан 18 км қашықтағы Айша бибі кесенесінің маңында орналасқан.	+
Айша-Бибі кесенесі құрылысын 1953 жылы қазақстан ғылым академиясы зерттеген.	+
Айша-Бибі кесенесіндегі бағаналарға парсы әрпінде жазуы бар белдеу жүргізілген		+

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Ақпарат	Ақиқат	Жалған
«Жібек жолы» терминін неміс географы Фердинанд Рихтофен 1877 жылы енгізген.	+
Қытайлық саяхатшы Чжан Цяньның “Батысқа” саяхаты нәтижесінде, ҰЖЖ б.з.б. 2 ғ-да ашылды.	+
Ұлы Жібек жолының негізгі жолдары Сирия — Иран — Орта Азия — Оңт. Қазақстан — Талас даласы — Шу өңірі — Ыстықкөл маңайы — Шығыс Түркістан —Қытай болып тармақталды.	+
Ұлы Жібек жолы 2016 жылы ЮНЕСКО - ның әлемдік мұра тізіміне енгізілді.		+
Ұлы Жібек жолының қашықтығы 12 000 шақырымды құрады.	+
VII ғасырдағы Қытай жол көрсеткіш кітапшасында "Ақ өзендегі қала" - Сауран көрсетілген.		+

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

мәдениет

сауда

шаруашылық

1.Шығыс пен Батыс мәдениетінінің арасында байланыс орнады.

2.Сәулет өнері дамыды.

1. Отырар, Сауран қалаларынан қазба жұмыстары кезінде мыс теңгелер табылды.

2.Ірі сауда орталықтары ашылып, әртүрлі тауарлар тасымалданды.

1.Азық және көлік малын қамтамасыз етті.

2.Жылқы саудасы дамыды

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Мазмұнына сай жауап басқа фразамен жазылса қабылданады

Халықтар мен мәдениеттерді жақындастырып, өзара байытуында болды

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Мазмұнына сай жауап басқа фразамен жазылса қабылданады

942 - 1212 ж.	Қарахан мемлекеті	X - XIII ғасырдың басындағы Қазастан аумағында өмір сүрген мемлекеттер
XI - XIII ғ. басы	Қыпшақ хандығы
1128 - 1212 ж.	Қарақытай мемлекеті
XII - XIII ғ. басы	Наймандар, керейіттер, жалайырлар мемлекеті

Бір дұрыс жауапқа

1 балл

Мазмұнына сай жауап басқа фразамен жазылса қабылданады

Жалпы балл

6-сынып. Қазақстан тарихы. 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

№ 1 Мемлекеттердің басқару жүйесіндегі ерекшеліктері мен ұқсастықтарын табыңыз.

Алтын Орда		Моғолстан
Айырмашылығы	Ұқсастығы	Айырмашылығы
1	1	1
1	2	1

[4]

№2. Әбілқайыр хандығы мен Ноғай ордасының этно-әлеуметтік құрылымын анықтаңыз.

____________________________________________________
____________________________________________________

[2]

№3. Кескін картаны пайдаланып, Ақ Орда, Әбілхайыр хандығы, Ноғай Ордасы мемлекеттеріндегі саяси үдерісті сипаттаңыз

[9]

Мемлекеттер	Территориясы	Мемлекет орталығы	Негізін салған
Ақ Орда
Әбілхайыр хандығы
Ноғай Ордасы

№4 Қазақ этнонимінің мағынасын жазған авторларды (А. Бернштам, Т. Жанұзақов, Н. Мыңжнұлы, Ш. Құдайбердіұлы) пайдаланып айтқан сөзін табыңыз.

Тапсырма	Авторлар
Қазақ сөзі Каспий маңы және сақ тайпаларының бірігуінен пайда болған деп тұжырымдайды.
«қазақ» сөзінің бірінші бөлігі – «қаз», «қас» – Орал, Алтай, Кавказ, т.б. түркі тілдер тобында «еркін», «ер», «жігіт», «кісі» деген мағынаны білдіретінін дәлелдеген.
«Алтын тас», «Күлтегін», «Тоныкөк» түркі жазуларында кездесетін «қазғану», «қазғандук», «қазған тұтқын», «қазғанмасар» деген етістіктер «қажырлы, қайрат жұмсау», «күресу», «талпыну», «еркіндікке ұмтылу», «ерлік істеу», «табысқа қол жеткізу» деген мағынада деп түсіндіреді.
«қазақ» сөзінің мағынасы өз алдында ел болып, еркін жүрген халық деп толықтырып жазды.

[4]

№5 «ПТМС» формуласы

Тақырып «Қазақ хандығының құрылуында хандардың ролінің маңызы болды/ болмады»

Бірінші сөйлем «Менің ойымша ........................................»

Екінші сөйлем «Себебі, мен оны былай түсіндіремін.........................»

Үшінші сөйлем «Оны мен 2 дәлел, 1 дәйек арқылы келтіре аламын»

Соңғы сөйлем «Осыған байланысты мен мынадай қортынды шешімге келдім» [6]

Балл қою кестесі

тапсырма	Жауап	Балл	Қосымша ақпарат
1	Алтын Орда және Моғолстан мемлекеттердің басқару жүйесіндегі айырмашылық пен ұқсастықтары. Сұлтандар - ханнанкейінгіәлеуметтікбасқарудыңеңжоғарғытобы Мемлекеттің әкімшілік басқару жүйесі әскери-демократиялық тұрғыда. Ұлыстық басқаружүйесінің сақталуы. Ислам діні мемлекеттік діні деп жариялауы.	4	Әр жауапқа бір балл
2	Әбілқайыр хандығы қыпшақ, қарлұқ және түркілеген монғол тайпалары құрады. ХIV-XV ғасырдың бірінші жартысында бұл тайпалар ортақ «өзбектер» атауымен белгілі болды.	1	Әр жауапқа бір балл
2	Ноғай ордасының этникалық құрамы Ақ Орда мен Әбілқайыр хандығы сияқты түркі және түркіленген монғол тайпаларынан тұрды. Ноғай Ордасының негізгі маңғыттар тайпасы еді.	1
3	1.Жайық өзенінен Ертіске, Батыс Сібір ойпатынан Сырдың орта шеніне дейін. Орталығы- Сығанақ қаласы. Негізін салған Орда Ежен хан 2.Батыста Жайықтан бастап шығысында Балқаш көліне дейін, оңтүстігінде Сырдарияның төменгі жағы мен Арал өңірінен солтүстігінде Тобылдың орта ағысымен Ертіске дейін. Орталығы - Сығанақ. Негізін салған Әбілхайыр хан Жайықтың сол жағасынан, солтүстік-шығыста Батыс Сібір ойпатына дейін, сотүстік-батыста Қазанға дейін, оңтүстік-батыста Арал Каспий теңізіне дейін. Орталығы – Сарайшық. Негізін салған Едіге	9	Әр жауапқа бір балл
4	А. Бернштам. Қазақ сөзі Каспий маңы және сақ тайпаларының бірігуінен пайда болған деп тұжырымдайды. Т. Жанұзақов. «қазақ» сөзінің бірінші бөлігі – «қаз», «қас» – Орал, Алтай, Кавказ, т.б. түркі тілдер тобында «еркін», «ер», «жігіт», «кісі» деген мағынаны білдіретінін дәлелдеген. Н. Мыңжнұлы. «Алтын тас», «Күлтегін», «Тоныкөк» түркі жазуларында кездесетін «қазғану», «қазғандук», «қазған тұтқын», «қазғанмасар» деген етістіктер «қажырлы, қайрат жұмсау», «күресу», «талпыну», «еркіндікке ұмтылу», «ерлік істеу», «табысқа қол жеткізу» деген мағынада деп түсіндіреді. Ш. Құдайбердіұлы. «қазақ» сөзінің мағынасы өз алдында ел болып, еркін жүрген халық деп толықтырып жазды.	1 1 1 1	Әр жауапқа бір балл
5	Қазақ хандығының құрылуының тарихи маңызы Қазақ хандығының құрылуында хандардың ролінің маңызы болды менің ойымша қазақ хандығының құрылуы –Қазақстан тарихындағы ұлттық сипаттағы мемлекет пен этносты тарих төріне шығарған аса маңызды оқиғалардың бірі. Себебі Керей мен Жәнібектің Әбілқайыр ханнан бөлініп, Моғолстанның батысындағы Шу өңіріне келуі және Керейдің хан болып сайлануы жатады. Қазақ хандығының құрылуы мен нығайуы 1-ші дәлел ішкі феодалдық қырқыстар мен талас – тартысты тоқтатты. 2-ші ел ішінде тыныштық берік орнап, береке – бірлік кең өріс алды. Шаруалар дер кезінде өріс-қонысқа, жайлау мен қыстауға көшіп – қонды. Бейбіт өмір, мамыражай заман орнады. Қазақ хандығының іргесі бекіп күш-қуаты мен беделі артты. Керей мен Жәнібек хан құрған Қазақ хандығының жалғасы – бүгінгі қазақ елі	6
Жалпы балл		25

«Қазақстан тарихы» пәнінен IV тоқсанға арналған жиынтық бағалау тапсырмалары

тапсырма: Көп таңдау бар тапсырмадан бір дұрыс жауапты табыңыз

Хан бөліп берген ру-тайпаларды басқарады, оларға жерлерді бөліп береді:

А) Би

В) Сұлтан

С) Батыр

2. Хан-сұлтанның үкімін орындайды, бидің шешімдерінің жүзеге асырылуын қамтамасыз етеді:

А)Малшы

В) Батыр

С) Жатақ

3. Қалаға қоныс аударған, жер жыртады, егістік суғарады, сөйтіп азын-аулақ күн көріске ақша табады:

А)Қожа

В) Малшы

С) Жатақ [3]

тапсырма: Кестеде әлеуметтік топтардың қоғамдық қызметінкөрсетіңіз. .

Shape2 Shape3

қажы

Shape4

Әлеуметтіктоп

Shape5

Shape6

хан

Shape7 Shape8

би

[3]

3- тапсырма Қасым хан және Жәңгір хандар билігінде әскери өнерінің жетістіктеріне 2 дәлел мен 2 дәйек көрсетіңіз.

1 дәлел ________________________________________________________________________________________________________________________________________

1 дәйек ________________________________________________________________________________________________________________________________________

1 дәлел ________________________________________________________________________________________________________________________________________

1 дәйек

________________________________________________________________________________________________________________________________________

[4]

4- тапсырма: XVI – XVII ғасырларда билік еткен Қасым хан мен Жәңгір хандардың ішкі және сыртқы саяси оқиғаларын ВЕНН диаграммаға салып, 4 айырмашылығын және екі ұқсастығын сипаттап, қорытынды ойыңды жаз

Shape11 Shape9 Shape10

Қорытынды ой

[11]

5 тапсырма. Картаны пайдаланып XVI-XVII ғасыр аралығында қазақ даласында отырықшы қоныстарды анықтап шаруашылықтың қай түрлері дамығандығынсипаттап, төрт түлік түрін анықтаңыз.

https://www.google.kz/search?rlz=1C1GGRV_enKZ751KZ752&biw=1280&bih=611&tbm=isch&sa=1&ei=xI7FW5uwDIqXsAH29YroBg&q=қазақстан+картасы

№	Аумағы	Шаруашылық түрі.	Төрт түлік түрі
1	Таулы аймақтар
2	Шөл дала аймақтар
3	Өзен бойлары

[4]

Тапсырмалар №	Жауаптары	Балл	Қосымша ақпарат
1	1-В, 2-В, 3-С	3
2	Хан- мемлекет басшысы, Шыңғыс хан ұрпағы, қараша халықтан жоғары тұрады, әскерді басқарады, халыққа жер бөліп береді, бүкілхалықтық құрылтай шақырады. Қажы- Шыңғыс хан ұрпақтары сияқты ақсүйек болып саналады, ислам дінін таратады, халық арасында шариғаттың сақталуын қадағалайды Би- шешендік, тапқырлық қасиеттің арқасында ел басқаруға қатысады, бөліп берген жерлерді басқарады, сот билігін жүзеге асырады, елдің күрделі мәселелерін шешуге қатысты құрылтайға қатысады.	3	Білім алушының басқада дұрыс жауаптары қабылданады.
3	1 дәлел Қасым хан билігінде хандық аумағы қазіргі Қазақстан аумағында кеңейткен. 1 дәйек Қасым хан кезінде әскер саны 300 мыңға жеткен 1 дәлел Жәңгір хан Орбұлақ шайқасында ерлік көрсетіп, сол шайқастан кейін Жәңгір хан Салқам Жәңгір атанды. 1 дәйек Жәңгір хан 600 әскеріне жоңғарлардың 50 мың әскеріне тосқауыл қояды.	4	Білім алушының басқада дұрыс жауаптары қабылданады.
4	Қасым хан ішкі саясатта: Қасым хан «Қасқа жолы» заңдар жинағы жасалды. Ноғай маңғыттармен құдалық қарым-қатынас орнатты. Сыртқы саясатта: Мәскеу мемлекетімен дипоматиялық қарым – қатынас орнатты. Шайбани әулетімен күресті. Жаңгір хан ішкі саясатта: Халықтың тыныштығы үшін көп еңбек етті. Сауда жақсы дами бастады. Сыртқы саясатта Бұқар хандығымен достық қарым- қатынас орнатты. Моғол ханы Абдуллахпен дипломатиялық қарым-қатынаста болған. Ұқсастықтары: Екеуі де көрші елдермен дипломатиялық қарым-қатынас орнатуға әрекеттенді. Әскерлерді біріктіріп, халықтардың бірлігін нығайтты. Қорытынды ой: Екі ханда сыртқы саясатта шебер дипломат болған, ішкі саясатта халықтың қолдауына ие болған.	11	Білім алушының басқада дұрыс жауаптары қабылданады.
5	Таулы аймақтар- жартылай көшпелі Шөл дала аймақтар-көшпелі Өзен бойлары-отырықшы Төрт түлік түрі-жылқы,қой,түйе,қара мал	4
Жалпы		25

Балл қою кестесі

9 сынып Қазақстан тарихы

«Қазақстан тарихы» пәнінен І тоқсанға арналған тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмалары

1.Соғыстан кейінгі Қазақ КСР-нің әлеуметтік-экономикалық дамуы туралы кестеде дәлелдер келтіріңіз.

Ауыр

өнеркәсіптің

дамуы

Теміржол

саласының

дамуы

2. Берілген деректерді пайдалана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз.

«Ұлтымыздың аса көрнекті тарихшысы уақыт бедеріне бағынбаған, шыншыл ғалым болатын. Ол докторлығын екі реет қорғады. Еңбегінің нашарлығынан емес, тыйым салынған.Кенесары тақырыбына жазылғандықтан».академик Шапы қШөкиннің естелігінен

a) Деректе сипатталған тарихи тұлғаны анықтаңыз. Тұлғаға шағын сипаттама беріңіз.	1		2
b) Деректе тарихи тұлғаның қандай еңбегі туралы айтылғандығын анықтаңыз. Тарихи еңбектің қай жылы жарық көргендігін жазыңыз.	1		2
c)Тарихи тұлғаның еңбегі туралы қандай пікірталас тарту алғандығын сипаттаңыз.	1
d) Тарихи тұлғаның тұтқындалуынан кейінгі өмірінен ақпараттар келтіріңіз.	1		2
e) Ғалымның ғылымға қосқан үлесіне дәлелдер келтіріңіз.	1	2		3

3. Сурет бойынша берілген сұрақтарға жауап беріңіз.Суретте берілген тарихи оқиғаның көрінісін анықтаңыз

Аталған тарихи оқиғаның Қазақстанға әкелген демографиялық өзгерістерінің себеп-салдарларын анықтаңыз.

Себептері

Салдары

4. Кеңес үкіметі кезіндегі ауылшаруашылығында орыналған жағымды өзгерістерді жазыңыз.

5. Кеңес үкіметі кезіндегі ауыл шаруашылығында орын алған жағымсыз өзгерістерді жазыңыз

Қорытынды

Қазақстан тарихы 9 сынып Балл қою кестесі

№ тапсырма	Жауап	Балл	Қосымша ақпарат
1	Ауыр өнеркәсіптің дамуы 1. Қазақ жерінде әскери ендірістің, Семейде атом полигонының, басқа да әскери нысандардың құрылымдық жүйесі жасалды. Ақтөбе темір балқыту, Теміртау металлургиялық зауыттарының жаңа қуатты бөлімдері іске қосылды. 2. Өскемен қорғасын-мырыш комбинаты алғашқы өнімін берді. Балқаш мыс балқыту зауыты өнім шығаруды үлғайтты. Ембі бассейінінде - Қаратон мен Мұнайлыда жаңа кәсіпорындар іске қосылып, 1950 жылы мунай өндіру соғыс-қа дейін кезеңмен салыстырғанда 52%-ға өсті. 3. Қаратау тау-кен химия комбинаты құрылысының бірінші кезегі аяқталды. 1954-1958 жылдары Қазақстан бойынша Өскемен, Актөбе, Шымкент, Қарағанды, Семей, т.б. ірі қалаларда 730 өнеркәсіп орны мен цехтар құрылып, іске кірісті. Теміржол саласының дамуы 1. Мойынты-Шу теміржолы салынды. 2. Жамбыл-Шолақтау теміржолы салынды. 3. 1958 жылы Қазақстан аумағындағы барлық жолдар желісін бір жүйеге келтірген «Қазақ теміржолы» құрылды.	6	Білім алушының басқа да жауаптары қабылданады
2	a) Ермұхан Бекмаханов. Қазақтан шыққан тұңғыш тарих ғылымының докторы b) «XIX ғасырдың 20–40 жылдарындағы Қазақстан» монография, 1947 жыл c) Е. Бекмаханов еңбегіне байланысты пікірталастар 1947 жылдың екінші жартысында күшейе түсті. Ермахан Бекмаханов бірақ айтқанынан қайтпады. Халқы үшін жан аямай күрескен Кенесары Қасымовтың батыр екенін дәлелдеген, оның кітабын да, өзін де қызыл империя аямай жазалады. 1947-1950 жылдарда Е. Бекмахановтың күйі өте ауыр болды, күн өткен сайын оған тиген моральдық соққының салмағы арта берді. 1951 жылы университеттеғі жұмысынан қуылып, партия қатарынан шығарылды. d) Ол 1952 жылы 5 қыркүйекте тұтқындалды. Екі айға жуық тергеу жүмыстары жүргізіліп, 1952 жылдың 3 қарашасында № 699 іс бойынша Е. Бекмахановты айыптау қортындысы дайын болды. Жоғарыдағы айыптау негізінде 1952 жылы 2 желтоқсан күні Қазақ КСР Жоғарғы Сотының Қылмысты істер жөніндегі коллегиясының үкімімен Е. Бекмаханов 25 жыл мерзімге бас бостандығынан айырылып, ГУЛАГ-тың алыстағы лагерінің біріне айдалды. Ол кісінің лагерьден тиісті органдарға жазған көптеген арыздарының нәтижесінде, академик, қоғам қайраткері Анна Михайловна Панкратова сияқты қайырымды адамдардың көмегінің арқасында Берия атылғаннан кейін Е. Бекмахановтың ісі қайта қаралып, 1954 жылы 16 ақпанда оның ісі жабылып, өзі ақталып шықты. e) ГУЛАГ-тың лагеріндегі адам төзгісіз азапты күндерді басынан кешкеніне қарамастан, қайсар ғалым, артына халықтың игілігіне айналған мол ғылыми мұраларын қалдырды. Өзі ұсталып кеткенге дейін бастап қойған «Қазақстанның Ресейге қосылуы» атты еңбегін аяқтау ісімен айналысты. Бұл еңбегі А. М. Панкратованың баға жетпес көмегінің арқасында Мәскеудегі «Наука» баспасынан 30 баспа табақ көлемінде 1957 жылы жарық көрді. Бекмаханов Кенесары Қасымұлы бастаған қозғалыстың «феодалдықмонархиялық қозғалыс» деп аталмай, қазақ халқының ұлт-азаттық көтерілісі ретінде қарастырылуынан дәлелдеді.	10	Білім алушының басқа да жауаптары қабылданады
3	Тың және тыңайған жерлерді игеру Себептері: 1. Тың игерудің рухани және демографиялық зардаптары да зор болды. Қазақстанға 1954-1962 жылдары тың игеруге КСРОның еуропалық бөлігінен 2 млн адам келді. 2. 1959 жылғы халық санағы бойынша республикада тұратын жергілікті ұлт өкілдерінің саны 2 миллион 787 мың, яғни барлық халықтың 29 % ғана құрады. 3. Тың игерілген облыстарда 700 қазақ мектебі жабылды. Салдарлары: 1. Қазақ халқы өз жерінде азшылық жағдайына түсті.2. Ауыл шаруашылығымен қазақ халқы тығыз байланысты екені белгілі. Сондықтан қазақ халқының басым бөлігі ауылдарда тұрғандықтан реформалардың зардабы бірінші кезекте қазақтарға тиді. 3. Қазақ балалары мектеп–интернаттарда оқытыла бастады. Олардың басым көпшілігінде оқу орыс тілінде жүргізілді. Бұл біріншіден, қазақ жастарының ұлттық тілі мен мәдениетінен қол үзуіне әкеп соқтырды.	7	Білім алушының басқа да жауаптары қабылданады
4	Жағымды әсері: 1. Қазақстан астықты шет елдерге экспорттаушы елге айналды 2. Тың игеру кезінде еңбекші бұқараның ерен ерлігі нәтижесінде Қазақстанда астық өндірудің көлемі артты. Қазақстанда 15 жаңа қала, 86 қала тұрпатты поселке, жүздеген шағын елді мекендер пайда болды. 3. Тыңға келгендердің еңбегі бағаланып, ондаған мың адамдар орден, медаль, бағалы сыйлықтармен марапатталды.	3	Білім алушының басқа да жауаптары қабылданады
5	Жағымсыз әсері: 1. Астық игеру экстентивті әдістермен жүргізілді. 2. Орасан зор аумақтар жыртылып, топырақ эрозиясы күшейді, жердің құнарлы қара шірік қабаты (гумус) желге ұшты. 3. Мал шаруашылығының дамуы өте төмен деңгейде қалды. Қорытынды: Тың игерудің зардаптарын да, нәтижелерін қазіргі таңда көріп келе жатырмыз. Еліміз астықты ауданға айналғанымен, экологиялық проблемалар өз шешімін таппай келе жатыр.	4
	Барлығы	30	балл

ТЖБ мақсаттары

Қазақстан соғыстан кейінгі жылдарда (1946-1953 жылдар)

9.4.2.1 өнеркәсіптің ахуалын анықтап, қорытынды жасау

9.2.3.1 Ермұхан Бекмахановтың Қазақстан тарихы ғылымына қосқан үлесін бағалау

Қазақстан «жылымық» кезеңінде (1954-1964 жылдар)

9.1.1.1 демографиялық өзгерістердің себеп-салдарлық байланысын талдау арқылы дәйекті қорытынды жасау 9.4.1.1 Кеңес үкіметі кезіндегі ауыл шаруашылығында орын алған өзгерістерге баға беру

«Қазақстан тарихы» пәнінен ІІ тоқсанға арналған тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмалары

Төменде берілген сұрақтарға жауап беріңіз. a) КСРО-да 1965-1985 жылдардың «тоқырау жылдары» деп аталуын түсіндіріңіз

а._________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

b.«Тоқырау жылдарындағы» Қазақстандағы өнеркәсіп дамуы жағдайын сипаттаңыз

Жағымды

Жағымсыз

«Тоқыраужылдарындағы» Қазақстанэкономикасыныңдамуынақандайбағабересіз?

Өзойыңыздыжазыңыз.

2.Берілгенсуретнегізіндесұрақтарғажауапберіңіз.

Суреттеқандайтарихиоқиғаданкөрінісберілгендігінанықтаңыз.
Тарихиоқиғаныңсебептерінанықтаңыз.
Тарихиоқиғаныңболғануақытынанықтаңыз.
Тарихиоқиғаныңнәтижесіқандайболғандығынанықтаңыз.

Қоғамдық-саяси қайраткерлерді анықтап, олардың ұлттық мүддені қорғаудағы рөліне баға беріңіз.1-2-3 тұлғаның есімі, ұлттық мүддені қорғаудағы рөліне дәлел жазыңыз:

Shape14

Shape16

Shape18

4. «Тоқырау» жылдарындағыдемографиялықөзгерістердіңсебеп-салдарлықбайланысын

талдаңыз.

«Тоқырау» жылдарындаҚазақстанның «халықтардостығыныңзертханасы» депаталу

себебінтүсіндіріңіз.

«Тоқырау» жылдарындағыкөші-қонсаясатыныңҚазақстанғаәкелегенсалдарларын

анықтаңыз.

Қазақстандаурбандалусебептерінжазыңыз.

5. Кеңестікәдебиеттуралыберілгенкестенітолтырыңыз.

Шығармалардыңавторларынанықтаңыз.

«Генерал Панфилов»	«Қанментер»	«Көшпенділер»	«Адамғатабын, Жер, енді»
Шығарманыңқысқашамазмұнынжазыңыз

ТЖБ жауаптары

Тапсырма №	Жауап	Балл	Қосымша
1	Бұл кезеңде социалистік бағдардағы мемлекеттер арасында жетекші рөл аткарып келген Кеңес Одағының ықпалы бұрынғыға қарағанда солғындады. Жыл өткен сайын КОКП-ның халықаралықаренадағы беделі түсіп, дүниежүзілік арандатушы фактор кейпінде көріне бастады. Қоғамдық-әлеуметтік даму барысында тоқырау белгілері айқынырақ біліне бастағандықтан, КСРОға ең жакын деген мемлекеттерде де социализмнің кеңестік жолынан бас тартуға бейім күштер байқалды. 70-жылдардың бас кезі жаңашыл үрдістердің едәуір әлсіреуімен, қоғамдық құрылыс принциптері мен формаларының тоқырауға ұшырауымен ерекшеленеді. Жағымды әсері 1. 170-тен астам кәсіпорын мен цех, оның ішінде Лисаков кен-байыту комбинаты, Шерубай-Нұра шахтасы, Талдықорған аккумулятор зауыты, бірқатар жеңіл және тамақ өнеркәсібі кәсіпорындары бой көтерді. 2. Павлодар облысында Екібастұз отынэнергетика кешенінің Ертісте Шүлбі СЭСінің құрылысы басталды. Трактор және ауылшаруашылық машиналары жасалды, мал шаруашылығы мен жем өндіру машиналарын шығару салалары қарқынмен дамыды. Жағымсыз әсері 1. КСРО-да ғылыми-техникалық революция рухында түбегейлі өзгерістер жүргізу қажеттігі сөз жүзінде мойындалғанымен, іс жүзінде бұрынғы басқару әдістерін қолдану жалғастырыла берді. 2. Ғылыми-техникалық прогресті тұсауламай тұра алмаған мемлекеттік-монополистік меншік экономиканың тиімді дамуына мүмкіндік бермеді. Сондықтан өндірістік бірлестіктер құру ісі ғылыми-техникалық саясатта монополиялық бетбағыттардың пайда болуына әкеп тіреді Қорытынды «Тоқырау жылдарындағы» Қазақстан экономикасының дамуы жоғары деңгейде болды деп айта аламын. Өйткені халықтың жағдайы бірқалыпты болды, басты қажеттіліктермен толық қамтамасыз етілді.	5 1	Басқа дұрыс жауаптарды қабылдауға болады.
2	Целиноград оқиғасы Тарихи оқиғаның себептері 1. Еділ бойындағы неміс автономиясы таратылғаннан кейін оның мыңдаған азаматтары Қазақстан жеріне көшірілді. (КОКП ХХ съезінен кейін ІІ дүниежүзілік соғыс жылдарында таратылған көптеген автономиялы республикалар қалпына келтірілгенімен Еділ бойынан көшірілген немістер жөніндегі шешім қайта қаралмай қалды. Осыған байланысты жер аударылған немістер арасында тарихи отандары ГФР-ға көшу мәселесі жиі көтеріле бастады. Бұл процесті тоқтату үшін кеңес өкіметі немістердің тарихи отанына оралуына шек қойды және Қазақстанда неміс автономиялы облысын құру туралы шешім қабылданды. 2. Бұл автономиялық облысқа Ақмола, Павлодар, Қарағанды және Көкшетау облыстарының біраз аудандары беріліп, Ерейментау қаласы оның орталығы болып белгіленді. Тарихи оқиғаның болған уақыты 1979 жылы 16-19 маусым Тарихи оқиғаның нәтижесі Автономия құру туралы шешім болған жоқ деп мәлімдеп, облыс басшылығы КОКП ОК Саяси Бюросының автономиялы облыс құру жөніндегі жобасынан іс жүзінде бас тартты.	5
3	1-тұлға: Д.Қонаев Д.Қонаев 1960 жылы бірауыздан ҚКП Бірінші хатшысы болып сайланды. Жеті жылдың ішінде Қазақстанның экономикалықәлеуеті екі еселенді, ал өнеркәсіп өнімді Қазақстан құрылғанннан бергі барлық жылдармен салыстырғанда көп берді. 2-тұлға: Ж.Тәшенов 1950 жылдан 1960 жылға дейін – Қазақ КСР Жоғары Кеңесі төралқасының төрағасы, 1960- 1961 жылдары – Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің төрағасы болды. Ж.Тәшенов Солтүстік Қазақстанның бірнеше облысынан тың өлкесін құру жобасына қарсы шықты. 3-тұлға: Ж.Шаяхметов Ж.Шаяхметовтың бастамасы бойынша Қыздар педагогикалық институты, Алматы консерваториясы, Шетел тілдері институты, 6 Басқа дұрыс жауаптарды қабылдауға болады 22 Шымкент химия-технологиялық институты, дене тәрбиесі институты ашылды.	6
4	«Тоқырау» жылдарында Қазақстанның «халықтар достығының зертханасы» деп аталу себебін түсіндіріңіз. 60-жылдары Қазақстанда 100-ге жуық этнос өмір сүрді. КСРО-да жүргізілген интернационалдандыру саясаты Қазақстанда елеулі өзгерістерге ұшырағанымен, нақты жүзеге асырыла бастады. 50- 70-жылдары орын алған көші-қон ірі өнеркәсіптік кәсіпорындар құрылысымен байланысты болды. Олар бүкілодақтық құрылыстар болып жарияланды. Одақтың түпкір-түпкірнен Қазақстандағы өнеркәсіп құрылысына жұмысшылар ағылып келіп жатты. «Тоқырау» жылдарындағы көші-қон саясатының Қазақстанға әкелеген салдарларын анықтаңыз. Аграрлық көші-қон тың және тыңайған жерлерді игеру кезеңінде артты. Бұл кезде тың өлкесіне 2 млн-нан астам алғашқы тың игеруші келді. Мұндай көші қондар республикада байырғы қазақ халқының меншікті үлесін азайта отырып, халықтың этникалық құрамына әсер етті. 1968 жылдан бастап көші-қон ағындары азайды, бірақ көшіп келген халық салыстырмалы түрде жоғары табиғи өсім есебінен көбеюін жалғастырды. Қазақстандағы урбандалу процесінің себептерін жазыңыз. Кеңестік уақытта Қазақстандағы қалалар санының өсуі өнеркәсіптің дамуы әсерімен жүрді. Олардың ішінде табиғи ресурстарды игеруді, көліктік инфрақұрылымның дамуын атап көрсетуг	5
5	БауыржанМомышұлы«Генерал Панфилов» ҰлыОтансоғысыныңоқиғаларынаарналған. Әлемхалықтарыныңбірнешетілінеаударылды. «Қан мен тер ӘбдіжәмілНұрпейісов, Арал балықшыларыныңөмірітуралыбаяндалғанеңбек. Ілияс Есенберлин көшпенділер, Трилогияда XV ғасырды ң ортасын а дейінгі қазақ тарихы суреттеледі. Олжас Сүлейменов Адамға табын, Жер, енді»Юрий Гагаринні ң ғарышқа ұшу құрметіне арналған өлең.	8

ТЖБ мақсаттары

Қазақстан «тоқырау» кезеңінде (1965- 1985 жылдар

9.4.2.1 өнеркәсіптің ахуалын анықтап, қорытынды жасау

9.3.1.1 қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау

9.3.1.2 қоғамдық-саяси қайраткерлердің ұлттық мүддені қорғаудағы рөліне баға беру

9.1.1.1 демографиялық өзгерістердің себеп-салдарлық байланысын талдау арқылы дәйекті қорытынды жасау

Кеңестік Қазақстанның мәдениеті (1946- 1985 жылдар)

9.2.2.1 кеңестік әдебиет пен өнер туындыларында қоғамдық өмірдің бейнеленуін талдау

«Қазақстан тарихы» пәнінен ІІІ тоқсанға арналған жиынтық тоқсандық бағалау тапсырмалары

КСРО-ның ыдырауы: заңдылық па әлде кездейсоқтық па? Өз пікіріңізді жазыңыз. Дәлел келтіріп, түсіндіріңіз.

Тарихи құжатпен және суретпен танысып, сұрақтарға жауап беріңіз.

А) Тарихи құжатпен жұмыс

17-бап. Қазақстан Республикасының өз мемлекеттік символдары - елтаңбасы, жалауы, әнұраны бар. Қазақстан Республикасының астанасы - Алматы қаласы. 18-бап. Осы Заң Қазақ КСР Мемлекеттік егемендігі туралы Декларациямен бірге Республиканың жаңа Конституциясын әзірлеуге негіз болады. Қазақстан Республикасының Конституциясы мен өзге де заң актілерінің нормалары аталған Заңға қайшы келмейтін болса ғана қолданылады.ҚазақстанРеспубликасыныңПрезиденті

Тарихи заңды құжаттың атауын жазыңыз
Аталған заңды құжаттың неше бөлімнен тұратындығын жазыңыз.
Аталған заңды құжаттың тарихи маңызын жазыңыз.

B) Тарихисуретпенжұмыс

Берілген суреттің қандай тарихи оқиға барысынан үзінді екендігін анықтаңыз.

Қазақ Кеңестік Социалистік Республиканың атауы Қазақстан Ресупубликасы деп өзгертілген

уақытты анықтаңыз

Қазақстанның әлемге танылуына әсер еткен бастама болған тарихи оқиғаларды анықтаңыз.

Маңызды уақыттар	Тарихи оқиға	Тарихи оқиғаның маңызы
1991 жыл, 29тамыз
1991 жыл, 21 желтоқсан
1992 жыл, 2 наурыз

4. Жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшудің себептерін жазыңыздар.

Жоспарлы экономиканың ерекшеліктері

Нарықтық экономиканың ерекшеліктері

Нарықтық экономикаға көшу себептері:

Нарықтық экономикаға көшу барысындағы қиыншылықтардың себептерін анықтаңыздар.

5 тапсырма

Қазақстандағы 90-жылдардағы дағдарыс кезіндегі әлеуметтік саланы сипаттаңыз	1	2
2000 жылдардағы әлеуметтік саланың дамуын сипаттаңыз.	1	2
90-жылдардағы тұрғын үй құрылысын сипаттаңыз	1	2
Жақын шетелдердегі қазақ диаспорасының жағдайын сипаттаңыз.	1	2

Балл қоюкестесі

№	Жауап	балл	Қосымша ақпарат
1	Менің ойымша, КСРО-ның ыдырауы заңдылық деп санаймын. Өйткені бірнеше жылдармен бойы жиналған әлеуметтік, экономикалық, саяси жағдайлар өз шарықтау шегіне жетті. Қалыптасқансаясижағдайлар дер КСРО-ныңыдырауынабастамашыболды.	3	Білім алушының басқа да пікірлері қабылданады
2	А) Тарихи құжатпен жұмыс Қазақстан Республикасының мемлекеттiк тәуелсiздiгi туралы ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ ЗАҢЫ. 1991 жылғы 16 желтоқсан. Заң 7 тарау, 18 баптан тұрады. Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін бүкіл әлемге жария еткен бірден-бір маңызды тарихи құжат болып табылады. B) Тарихи суретпен жұмыс Президентті ұлықтау рәсімі. 1991 жыл, желтоқсан. Аламты қаласы. 1991 жыл, 10 желтоқсан	5
3	Маңызды уақыттар Тарихи оқиға Тарихи оқиғаның маңызы 1991 жыл, 29 тамыз Елбасы жарлығымен Семей ядролық сынақ алаңы жабылды Қазақстан ядролық қарудан ерікті түрде бас тартқан дүниежүзіндегі алғашқы мемлекет болып тарихта қалды. 1991 жыл, 21 желтоқсан Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы (ТМД) құрылды. КСРО ыдыраған соң, Қазақстан ТМД мемлекеттері арасындағы экономикалық байланыстарды қайта құру, нығайту және одан әрі дамытуға қатысты бастамашы қызметін атқарды. 1992 жыл, 2 наурыз Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымына (БҰҰ) мүше болып қабылданды. БҰҰ Бас Ассамблеясының 46-сессиясында ҚР-ның Тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстанның халықаралық саясаты мәселелері бойынша сөз сөйледі. Өз сөзінде ядролық қарусыздандыру және таратпау мәселелері, жаппай қырып-жою қаруын жою жөнінде нақты қадамдарға көшу қажеттігін атап өтті.	6
4	Жоспарлы экономиканың ерекшеліктері: КСРО-да және басқа да “социалистік” деп аталған елдерде қолданылған экономика жүйені ұйымдастыру тәсілі, мұнда материалдық қорлар мемлекет меншік болып есептеліп, барлық кәсіпорындардың экономика қызметі директивалық жоспарлау, басқару және бақылау арқылы бағытталып, үйлестіріліп отырды. Нарықтық экономиканың ерекшеліктері: Нарықтық экономика, рыноктық экономика, базарлы экономика – еркін кәсіпкерлік, өндіріс құрал-жабдығына меншік нысандарының көптігі, нарықтық баға белгілеу, шаруашылық жүргізуші субъектілер арасындағы шарттық қатынастар, мемлекеттің шаруашылық қызметке шектеулі түрде араласуы қағидаттарына негізделген экономика, яғни тауарлар мен қызметтерді өндіру, бөлу, оны бағдарламалау және реттеу саласы нарықта біріктірілетін экономика. Нарықтық экономикаға көшу себептері: 1. Одақтас республикалармен экономикалық байланыстың үзілуі. 2. Республикалардың арасында уақытында өнімдердің жеткізілмеуі 3. 90-жылдары экономика деңгейі 55%-ға төмендеді. Нарықтық экономикаға көшу барысындағы қиыншылықтардың себептерін анықтаңыздар. 1. Басқа республикаларға қарағанда Қазақстанның шикізат саласы ескірген инфрастуктура, кәсіпорындар мен техникалық жабдықтар, экстенсивті дамыған ауылшаруашылығы дүниежүзілік стандартқа сәйкес келмеді. 2. Өндірістік қуаттарды, құрылыс нысандарын іске қосу күрт қысқарды. 3. Көлік байланысы 60%-ға қысқарды	8
5	Қазақстандағы 90-жылдардағы дағдарыс кезіндегі әлеуметтік саланы сипаттаңыз. Нарықтық қатынастарға өтудің алғашқы кезеңінде қазақ халқының басым бөлігінің өмір сүру деңгейі нашарлап, кедейшілік белгісі біліне бастады. Қоғамда табыс деңгейі бойынша ерекшеленетін әлеуметтік жіктелу жүрді, яғни дәулетті және кедей адамдар тобы қалыптасты. Әсіресе жалақылары төмен, әлеуметтік санатқа жататын топтың жағдайы қиын халде еді. Мұғалімдер, дәрігерлер, инженерлер, бюджет қызметкерлері осы санатқа кірді. 2000 жылдардағы әлеуметтік саланың дамуын сипаттаңыз. 2000 жылдың басында әлеуметтік саясат тұрақты экономикалық өсу жағдайында жүргізілді. 8 Басқа дұрыс жауаптарды қабылдауға болады 30 Зейнеткерлерге, ҰОС мен еңбек ардагерлеріне, көпбалалы аналарға, толық емес отбасына, жағдайы төмен тұрғындарға әлеуметтік көмек көрсету басты мақсат болды. Елдегі ақшаның құнсыздану көлемі 2002 жылы жеті пайыздан төмен мөлшерге түсті. Тұрғын үй құрылысын сипаттаңыз. Нарыққа көшкеннен кейін тұрғын үй саласында айтарлықтай өзгерістер болды. 1993 жылдан бастап тұрғын үй алуға ұзақмерзімді және қысқамерзімді несиелер беріле бастады. Еліміз нарықтық қатынастарға енуіне байланыты адамдарды үймен қамтамасыз ету тоқтатылғанымен, мемлекет әлеуметтік қорғауды қажет ететін халықтың үй алуына жағдай жасады. Мемлекет тарапынан ұзақмерзімді жеңілдікпен несие беру арқылы халыққа көмек берілді. Жақын шетелдердегі қазақ диаспорасының жағдайын сипаттаңыз. Қазақ диаспорасы саяси және діни себептердің салдарынан күштеу немесе мәжбүрлеу сипатындағы көші-қонды бастан кешірді. Қазақ диаспорасы өкілдері барша қазақ халқының құрамдас бөлігі болып табылады. Бірақ өткен тарихтағы ішкі және сыртқы саяси оқиғалар салдарынан қазіргі кезде Отаныннан тыс жерлерде, яғни Азия, Батыс Еуропа және Америка елдерінде тұрады. Қазіргі кезде түрлі ақпарат көздерінің мәліметтері бойынша, сырттағы қазақ диаспорасы өкілдерінің саны 5 млн-ға жуық.	8
	Барлығы	30

ТЖБ мақсаттары

Қазақстан қайта құру кезеңінде (1986-1991 жылдар)

9.3.1.1 қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау

Қазақстан мемлекеттілігінің қайта жаңғыруы (1991 – 1996 жылдар

9.3.1.6 Қазақстанның тәуелсіздік жолындағы алғашқы қадамдарын анықтап, қорытындылау

9.3.2.2 ҚазақстанРеспубликасыныңхалықаралықаренадатанылуынабаға беру

9.4.1.3 ҚазақстанРеспубликасындағыжекешелендірупроцесініңэкономикағаықпалынталдау

9.1.1.3 Қазақстанның даму стратегиясындағыдемографиялықсаясаттыңбағыттарынталдау

«Қазақстан тарихы» пәнінен IV тоқсанға арналған тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмалар

Суреттіңнегізіндеберілгенсұрақтарғажауапберіңіз.

	Берілгенэмблеманыңқандайтарихиоқиғанысипаттайтындығынанықтаңыз.
Құжаттыңқабылданғанжылы
Құжаттыңбасымдықтары
Кезеңдері
Маңызы

Қазақстанның 1990-2000 жылдардағы экономикасының жаңғырту кезеңдерін сипаттаңыз.

	жылдары	сипаты
1 кезең
2 кезең
3 кезең
4 кезең

Статистикалықдеректернегізіндеберілгенсұрақтарғажауапберіңіз.

Қазақстанда шағын және орта кәсіптің қарқынды дамуына әсер еткен себептерді жазыңыз.
Шағын және орта кәсіпті дамытудың басты мақсаттары мен нәтижелері қандай болмақ?
Пандемиядан кейін шағын және орта кәсіп саласында қандай өзгерістер болады деп ойлайсыз?

Берілген жылдардағы халықтың табыс көлемінің артуына әсер еткен жағдайларды жазыңыз.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2013-2016 жылдараралығындатабысыазық-түлікқоржыныныңқұнынантөменхалықтыңүлесінесебептіөзгеріссіздепойлайсыз?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Деректіпайдаланаотырып, Қазақстандаұлттыққұндылықтардыжаңғыртуғабағытталғанмемлекеттікбағдарламалардыңқажеттілігіндәлелдеңіз.

Бағдарламабірнешебағыттарбойыншаіскеасады:

- ұлттықмәдениеткеерекшемаңызыбартарихи-мәденижәнесәулетескерткіштерінқалпынакелтіру;

- археологиялықзерттеулер;

- қазақхалқыныңмәденимұрасысаласындағығылымижұмыстар; - ұлттықәдебиетпенжазулартәжірибесінортақтастыру, кеңейтілгенбейнежәнежұмысқатарларынқұру.

2004 жылдан – бағдарламаныжүзегеасырабастағанкезден – бастаптарихпенмәдениеттің 78 ескерткішіндереставрациялықжұмыстарбітірілген, олардың 28-і (35%) – 2008-2011 жылдарыреставрацияланған.

Берілгенүзіндіқандайбағдарламаданалынғандығынанықтаңыз.
Бағдарламаныңмақсатынжазыңыз.
Бағдарламаныңжүрубарысынанмысалдаркелтіріңіз.
Бағдарламаныңқажеттілігіндәлелдеңіз.

5. Деректіпайдаланаотырып, Қазақстандаұлттыққұндылықтарды жаңғыртуға бағытталған

мемлекеттікбағдарламалардыңқажеттілігіндәлелдеңіз

Берілгенсимволқандайбағдарламаныңнышаныекендігінжазыңыз
Бағдарламаныңмақсатынжазыңыз.
Бағдарламаныңжүрубарысынанмысалдаркелтіріңіз.
Бағдарламаныңқажеттілігіндәлелдеңіз.
Бағдарламағақатыстыөзпікіріңіздібілдіріңіз

Балл қоюкестесі

№	Жауап	Балл	Қосымша ақпарат
1	Берілген эмблеманың қандай тарихи оқиғаны сипаттайтындығын анықтаңыз. «Қазақстан - 2030» стратегиясы Құжат қабылданған жыл 1997 жылы Құжаттың басымдықтары 7 ұзақмерзімді басымдықты анықтады. Тарихи құжаттың кезеңдері 2 кезеңнен тұрады. 1-кезең Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейінгі стратегиялық дмау жоспары. 2-кезең. Еліміздің бәсекеге қабілеттілігінің негіздерін қалыптастыруға арналған Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары орындалды. Маңызы Әлем өз дамуының стратегиясын жасауға қабілетсіз көптеген елді көрді. Мемлекеттің өз жоспарын орындай алмаған мысалдары одан да көп. Әртүрлі жағдайлар, саяси ықтиярының нашарлығы және көшбасшылардың қабілетсіздігі арман-мұраттың күйреуіне әкеліп соқты. Азаматтардың әл-ауқатын жақсарту мен елдің гүлденуіне апаратын жол-күрделі әрі ұзық. Сенімді стратегия ғанатабысқаапаратыныанық	5	Білім алушының басқа да дұрыс жауаптары қабылданады
2	1 кезең • Жылдары: 1991-1993жж • Сипаты: Экономиканы түбірімен өзгертуден бастап ұлттық валютаны енгізуге дейінгі кезеңді қамтиды 2 кезең • Жылдары: 1994-1998жж • Сипаты: • Негізгі экономикалық заңдар қабылданды. Экономиканы ырықтандыру жүргізілді. 3 кезең Жылдары: 1998-2001жж • Сипаты: • ЖІӨ, өнеркәсіп өнімдері, инвестиция көлемі және басқа да маңызды көрсеткіштер өсті. 4 кезең • Жылдары: 2001 жылдан басталады • Сипаты: • Бұл кезеңде нарықтық экономика институттары табысты жұмыс атқаруымен сипатталады	8
3	Қазақстанда шағын және орта бизнестің қарқынды дамуына әсер еткен себептерді жазыңыз. Кәсіпкерлікті дамыту — нарықтық экономиканы дамытудың кепілі. Сондықтан да кәсіпкерлік төңірегіндегі көптеген мэселелердің экономикадағы рөлінің аса маңыздылығын дәлелдейді. Оның негізгі маңыздылығын ел Президентінің Қазақстан халқына Жолдауында: «Еліміздің экономикалық саясатының бірден-бір басымды бағыты кәсіпкерлік» деп аталынғандығы айқындайды. Шағын және орта бизнесті дамытуды басқару еліміздің жүзеге асырып жатқан саясатының стратегиялық мәселесі болып табылады. Кәсіпкерлік қызметті еліміздің шаруашылық қызметінің жандандырғыш күші деп білуіміз қажет. Шағын және орта бизнесті дамытудың басты мақсаттары мен нәтижелері қандай болмақ? Шағын және орта бизнестің негізгі мақсаты бұл көбінесе жергілікті нарықты қажетті өнім мен қызметтермен қамтамасыз ету, жұмыспен қамтылу мәселесін шешудегі жәрдем. Мұндай мәселелердің оңтайлы шешілуі ауыспалы кезеңде орын алатын әлеуметтік дағдарыстың зардаптарын азайтады. Шағын және орта бизнес халықтың әл-ауқатын арттырумен қатар, жаңа қосымша жұмыс орындарының ашылуын құру сияқты дәйекті мәселелер оның өзектілігін көрсетеді және экономиканы реформалаудың ажырамас бөлігі деп қарастыруға негіз береді. Пандемиядан кейін шағын және орта кәсіп саласында қандай өзгерістер болады деп ойлайсыз? Менің ойымша көп адамдар пандемия барысында жасап отырған кәсібінің сапасы мен халықтың сұранысына сәйкестігіне бағалай алды. Алдағы уақыттарда кәсіпкерлер тұтынушыларды қанағаттандыратын кәсіп саласын дамытуды қолға алады деп сенемін. Қазіргі жағдайда бұл адамдар үшін алғашқы қажеттіліктер: азық-түлік пен дәрі-дәрмек, киім саласы болуы мүмкін. Берілген жылдардағы халықтың табыс көлемінің артуына әсер еткен жағдайларды жазыңыз. Мемлекетімізде қабылданған әртүрлі бағдарламалардың әсерлері бар деп санаймын. Мысалы: «Бизнестің жол картасы-2025», мұғалімдер мен дәрігерлердің жалақыларының өсуі, студенттердің шәкіртақыларының көлемінің өсуі және т.б. 2013-2016 жылдар аралығында табысы азық-түлік қоржынының құнынан төмен халықтың үлесі не себепті өзгеріссіз деп ойлайсыз? Менің ойымша, 2014-2015 жылдардағы қаржылық дағдарыстар мен Ресейге бағытталған санкциялардың әсері болуы ықтимал.	2 2 2 2
4	Мәдени мұра бағдарламасы Бағдарламаның мақсатын жазыңыз. мәдени, экономикалық және әлеуметтік капитал, жалпы адамзаттық мәдениеттің құрылымдық бөлігі, этнос, қоғам, адам парасатының дамуы мен құрылуының бастауы, тарихи естеліктердің маңызды қоймасын жасау және қорғау бағдарламасы. Бағдарламаның жүру барысынан мысалдар келтіріңіз. деректер базасы жасалды, ЮНЕСКО-ның тізіміне енгізілген мәдени және аралас мұра объектілерін күзетудің аумақтары мен өңірлерінің шекарасы белгіленді. Бағдарламаның қажеттілігін дәлелдеңіз. Нұрсұлтан Назарбаев «Мәдени мұра» бағдарламасын мемлекеттің мәдениетіне қолдау көрсететін стратегиялық ұлттық жоба деп атаған. Бағдарлама халықтың гуманистикалық курсы және потенциалын көрсетіп, оның тарихи тәжірибесін байытып, болашақтың сенімді тірегі болмақ. Қазақстан тарихында гуманитарлық акция ретінде жүргізілетін «Мәдени мұра» бағдарламасы бұдан әрі қарыштап дами бермек.	4
5	Рухани жаңғыру бағдарламасы Бағдарламаның мақсатын жазыңыз. сананы жаңғырту, ұлттық болмыстан, ұлттық кодтан айырылып қалмай, оны әлемдік құндылықтармен үйлестіріп, Қазақстанның игілігіне жарату жолындағы мақсат-мүдделер туралы өзекті мәселе көтерілген. Бағдарламаның жүру барысынан мысалдар келтіріңіз. Еліміздің ұлттық білім беру жүйесінде «Қазақстандық патриотизм» ұғымы қолданылып келеді. «Қазақстандыпатриотизм» арқылы Отан, туған жер, ел, атамекен, туған өлке туралы түсініктер оқу- тәрбие үрдісінде, сабақтан тыс іс- шараларда Отансүйгіштік сезімді дамытуға, ұлттық салт- дәстүрді сақтау, мемлекеттік рәміздерді құрметтеу сияқты сезімдерді оқушылар бойында қалыптастыру жүзеге асырылуда. Бағдарламаның қажеттілігін дәлелдеңіз. Екі дәуір түйіскен өліара шақта Қазақстанға түбегейлі жаңғыру және жаңа идеялар арқылы болашағын баянды ете түсудің теңдессіз тарихи мүмкіндігі беріліп отыр. Жаңа жағдайда жаңғыруға деген ішкі ұмтылыс – біздің дамуымыздың ең басты қағидасы. Өмір сүру үшін өзгере білу керек. Оған көнбегендер тарихтың шаңына көміліп қала береді. Бағдарламаға қатысты өз пікіріңізді білдіріңіз. Бағдарлама заман талабына сай, болашақта Қазақстанның ұлттық құндылықтарын сақтай отыра әлемге танылуына мүмкіндік ашады	5
	Барлығы	30

ТЖБ мақсаттары:

Қазақстан Республикасының дамуы (1997 жылдан бастап бүгінгі күнге дейін)

9.3.1.9 ұзақ мерзімді мемлекеттік стратегияларды талдау

9.4.2.2 нарықтықэкономиканыңөндірістікқатынастарғаәсерінталдау

9.1.2.1 қазіргікездегіҚазақстанхалқыныңәлеуметтікжағдайынстатистикалықмәліметтернегізіндеталдау

Қазіргі заманғы Қазақстан мәдениеті (1991 жылдан бүгінгі күнге дейін)

9.2.2.4 ұлттық құндылықтарды жаңғыртуға бағытталған мемлекеттік бағдарламалардың қажеттілігін негіздеу («Мәдени мұра», «Болашаққа бағдар:рухани жаңғыру» бағдарламасы)

«Қазақстан тарихы» пәнінен

тоқсандық жиынтық бағалау спецификациясы 10-сынып

(жаратылыстану-математикалық бағыт, қоғамдық-гуманитарлық бағыт)

МАЗМҰНЫ

Тоқсандық жиынтық бағалаудың мақсаты 3
Тоқсандық жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар 3
«Қазақстан тарихы» пәнінен күтілетін нәтижелер 3
Ойлау дағдыларының деңгейі 4
Тоқсандарға ойлау дағдыларының деңгейіне байланысты тексерілетін мақсаттарды бөлу.. 5 6. Жиынтық бағалауды өткізу ережесі 5

7. Модерация және балл қою 5

I ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУДЫҢ ТЕСТ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ 6

ІІ ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУДЫҢ ТЕСТ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ 13

ІІІ ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУДЫҢ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ 19

IV ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУДЫҢ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ 26

Тоқсандық жиынтық бағалаудың мақсаты

Тоқсандық жиынтық бағалау оқу бағдарламасы мен оқу жоспарының мазмұнына сәйкес, оқушылардың тоқсан барысында меңгерген білім, білік және дағдыларды анықтауға бағытталған.

Тоқсандық жиынтық бағалау оқу жоспарындағы тоқсан ішінде меңгеруге тиісті оқу мақсаттарына жету деңгейін тексереді.

Тоқсандық жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар

Жалпы орта білім беру деңгейінің 10-11-сыныптарға арналған «Қазақстан тарихы» пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы(жаратылыстану-математикалық бағыт, қоғамдық-гуманитарлық бағыт)

«Қазақстан тарихы» пәнінен күтілетін нәтижелер

Білу

Орталық Азиядағы ежелгі мәдени ошақтарды және олардың орналасқан жерлерін;
көшпенділіктің тарихи түрлерін;
еуразиялық дала өркениетінің қалыптасуы мен даму кезеңдерін;
түрлі тарихи кезеңдердегі Қазақстан территориясындағы қалалық мәдениеттің даму ошақтарын;
әлемдік мәдени-тарихи прогреске едәуір ықпал еткен Орталық Азия халықтарының жетістіктерін;
Қазақстан мемлекеттігі дамуының тарихи кезеңдерді біледі.

Түсіну

Қазақстанның тарихи даму процестері мен құбылыстарының, негізгі оқиғалардың мәнін;
ежелгі Орталық Азияның өркениет ошақтарын, көшпенділіктің әр түрлерінің, Қазақстан территориясындағы қалалық және көшпелі мәдениеттің сипатты белгілерін;
әлемдік мәдени-тарихи прогресс үшін Орталық Азия халықтарының жетістіктерінің маңызын;
түрлі тарихи кезеңдердегі Қазақстандағы саяси, әлеуметтік-экономикалық, мәдени өзгерістерге ішкі және сыртқы факторлардың ықпалын түсінеді.

Қолдану

Қазақстан мен Орталық Азия территориясында өмір сүрген мемлекеттер мен мәдениет ошақтарын уақыт пен кеңістікте анықтау кезінде;
Орталық Азия көшпенділер мәдениетінің қалыптасу мен даму ерекшеліктерін анықтауда;
түрлі тарихи кезеңдердегі Қазақстанның саяси, әлеуметтік-экономикалық мәдени даму ерекшеліктерін анықтау кезінде;
Қазақстанның өткен және қазіргі кездегі оқиғалары мен құбылыстарына қатысты өз позициясын анықтау кезінде тарихи ойлау дағдыларын қолданады.

Талдау

түрлі тарихи кезеңдердегі Қазақстан территориясындағы өркениеттер мен мемлекеттердің қалыптасуы мен дамуына түрлі факторлардың (географиялық, демографиялық, миграциялық, саяси, әлеуметтік-экономикалық, мәдени және т.б.) ықпалын;
себеп-салдар байланыстарын анықтау мақсатында Қазақстан тарихындағы тарихи оқиғалар, процестері мен құбылыстарды;
Қазақстан аумағындағы этногенез, саяси және мәдени процестерге қатысты негізгі ғылыми теорияларды талдайды.

Жинақтау

тарихи талдау әдістерін қолдана отырып шығармашылық, танымдық, зерттеушілік, жобалық сипаттағы жұмыстарды;
Қазақстан тарихы туралы тұтас түсініктері мен тарихи санасын қалыптастыру үшін тұжырымдар мен гипотезаларды жинақтайды.

Бағалау

түрлі тарихи кезеңдердегі Қазақстанның дамуына (географиялық, демографиялық, көші-қон, саяси, әлеуметтік-экономикалық, мәдени және т.б.) түрлі факторлардың ықпал ету дәрежесін;
Орталық Азия халықтары мәдениетінің әлемдік өркениет дамуына қосқан үлесін;
тарихи мәліметтердің шынайылығын;
Қазақстан тарихының этникалық, саяси, мәдени, әлеуметтік-экономикалық мәселелері бойынша түрлі ғылыми теориялардың дәлелдік дәрежесін бағалайды.

Ойлау дағдыларының деңгейі

Ойлау дағдыларының деңгейі	Сипаттама	Тапсырмалар түрлері
Білу және түсіну	Қазақстан аумағындағы ежелгі археологиялық мәдениеттерді және олардың ерекшеліктерін сипаттайды	КТБ - Көп таңдауы бар тапсырмалар ҚЖ - Қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар
Қолдану	Этникалық процестердің сабақтастығын анықтап, әлеуметтік жіктелу ұғымдарын түсіндіреді. Мемлекеттіліктің қалыптасу тарихы кезеңдерін түсіндіріп, Қазақстан аумағындағы тарихи процестердің заңды нәтижесін тұжырымдайды. Сонымен қатар қазақ халқының дәстүрлі дүниетанымын түсіндіреді.	ҚЖ - Қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар ТЖ - Толық жауапты қажет ететін тапсырмалар
Жоғары деңгей дағдылары	Ғалымдардың пікірін зерттеп, көзқарастарды талдау арқылы көшпенділер өркениетінің тарихи процестеріне баға береді. Орталық Азия халықтарының материалдық мәдениет жетістіктерін талдап, адамзаттың дамуына қосқан үлесін талдап, Кеңестік кезеңдегі Қазақстанның қоғамдық-саяси даму қайшылықтарын талдайды. Дала өркениетінің белгілі тарихи және мәдени ескерткіштерін зерттеп, Кеңестік дәуірдегі мәдениеттің даму ерекшеліктерін қорытындылай отырып, жетістіктер мен қайшылықтарды талдайды.	ҚЖ - Қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар ТЖ - Толық жауапты қажет ететін тапсырмалар

Тоқсандарға ойлау дағдыларының деңгейіне байланысты тексерілетін мақсаттарды бөлу

Тоқсан	Білу және түсіну	Қолдану	Жоғары деңгей дағдылары
I	25 %	0%	75%
II	0 %	50 %	50 %
III	0 %	25%	75 %
IV	0%	50 %	50%
Барлығы	6%	31%	63 %

Жиынтық бағалауды өткізу ережесі

Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға мүмкін болатын кезкелген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер, плакаттар немесе карталарды) жауып қойыңыз.

Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқауды оқып, білім алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығын хабарлаңыз. Білім алушыларға жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығын ескертіңіз. Нұсқаулықпен таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтыңыз.

Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар (спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізіңіз. Олардың жұмыс уақытында бір-біріне көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығын ескертіңіз.

Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен сызып қоюды ұсыныңыз.

Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім алушыларға көмек беруге негізделген кез-келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға немесе көрсетуге тыйым салынады.

Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын үнемі хабарлап отырыңыз.

Тоқсандық жиынтық бағалауа аяқталғаннан кейін білім алушылардан жұмыстарын тоқтатып, қалам/қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтініңіз.

Модерация және балл қою

Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация үдерісінде бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін жұмыс үлгілерін балл қою кестесіне сәйкес тексеру қажет.

I ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУДЫҢ ТЕСТ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ

I тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу

Жиынтық бағалаудың өткізілу уақыты – 40 минут

Балл саны – 30 балл

Тапсырмалар түрлері:

КТБ – көп таңдауы бар тапсырмалар

ҚЖ – қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар

ТЖ – толық жауапты қажет ететін тапсырмалар

Жиынтық бағалаудың құрылымы

Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әртүрлі тапсырмалар: көп жауапты таңдауы бар сұрақтар, қысқа/ толық жауапты қажет ететін сұрақтар қолданылады. Берілген нұсқа қысқа/ толық жауапты қажет ететін сұрақтарды қамтитын 5 тапсырмадан тұрады. Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға сөздер немесе қысқа сөйлемдер түрінде жауап береді.Толық жауапты қажет ететін сұрақтарда білім алушылар орындаушылық және шығармашылық дағдыларын көрсетеді.Тапсырма бірнеше құрылымдық бөлімдерден/ сұрақтардан тұрады. Тапсырма бірнеше құрылымдық бөлімдерден/сұрақтардан тұрады

I тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

Бөлім

Тексерілетін оқу мақсаты

Ойлау дағдыларыны

ң деңгейі

Тапсыр ма саны

Тапсырма

№

Тапсы рма түрі

Орындауға берілетін уақыт

Балл

Бөлім бойынш а жалпы балл

Өркениет: даму ерекшеліктері

10.1.1.2 Әлемдік өркениеттегі Орталық Азияның рөлі туралы ғалымдардың пікірін зерттеу

Жоғары деңгей дағдылары

ТЖ

10.1.2.4 Қазақстан аумағындағы ежелгі археологиялық мәдениеттердің

ерекшеліктерін сипаттау

Білу және түсіну

КТБ

10.1.2.7 Әртүрлі көзқарастарды талдау арқылы ерте көшпенділер өркениетінің әлемдік тарихи

процестер барысына әсерін бағалау

Жоғары деңгей дағдылары

ТЖ

10.1.3.1 Орталық Азия халықтарының материалдық мәдениет жетістіктерін талдау арқылы адамзаттың дамуына қосқан үлесін қорытындылау

Жоғары деңгей дағдылары

4-5

ТЖ

БАРЛЫҒЫ

Еcкерту: *-өзгеріс енгізуге болатын бөлімдер

10 сынып

«Қазақстан тарихы» пәні бойынша І тоқсанға арналған жиынтық бағалау тапсырмалары

Көшпелілер өркениеті бойынша төмендегі кестені толтырыңыз.

Көшпелілер өркениетінің қалыптасуына әсер еткен жағдайлар.
1.	2.
Ғалымдардың пікірі бойынша көшпелілер өркениетіне қатысты көзқарастарын талдау
жағымды	жағымсыз
1. 2.	1. 2
Қалай аталған дұрыс: «Көшпелілер өркениеті» немесе «Дала өркениеті». Сіздің пікіріңіз .

[7]

Берілген тарихи тұжырымдардың «жалған» немесе «ақиқат» екенін анықтаңыз.

№	Тарихи фактілер	Ақиқат	Жалған
1	Палеолит дәуіріне жататын еңбек құралдары Жамбыл облысы өңірінен табылды
2	Қабырғалары терең көмілген, көлемі 40-60 шаршы метр болатын мезолиттік баспана Есіл өзені аңғарынан табылды
3	Усть-Нарым - Солтүстік Қазақстан жеріндегі Неолит дәуірінің тұрағы болып табылады
4	Қ.И.Сәтбаев қола дәуірінде Жезқазған өңірінен 1 млн тоннадай кен өндірілгенін айтқан
5	Солтүстік және Батыс Қазақстанда Андрон мәдениетінің зерттелген 50-ге жуық қонысы кездеседі
6	Беғазы-Дәндібай мәдениеті б.з.б XIV-XII ғасырларға жатады
7	Қазақ жерінде қола дәуірін түбегейлі зерттеу Ә.Марғұланның есімімен байланысты

[7]

Берілген дереккөздері қолдана отырып, көшпелілердің әсерінен болған өзгерістерге көзқарасыңызды білдіріңіз.

А) Д.Неру "Әлемдік тарихқа көзқарас" атты еңбегінде "Атлас картаны ашсаң, алып Азия құрлығының қойнына кіріп жатқан кішкентай Еуропаны көресің. Еуропаны жермен-жексен еткен де, өркениетке жеткізген де солар. Азияның әлдебір өңірінен шыққан арийлер, сақтар, ғұндар, моңғолдар, түркілер Азия мен Еуропаға қанат жайып, жаппай қоныстанды».

Л. Гумилев: «Көшпенді қоғамда техникалық үдеріс болмаған деп ойлау ақылға сыймайды. Көшпенділер, оның ішінде ғұндар мен түріктер де бар, өз кезінде аса маңызы бар заттарды ойлап тапты. Ең алғашқы шалбарлар өте ерте заманда көшпенділер қолымен тігілді. Үзеңгі де Орта Азия даласында 200-400 жылдар аралығында пайда болды. Ең алғаш көшпенділер қолымен шабылған арбалар теңдерді қою арқылы таулы аймақтарда жүруге мүмкіндік берді. Жебесі 700 метрге зулайтын садақтар мен қайқы қылыштарды да көшпенділер ойлап тапты.

В) Ратцелъ, Гумплович, Торнвалъд, Тойнби деген ғалымдар: «Көшпелілер өз бетімен өркениет жасауға қабілетсіз, олар мемлекетті, басқа да өркениет жетістіктерін отырықшы елдерді жаулап алу арқылы ғана үйренді»

Көшпелі өркениеттің әлемдік тарихқа әсері

Әлемдік үдерістердің көшпелілер өркениетіне әсері

[6]

Орталық Азия халықтарының мәдени жетістіктерін көрсетіп, кестені толтырыңыз.

[5]

«Көшпенділер өркениетінің адамзат тарихындағы маңызы» тақырыбына 4 дәлел келтіріп, қорытынды ой түйін жасаңыз.

Shape22

[5]

Қазақстан тарихы 10 сынып Балл қою кестесі

Тапсырма №	Жауап	Балл	Қосымшаақпарат
1	Көшпелілер өркениетінің қалыптасуына әсер еткен жағдайлар – Ауа райындағы өзгерістер. Себебі қуаңшылықтың әсерінен егін шаруашылығымен айналысу тиімсіз болды.	1	Білім алушының мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауабы қабылдана ды
	Көшпелілер өркениетінің қалыптасуына әсер еткен жағдайлар - Мал санының көбеюіне байланысты адамдар бірте-бірте көшпелі мал шаруашылығына көшті.	1
	Ғалымдардың пікірі бойынша көшпелілер өркениетіне қатысты көзқарастарын талдау (жағымды) - Көшпелілердің табиғат аясындағы өмірін Геродот және кейбір антик тарихшылар, философтар, орта ғасыр ойшылдары былай сипаттайды: «Көшпелілер табиғаттың төл баласы сияқты өмірі таза, қулық-сұмдықтан, отырықшы-қалалық өркениеттің жаман қасиеттерінен ада болып көрінді».	1
	Ғалымдардың пікірі бойынша көшпелілер өркениетіне қатысты көзқарастарын талдау (жағымды) - Л.Н.Гумилев: «Көшпелілер түріктер мен моңғолдар өздерінің еліне және елі арқылы өтетін Еуропа елшілерінің қауіпсіздігін сақтап, дипломатиялық қолсұқпаушылықты енгізген нақ осы монғолдардың жорығы болды».	1
	Ғалымдардың пікірі бойынша көшпелілер өркениетіне қатысты көзқарастарын талдау (жағымсыз) - Ратцелъ, Гумплович, Торнвалъд, Тойнби сынды ғалымдар: «Көшпелілер өз бетімен өркениет жасауға қабілетсіз, олар мемлекетті, басқа да өркениет жетістіктерін отырықшы елдерді жаулап алу арқылы ғана үйренді» деген тұжырымдар айтты.Бұл арқылы көшпелілерді соғысқұмар ретінде бейнелейді.	1
	Ғалымдардың пікірі бойынша көшпелілер өркениетіне қатысты көзқарастарын талдау (жағымсыз) – қазіргі көптеген зерттеушілер көшпелілер қоғамы бір орында тоқырап, өз бетінше дами алмайтын, отырықшы мәдениеттің әсерінсіз өркениет жасай алмайтын, болашағы жоқ қоғам деп баға береді.	1
	Көшпенділер мәдениетінің қаншама заман өтсе де сол баяғы бәз қалпында біздің уақытымызға дейін жетіп қана қоймай, дәстүрдің, тәрбиенің, көшпелілікке қатысты салт-сананың сақталуы әркімді де таң қалдырмай қоймайды. Жылдың төрт мезгілінде көшіп-қонып жер танып, әлем танып, өзіндік ғылыми көзқарастарын негіздегендіктен «көшпелілер өркениеті» деп аталған дұрыс деп ойлаймын/ Атқа отырған көшпенді өз жерінде емін-еркін қалаған жағына қарай қозғалған. Қазақ көшпенділері жолында ұнаған жерлерге белгі қойып, бәйтерек отырғызып, дың тұрғызып (моңғолдар оба тұрғызған), қала салған. Сөйтіп, көшпенділер өркениетін қалалық мәдениетпен біріктірген. Осы орайда көшпелілер тарихына үңілсек, тек қана мал шаруашылығы ғана емес, сонымен қатар егіншілікпен, қолөнермен және сауда- саттықпен айналысқан сан бағытты өркениет болып табылады.Сондықтан «дала өркениеті» деп атаған дұрыс.	1	Кез-келген таңдау бойынша жазылған дұрыс жауап қабылдана ды
2	2-ақиқат	1
	3-жалған	1
	4-ақиқат	1
	5-жалған	1
	6-жалған	1
	7-ақиқат	1

Көшпелі өркениеттің әлемдік тарихқа әсері:

1. Көшпелілер өркениеті ең алғаш малды қолға үйретті. Мал шаруашылығының қыр-сырын жетік меңгерді.

Білім алушының мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауабы қабылдана ды

Көшпелі өркениеттің әлемдік тарихқа әсері:

2. Көшпелілер өркениетінің материалдық мәдениет

саласындағы жетістіктері әлем тарихына өлшеусіз үлес қосты. Мысалы: садақ пен жебе, киіз үй, ат әбзелдері.

Көшпелі өркениеттің әлемдік тарихқа әсері:

3. Көшпелілер өркениеті Ұлы Жібек жолы бойында орналасқандықтан, батыстың және шығыстың саудагерлері

«дала заңына» бағынуларына тура келді.

Әлемдік үдерістердің көшпелілер өркениетіне әсері:

1. Ұлы Жібек жолы қазақ жеріндегі рухани және материалдық өміріне үлкен өзгерістер әкелді. Соның ішінде шаруашылық саласындағы үлкен өзгеріс отырықшы

шаруашылықтың дамуы болып табылды.

Әлемдік үдерістердің көшпелілер өркениетіне әсері:

2. Қазақ жеріне әртүрлі діни наным-сенімдер ене бастады. Мысалы: буддизм, индуизм діндері.

Әлемдік үдерістердің көшпелілер өркениетіне әсері:

3. Теңіз жолының ашылып, Ұлы Жібек жолының маңызы төмендеуі, көшпелілердің экономикалық жағдайына кері әсер етті.

Таң қалдырғаны: Көшпелілер табиғатпен тығыз байланыста болды. Мысалы, ай мен күнге қарап уақытты білсе, жан-

жануардың іс-әрекетінен келер күннің ауа райын болжай алған.

мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауаптар қабылдана ды

Есте қалатыны: Көшпелілер өркениеті ұзақ уақытқа

созылған. Жүздеген ғасырлар бойы қалыптасқан салт-дәстүр, әдет-ғұрыптар бүгінгі күнге жетіп, оның маңызы артуда.

Резонансты Қазақ ұнаған жерлерге белгі қойып, бәйтерек отырғызып, дың тұрғызып қала салған. Осы кезде салынған

мазарлар бүгінгі күнде ұлтымыздың рухани орталықтары болуда. Мысалы: Алаша хан, Қожа Ахмет Яссауи кесенелері.

Айқындайтын: Орталық Азия аймағында сан ғасырлар бойы көршілес өмір сүріп, ортақ мәдени дәстүрлері қалыптасқан туысқан халықтардың шаруашылық түрлері, мәдениеті

негізінен ұқсас, ортақ.

Мәнділігі: Археологиялық ескерткіштерді зерттей келе,

әртүрлі мәдениет дәстүрлерінің қарым-қатынас үдерістерін көруге болады.

Көшпeлi хaлықтaрдың мәдeниeтi отырықшы eлдeрдiң мәдeниeтiн жaлғaстырушы, Шығыс пeн Бaтысты түйiстiрушi рөлдi aтқaрды. Көшпeлi қоғaмның нeгiзгi өмiр сүру сaлты

мазмұнға сәйкес келетін кез-келген

динaмикaдa болғaндықтaн, олaрдың бaсқa мәдeниeттeрдeн оқшaулaнып қaлмaуынa, үнeмi жeтiлуiнe дe әсeрi тиiп отырды. Олaрдың тiршiлiгiнiң мәнi – уaқыт пeн кeңiстiктiң тылсым сырын қaпысыз игeру, төрт түлiктiң бaбын экожүйемeн мiнсiз үйлeстiрe бiлу, көшпeлiлeрдiң өз тiршiлiгiнe сaй кeлeтiн мaтeриaлдық жәнe рухaни игiлiктeр қaлыптaстыруы, түптeп кeлгeнде олaрдың төлтумa мәдeниeтiн орнығуынa ықпaлжaсaды.

Көшпелілердің әлeмдiк өркeниeткe қосқaн үлесін келесідей топтастыруға болады: көшпeлiлeр кeңiстiктi еркін бағдарлады; көшіп-қону арқылы әртүрлі табиғат зоналарына бейімделіп, шаруашылықты дамытты; Ұлы Жiбeк жолы арқылы бір жағынан Батыс пен Шығыстың экономикасын дамытуға үлес қосса, екінші жағынан саяси байланыстарды дәнекерлеуші болды; қaзaқтардың aрғы тeктeрi әлeмдiк өркeниeттiлiктiң шaлбaр, aлдaспaн, киiз үй, күймe, мeтaлл өңдeу, зeргeрлiк, ұстaлық сияқты кәсіптерді алғашқы болып eнгiзді.

Қорытынды ой

Осы ақпараттардың негізінде көшпелілер әлемдік өркениеттер арасында өзара сұхбатты дамытып, біртұтас бүгінгі қоғамды құруда маңызды орын алғандығын көреміз.

жауаптар қабылдана ды

Барлығы

ІІ ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУДЫҢ ТЕСТ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ

ІІ тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу

Жиынтық бағалаудың өткізілу уақыты – 40 минут

Балл саны – 30 балл

Тапсырмалар түрлері:

КТБ- көп таңдауы бар тапсырмалар

ҚЖ- қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар

ТЖ -толық жауапты қажет ететін тапсырмалар

Жиынтық бағалаудың құрылымы

Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әртүрлі тапсырмалар: көп жауапты таңдауы бар сұрақтар, қысқа/толық жауапты қажет ететін сұрақтар қолданылады. Берілген нұсқа қысқа/толық жауапты қажет ететін сұрақтарды қамтитын 5 тапсырмадан тұрады. Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға сөздер немесе қысқа сөйлемдер түрінде жауап береді.Толық жауапты қажет ететін сұрақтарда білім алушылар орындаушылық және шығармашылық дағдыларын көрсетеді. Тапсырма бірнеше құрылымдық бөлімдерден/сұрақтардан тұрады.

ІІ тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

Бөлім

Тексерілетін оқу мақсаты

Ойлау

дағдыларының деңгейі

Тапсырма саны

Тапсырм а №

Тапсырма түрі

Орындауғ а берілетін уақыт

Балл

Бөлім бойынша жалпы

балл

Этника

лық және әлеумет

тік процес тер

10.2.1.2 Этникалық процестердің сабақтастығын анықтай отырып, Қазақстан

аумағындағы этногенездің кезеңдерін айқындау

Қолдану

ҚЖ

10.2.2.2 Тарихи кезеңдерді талдау негізінде қазақтардың ру-тайпалық ұйымдасу түрінің қалыптасу алғышарттарын талдау

Жоғары деңгей дағдылары

ТЖ

10.2.2.8 Туған жердің мәдениеті, салт дәстүрінің маңызына баға беруде

«мәдени-генетикалық код»

ұғымын қолдану

Жоғары деңгей дағдылары

3-4

ТЖ

10.2.2.6 Қазақтардың әлеуметтік жіктелуіне тән ерекшеліктерді анықтау үшін

«ақсүйек», «қарасүйек»,

«хан», «сұлтан», «би»,

«батыр» ұғымдарын пайдалану

Қолдану

ҚЖ

Барлығы

Еcкерту: *-өзгеріс енгізуге болатын бөлімдер

«Қазақстан тарихы» пәні бойынша ІІ тоқсанға арналған жиынтық бағалау тапсырмалары

Мәтінді қолдана отырып, әр кезеңде қазақ жерінде ру-тайпалық жүйенің қалыптасуына дәлелдер келтіріңіз.

Б.з.б. І ғасырда Солтүстік ғұндардың құрамына кірген көптеген түркі тілдес тайпалар Орталық Азиядан Тянь-Шань арқылы өтіп, Қаңлы тайпалық бірлестігімен көрші отырды. Ғұндардың Қазақстанға өтуінің екінші толқыны б.з. ІІ ғ. 1-жартысында орын алды. Ғұндардың біріктіруші рөлінің арқасында сырттан келген тайпалармен байырғы тұрғындардың этникалық жақындасуы іске асты.

VI ғасырда Қазақстан жері Түркі қағанаты құрамына енді. Осы қағанаттар құрамында 30-дан астам түркі тілдес ру-тайпалар болды. Үйсіндер мен қаңлылар оларға сіңісіп кеткен. Мемлекеттердің ішінде қазақтардың халық болып қалыптасуына, әсіресе екі мемлекеттің тарихи рөлі күшті болды. Оның біріншісі Қыпшақ хандығы. Екіншісі Қарахан феодалдық мемлекеті. Шығыстан монғол тектес көшпелі халықтар жасаған шапқыншылық оңтүстік және оңтүстік-шығыс Қазақстанның қалыптасқан этникалық жайына соншалықты өзгеріс жасаған жоқ.

Алтай жақтан ығысқан наймандар мен керейлер Қарахан мемлекетінің этникалық құрамына елеулі әсерін тигізді. Осы бір сапырылыс кезінде шығыстан қидандардың (қарақытайлықтардың) шапқыншылығы болып, Қарахан мемлекетінің жағдайы нашарлайды. XIII ғ. басында Қарахан мемлекеті қайта көтеріліп келе жатқанда монғол шапқыншылығы басталды. Сондай-ақ орталық, солтүстік, шығыс, батыс Қазақстан жеріндегі Қыпшақ мемлекеті де сондай жағдайға душар болды. Сөйтіп, халық болып қалыптасу процесі 1,5 ғасырға дейін кешікті. Монғол шапқыншылығы салдарынан тұтас Ұлыстар орнағанмен, Қазақстан жеріндегі ру-тайпалардың арасындағы байланыстар бұзылды.

Алайда, Қазақстан жерінде өмір сүрген ру-тайпалар түркі тілінде сөйлегенімен территориялық бөлінуге ұшырап, Моғол, Әбілхайыр, Ноғай, Көшім хандықтарының қол астында өмір сүріп жатты. Атақты «92 баулы қыпшақ» атты шежіреде көрсетілген бұл ру- тайпалардың барлығы кейіннен қазақтардың құрамына кірді. XIV-XV ғғ. феодалдық қатынастардың нығаюы негізінде Моғолстан, Ақ Орда, Әбілхайыр хандығы, Ноғай Ордасында болып жатқан түрлі соғыстарға қарамастан, халықтар арасында өзара бірігу, барған сайын белең алды. Қазақстанның ежелгі тайпалары этникалық жағынан біртұтастықа ұмтылды. Нәтижесінде үш этникалық-шаруашылық топқа бөлініп, үш жүз пайда болды.

https://e-history.kz/kz/contents/view/411

Ежелгі дәуір

Ерте орта ғасырлар

Дамыған орта ғасырлар

Кейінгі орта ғасырлар

[8]

Қазақстан жеріндегі этникалық үдерістің қалыптасуын талдап, ой түйін жазыңыз.

Қазақ даласындағы этникалық үдерістердің қалыптасуына әсер еткен жағымды жағдайлар

Қазақ даласындағы этникалық үдерістердің қалыптасуына әсер еткен

жағымсыз жағдайлар

Қазақстан аумағындағы этногенездік үдерістердің ерекшелігі туралы қорытынды ой түйін жазыңыз:

[6]

Берілген ұғымдардың қай бағанға сәйкес екендігін ажыратыңыз.

Мәдени код	Ұғымдар	Генетикалық код
	Салт-дәстүр
	Шежіре
	Жеті ата Материалдық
	құндылықтар

[4]

«Ұлттық құндылықтарды асқақтатуда мәдени және генетикалық кодты сақтаудың маңызы» тақырыбында ой жазыңыз, маңызына баға беруде кілт сөздерді қолданыңыз.

Кілт сөздер: ұлттық құндылықтар, туған жер, ұлттық код, тектілік.

Shape25

[6]

«

3

2

1
Хан», «қарасүйек», «сұлтан», «би» ұғымдарын әлеуметтік стратификация бойынша орналастырыңыз.

[4]

«Ақсүйек», «қарасүйек», «хан», «сұлтан», «би», «батыр» ұғымдарын пайдалана отырып, қазақтардың әлеуметтік жіктелуіне тән ерекшеліктерін анықтаңыз.

[2]

10 сынып Қазақстан тарихы Балл қою кестесі

Тапс ырма

№

Жауап

Балл

Қосымша ақпарат

Ежелгі: 1. Қазақ даласында өмір сүрген сақ, ғұн, сармат, үйсін сияқты тайпалық бірлестіктер қазақ ұлтының этникалық қалыптасуының негізін салды. 2. Ғалымдардың пікіріне сүйенетін болсақ, үйсін тайпасы мен бүгінгі қазақ ұлтының арасында этногенетикалық байланыс пен шаруашылық,

мәдени ұқсастықтарды атап өткен.

Білім алушының мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауабы қабылдана ды

Ерте орта ғасырдағы: 1. Қазақстан жерін мекендеген түркі тайпалары ерте орта ғасырларда ұлт болып қалыптасуға дайын болды. 2. Алтайдан Еділге дейін алып жатқан территорияны парсы ақыны, саяхатшы Насир Хосроу «Қыпшақ даласы» деп

атағаны.

Дамыған орта ғасырларда: 1. ХІІІ ғасырда қазақ жеріне моңғолдар шабуыл жасап, рулық-тайпалық бірігу процесіне үлкен соққы берді. 2. Қазақ жеріне қоныстанған маңғыт,

барлас сияқты моңғол тайпалары ассимиляцияға ұшырап, түркіленді.

Кейінгі орта ғасырларда: 1. Қоғамда ақсүйек әлеуметтік тобының құрамына кірген моңғол ұрпақтары бірнеше мемлекеттерге бөлініп, жеке дара билікке ұмтылды. 2. Көшпелі өзбектер мен моңғол мемлекеттерінің арасындағы қақтығысты өз мүддесіне пайдаланған қазақ сұлтандары

Керей мен Жәнібек XV ғасырда қазақ тайпаларының басын біріктіріп, Қазақ хандығын құрды.

Қазақ даласындағы этникалық үдерістердің қалыптасуына әсер еткен жағымды жағдайлар:

Қазіргі қазақ даласындағы барлық ру-тайпалардың антропологиялық, мәдени этникалық ұқсастықтары күшейді.
Түркілерді жаулаған Моңғол империясының тайпалары түркіленіп, жергілікті халықпен сіңісіп кетті.

Білім алушының мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауабы қабылдана ды

Қазақ даласындағы этникалық үдерістердің қалыптасуына әсер еткен жағымсыз жағдайлар:

Моңғол империясының жаулау саясатының нәтижесінде қазақ халқының қалыптасу үдерісі 1,5 ғасырға кешеуілдеді.
Қазақ даласына келіп қоныстанған ру-тайпалардың антропологиялық тұрғыдан әртүрлі болды.

Қазақстан аумағындағы этногенездік үдерістердің ерекшелігі туралы қорытынды ой түйін жазыңыз:

Сақ, ғұн үйсін тайпаларынан бастау алады. Жергілікті тайпалардың бірін-бірі жаулап, өз мемлекеттерін құруы этникалық процестерді үзген жоқ. Тек моңғол империясының жаулап алу жорықтары ұлт болып қалыптасу жолында үлкен кедергі болды. Дегенмен қазақ жеріне қоныстанған моңғол тайпалары жергілікті халықпен ассимиляцияға ұшырап, түркілену процесі жүрді.

3	Мәдени: Салт-дәстүр, Материалдық құндылықтар.	2
3	Генетикалық Шежіре, Жеті ата.	2
4	Жаһандану дәуірінде әр ұлттың өз құндылығын сақтау мәселесі өте маңызды. Себебі, қоғамда кейбір ұлттар ассимиляцияға ұшырап, өзінің мәдени құндылығын жоғалтып, тілінен айырылып жатқан жағдайлар көп кездесуде. Осы мәселені қазақ қоғамында да алдын алып, ертеңгі ел болашағы болар жас ұрпақ бойына қазақстандық патриотизмді сіңіру маңызды. Әр балаға отбасылық құндылықты, ұлттық құндылық пен руханилықты сіңіру арқылы ұлттық кодтың мәдени саласын жан-жақты қалыптастырып, сіңіреміз. Жеті атасын жетік біліп, шежіресін жан-жақты таратқан текті ұрпақ ұлтымыздың тарихының тереңіне үңілетіні анық. Қазақтың ұлан-ғайыр даласы жүзден астам ұлттың Отанына айналып, бүгінде бейбітшілікте бір тудың астында өмір сүруде. Қазақстанды Отаным деген әр ұлттың басын біріктіретін құндылық ол туған жерге, Отанға деген зор сүйіспеншілік болып табылады.	6	Білім алушының мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауабы қабылдана ды
5	хан	1
	сұлтан	1
	би	1
	қарасүйек	1
	Ақсүйектер қатарынан шыққан Шыңғыс хан тұқымы қазақ қоғамында хан, сұлтан қызметін атқарды. Ал қожалар ислам дінін таратушылар ретінде қоғамда ерекше орын алды. Қарасүйектер мемлекеттің негізгі тобы болып табылады. Көшпелі мал шаруашылығы мен отырықшы шаруашылықты дөңгелетуші шаруалар осы қарасүйектер қатарынан шықты. Сонымен қатар қол бастаған батырлар мен сөз бастаған билер де қарасүйектерден шығып отырған.	2	Білім алушының мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауабы қабылдана ды
Барлығы		30

ІІІ ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУДЫҢ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ

ІІІ тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу

Жиынтық бағалаудың өткізілу уақыты – 40 минут

Балл саны – 30 балл

Тапсырмалар түрлері:

КТБ- көп таңдауы бар тапсырмалар

ҚЖ- қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар

ТЖ -толық жауапты қажет ететін тапсырмалар

Жиынтық бағалаудың құрылымы

Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әртүрлі тапсырмалар: көп жауапты таңдауы бар сұрақтар, қысқа/ толық жауапты қажет ететін сұрақтар қолданылады. Берілген нұсқа қысқа/толық жауапты қажет ететін сұрақтарды қамтитын 5 тапсырмадан тұрады. Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға сөздер немесе қысқа сөйлемдер түрінде жауап береді.Толық жауапты қажет ететін сұрақтарда білім алушылар орындаушылық және шығармашылық дағдыларын көрсетеді. Тапсырма бірнеше құрылымдық бөлімдерден/ сұрақтардан тұрады.

ІІІ тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

Бөлім

Тексерілетін оқу мақсаты

Ойлау дағдылары ның деңгейі

Тапсыр ма саны

Тапсыр ма №

Тапсырм а түрі

Орындауға берілетін уақыт

Балл

Бөлім бойынша жалпы

балл

Мемлекет, соғыс және

революциялар тарихынан

10.3.1.2 Қазақстанда мемлекеттіліктің қалыптасуының тарихи кезеңдерін түсіндіру

Қолдану

1-2

ҚЖ

10.3.3.2 Қазақ хандығының құрылуын Қазақстан аумағындағы тарихи процестердің заңды нәтижесі ретінде тұжырымдау

Жоғары деңгей дағдылары

ТЖ

10.3.4.5 Кеңестік кезеңдегі Қазақстанның қоғамдық-саяси дамуының жетістіктері мен қайшылықтарын талдау

Жоғары деңгей дағдылары

ТЖ

10.3.2.3 Түркі әлемінің қалыптасуы мен дамуындағы Түркі

империясының рөлін бағалау

Жоғары деңгей дағдылары

ТЖ

Барлығы

Сыныбы: 10а Күні: 17.03.20ж Оқушының аты-жөні:

Қазақстан тарихы бойынша ІІІ тоқсанға арналған жиынтық бағалау тапсырмалары

Ортағасырлық мемлекеттер бойынша берілген кестені толтырыңыз.

Ерте ортағасырлық мемлекеттер	Хронологиясы	Өзара байланыстары
Түрік қағанаты
Батыс түрік қағанаты
Түргештер
Қыпшақ хандығы

[5]

Ерте ортағасырлардағы мемлекеттер мен қазіргі қазақ мемлекеттілігінің қалыптасуындағы өзара сабақтастықты анықтаңыз.

[6]

Деректі және өз біліміңізді қолдана отырып, Қазақ хандығының құрылуы туралы пікіріңізді тұжырымдаңыз.

Мұхаммед Хайдар Дулати «Тарих-и-Рашиди» атты еңбегінде былай дейді: «Ол кезде Дешті Қыпшақты Әбілхайыр хан биледі. Ол Жошы әулетінен шыққан сұлтандарға күн көрсетпеді. Нәтижесінде Жәнібек пен Керей Моғолстанға көшіп барды. Есенбұға хан оларды құшақ жая қарсы алып, Моғолстанның батыс шегіндегі Шу мен Қозыбасы аймақтарын берді. Олар барып орналасқан соң, Әбілхайыр хан дүние салды да, өзбек ұлысының шаңырағы шайқалды. Ірі-ірі шиеленістер басталды. Оның үлкен бөлігі Керей мен Жәнібек ханға көшіп кетті. Сөйтіп, олардың маңына жиналғандардың саны 200 мыңға жетті. Оларды өзбек-қазақтар деп атады. Қазақ сұлтандары 870 жылдары (1465—1466) билей бастады...»

https://e-history.kz/kz/contents/view/507

Қазақ хандығының құрылуының екі алғышартын атап көрсетіңіз.

Shape28

Shape29

Қазақ хандығының құрылуына әсер еткен екі маңызды оқиғаны жазыңыз.

Shape31

Қазақ хандығы құрылғаннан кейінгі олардың алға қойған тарихи міндеттерін көрсетіңіз.

Shape33

Shape34

[6]

Кеңестік биліктің Қазақстанның қоғамдық-саяси өміріне әсерін SWOT негізінде талдаңыз.

Кеңестік биліктің Қазақстанның қоғамдық-саяси өміріне әсерінің күшті жақтары	Кеңестік биліктің Қазақстанның қоғамдық- саяси өміріне әсерінің әлсіз жақтары
1. 2.	1. 2.
Кеңестік биліктің Қазақстанның қоғамдық-саяси өміріне берген мүмкіндіктері	Кеңестік биліктің Қазақстанның қоғамдық- саяси өмірі үшін қауіп-қатерлері
1. 2.	1. 2.

[8]

«Түрік қағанаты – бүгінгі түркі әлемінің бастауы» тақырыбында эссе жазыңыз, бүгінгі күнмен байланыстырыңыз.

Критерийлер:

Эссе тақырыбының толық ашылуы
2 нақты дәлел келтіруі
Бүгінгі күнмен байланыстыру
Қорытынды ой түйін жасауы

Shape35

[5]

Қазақстан тарихы 10а сынып Балл қою кестесі

Тапсыр

ма №

Жауап

Балл

Қосымша

ақпарат

Түрік қағанаты- 552-603 жж.

Батыс түрік қағанаты - 603-704 жж.

Түргештер - 704-756 жж.

Қыпшақ хандығы – ІХғ -1219 ж.

Өзара байланыстары - берілген мемлекеттердің барлығы Түрік мемлекетінің құрамында болған

тайпалардың құрған мемлекеттері болып табылады.

Білім алушыларды ң мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауабы қабылданад ы

Shape37

Ерте ортағасырлық мемлекеттер өз дәуірінде Ұлы Жібек жолының негізгі бөлігін бақылауда ұстаған	саудада	Бүгінгі күнде Батыс Еуропа және Батыс Қытай жолының негізгі бөлігі Қазақстан жері арқылы өтеді
Түркі дәуірінде, яғни 751 жылы Атлах шайқасынан кейін түркі халқына ислам діні ене бастады	мәдениетте	Бүгінде қазақ халқының мәдениеті мен салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы ислам дінімен байланысты
Түрік қағанатының	шаруашыл	Қазақ халқының
халқы көшпелі	ықта	тарихына көз
және жартылай		жүгіртер болсақ
көшпелі мал		негізінен мал
шаруашылығымен		шаруашылығым
айналысты		ен айналысқан.
		Бүгінде ауыл
		шаруашылығы
		Қазақстан
		экономикасының
		негізі

Қазақ хандығының құрылуының екі алғышартын жазыңыз:

Этникалық тұрғыда қазақ хандығының құрамына кірген тайпалардың барлығы түркі тілдес немесе түркіленген тайпалар
Әбілқайыр ханның жүргізген үздіксіз соғыстары

Білім алушыларды ң мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауабы қабылданад ы

Қазақ хандығының құрылуына әсер еткен екі маңызды оқиғаны көрсетіңіз:

1. 1462 жылы Моғолстан ханы Есен бұғаның қайтыс болып, билік үшін ішкі талас тартыстың

басталуы

2. 1457-1458 жылдары қазақ сұлтандары Керей

мен Жәнібектің Әбілқайыр хандығынан бөлініп,

Моғолстанға көшуі

Қазақ хандығы құрылғаннан кейінгі олардың алдына қойған тарихи міндеттері:

Көшпелі шаруашылықтың мал жайылымдарын пайдалануда Дешті Қыпшақ даласындағы бұрыннан қалыптасқан тәртіпті қалпына келтіруі
Керуен жолының үстіндегі Түркістан өлкесінің қалалары Сығанақ, Сауран, Созақ, Отырар, Йасы секілді стратегиялық маңызға ие үлкен қалаларды

Қазақ хандығына қаратуы

Кеңестік биліктің Қазақстанның қоғамдық-саяси өмірге әсерінің күшті жағы:

Қазақ даласында жаңа саяси-социалистік жүйе қалыптасты. Осыған орай қазақ халқының саяси белсенділігі байқалды. Мысалы, Алаш партиясы, Үш жүз партиясы
Қазақ халқы ескі феодалдық тәртіптен арылып, жаңа жүйеге өтті

Білім алушыларды ң мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауабы қабылданад ы

Кеңестік биліктің Қазақстанның қоғамдық-саяси өміріне әсерінің әлсіз жағы:

Қазақ халқында ежелден келе жатқан рулық жүйені жоя алмауы
Бюрократияның қалыптасуы

Кеңестік биліктің Қазақстанның қоғамдық-саяси өміріне ықпал еткен мүмкіндігі:

Батыс елдерімен саяси-экономикалық байланыс орнатуға мүмкіндігінің тууы
Геосаяси орналасуына байланысты Еуразия құрлығындағы халықаралық қатынастардың

орталығына айналуға мүмкіндігінің болуы

Кеңестік биліктің Қазақстанның қоғамдық-саяси өмірі үшін қауіп-қатері:

Қазақ ұлтына қатысты геноцидтік саясат ұстануы
Қазақ халқының ұлттық мүддесінің шектелуі

VI ғасырда құрылған Түрік қағанаты Еуразия құрлығында ұлан-ғайыр жер көлемін алып жатты. Көрші мемлекеттердің бірімен тату-тәтті өмір сүрсе, енді бірімен соғыс жүргізіп, үнемі өз жер аумағын үлкейтуге назар аударды.

Батыс пен шығысты байланыстырған Ұлы Жібек жолының негізгі бөлігіне иелік еткендіктен экономикалық мүмкіндіктері де зор болды.

Үлкен аумақты иелігінде ұстап, сырттан төнген қауіптің бетін қайтаруға күші де, қайраты да жетті. Тіпті әлемді өзіне қаратпақ болған Шыңғыс ханның ықпалымен көшіп келген моңғол тайпалары жергілікті

халықпен сіңісіп түркіленген болатын.

Білім алушыларды ң мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауабы қабылданад ы

Жүздеген жылдар бойы сыртқы және ішкі күштерге төтеп беріп, кең қанат жайған түрік тайпалары құрлықтың көп бөлігінде орналасты. Салты мен мәдениеті, діні мен тілі ұқсас келетін Түркіменстан, Қырғызстан, Қазақстан, Өзбекстан сияқты мемлекеттер осы түрік тайпалары құрған мемлекеттер болып табылады.

Бүгінгі күнде түркі мемлекеттер өзара достық қарым-қатынас орнатып, ынтымақтастықта өмір

сүруде.

Барлығы

IV ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУДЫҢ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ

IV тоқсан бойынша жиынтық бағалауға шолу

Жиынтық бағалаудың өткізілу уақыты – 40 минут

Балл саны – 30

Тапсырмалар түрлері:

КТБ – көп таңдауы бар тапсырмалар

ҚЖ – қысқа жауапты қажет ететін тапсырмалар

ТЖ – толық жауапты қажет ететін тапсырмалар

Жиынтық бағалаудың құрылымы

Тоқсан бойынша жиынтық бағалауда әртүрлі тапсырмалар: көп жауапты таңдауы бар сұрақтар, қысқа/ толық жауапты қажет ететін сұрақтар қолданылады. Берілген нұсқа қысқа/толық жауапты қажет ететін сұрақтарды қамтитын 5 тапсырмадан тұрады. Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтарға сөздер немесе қысқа сөйлемдер түрінде жауап береді.Толық жауапты қажет ететін сұрақтарда білім алушылар орындаушылық және шығармашылық дағдыларын көрсетеді. Тапсырма бірнеше құрылымдық бөлімдерден/ сұрақтардан тұрады

IVтоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

Бөлім

Тексерілетін оқу мақсаты

Ойлау дағдыларын ың деңгейі

Тапсырма саны

Тапсырм а №

Тапсырма түрі

Орындауға берілетін уақыт

Балл

Бөлім бойынш а

жалпы балл

Мәдениеттің дамуы

10.4.1.3 Қазақ халқының дәстүрлі дүниетанымын анықтау үшін «әдет-ғұрып»

«рәсім», «салт-дәстүр», «діл

(менталитет)» ұғымдарын пайдалану

Қолдану

ҚЖ

10.4.1.5 Дала өркениетінің белгілі тарихи және мәдени ескерткіштерін зерттеу

Жоғары деңгей дағдылары

ТЖ

10.4.2.2 Кеңестік дәуірдегі мәдениеттің даму ерекшеліктерін қорытындылай отырып, жетістіктер мен қайшылықтарды талдау

Жоғары деңгей дағдылары

ТЖ

10.4.3.2 Халықаралық мәдени кеңістікке кірігу процесін түсіндіру

Қолдану

4-5

ҚЖ

Барлығы

Тапсырмалар және балл қою кестеcі үлгілері

«Қазақстан тарихы» пәні бойынша IV тоқсанға арналған жиынтық бағалау тапсырмалары

Берілген терминдердің анықтамасын жазыңыз, соның негізінде қазақ халқының дүниетанымының ерекшелігін анықтаңыз.

№	терминдер	сипаттамасы
1	Әдет-ғұрып
2	Салт-дәстүр
3	Рәсім
4	Діл

Қазақ халқының дүниетанымының ерекшелігі

[5]

Суреттерді қолданып, «Қазақ даласында орналасқан тарихи ескерткіштердің рухани өмірдегі маңызы» тақырыбында ойыңызды білдіріңіз.

Архитектуралық ескерткіштердің атауын атап, қай өңірде орналасқанын жазыңыз.

Берілген архитектуралық ескерткіштердің құндылығын жазыңыз.

Жаһандану дәуірінде тарихи архитектуралық ескерткіштерді сақтап қалудың маңызын жазыңыз.

[7]

Кеңестік билік жүйесінің қазақ мәдениетіне әсерін талдап, ой түйін жазыңыз

Кеңестік дәуірдің мәдени салаға жағымды

әсері

Кеңестік дәуірдің мәдени салаға жағымсыз

әсері

Ой түйін

[6]

ЮНЕСКО-ның негізгі қызметін сипаттап, Қазақстан Республикасының мәдениетіне ықпалын атап көрсетіңіз.

Shape44

[1]

Қазақстан Республикасы мен ЮНЕСКО-ның мәдениет саласындағы ынтымақтастығына дәлел келтіріңіз.

ЮНЕСКО көлемінде аталып өткен мерейтойлар

ЮНЕСКО-ның Дүниежүзілік мұралар тізіміне енген ескерткіштер

ЮНЕСКО-ның материалдық емес мәдени мұрасына енген құндылықтар

[6]

Ұйымға кірудің Қазақстан үшін маңызы.

[1]

Әлемдік кеңістікке кірудің қазақстандық мәдениетке әсерін төмендегі салалар бойынша түсіндіріңіз.

Кинематография
Театр
Музыка
Бейнелеу

[4]

Қазақстан тарихы 10 сынып Балл қою кестесі

Тапсырма №	Жауап				Балл	Қосымша ақпарат
1					4	Білім алушылард ың мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауабы қабылдана ды
		№	Терминд ер	сипаттамасы
		1	Әдет- ғұрып	Белгілі бір қоғамдық-әлеуметтік ортада пайда болып, оның мүшелерінің мінез-құлқының, тұрмыс-тіршілігінің бұлжылмас қағидаларына айналған жөн-жосық, жол-жоралғы
		2	Салт- дәстүр	Әр халықтың мінез-құлқына, ой- өрісіне, ұлтқа тән қасиеттерін танытады
		3	Рәсім	Символдық мән мағынадағы әлдеқандай оқиғаларды немесе күндерді мерекелеуге арналған әрекеттердің дәйектілігі
		4	Діл	Ойлаудың үлгісі, этностың, әлеуметтік топтың, индивидтің жалпы рухани мінез - құлқы
	Қазақ халқының дүниетанымының ерекшелігі – түбі терең қазақ ұлтының тұрмыс-салты, туыстық қатынастары, басқару жүйесі ежелгі дәуірден бүгінгі күнге салт-дәстүр, әдет-ғұрып болып жетіп отыр.				1
2	Қазақ даласының қай аймағы болмасын тарихи орындарға өте бай. Ерте кездегі қазақ халқының рухани және материалдық мәдениетінен мол ақпарат береді. Оның ішінде орта ғасырлардағы қазақ даласында өмір сүрген халықтардың діні, салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпы туралы жан-жақты ақпарат береді.				1	Білім алушылард ың мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауабы қабылдана ды

		Түркістан аймағы. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі	4
		Маңғыстау өңірі. Бекет ата жерасты мешіті
		Тараз өңірі. Айша бибі кесенесі
		Ұлытау өңірі. Алаша хан кесенесі

	Берілген архитектуралық ескерткіштердің салыну тарихы мен оның ішіндегі әртүрлі жазбалар, табылған жәдігерлер сол қоғамдағы болған оқиғалардан жан- жақты ақпарат береді. Қожа Ахмет Яссауи ислам дінінің бір бағыты сопылық ілімді таратушы, «Диуани Хикмет» еңбегінің авторы.		1	Білім алушылард ың мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауабы қабылдана ды
	Бүгінгі жылдам қарқынмен дамыған қоғамда ұлттық бірегейлікті сақтаудың маңызы зор. Еліміздің аумағындағы киелі мекендерді ұлт жадында сақтап, өзіміздің ұлттық құндылықтарымызды сақтаудың және оны насихаттаудың жаһандану қоғамындағы орны қашанда ерекше болмақ.		1
3	Кеңестік дәуірдің мәдени салаға жағымды әсері Білім беру жүйесінің қолға алынуы. Мысалы, 1946 жылғы Қазақ КСР Ғылым Академиясының ашылуы және 1984 жылғы 6 жастан бастап білім беру реформасы. Мәдениеттің әр саласының дамуы. Мысалы, 1938 жылы қазақтың тұңғыш дыбысты «Амангелді» фильмінің түсірілуі.		2	Білім алушылард ың мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауабы қабылдана ды
	Кеңестік дәуірдің мәдени салаға жағымсыз әсері 1.Ұлттық мерекелерді атап өтуге тыйым салынуы. Мысалы, Кеңес үкіметінің кезінде қазақ халқына ұлттық және діни мерекелерді атап өтуге тыйым салынды. Бұл өз кезегінде ұлттың рухани өміріне үлкен кері әсерін тигізді. 2. Қазақтың зиялы қауымының қуғындалуы. Кеңес билігі қазақ халқының тарихын зерттеуге мүлдем тыйым салды. Қазақ халқының рухын асқақтатып,		2

тарихынан хабар беретін еңбектерді жарыққа шығаруға

тыйым салды.

Ой түйін

Кеңес үкіметі жүргізген кез келген саясат қазақ ұлтын айналып өтпей, үнемі рухани өміріне үлкен соққы әкеліп отырды. Мысалы, 1929-1932 жылдардағы ашаршылық 2,1 миллион адамның өмірін жалмаса, 1,2 миллион адамды жан сауғалап, өзге мемелекет территоиясынан пана іздеуге мәжбүрледі.

Кеңес үкіметі қазақ халқының білім және ғылым саласына өлшеусіз үлес қосты. Сол кезде алдыңғы қатарлы дамыған Еуропаның білім мен ғылым саласындағы жетістіктері қазақ жеріне енгізіле бастады. Мысалы, 1961 жылы ғарышқа сапар шеккен алғашқы адам қазақ жерінен, Байқоңырдан ұшқанын

білеміз.

Ұйымның негізгі қызметі

Ұйымның негізгі қызметі – білім, ғылым және мәдениет салаларында халықтардың ынтымақтастығын нәсіл, жыныс, тіл және дін айырмашылықтарын есепке

алмай кеңейту болып табылады.

Білім алушылард ың мазмұнға сәйкес келетін кез келген жауабы қабылдана ды

ЮНЕСКО көлемінде аталып өтілген мерейтойлар:

А.Құнанбаевтың 150 жылдығы
Тараз қаласының 2000 жылдығы

ЮНЕСКО-ның Дүниежүзілік мұралар тізіміне енген ескерткіштер:

Қожа Ахмет Яссауи мавзолейі (2003 ж.)
Тамғалы археологиялық ландшафт петроглифтері (2004 ж.)

ЮНЕСКО-ның материалдық емес мәдени мұрасына енген құндылықтар:

Көпұлттық (12 ел) өтінім бойынша «Наурыз» мерекесі (2016ж).
Қазақтың ұлттық ойыны «Асық ату» ЮНЕСКО-

ның материалдық емес мәдени мұра тізіміне енгізілді (2017ж).

Ұйымға кірудің Қазақстан үшін маңызы – тарихи орындарға өте бай, рухани жан-дүниесі салт-дәстүрі, әдет-ғұрпымен астасқан қазақ ұлтын әлемге танытуы, сонымен қатар халықаралық деңгейде қорғауға мүмкіндік беруі. Сондықтан әлем бойынша салмағы

басым бұл ұйымға еліміздің кіруі өте маңызды.

Қазақстандық киноматографияны әлемдік деңгейге көтеру мақсатында жыл сайын «Almaty film festival» атты әлемдік кино жұлдыздарының қатысуымен фестиваль өткізеді.

Театр өнері саласында қазақстандық өнер орталықтарында әлемдік деңгейдегі қойылымдар қойылып, еліміздің театрлар орталықтары әлемдік гастрольдерге шығып, әлемдік деңгейде қазақстандық мәдениеттің ерекшеліктерін көрсетеді.

Халықаралық деңгейдегі ән сайыстарында Қазақстанның атын шығарған Димаш Құдайберген мен Жанар Дұғалова сынды әншілерді атап өтуге болады. Сонымен қатар әлемдік музыка жанрлары отандық ән өнерінде өзіндік өзгерістер әкеліп жатқанын айтып

өтуге болады.

Қазақ бейнелеу өнерінің дамуына А.Ғалымбаева, Г.Ысмайылова, Қ.Телжанов, М.Кенбаев, С.Мәмбеев, Ә.Жүсіпов, С.Романов, А.М. Степанов, К.Шаяхметов,

Ү.Әжиев, т.б. суретшілердің тақырыптық картиналары үлкен үлес қосты.

Барлығы

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

7-10 сыныптардың тарих пәнінен тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмалары

Сұлтандар - ханнанкейінгіәлеуметтікбасқарудыңеңжоғарғытобы