Күні:07.10.2024ж.

Сынып жетекші:

М.Бекмуратова

Сынып: 7 «Ә»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

«Көлік құралдарын пайдалану ережелері»

Сабақтың мақсаты:

а) көлік құралдарының жүрісі, қызметі туралы түсінік беру;

ә) оқушылардың танымдық көзқарасын, зейінінің тұрақтылығын дамыту;

б) өмірге деген құштарлықтарын арттыру.

Құндылықтарды дарыту

Оқушыларды көшеде дұрыс жүріп, жол ережесін сақтауға тәрбиелеу

Тақырыптық көрмелер мен ақпараттық стендтер

Слайд

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Сабақтың техникалық құрал-жабдықтары

Ұйымдастыру кезеңі (5 мин)

Мақсаты: психологиялық ахуал қалыптастыру. Сәлемдесу.

Оқушылар сәлемдесіп,түгендеу

Сабақ басы (15 мин)

Мұғалім: — Енді, балалар, қаламдарыңды орнына қойып, кеуделеріңді, бастарыңды көтеріп түзу отырыңдар. Мен сендерді көлік құралдарының көшеде жүру тәртібімен таныстырамын. Өздерің жол-көлік оқиғаларыңа тап болмас үшін зейін қоя қарап, тыңдай отырып, жаңа мағлұматтарды естеріңе сақтай отырыңдар.

Интербелсенді тақтада көлік құралдарының жүрісі туралы мәлімет.

Әрбір елде автокөліктердің жолдарда,көшелерде жүріп-тұру тәртібін белгілі заң немесе ереже реттеп отырады. Біздің елде де жолда, көшеде қалай жүру керектігі арнайы заңда көрсетілгендей, оң қапталмен жүру тәртібі қабылданған. Олай болса, автомобиль, мотоцикл және велосипед жүргізушілер мен жаяу жүргіншілер көшелер мен жолдарда оң қапталмен жүруге міндетті.

Кейбір алыс шетелдерде, мәселен,Ұлыбритания, Жапония, Үндістан, Малайзия және тағы басқа елдерде жолдың немесе көшенің сол қапталымен жүріп-тұру белгіленген. Соған орай, әрбір елде қабылданған заң талаптары бұзылмауы тиіс.

Қалалар мен елді мекендерде, кенттерде жолда жүру ережелеріне сай көлік құралдарының рұқсат етілген жүру жылдамдығы сағатына 60 шақырымнан, қаладағы тұрғын аймақтарда – 20 шақырымнан аспауға тиіс. Ал сырт жолдарда, оның ішінде үлкен даңғылдарда жеңіл көліктердің және рұқсат етілген ең көп массасы 3,5 тоннадан аспайтын жүк автокөлктерінің жүру жылдамдығы сағатына 110 шақырымнан, ал басқа жолдарда – 90 шақырымнан аспауы тиіс.

Халықаралық және ерекше шағын автобустар мен мотоциклдерге жылдамдықты сағатына 90 шақырымнан асырмау белгіленген.

Басқа автобустарға, тіркеме сүйреткен жеңіл автокөліктерге, салмағы 305 тоннадан артық жүк автокөліктеріне даңғыл жолдарда сағатына 90, басқа жолдарда – 70 шақырым жылдамдықпен жүру белгіленген.

Оқушылар слайд көреді.

слайд

Ортасы (20 мин)

Интербелсенді тақтада жолда жүру қауіпсіздігі шаралары.

1. Қалаларда немесе қала сыртындағы жолдарда жүргізушілер, әдетте, ауа райына немесе қалалардағы көліктің жиілігіне байланысты жылдамдықты өздері таңдайды. Мәселен, көктайғақ, жауынды күндері, тұманда жүргізушілер жүрістерін еріксіз баяулатып, ақырын жүреді. Мұндайда көлікті дер кезінде тоқтатуға мүмкіндік болады.

2. Ірі қалалардағы көше бойында көліктердің бірнеше қатар болып жүретіні белгілі. Көп қатарлы жүруді ұйымдастыру – ол көшелердегі «тығындарды» барынша болдырмауға септігін тигізеді.

3. Велосипедпен, мопедпен және ат-арбамен оң қапталмен, жаға жолға жақын жүруге тырысу қажет.

4. Көшедегі машиналардың жүріс қатарлары арасындағы қашықтықты сақтау үшін жүргізуші көліктің екі бүйіріндегі айнаның көмегімен қадағалап отыруы тиіс. Ал тізбектеліп келе жатқан алдыңғы және артқы машина арасындағы қашықтық қатаң сақталуы қажет.

5. Әрбір жүргізуші ара қашықты өзінің жүру жылдамдығына қарай таңдайды, өйткені алдыңғы машина тежеуішті басқан кезде соқтықпайтындай мүмкіндік болуға тиіс. Машина жылдам жүрген сайын ара қашықтық та алыстау болғаны дұрыс.

6. Көшедегі көліктер түрлі жылдамдықпен жүреді. Сондықтан алдыңғы машина баяу жүріп бара жатса, оны басып озуға болады. Басып озатын машиналар кейде тұтас сызықты басып, қарсы жолаққа шығып кетуге мәжбүрленеді. Ондайдада басқа жүргізушілердің де, жаяу жүргіншілердің де өте сақ болғаны жөн.

7. Жол мен көше қашан да көлік құралдарының арнайы жүретін орны болса, жаяу жүргіншілерге – жағажолмен жүру белгіленген. Әрқашан көлік құралдарын өткізіп жіберуге, олардың жүрісіне кедергі жасамауға, көшеден өтерде, белгіленбеген жерден өтпеуге, оқыстан жолға шығуға болмайтындығын есте ұстаған жөн.

8. Жүргізушілер қараңғы мезгілдерде, бұлтты күндері автокөліктердің сыртқы жарық беру құралдарын қосып жүреді. Әрбір автокөліктің алды мен артында жанатын жарық құралдары ( фаралары, олардың кішілеуі мен үлкендеуі) бар екенін білесіңдер. Әрбір автокөліктегі фаралардың жарығы алысқа немесе жақынға түсетіндей жанады. Кей кездері күндіздің өзінде, тұманда, жауын-шашында, тоннельдерден өткенде, басқа көлікті сүйретіп келе жатқанда, жарық беру құралдары пайдаланылады.

9. Елді мекендердің, қалашықтардың көшелері жарықпен қамтамасыз етілген болса, жүргізушілер машиналардың көлемін көресететін жарық құралдарын қосып, жарығы алысқа түсетін фараларын пайдаланбаса да болады немесе жүргізушілер жарығы жақынға түсетін фараларын қосса да жетеді. Жарығы алысқа түсетін фараларды пайдаланатын болса, қарсы келе жатқан жүргізушінің көзін шағылыстырып кедергі жасауы мүмкін. Мұндай жарық жүргізушінің ғана емес, жаяу жүргішінің де көзін шағылыстырады, жол-көлік оқиғасына ұшыратуы мүмкін. Сондықтан жарығы алысқа түсетін фараны тек сырт жолдарда, алыс сапарларға шыққан кезде пайдаланған жөн.

10. Екі машина бір-біріне қарама-қарсы жүріп келе жатқанда, жарығы алысқа түсетін фараларын 150 метрге дейінгі қашықтықта жарығы жақын түсетін

күйге алмастыруға міндетті. Велосипедшілер мұндайда жүру қатарын алмастырмай-сақ, тоқтап, автокөлікті өткізіп жіберулері тиіс.

11. Машиналар тұраққа тоқтайтын жағдайда айналасы қараңғы болса, онда көліктің көлемін білдіретін жарық беру құралдарын қосып қойған жөн.

12. Кейде жол үстінде аялдаған машина әрі қарай жүруін тоқтатып, немесе бұзылып қалса, басқаларға ескерту үшін машинаның арт жағынан 25-30 м жерге арнайы апаттық ескерту блгісін немесе жыпылықтағыш қызыл фонарь жағып қоюға міндетті.

13. Барлық мотцикл мен велосипед мінушілер де қараңғы мезгілде алдыңғы және артқы фараларын жағып месе жарық шағылыстырғыш белгі орнатып жүруі тиіс.

14. Жаяу жүргіншілердің де қараңғы мезгілде сақтық шараларын ойластырып, жарық шағылыстырғыш заттарды арқасына тбайлап алуына болады.

15. Реттеуші тік тұрып, таяқшасын жоғары көтерсе, бұл – бағдаршамның сары жарығына сәйкес дайындалу керектігін ескертеді.

Жолда жүру қауіпсіздігін игереді.

Жол белгілері

Соңы (5минут)

Өмірде ережеде көрсетілгендей, жазып, сызылғандай мүмкіндіктер бола бермейді. Балалардың арасында ойын ойнап жүріп ойламаған жерден кездейсоқтыққа ұшырап қалатын жайлардың болатынын да ұмытпаңдар

Стикер

Күні: 17.03.2025ж.

Сынып жетекші:

М.Бекмуратова

Сынып: 7 «Ә»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

«Велосипедшілер, мопедшілер қозғалысының ережелері»

Сабақтың мақсаты:

А)оқушыларға жол-көлік оқиғаларына әкеліп соғатын жол жағдайларын зерделеу туралы түсінік беру;

б) өмірге деген құштарлықтарын арттыру

Құндылықтарды дарыту

оқушылардың танымдық көзқарасын, зейінінің тұрақтылығын дамыту;

Тақырыптық көрмелер мен ақпараттық стендтер

Слайд, суреттер

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Сабақтың техникалық құрал-жабдықтары

Ұйымдастыру кезеңі

(5 мин)

Мақсаты: психологиялық ахуал қалыптастыру. Сәлемдесіп, түгендеу.

Оқушылар сәлемдесіп,түгендеу

Сабақ басы (15 мин)

Қанша жастан бастап велосипедпен жүруге болады?

Жолда жүргенде ереженің қандай талаптарын орындау керек?

Қараңғы мезгілде жүретін велосипедтерге қандай құралдар керек?

Бұрылатын кезде қолмен қандай белгілер беру керек?

Велосипедпен жүруде қауіпті болатын жайларды қалай түсіндіре аласыңдар?

Топ болып жүретін велосипедшілерге қандай талаптар қойылады?

 Мопед жүргізушілердің велосипед жолымен, велосипед жүретін жолақпен, жол жиегімен, тротуармен немесе жаяу жүргіншілер жолымен жүруіне тыйым салынады.

Мопедті басқару құқығы он алты жасқа толған адамдарға беріледі.

Велосипед жүргізушілер велосипед жолымен, велосипед жүретін жолақпен, ал олар болмаған кезде жолдың жүру бөлігінің оң жақ шетімен, оның ішінде маршруттық көлік құралдарына арналған жолақпен бір қатарда не жол жиегімен, тротуармен немесе жаяу жүргіншілер жолымен жаяу жүргіншілердің жүрісіне қауіп төндірмей жүреді.

Он төрт жасқа толмаған велосипедшілерге жүру бөлігінің оң жақ шетімен, маршруттық көлік құралдарына арналған жолақпен, жолдың жиектерімен жүруге жол берілмейді.

Осы Қағидалардың 1-қосымшасына сәйкес 7.14 тақтасы бар 4.5 белгісімен белгіленген велосипед жүретін жолағы бар жолдарда осы жолақпен мопедтен басқа, басқа көлік құралдарының жүруі жүзеге асырылмайды және аялдауына болмайды.

Егер осы Қағидалардың 1-қосымшасына сәйкес 7.14 тақтасы бар 4.5 белгісімен белгіленген жолақ қалған жолдың жүру бөліктерінен үзік-үзік таңбалау сызықтарымен бөлінген болса, онда бұрылу кезінде көлік құралдары соған орын ауыстырады. Мұндай жерлерде сонымен қатар жолдың жүру бөлігінің оң жақ шетінен жолға кірер кезде және жолаушыларды отырғызу және түсіру үшін кіруге де рұқсат етіледі.

Оқушылар сұраққа жауап береді.

слайд

Ортасы (20 мин)

Мопед деген не?

Екі дөңгелегі бар көлік құралының бәрін мопед деуге болмайды. Жол ережесінде бұрыннан оның нақты анықтамасы бар:

Мопед — көлемі 50 текше сантиметрден аспайтын іштен жанатын немесе электрлі қозғалтқышпен жүретін, ең жоғары жылдамдығы сағатына 50 км-ден аспайтын, екі не үш дөңгелегі бар көлік құралы. Қозғалтқышы бар велосипед, мокик, скутер және сипаттамасы ұқсас өзге көлік құралдары мопед деп саналады.

Мопедтерге қатысты нормалар жол ережесінің 16 және 24-бөлімінде жазылған.

Кім мопед міне алады

Жол қозғалысы ережелерінің 24-бөлімі 165-тармағында 16 жастан асқан адамдар мопед міне алады деп жазылған. Ол үшін жүргізуші куәлігін алудың қажеті жоқ. А категориясының талабы (нақтырақ айтқанда A1) жылдамдығы 50 км/сағ-тан асатын техникаға қатысты. Ал мұндай техника мопед емес.

Қай жерде жүруге болады?

Бұрынғы ережеде мопедшіге жолдың оң жақ шетімен, қоғамдық көлік жолағымен жүруге рұқсат етілген. Бұл норманы биыл 18 қыркүйекте күшіне енген ережеден алып тастады, 24-бөлімнің 168-тармағындағы тыйымдар ғана қалды.

Енді мопедпен жолдың кез келген бөлігімен жүруге болады, оң жақ шетпен жүру міндет емес.

Мопедшіге автомобилистер сияқты қарсы жолаққа шығуға болмайды. Бірақ бұл үшін оларды жауапқа тарту қиын, өйткені жүргізуші куәлігі болмаса оны қалай жазалайды?

Қай жерде жүруге болмайды

Биыл 30 тамызда күшіне енген «Жол жүрісі туралы» заңдағы өзгеріс пен 18 қыркүйекте жол ережесіне енген өзгеріске сай мопедші тротуар немесе жол жиегімен ғана емес, веложол және веложолақпен де жүре алмайды.

Сондай-ақ жаяу жүргіншілер өткелімен және автомагистральда жүруге тыйым салынады (Қапшағай тас жолы немесе Үлкен айналма жолмен жүруге болмайды). Бұл тыйым жол ережесінің 16-бөлімі 118-тармағында жазылып тұр.

Тағы қандай тыйым бар?

Жол ережесінде мопедшіге арналған шектеулер бұл ғана емес. Мопед мінген адамға мыналарды істеуге болмайды:

рөлді кем дегенде бір қолмен ұстамай жүргізуге;

жолаушы тасуға (жолаушы тасуға арналған арнайы орны болмаса);

жүк тасуға (жүк тасуға арналған арнайы құрылғысы болмаса, сондай-ақ жүктің ұзындығы мен ені 50 сантиметрден асса және алып жүргенде қиындық тудыратын болса);

трамвай жолы бар және бір бағыттағы жолақ саны бірден көп жолда солға немесе кері бұрылуға;

мопед, электросамокат, велосипед сүйреуге (мопедпен сүйреуге арналған тіркемені қоспағанда);

қараңғы уақытта өзге көлік жүргізушісіне көрінетін жарық шағылыстыратын зат* тақпай жол бойында жүруге.

Шлем кию керек пе?

Жол ережесі мен «Жол жүрісі туралы» заңның бұрынғы нұсқасында мопедші шлем киюге міндеттелмеген. Ол мотоцикл жүргізушісіне міндетті болатын. Енді жол ережесінің 24-бөлімі 171-тармағының 8-тармақшасында мопедшіге шлемсіз жолға шығуға тыйым салынады.

Ережеде шлем қандай болу керегі нақты жазылмаған, бірақ мопедші ECE R22-05 стандартынан төмен емес жарамды сертификаты бар жоғары сапалы шлем киюі қажет, R22-06 болса тіпті жақсы. Мұндай жабдық сәл қымбат болатыны анық, бірақ жазатайым оқиға болса, қауіптен жақсы қорғайды.

*Жол ережесінің 2.18-1-тармағына сәйкес "жарық шағылыстыратын зат — жарық сәулесін шағылыстырып, жүргізушіге қашықтан көрінетін (жақынға түсетін шаммен жүргенде 150 метр, алысқа түсетін шаммен жүргенде 400 метрден) арнайы материалдан жасалған зат (жарық шағылыстыратын киім немесе киімге тағылған).

Дыбыс басқыш керек пе?

Кей мопедші қауіпсіздік үшін дыбыс басқышты әдейі алып тастайды, осылай болғанда мопед дауысы өзге машиналарға естіледі деп санайды. Ал кейбірі қымбат мотоциклдерге еліктегісі келеді. Бірақ мопедтерде дыбыс басқыш бірдей болуы керек, ақауы бар газ шығару жүйесімен жүру ереже бұзғанмен бірдей. Жол ережесі бойынша бұл жол қозғалысы қауіпсіздігіне және қоршаған ортаға қауіп төндіретін ақау саналады (28-тармақ, 6-тарау). Әкімшілік кодекстің 590-бабы 5-бөлігіне сәйкес бұл ережені бұзғандар 5 АЕК (2023 жылы 17 250 теңге) айыппұл төлейді

Анықтама: Қазақстанда мопедке қатысты шу шығармау жөнінде арнайы талап жоқ. Бірақ қолданыстағы барлық көлік құралы техникалық регламентке сай болуы қажет.

Егер терезеңіздің алдына дыбыс басқышы жоқ мопедшілер жиналып алса, полицияға хабарлассаңыз болады, мұндай мопедтер айыптұраққа қойылады.

Күндіз шам шағу керек пе?

Мопедшілер қауіпсіздік үшін жұрт назарын гүрілдеген дыбыспен аударғысы келеді, бірақ дыбыс шықпайтын Tesla да жолда аман-сау жүргенін естен шығармауымыз керек. Демек мопедшілер өзге көлік құралдарына оңай көрінетін мүмкіндік қарастырғаны жөн, мысалы, күндіз шам жағып жүруге болады. Бұл қауіпсіздікті айтарлықтай арттырады, оның үстіне бұл міндетті шара (жол ережесінің 19-бөлімі 134-тармағы). Сондай-ақ ашық түсті немесе жарық шағылыстыратын киім кию қажет.

Түнде мопедтің бүйірлік шамы да жанып тұруы керек.

Оқушылар зейін салып тыңдайды.

Жол белгілері

Соңы

(5 минут)

Оқушылар велосипед пен мопедтің жолда жүру ережесімен толық таныстыңдар. Әрдайым жол қауіпсіздік ережесін есте сақтайық.

Оқушылар түсінген жайлы стикермен бағалайды.

Стикер

Күні: 05.05.2025ж.

10.05.2025ж.

Сынып жетекші:

М.Бекмуратова

Сынып: 7 «Ә»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

«Велосипедшілермен арнайы белгіленген алаңда практикалық сабақтар»

Сабақтың мақсаты:

а)оқушыларға велосипедке қойылатын техникалық талаптар және   велосипедшілердің жүрісіне қойылатын қосымша талаптар туралы түсінік беру;

ә) оқушылардың танымдық көзқарасын, зейінінің тұрақтылығын дамыту;

б) өмірге деген құштарлықтарын арттыру.

Құндылықтарды дарыту

Оқушыларды көшеде дұрыс жүріп, жол ережесін сақтауға тәрбиелеу

Тақырыптық көрмелер мен ақпараттық стендтер

Суреттер, слайд

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Сабақтың техникалық құрал-жабдықтары

Ұйымдастыру кезеңі (5 мин)

Мақсаты: психологиялық ахуал қалыптастыру. Сәлемдесу.

Мұғалім: — Енді, балалар, қаламдарыңды орнына қойып, кеуделеріңді, бастарыңды көтеріп түзу отырыңдар. Мен сендерге велосипедке қойылатын техникалық талаптар және   велосипедшілердің жүрісіне қойылатын қосымша талаптар туралы түсінік беремін. Зейін қоя қарап, тыңдай отырып, жаңа мағлұматтарды естеріңе сақтай отырыңдар.

«Велосипед» француз сөзі. Ол «желаяқ» деген ұғымды білдіреді.

Велосипед көліктің бір түрі, ал велосипедші  — оны жүргізуші болып есептеледі. Сондықтан ЖЖЕ-де велосипедшілерге арналған арнайы тарау бар. Ол «Велосипед және велосипедшілерге  қойылатын техникалық талаптар» деп аталады. Мысалы, ЖЖЕ-сі аспалы двигателі жоқ велосипедпен жасы 14-тен асқан балалардың ғана жолға шығуына рұқсат етеді. Ал 2 не 3 доңғалақты, двигателінің жұмысы 50 см. кубтан көп емес, жылдамдығы сағатына 40 шақырымнан аспайтын көлік түрлерін 16 жастан асқан жасөспірімдер пайдалана алады.

Оқушылар сәлемдесіп,түгендеу

Сабақ басы (15 мин)

Интербелсенді тақтада велосипедке қойылатын талаптар.

Велосипедте қоңырау және алдыңғы жағында қараңғы түскенде пайдаланатын, динамика күшімен жанатын фонары, арт жағында – сәуле шағылысатын қызыл пластмасса белгі жапсырылуы тиіс.

Аяқ тежеуішінің ақаусыз болуы, оны ауық-ауық тексеріп тұру қажет.

Интербелсенді тақтада велосипедшілерге қойылатын талаптар.

Велосипедшілер жолдың шетінен 1 м қашықтықта және 1 қатармен ғана жүре алады. Бұл қағида тоқтап тұрған көлікті басып озу кезінде ғана бұзылады.

Велосипедшілерге жаяу жүргінші жолымен жүруге болмайды.

Рульді бос жіберіп жүруге тыйым салынады.

Велосипедті еркін басқаруға кедергі келтіретін көлемі үлкен заттарды алып жүруге болмайды.

Арнайы жабдықталмаған велосипедпен балаларды міңгестіріп жүру де қауіпті.

Сол жаққа бұрылатын немесе кері айналатын велосипедші оны жаяу жетектеп, өзіне керек жаққа шыққан соң оған қайтадан мінгені дұрыс.

Велосипедшілер топталып жолға шығатын болса, өздері жүретін бағдармен алдын ала танысып алуы қажет.

Басқа көлік жүргізушілері оларды тез байқауы үшін ашық түсті киім кигені дұрыс.

Оқушылар сұраққа жауапи береді.

слайд

Ортасы (20 мин)

Алғашқы дәрігерлік жәрдем көрсетуге арналған медициналық қобдишаны да ұмытпау керек.

Топталып жүргенде бір-біріне жақын, бір тізбекпен, жолдың оң қапталымен жүрген жөн.

Ең дұрысы – алдыңғы және соңғы велосипедке қызыл жалауша іліп алу.

Топ болып жолға шығуға күн жарықта ғана рұқсат етіледі.

Тежеуіші жақсы істемейтін велосипедпен жолға шығуға мүлде тыйым салынады.

Арнайы салынған велосипед жолының мүмкіндігі жараса, онда бірнеше қатар түзіп жүруге болады.

Ал қарсы жақтан басқа велосипедшілер келе жатса, онда оң қапталмен 1 тізбек болып жүру керек.

Топ басшысы болуға тиіс. Ол ылғи топтың алдында жүріп, қалғандарына бақылау жасайды.

Реттелетін көше қилысына топталып келгенде, бағдаршамның жасыл жарығына өту керек.

Реттелмейтін көше қилыстарына таянғанда, басқарушы көлденен көшеде көліктердің жоқтығына көз жеткізіп, алдын ала жалаушасын көтеру арқылы топты өткізіп жібереді де, соңынан қуып жетеді.

Интербелсенді тақтада велосипедшілер бұрылар кезде қандай белгі көрсетуі тиіс?

Кедергіні айналып өтерде, басқадай қауіп жоқтығына көз жеткізуің керек немесе сол қолыңды жаныңа соз немесе оң қолыңды шынтақтан жартылай жоғары көтер. Бұлайша белгі беру велосипедшіні жауаптан құтқармайды. Ол мұның бәрін алдын ала, жан-жағы анық көрінетін жағдайда жасауы тиіс.

Оңға бұрыларды немесе қатарға тұрарда жаныңа қарай оң қолыңды соз не сол қолыңды жартылай шынтақтан жоғары көтер.

Тоқтар кезде қолың жоғары көтерілген қалыпта болсын. Қауіпті жерлерден өтерде велосипедтен түсіп, оны жаяу жүргіншілер өткелінен алып өтуге болады.

Оқушылар сұраққа жауап береді.

Жол белгілері

Соңы (5 минут)

Велосипедті шығар алдында тексеріп алу. Велосипедті бойыңа қарай іріктеп алу.

Велосипедтегі ақаулар және оларды жою.

Велосипедшілер үшін жасқа қарай шектеулер.

Жүргін бөліктегі қозғалыс тәртібі.

Маневр жасау, реттелмейтін көше қиылыстарынан жүріп өту ережелері.

Стикер

Күні: 17.03.2025ж.

Сынып жетекші:

М.Бекмуратова

Сынып: 7 «Ә»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

«Автомобильдегі медициналық қобдиша»

Сабақтың мақсаты:

- оқушыларды жол-көлік оқиғасы кезіндегі алғашқы медициналық көмек көрсету ережелерімен таныстыру;

- төтенше жағдайларда алғашқы көмек көрсету шараларын, қобдишаны пайдалана білуді дамыту.

Құндылықтарды дарыту

Оқушыларды көшеде дұрыс жүріп, жол ережесін сақтауға тәрбиелеу

Тақырыптық көрмелер мен ақпараттық стендтер

Суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Сабақтың техникалық құрал-жабдықтары

Ұйымдастыру кезеңі (5 мин)

Ұйымдастыру кезеңі:

1)Оқушылармен сәлемдесу.

2)Оқушыларды түгелдеу.

3)Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

4) Сабақтың тақырыбы, оқу мақсаты және бағалау критерийлерімен таныстыру.

«Комплимент» әдісі арқылы жағымды ахуал туғызу

Бір-біріне есімдерінің бас әріптерінен басталатын комплименттер айтады.

Топқа парта бойынша бөлу:

І топ «Бағдаршам»

ІІ топ «Жүргізуші»

ІІІ топ «Аялдама»

– Алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсетудің негізгі принциптерін атаңыз?

(Оқиға болған жерді қарау, зақымдаушы факторды жою, жәбірленушіні қарау және оған көмек көрсету, жәбірленушінің жағдайын бақылау. БІЗІЛ, САБЫР, СЕНІМДІ. Жедел медициналық көмекті шақыруды ұмытпаңыз!)

– Адамның денсаулығы мен өміріне қауіп төндіретін қандай зиянды факторлар әсер етуі мүмкін?

(Температура +/-, өрт, су, электр тогы, химиялық заттар, механизмдер және т.б.)

– Қандай жағдайлар адам өміріне қауіп төндіреді?

(Жүректің тоқтауы, өздігінен тыныс алудың болмауы, көп қан жоғалту.)

1-тапсырма. Жағдаятқа жауап беру

Жол бойымен қозғалып келе жатқанда (әрине, жол ережесіне сәйкес) арықта аударылған көлікті байқайсыз. Апат екені анық. Көлік ішінде есінен танып қалған адам бар. Сіздің әрекеттеріңіз?

Жауап келесі схемаға сәйкес келеді:

1. Оқиға болған жерді қарау, зақымдаушы факторды жою, жазатайым оқиға болған жағдайда бұл көбінесе өрт болып табылады - өрт сөндіргішті қолданыңыз (жол бойы пайдалану ережелерін еске түсіреміз, практикалық жаттығу - дабыл қағу. және өрт сөндіргішті пайдалану).

Сонымен бірге жедел жәрдем шақырыңыз.

2. Жәбірленушіні куәландыру және оған тиісті көмек көрсету:

NMS, механикалық желдету (практикалық жаттығулар - диагностика, қажет болған жағдайда - реанимациялық шаралар), қан кетуді тоқтату (қан кету түрлерін есте сақтаңыз, практикалық жаттығулар - гемостатикалық турникетті қолдану).

3. Зардап шегушінің жағдайын бақылау.

МСАК-ты ҚҰЗЫРТТЫ, САБЫРЛЫ, СЕНІМДІ қамтамасыз етіңіз.

4. Келгенше күтіңіз және EMS-пен танысыңыз.

Біздің жағдайда жедел жәрдем уақытылы келді, зардап шегушіні дәрігерлерге тапсырдық, қазір оған қауіп төніп тұрған жоқ.

________________________________________________

Бірақ жолда мұндай қиын жағдайлардан басқа, жүргізушінің немесе жолаушылардың денсаулығының нашарлауына байланысты басқа да қиындықтар туындауы мүмкін. Оларды «жою» үшін көлік құралының бортында алғашқы медициналық көмек қобдишасы болуы керек (Жол қозғалысы ережелері, көлік құралын пайдалануға тыйым салынған ақаулар мен жағдайлардың тізбесі, 7.7 тармақ).

Алғашқы көмек қобдишасының құрамы (автокөлік)

1. Ауырсынуды басатын, қабынуға қарсы және жарақатқа (көгерген, сынған, орнынан түскен), жараларды емдеуге арналған дәрілер:

анальгин, гипотермиялық пакет, аспирин.

2. Қан кетуді тоқтату, жараларды емдеу және таңу құралдары:

гемостатикалық жгут, зарарсыздандырылған және стерильді емес таңғыштар, лас жараларды таңуға арналған атравматикалық таңғыш, бактерицидті жабысқақ сылақ, фурагинмен капиллярлық және веноздық қан кетуді тоқтатуға арналған стерильді майлықтар, алкогольді немесе алмаз жасыл йод ерітіндісі, жабысқақ гипс, серпімді түтікшелі емес медициналық таңғыш, мақта жүн.

3. Жүрек ауруын емдейтін дәрілер:

нитроглицерин, валидол.

4. Клиникалық өлім кезінде жүрек-өкпе реанимациясына арналған құралдар:

«ауыз-аппарат-ауыз» жасанды тыныс алу аппараты.

5. Естен тану (коллапс) кезіндегі дәрілер:

аммиак (аммиак).

6. Тамақтан улану кезіндегі детоксикация құралдары және т.б.:

энтеродез немесе белсендірілген көмір таблеткалары.

7. Стресстік реакцияларды емдеу құралдары:

Корвалол немесе валериандық тұнбалар.

8. Қайшы.

9. Өзіне және өзара көмек көрсету ережелері.

10. Қорапша

Оқушылар сәлемдесіп,түгендеу

Сабақ басы (15 мин)

1-тапсырма. Жағдаятқа жауап беру

Жол бойымен қозғалып келе жатқанда (әрине, жол ережесіне сәйкес) арықта аударылған көлікті байқайсыз. Апат екені анық. Көлік ішінде есінен танып қалған адам бар. Сіздің әрекеттеріңіз?

Жауап келесі схемаға сәйкес келеді:

1. Оқиға болған жерді қарау, зақымдаушы факторды жою, жазатайым оқиға болған жағдайда бұл көбінесе өрт болып табылады - өрт сөндіргішті қолданыңыз (жол бойы пайдалану ережелерін еске түсіреміз, практикалық жаттығу - дабыл қағу. және өрт сөндіргішті пайдалану).

Сонымен бірге жедел жәрдем шақырыңыз.

2. Жәбірленушіні куәландыру және оған тиісті көмек көрсету:

NMS, механикалық желдету (практикалық жаттығулар - диагностика, қажет болған жағдайда - реанимациялық шаралар), қан кетуді тоқтату (қан кету түрлерін есте сақтаңыз, практикалық жаттығулар - гемостатикалық турникетті қолдану).

3. Зардап шегушінің жағдайын бақылау.

МСАК-ты ҚҰЗЫРТТЫ, САБЫРЛЫ, СЕНІМДІ қамтамасыз етіңіз.

4. Келгенше күтіңіз және EMS-пен танысыңыз.

Біздің жағдайда жедел жәрдем уақытылы келді, зардап шегушіні дәрігерлерге тапсырдық, қазір оған қауіп төніп тұрған жоқ.

________________________________________________

Бірақ жолда мұндай қиын жағдайлардан басқа, жүргізушінің немесе жолаушылардың денсаулығының нашарлауына байланысты басқа да қиындықтар туындауы мүмкін. Оларды «жою» үшін көлік құралының бортында алғашқы медициналық көмек қобдишасы болуы керек (Жол қозғалысы ережелері, көлік құралын пайдалануға тыйым салынған ақаулар мен жағдайлардың тізбесі, 7.7 тармақ).

Алғашқы көмек қобдишасының құрамы (автокөлік)

1. Ауырсынуды басатын, қабынуға қарсы және жарақатқа (көгерген, сынған, орнынан түскен), жараларды емдеуге арналған дәрілер:

анальгин, гипотермиялық пакет, аспирин.

2. Қан кетуді тоқтату, жараларды емдеу және таңу құралдары:

гемостатикалық жгут, зарарсыздандырылған және стерильді емес таңғыштар, лас жараларды таңуға арналған атравматикалық таңғыш, бактерицидті жабысқақ сылақ, фурагинмен капиллярлық және веноздық қан кетуді тоқтатуға арналған стерильді майлықтар, алкогольді немесе алмаз жасыл йод ерітіндісі, жабысқақ гипс, серпімді түтікшелі емес медициналық таңғыш, мақта жүн.

3. Жүрек ауруын емдейтін дәрілер:

нитроглицерин, валидол.

4. Клиникалық өлім кезінде жүрек-өкпе реанимациясына арналған құралдар:

«ауыз-аппарат-ауыз» жасанды тыныс алу аппараты.

5. Естен тану (коллапс) кезіндегі дәрілер:

аммиак (аммиак).

6. Тамақтан улану кезіндегі детоксикация құралдары және т.б.:

энтеродез немесе белсендірілген көмір таблеткалары.

7. Стресстік реакцияларды емдеу құралдары:

Корвалол немесе валериандық тұнбалар.

8. Қайшы.

9. Өзіне және өзара көмек көрсету ережелері.

10. Қорапша

Оқушылар сұраққа жауап береді.

Өз ойын дұрыс мағынада білдіріп, талқылауға белсенділікпен қатысқан оқушыға «Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен ынталандыру.

слайд

Ортасы (20 мин)

Алғашқы көмек қобдишасының құрамы (автокөлік)

1. Ауырсынуды басатын, қабынуға қарсы және жарақатқа (көгерген, сынған, орнынан түскен), жараларды емдеуге арналған дәрілер:

анальгин, гипотермиялық пакет, аспирин.

2. Қан кетуді тоқтату, жараларды емдеу және таңу құралдары:

гемостатикалық жгут, зарарсыздандырылған және стерильді емес таңғыштар, лас жараларды таңуға арналған атравматикалық таңғыш, бактерицидті жабысқақ сылақ, фурагинмен капиллярлық және веноздық қан кетуді тоқтатуға арналған стерильді майлықтар, алкогольді немесе алмаз жасыл йод ерітіндісі, жабысқақ гипс, серпімді түтікшелі емес медициналық таңғыш, мақта жүн.

3. Жүрек ауруын емдейтін дәрілер:

нитроглицерин, валидол.

4. Клиникалық өлім кезінде жүрек-өкпе реанимациясына арналған құралдар:

«ауыз-аппарат-ауыз» жасанды тыныс алу аппараты.

5. Естен тану (коллапс) кезіндегі дәрілер:

аммиак (аммиак).

6. Тамақтан улану кезіндегі детоксикация құралдары және т.б.:

энтеродез немесе белсендірілген көмір таблеткалары.

7. Стресстік реакцияларды емдеу құралдары:

Корвалол немесе валериандық тұнбалар.

8. Қайшы.

9. Өзіне және өзара көмек көрсету ережелері.

10. Қорапша

Оқушылар автокөлікте болатын қобдишаның құрамымен танысады.

Соңы (5 минут)

Сабақты қорытындылау

– Жол-көлік оқиғалары кезінде алғашқы медициналық көмек көрсетудің ерекшеліктері қандай?

– Қалай шұғыл тоқтатуға болады, мысалы, артериялық қан кетуді?

– Зардап шегушіге алғашқы көмек көрсеткенде не істеуге БОЛМАЙДЫ

Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды

Күні: 18.11.2024ж.

Сынып жетекші:

М.Бекмуратова

Сынып: 7 «Ә»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

ЖКО-да зардап шегушінің киімін шешу ережелері»

Сабақтың мақсаты:

- оқушыларды жол-көлік оқиғасы кезіндегі алғашқы медициналық көмек көрсету ережелерімен таныстыру;

- төтенше жағдайларда алғашқы көмек көрсету шараларын, қобдишаны пайдалана білуді дамыту.

Құндылықтарды дарыту

Оқушыларды көшеде дұрыс жүріп, жол ережесін сақтауға тәрбиелеу

Тақырыптық көрмелер мен ақпараттық стендтер

Суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Сабақтың техникалық құрал-жабдықтары

Ұйымдастыру кезеңі (5 мин)

Оқушылар сәлемдесіп,түгендеу

Сабақ басы (15 мин)

Әрбір жүргізуші рөлге отырған кезде өз өмірі және жолаушылар мен жаяу жүргіншілердің өмірі үшін жауапты болады. Және олардың әрқайсысы ЖКО кезінде істеуге қажетті және істеуге болмайтын іс-әрекеттер туралы біле аласыз, өйткені, әдетте, мұндай жағдайларда ойластырылмаған шешім жасау адамдарға тән. Бұл мақаладан сіз жол-көлік оқиғасы кезінде жасалатын қадамдық іс-әрекет пен жүріс-тұрыс ережелері туралы біле аласыз. Жол-көлiк оқиғасы – көлiк құралының жолда жүруі процесiнде және оның қатысуымен туындаған, адамның денсаулығына зиян келтіруге, өліміне, көлік құралдарының, құрылыстардың, жүктердің бүлінуіне не өзге де материалдық залалға әкеп соққан оқиға.

ЖКО түрлері:

• Қақтығыс

• Аударылу

• Кедергіні соғу

• Жүргіншіні басып немесе соғып кету

• Велосипедшіні соғып кету

• Тұрған көлік құралын соғу

•  Ат-арба көлігін соғу

• Жануарлар басып немесе соғып кету

• Жолаушылардың құлауы

• Өзге оқиғалар

ЖКО кезінде:

1. зардап шеккендердің бар-жоқтығын тексеру, егер бар болатын болса жедел жәрдем шақыру;

2. "апаттық сигналды" қосу және апаттық аялдау белгісін орнату;

3. егер оқиға куәгерлері болса, олардың байланыс деректерін жазып алу керек. Бұл ерекше жағдайларда пайдалы болуы мүмкін;

4. әкімшілік полиция қызметкерлері (егер зардап шеккендер болмаса – 102/ бар болса – 112 (қоңырау шалу тегін)) мен сақтандыру агенттерін шақыру (тел.: сақтандыру куәлігінен қараңыз).

Оқушылар ЖКО кезінде қандай түрлері болатын түсінеді. Зардап шеккендер болса қалай көмектесетін біледі.

слайд

Ортасы (20 мин)

ЖОЛ ОҚИҒАЛАРЫ ЖӘНЕ ЖАРАҚАТ ТҮРЛЕРІ

Бір немесе бірнеше көлік құралының қатысуы салдарынан болатын жол-көлік оқиғасын ЖКО деп атайды: бұл жаяу жүргіншінің машинамен қақтығысуы, мотоцикл жүргізушісі мен велосипедшінің машинамен қақтығысуы және бір немесе бірнеше автомобильдің қақтығысы болуы мүмкін. Бұл жылдамдығы бойынша, соққы бағыты бойынша түрлі апаттар – жанынан, бетпе-бет, жанама және артынан келген соққы болып бөлінеді. ЖКО зардап шеккен адамның кандай зақым алғанын алдын ала түсіну үшін, соқтығысу түріне назар аудару қажет. Көп нәрсе осыған байланысты болады.

Бетпе-бетпе соқтығысу

Мұндай жағдайларда бассүйек-ми жарақаты, кеуде қуысының, іштің зақымдануы, жамбас сынығы жиі орын алады. Сондай-ақ, зардап шеккен адамның аяқтарын автомобиль шанағы немесе қозғалтқышы қысып қалуы мүмкін.

Жанама және бүйірінен

Бұл жағдайда бассүйек-ми жарақаты, соққы бүйірінен келгендіктен кеуде қуысының, бұғананың сыну, бассүйектің, қабырғаның, жамбас буынының зақымдануы мүмкін.

Артынан

Артынан соққан кезде көп жағдайда мойын бөлігі мен омыртқа бағанасы жарақат алады. Бір мысал келтірейік, кенет тежелу және соққы салдарынан болған омыртқаның мойын бөлігінің сынуы

Біз, жоғарыдағы сипаттаулардан ашық көрінетін немесе жасырын жарақаттың бар екендігін болжай аламыз. Жарақат кезінде адамда есеңгіреу сезімі пайда болады, оның психомоторлық қоздыру сатысы бар, ол кезде адам өзінің шынайы жағдайын дұрыс бағаламайтындығын біз бұрынырақ айтқан болатынбыз. Халықта айтады ғой, қызу, қозу, эмоциялық жарылу басталуы мүмкін, олардың кесірінен тіпті көмек көрсететіндер де жәбір көреді. Немесе әдетте, зардап шеккен адам жарақат деңгейін дұрыс бағаламай, медициналық көмектен бас тартатын жағдайлар да өте көп: ол белгісіз бір ауырсынуды, әлсіздікті сезінеді, алайда әдетте оны басынан кешкен соққымен байланыстырады, кейіннен ешқандай әрекет жасамаудың соңы қайғылы жағдайға алып келеді. Ең қауіптісі осы.

АСҚЫНДЫРУ ТУРАЛЫ

Апат кезінде зардап шеккендерде травмалық шок туындауы мүмкін – бұл ауырсыну импульсының үлкен ағымымен байқалатын айтарлықтай қауіпті жағдай. Адам сұйықтықты жоғалтады, шок кезінде қан тамырлары босаңсиды, сондықтан қан айналымының көлемі азаяды, қан қысымы түседі де, қан жүрекке қайтып келмейді.

Сонымен қатар, зардап шеккендердің іш және кеуде қуысының жарақаты, қуыс және қуыс емес ағзалардың жыртылуы мүмкін, бұл да өте қауіпті. Сыртқы белгілері болмаса, олардың жағдайлары күрт төмендеуі мүмкін. Айтып өткеніміздей, мұндай жарақаттар кезінде өліп кету қаупі өте жоғары.

Соқтығысу кезінде көп жарақаттар (политравма) алу да кең таралған – сүйек пен ішкі ағзалардың көптеген жарақаттары, мысалы, оқшауланған бассүйек-ми жарақаты және қаңқа сүйектерінің сынуы политравмаға жатады.

ІС-ӘРЕКЕТТЕР АЛГОРИТМІ

1. Өзіңізді қалай сезініп тұрғаныңызға қармастан, кәсіби көмекке жүгінген абзал. Жедел жәрдемді шақырамыз. Бұл бірінші.

Апаттың қандай түрі болмасын, зардап шеккен адамды барғысы келмегендігіне, қолхат жазғанына қарамастан, емдеу мекемесіне жіберу керек, тексеруден өту керектігін түсіндіру қажет. Жарақат басында байқалмайды: соқтығысу кезінде терінің астында қуыс емес ағзалардың – бауыр, көкбауыр, бүйректің жыртылуы мүмкін. Алғашқы минуттарда қан бірден қатты кетпей, кейіннен қатты кете бастауы мүмкін (әсіресе көкбауыр және бауыр туралы айтатын болсақ, себебі олар қатты қан ағатын ағза). Бұл жағдайда адам күшін жылдам жоғалта бастайды: қан әрі қарай жарылып кету қаупі бар ағзаның капсуласына жинала береді, ішперде қуысындағы қатты, көп қан кету – геморрагиялық шокты туындатады. Осының бәрінің нәтижесінде, қан кетуден де, шоктан да адам өліп кетуі де мүмкін.

Атын атап, түсін түстемей-ақ қояйын, келтіре берсең мысал да көп, алайда бүйрек тамырларының жарақаты, немесе көкбауырдағы ірі артерияның жарақаттануы алғашқы минуттарда-ақ өлімге алып келуі мүмкін. Егер уақытында көмек көрсетілетін болса, адамды құтқарып қалуға болады.

Сондықтан да, адам ЖКО түскен кезде полиция қызметкері немесе апат орнындағы кез-келген адам зардап шеккен адамның жағдайын бағалау үшін жедел жәрдемді міндетті түрде шақыруы тиіс. Жақын орналасқан медициналық мекемеде тексеріс жүргізгеннен кейін ғана, оның жағдайының қауіпті немесе қауіпсіз екендігі туралы сұрақ көтеру қажет.

2. Транспорт құралынан адамдарды шығаруға тырысу керек, себебі ол жарылып немесе жанып кетуі мүмкін.

Егер аккумуляторды ешкім сөндірмесе, ешкім жанғыш заттың ағуының алдын алмаса: адамдардың алған жарақатының үстіне, тағы жаппай күйік шалуы мүмкін. Сондықтан да, жарақаттың түрін ескере отырып, адамдарды ЖКО болған жерден қашықтау жерге жылдамырақ шығару керек.

Жоғарыда айтып өткеніміздей, соқтығысу кезінде аяқ-қолдың ірі сүйектері, жұлынның сынуы мүмкін және көп жағдайларда (сіздің автобуста, поезд вагонында, трамвайда немесе машинада отырғаныңызға қарамастан), бассүйек немесе омыртқаның зақымдалуына байланысты бассүйек-ми жарақаттары болады. Сол себепті, зардап шеккендерді көліктен шығарғанда және тасымалдағанда өте мұқият болу қажет.

3. Қолынан және аяғынан тартудың қажеті жоқ, себебі біз адамды өзі түспеген жұлын шогына (жұлын сынған жағдайда) немесе жарақат шогына түсіруіміз мүмкін.

Жарақаттанған адамның дене қимылын жасамауы үшін оны көліктен орындығымен алып шығуға болады.

Сондай-ақ тақтай, жұлынып қалған панель сияқты қолда бар заттарды қолданып, зардап шеккен адамды тасымалдауға болады. Сонымен қатар, адамды тігінен жатқызған кезде аяқ-қолдарын қатты ашуға немесе бүгуге болмайды, олардың бастапқы қалпын сақтаған жөн, зардап шеккен адамды медицина қызметкері келгенге дейін  шығару керек.

Омыртқаның мойын бөлігін міндетті түрде бекіту қажет –омыртқаның мойын бөлігінің сынуына алып келетін жарақаттың болу мүмкіндігі туралы ұмытпауымыз керек.

4. Қол астында ешқандай зат болмаған жағдайда, зардап шеккен адмады өз бетінше алып шығуға болады, алайда мұндай кездері өте мұқият болу керек:

Ең бірінші, қауіпсіздік белдігін шешеміз және зардап шеккен адамның ес-түсін білетін-білмейтіндігін тексереміз.

Екінші, тасымалдау кезінде мойын, арқа және аяқ-қолдардың қатты қозғалуына жол бермеу үшін зардап шеккен адамның мойны мен денесін құшақтап, қолдарымызбен каркас жасаймыз.

Үшінші, зардап шеккен адамды ептеп, асықпай көліктен шығарамыз –естеріңізде болса, оның денесі жерге параллель, перпендикуляр да емес «жартылай жамбастап жатады».

Төртінші, зардап шеккен адамның денесін абайлап тегіс бетке жатқызамыз, қол мен аяқтарын ашуға және бүгуге, мойнын қатты бұруға болмайтындығын есте сақтаймыз, себебі зардап шеккен адамның жағдайын ушықтырып алуымыз мүмкін.

Тағы да бір маңызды нәрсе: егер зардап шеккен адам есін білетін болса, одан нақты қай жерінде ауырсынуды сезінетіндігін сұрап алып, осыған сәйкес оны барынша қауіпсіз, сәл қырымен жатқызған жөн. Неліктен? Егер ол есінен танып қалатын болса, оның тілі көмейіне түсіп кетіп, адам тұншығып қалуы мүмкін. Бассүйек-ми жарақаты кезінде құсық пайда болуы мүмкін, біздің зардап шеккен адамымыз өзінің құсығына тұншығуы мүмкін.

Өзіңізбен бірге дәрі қобдишасы болса, ауруды басатын дәрі беріңіз, киім, жамылғы жабыңыз, себебі жарақат шогы кезінде адамда қатты діріл пайда болуы мүмкін.

Егер зардап шеккен адам ес-түссіз жатса, онда оның пульсі мен тынысын тексеру қажет. Олар болмаған жағдайда, стандартты жүрек-өкпе реанимациясын BLS жасау керек (жүрек тұсына 30 рет басу және екі рет дем алу, осы алгоритмді пульс пен тыныс пайда болғанға дейін қайталаймыз).

Жедел жәрдемді күтеміз.

Оқушылар ЖКО болатын оқиға кезіндегі жарақаттар түрлерімен танысады.

Әр уақытта өздерін сақ ұстауға үйренеді.

Соңы (5 минут)

БІРЕУГЕ СЕН, БІРАҚ ӨЗІҢ ДЕ ҚАРАП ҚАЛМА

Көлік қозғалысы туралы айтқанда, әрине біз біріншіден, қауіпсіздік қағидалары мен нормалары туралы ойлануымыз қажет. Рұқсат етілген жылдамдықпен қозғалу, қауіпсіздік белдігін қолдану, инспектор үшін емес, өлшемі бойынша таңдалған, дұрыс бекітілген балалар орындығын орнату –осылардың барлығы да сіздердің жолдарыңызды қауіпсіз ететін және денсаулықтарыңыз бен өмірлеріңізді сақтайтын жалпыға ортақ нормалар.

Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды

Күні: 07.04.2025ж

Сынып жетекші:

М.Бекмуратова

Сынып: 7 «Ә»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

«Теміржол өтпелерінен жүріп өту. Қала сыртындағы жолдарда жүру ережелері»

Сабақтың мақсаты:

Теміржол көлігі объектілерінде заңсыз әрекеттердің алдын алу;

Қауіпсіздікті қамтамасыз ету және адамдардың өмірін сақтау мақсатында жол белгілерін тану.

Құндылықтарды дарыту

Оқушылар теміржол өтпелерінен дұрыс жүріп, жол ережесін сақтауға тәрбиелеу

Тақырыптық көрмелер мен ақпараттық стендтер

Суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Сабақтың техникалық құрал-жабдықтары

Ұйымдастыру кезеңі (5 мин)

Ұйымдастыру кезеңі:

1)Оқушылармен сәлемдесу.

2)Оқушыларды түгелдеу.

3)Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

4) Сабақтың тақырыбы, оқу мақсаты және бағалау критерийлерімен таныстыру.

«Комплимент» әдісі арқылы жағымды ахуал туғызу

Бір-біріне есімдерінің бас әріптерінен басталатын комплименттер айтады.

Топқа парта бойынша бөлу:

І топ «Бағдаршам»

ІІ топ «Жүргізуші»

ІІІ топ «Аялдама»

Оқушылар сәлемдесіп,түгендеу

Сабақ басы (15 мин)

Темір жол өткелі – темір жолдар мен тас жолдың немесе велосипед немесе жаяу жүргіншілер жолы қиылысатын жер.

Өткелдердегі қауіпсіздік

Ешқашан ұмытпа:

• Өткелде қауіпсіздік ережелерін сақтамау сіздің өміріңізге қауіп төндіруі мүмкін!

• Жабық немесе жабылатын шлагбаумы және/немесе белсенді дыбыстық сигналы мен бағдаршамы бар өткелден өтуге тыйым салу барлық жол қозғалысына қатысушыларға, соның ішінде жаяу жүргіншілер мен велосипедшілерге де қатысты!

• Өткелде шлагбаумнан 5 метрден жақын емес, ал шлагбаум болмаған жағдайда - ең жақын рельстен 10 метр қашықтықта тұру керек!

Оқушылар өткелдердегі қауіпсіздік ережесімен танысады.

слайд

Ортасы (20 мин)

1-тапсырма. Теміржол белгілерін суретке қарап айту

Темір жол өткелдерінде бағдаршамдар, шлагбаумдар, палубалар орнатылады.

Тосқауыл – жылжымалы арқалық. Түсірсе жол жабылады, көтерілсе ашық.

Темір жолды кесіп өту кезінде рельстерді басып кетпес үшін, рельстермен бірдей деңгейде ағаш қаңылтыр төселеді.

2-тапсырма. Теміржолдан өту ережесін айту

1. Темір жолға барыңыз, зейініңізді жинаңыз және өзіңізге ойша айтыңыз: «Абайлаңыз».

2. Жан-жағына қарап, жақындап келе жатқан пойыздың дыбысын ести аласыз ба, соны тыңдаңыз, вагондар бар-жоғын білу үшін артыңызға қараңыз, содан кейін қайтадан солға және оңға, содан кейін ғана темір жолдарды кесіп өтіңіз.

Темір жол ойын алаңы емес, қауіпті аймақ! Өзіңіздің және балаларыңыздың өміріне қамқор болыңыз!

Темір жол көлігі объектілеріндегі заңсыз әрекеттердің алдын алу

Оқушылар теміржол белгілерін суретке қарап айтады.

Соңы (5 минут)

Темір жол көлігінің жұмысына заңсыз араласу

Рельстерге бөгде заттарды қою, пойыздарға тас лақтыру және басқа да заңсыз әрекеттер адам өліміне әкеп соғуы мүмкін.

Оған қатаң тыйым салынады:

• темір жол көлігінің инфрақұрылымын зақымдау;

• темір жол жылжымалы құрамының зақымдануы;

• темір жолдарға бөгде заттарды қоюға;

• жылжымалы құрамға заттарды лақтыру;

• темір жол көлігі нысандарында террористік шабуылдар болуы мүмкін туралы жалған хабарламалар қалдыру.

Темір жол көлігінің қызметіне кез келген бөгде араласу заңсыз болып табылады, ол заңмен қудаланады және қылмыстық және әкімшілік жауапкершілікке әкеп соғады.

Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды

Күні: 05.05.2025ж.

Сынып жетекші:

М.Бекмуратова

Сынып: 7 «Ә»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

«Велосипедшілер, мопедшілердің жолда жүру ережелері. Велосипедпен, мотоциклмен жолаушыларды мен жүк тасымалдау ережелері»

Сабақтың мақсаты:

Оқушыларды велосипед, мотоцикл және мотороллер айдағанда қауіпсіздік ережелін сақтауға үйрету.

Құндылықтарды дарыту

Оқушылар велосипед, мопед айдағанда дұрыс жүріп, жол ережесін сақтауға тәрбиелеу

Тақырыптық көрмелер мен ақпараттық стендтер

Суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Сабақтың техникалық құрал-жабдықтары

Ұйымдастыру кезеңі (5 мин)

Оқушылар сәлемдесіп,түгендеу

Сабақ басы (15 мин)

Велосипед жүргізушілер велосипед жолымен, велосипед жүретін жолақпен, ал олар болмаған кезде жолдың жүру бөлігінің оң жақ шетімен, оның ішінде маршруттық көлік құралдарына арналған жолақпен бір қатарда не жол жиегімен, тротуармен немесе жаяу жүргіншілер жолымен жаяу жүргіншілердің жүрісіне қауіп төндірмей жүреді.

Он төрт жасқа толмаған велосипедшілерге жүру бөлігінің оң жақ шетімен, маршруттық көлік құралдарына арналған жолақпен, жолдың жиектерімен жүруге жол берілмейді.

Осы Қағидалардың 1-қосымшасына сәйкес 7.14 тақтасы бар 4.5 белгісімен белгіленген велосипед жүретін жолағы бар жолдарда осы жолақпен мопедтен басқа, басқа көлік құралдарының жүруі жүзеге асырылмайды және аялдауына болмайды.

Егер осы Қағидалардың 1-қосымшасына сәйкес 7.14 тақтасы бар 4.5 белгісімен белгіленген жолақ қалған жолдың жүру бөліктерінен үзік-үзік таңбалау сызықтарымен бөлінген болса, онда бұрылу кезінде көлік құралдары соған орын ауыстырады. Мұндай жерлерде сонымен қатар жолдың жүру бөлігінің оң жақ шетінен жолға кірер кезде және жолаушыларды отырғызу және түсіру үшін кіруге де рұқсат етіледі.

Мопедті басқару құқығы он алты жасқа толған адамдарға беріледі.
Қазақстанда жеткізу қызметі танымал болған соң қалада мопед қаптап кетті. Біздің ойымызша көптеген мопедші жол ережесінде өздеріне қатысты талаптар бар екенін білмейтін сияқты. Сол үшін мопедші қайда жүре алады, қайда жүре алмайды деген сұраққа жауап іздеп көрейік.

Мопед жүргізушілердің велосипед жолымен, велосипед жүретін жолақпен, жол жиегімен, тротуармен немесе жаяу жүргіншілер жолымен жүруіне тыйым салынады.

Оқушылар влосипедпен жүргенде қауіпсіздік ережесімен танысады.

слайд

Ортасы (20 мин)

Электр самокат жүргізушілер велосипед жолымен, велосипед жүретін жолақпен жүреді. Электр самокат жүргізушілер велосипед жолы, велосипед жүретін жолақ болмаған кезде:

осы тармақтың екінші бөлігінде белгіленген талаптарға сәйкес, жолдың жүру бөлігінің оң жақ шетімен, оның ішінде маршруттық көлік құралдарына арналған жолақпен бір қатарда; жол жиегімен;

жаяу жүргіншілердің жүрісіне қауіп төндірмей, сағатына алты километрден аспайтын жылдамдықпен тротуармен немесе жаяу жүргіншілер жолымен жүреді.

Он сегіз жасқа толмаған электр самокат жүргізушілердің өзімен бірге жүргізушінің жеке басын куәландыратын құжаты болған жағдайда, Қазақстан Республикасында берілгендерін қоспағанда, кез келген санаттағы көлік құралын басқару құқығына арналған жүргізуші куәлігінсіз не көлік құралын басқару құқығына арналған жүргізуші куәлігінің орнына берілген уақытша куәліксіз жолдың жүру бөлігінің оң жақ шетімен, оның ішінде маршруттық көлік құралдарына арналған жолақпен жүруіне жол берілмейді.

Ат-арба көліктері (шаналар), жүк артылған, жегілген немесе мініс малдары шеткі оң жолақпен бір қатармен немесе егер бұл жаяу жүргіншілерге кедергі келтірмесе, жолдың жиегімен жүреді. Велосипедшілер, ат-арба көліктері (шаналар), жүк артылған, жегілген немесе мініс малдар колонналары жолдың жүру бөлігімен жүрген кезде велосипедшілер, мініс және жүк артылған малдар он-оннан және арбалар (шаналар) бес-бестен топтарға бөлінуге тиіс. Басып озуды жеңілдету үшін топтардың арақашықтығы сексен — жүз метр болуға тиіс.

Мопед, электр самокат және велосипед жүргізушілердің:

1) ең болмағанда бір қолымен рульден ұстамай жүргізуге;

2) жолаушыларды тасымалдауға арналған арнаулы бейімдемелері бар велосипедтермен және мопедтермен тасымалдаудан басқа, жолаушыларды тасымалдауына;

3) тасымалдауға арналған арнаулы бейімдемелері бар велосипедтермен және мопедтермен жүкті, сондай-ақ габаритінен ұзындығы немесе ені елу сантиметрден артық шығып тұрмайтын жүкті тасымалдаудан басқа, жүкті немесе басқаруға кедергі келтіретін жүкті тасымалдауына;

4) трамвай жүретін жолдарда және осы бағытта жүруге арналған біреуден астам жолағы бар жолдарда солға бұрылуына немесе кері бұрылуына;

5) мопедпен және велосипедпен пайдалануға арналған тіркемені сүйретуден басқа, мопедтерді, электр самокаттарды және велосипедтерді, сондай-ақ мопедтермен, электр самокаттармен және велосипедтермен сүйретуіне;

6) көлік құралынан түспей, жаяу жүргіншілер өткелімен жолдың жүру бөлігін кесіп өтуіне;

7) жол жүрісі қағидаларында айқындалған талаптарға сәйкес келетін, басқа көлік құралын жүргізушілерге көрінуді қамтамасыз ететін жарық шағылыстыратын затсыз жолдың жүру бөлігінде тәуліктің қараңғы уақытында жүріп-тұруына;

8) жолдың жүру бөлігінде басқаруы кезінде түймеленген шлемсіз болуына тыйым салынады.

Оқушылар теміржол белгілерін суретке қарап айтады.

Соңы (5 минут)

Велосипед жолының көше қиылысынан тыс орналасқан жолмен реттелмейтін қиылысында велосипедтердің және мопедтердің жүргізушілері осы жолмен жүріп келе жатқан көлік құралдарына жол беруге тиіс.

Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды

Күні: 18.11.2024ж.

Сынып жетекші:

М.Бекмуратова

Сынып: 7 «Ә»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Көлік құралдарының аялдау және тұрақтау орындары.

Сабақтың мақсаты:

• Оқу материалы негізінде оқушылардың іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыру.

• Танымдық белсенділікті дамыту, теория мен практиканың және одан әрі кәсіби іс-әрекеттің зерттеушілік байланысын қамтамасыз ету.

Құндылықтарды дарыту

Оқушыларда жауапкершілік, тәртіптілік дағдыларын қалыптастыру, алған теориялық білімдерін практикалық тапсырмаларды орындауда қолдануды қамтамасыз ету.

Тақырыптық көрмелер мен ақпараттық стендтер

Суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Сабақтың техникалық құрал-жабдықтары

Ұйымдастыру кезеңі (5 мин)

Ұйымдастыру кезеңі:

1)Оқушылармен сәлемдесу.

2)Оқушыларды түгелдеу.

3)Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

4) Сабақтың тақырыбы, оқу мақсаты және бағалау критерийлерімен таныстыру.

«Комплимент» әдісі арқылы жағымды ахуал туғызу

Бір-біріне есімдерінің бас әріптерінен басталатын комплименттер айтады.

Топқа парта бойынша бөлу:

І топ «Бағдаршам»

ІІ топ «Жүргізуші»

ІІІ топ «Аялдама»

Оқушылар сәлемдесіп,түгендеу

Суреттер, слайд

Бағалау

Сабақ басы (25 мин)

1-тапсырма. Сурет арқылы сұраққа жауап беру

1) Белгі бойынша қандай максималды жылдамдықпен жүруге болады?

А) сағатына 20 к/м В) сағатына 30 к/м

С) сағатына 40 к/м Д) сағатына 60 к/м

2) Жолаушылар көлігінде сол жақ жолақпен елді мекеннен тысқары жүруді қандай жылдамдықпен жалғастыруға болады?

1. 50 км/сағ артық емес.

2. 50 км/сағ кем емес және 70 км/сағ артық емес.

3. 50 км/сағ кем емес және 90 км/сағ артық емес.

3) Тіркемесі бар көлікті қандай максималды жылдамдықпен жүргізуді жалғастыруға болады?

1. 50 км/сағ.

2. 60 км/сағ.

3. 70 км/сағ.

4. 80 км/сағ.

5. 90 км/сағ.

Көлік құралдарын жолдың оң жағында жолдың шетінде, ал егер жоқ болса, оның шетіндегі жол бөлігінде тоқтатуға және қоюға рұқсат етіледі.

Ортасында трамвай жолы жоқ әр бағытқа бір жолақты жолдарда және бір жақты жолдарда (рұқсат етілген ең жоғары салмағы 3,5 тоннадан асатын жүк көліктері ғана) жолдың сол жағында тоқтауға және тұраққа рұқсат етіледі. тиеу немесе түсіру үшін тоқтайтын бір жақты жолдардың сол жағында рұқсат етіледі).

Конфигурациясы (жүріс бөлігін жергілікті кеңейту) көлік құралдарын басқаша орналастыруға мүмкіндік беретін орындарды қоспағанда, көлік құралын жолдың жүру бөлігінде жолдың жүріс бөлігінің шетіне параллель бір қатарда қоюға рұқсат етіледі. Бүйірлік тіркемесі жоқ екі доңғалақты көлік құралдарын екі қатарға қоюға болады.

Жаяу жүргіншілер жолымен шектесетін жаяу жүргіншілер жолының шетіне, оған толық немесе ішінара шығу мүмкіндігі бар тұрақ жаяу жүргіншілердің қозғалысына кедергі келтірмейтін болса, автокөліктерге, мотоциклдерге, мопедтерге және велосипедтерге ғана рұқсат етіледі.

Тоқтауға тыйым салынады:

1) егер бұл трамвайлардың қозғалысына кедергі келтіретін болса, трамвай жолдарына тікелей жақын жерде;

2) темір жол өткелдерінде, тоннельдерде;

3) эстакадаларда, көпірлерде, жол өтпелерінде (егер белгілі бір бағытта қозғалыс үшін үш жолақ кем болса) және олардың астында (жолақтар санына қарамастан);

4) тоқтап тұрған көлік құралы мен тұтас таңбалау сызығы (жүріс бөлігінің жиегін көрсетуді қоспағанда) немесе жүріс бөлігінің қарама-қарсы жиегі немесе жүріс бөлігінің қарама-қарсы шетінде тұрған көлік құралы арасындағы қашықтық үш метрден кем жерлерде; егер бұл көлік құралдарының қозғалысына кедергі келтірсе;

5) жаяу жүргіншілер өткелдерінде және олардың алдында бес метрден жақын жерде;

6) жолдың көрінуі кемінде бір бағытта жүз метрден аз болған кезде жолдың бойлық профиліндегі қауіпті бұрылыстар мен дөңес үзіктерге жақын жол бөлігінде;

7) үздіксіз таңбалау сызығы немесе бөлу жолағы бар үш жақты қиылыстардың (қиылыстардың) бүйірлік өтуіне қарама-қарсы жағын қоспағанда, автомобиль жолдарының қиылысында және қиылысатын жол бөлігінің шетінен отыз метрден жақын жерде; аялдама аймақтарында және оларға он бес метрден жақын, ал олар болмаған жағдайда – маршруттық көлік құралдарын немесе таксилерді тоқтату белгісінен он бес метрден жақын жерде;

8) көлік құралы басқа жүргізушілерден бағдаршамдарды, жол белгілерін жауып тастайтын немесе басқа көлік құралдарының қозғалысын (кіруін немесе шығуын) мүмкін етпейтін немесе басқа көлік құралдарының қозғалысына (кептеліс) және жаяу жүргіншілердің қозғалысына кедергі келтіретін жерлерде;

гүлзарларда, көгалдарда, ойын және спорт алаңдарында

Автотұраққа тыйым салынады:

1) аялдауға тыйым салынған жерлерде;

2) тиісті жол белгілерімен және көрсеткіштерімен белгіленген арнайы бөлінген орындарды қоспағанда, елді мекендердің жолдарында және көшелерінде;

3) эстакадаларда, көпірлерде, эстакадаларда;

4) 2.1 белгісімен белгіленген жолдардың жүру бөлігіндегі елді мекендерден тыс;

5) темір жол өткелдерінен елу метрден жақын;

6) егер бұл тұрғындарға қолайсыздықтар туғызатын болса, елді мекендерде қозғалтқышы жұмыс істейтін механикалық көлік құралдары;

7) гүлзарларда, көгалдарда, балалар және спорт алаңдарында

Өз ойын дұрыс мағынада білдіріп, талқылауға белсенділікпен қатысқан оқушыға «Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен ынталандыру.

слайд

Ортасы (10 мин)

Тест

1. Жүргізуші көлікті белгіленген жерге қоюға рұқсат ете ме?

1. Иә

2. Жоқ

2. Рұқсат етілген максималды салмағы 3,5 тоннадан аспайтын жүк көлігінің жүргізушісі осы жағдайда тұрақ ережелерін бұзды ма?

1. Иә

2. Жоқ

3. Осы жерде жолаушыны алып кету үшін тоқтауға рұқсат ете ме?

1. Рұқсат етілген

2. Маршруттық көліктердің қозғалысына кедергі келтірмейтін болса, рұқсат етіледі

3. Тыйым салынған

4. Қай жүргізуші көлік қою ережесін бұзды?

1. Екеуі де бұзылды

2. Тек көлік жүргізушісі

3. Тек мотоцикл жүргізушісі

4. Ешкім бұзған жоқ

Соңы (5 минут)

Рефлекция « Аяқталмаған сөйлем» әдісі

Сабақ соңында оқушылар өз ойларын стикерлерге жазады:

- Мен бүгін ........білдім

- Маған .... қызықты болды

- Маған....қиын болды

Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды

Күні: 23.12.2024ж.

Сынып жетекші:

М.Бекмуратова

Сынып: 7 «Ә»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Интервал және арақашықтық. Қозғалыс жылдамдығы

Сабақтың мақсаты:

-Оқушылардың логикалық ойлауы мен есте сақтау қабілетін дамыту, жылдамдық пен қашықтықтың әртүрлі түрлерін салыстыру арқылы ақыл-ой қабілеттерін дамыту.

Құндылықтарды дарыту

Оқушылар жол ережесін сақтауға тәрбиелеу

Тақырыптық көрмелер мен ақпараттық стендтер

Суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Сабақтың техникалық құрал-жабдықтары

Ұйымдастыру кезеңі (5 мин)

Ұйымдастыру кезеңі:

1)Оқушылармен сәлемдесу.

2)Оқушыларды түгелдеу.

3)Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Бір-біріне есімдерінің бас әріптерінен басталатын комплименттер айтады.

Топқа парта бойынша бөлу:

Әңгімелесу сауалнамасы:

1. Жол қозғалысы ережелері не үшін қажет?

2. Жол қозғалысы ережелері автомобильдің құрылғысымен қалай байланысты?

3. «Басты жол» дегеніміз не?

4. Жол қозғалысына қатысушы кім?

5. «Механикалық көлік» және жай көлік дегеніміз не?

6. «Елді мекен» дегеніміз не?

7. «Темір жол өткелі» дегеніміз не?

Оқушылар сәлемдесіп,түгендеу.

Оқушылар қойылған сұрақтарға жауап береді.

Сабақ басы (15 мин)

Жаңа сабақ.

1. Қозғалыс жылдамдығы мен қашықтығының сипаттамасы;

2. Елді мекендерде жылдамдық пен қашықтықты тағайындау;

3. Елді мекендерден тыс жылдамдық пен қашықтықты қолдану.

Қозғалыс жылдамдығы мен қашықтығының сипаттамалары: Жүргізуші көлік құралын қозғалыс қарқындылығын, көлік құралының және жүктің сипаттамалары мен жағдайын, жол және метеорологиялық жағдайларды, атап айтқанда, көріну мен бағытын ескере отырып, белгіленген шектен аспайтын жылдамдықпен басқарады. қозғалыс. Жылдамдық жүргізушіге Қағидалардың талаптарын сақтау үшін көлік құралының қозғалысын үнемі бақылауға мүмкіндік береді.

Егер жүргізуші анықтай алатын жол қозғалысына кедергі және/немесе қауіп туындаса, ол көлік құралы тоқтағанға дейін жылдамдықты төмендету немесе жол қозғалысының басқа қатысушылары үшін қауіпсіз түрде кедергіні болдырмау шараларын қолданады.

Жүргізуші қозғалыс жылдамдығына қарай, соқтығысуды болдырмауға мүмкіндік беретін алға қарай қозғалатын көлік құралына дейінгі қашықтықты, сондай-ақ қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қажетті бүйірлік интервалды сақтайды.

Толықтай мәлімет алады.

слайд

Ортасы (20 мин)

Елді мекендерде жылдамдық пен қашықтықты тағайындау: Елді мекендерде тиісті жол белгілерімен белгіленген, бірақ 90 км-ден аспайтын арнайы қозғалыс режимдерін қоспағанда, көлік құралдарына 60 км/сағ аспайтын жылдамдықпен жүруге рұқсат етіледі. /сағ, ал тұрғын үйлер мен аула аумақтарында - 20 км/сағ аспайды.

Елді мекендерден тыс жылдамдық пен қашықтықты қолдану: Елді мекендерден тыс жерде мыналарға рұқсат етіледі:

1) автомобильдер мен мотоциклдер автомобиль жолдарында - тиiстi 3.24 жол белгiсiмен белгiленген жылдамдықтан аспайтын, бiрақ 140 км/сағ-тан аспайтын жылдамдықпен, бөлу жолағы бар жолдарда - 110 км/сағ-тан аспайтын, басқа жолдарда - 100 км/сағ аспайды;

2) рұқсат етілген ең жоғары салмағы үш мың бес жүз килограмнан аспайтын жүк көліктері, қалааралық автобустар, шағын автобустар тас жолдарда – 110 км/сағ аспайтын, бөлу жолағы бар жолдарда – 100 км/сағ аспайтын, басқаларда жолдар - 90 км/сағ артық емес;

3) басқа да автобустар, оның ішінде балалар тобын ұйымдасқан тасымалдауды жүзеге асыратын, тіркеме сүйреу кезінде жеңіл автомобильдер, рұқсат етілген ең жоғары салмағы үш мың бес жүз килограмнан асатын жүк көліктері автомобиль жолдарында - 90 км/сағ аспайтын, жолдарда 80 км/сағ аспайтын бөлу жолағы, басқа жолдарда – 70 км/сағ.

4) Көлік құралының жылдамдығы мынадан аспауы керек:

1) 60 км/сағ – жүк көлігінің артқы жағында жолаушыларды тасымалдау кезінде;

2) 50 км/сағ – автокөлік құралын сүйреу кезінде;

3) белгіленген құн – қауіпті, ауыр салмақты және ірі көлемді жүктерді тасымалдау шарттарын келісу кезінде.

5) Жүргізушіге тыйым салынады:

1) белгiленген тәртiппен айқындалған ең жоғары жылдамдықты асыруға;

2) көлік құралының техникалық сипаттамаларымен айқындалатын ең жоғары жылдамдықты асыруға;

3) көлік құралында орнатылған «Жылдамдық шектеуі» сәйкестендіру белгісінде көрсетілген жылдамдықты асыруға;

4) басқа көлік құралдарына кедергі жасауға;

5) егер бұл жол-көлік оқиғасының алдын алу үшін қажет болмаса, күрт тежеу.

1. Жүргізуші қандай қашықтықты сақтауы керек?

2. Елді мекенде қандай жылдамдықты сақтау керек?

3. Тұрғын аудандар мен аула аумақтарында қандай жылдамдықты сақтау керек?

4. Тарту жылдамдығы қандай?

5. Жүк көлігінің артқы жағында жолаушыларды тасымалдау кезіндегі жылдамдық қандай?

Оқушылар жылдамдықпен қашықтық жайлы мәлімет алады.

Соңы (5 минут)

Рефлекция « Аяқталмаған сөйлем» әдісі

Сабақ соңында оқушылар өз ойларын стикерлерге жазады:

- Мен бүгін ........білдім

- Маған .... қызықты болды

- Маған....қиын болды

Өз ойларын стикер арқылы білдіреді.

Күні: 27.01.2025ж.ж.

Сынып жетекші:

М.Бекмуратова

Сынып: 7 «Ә»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Қозғалыс жол жолағы. Басып озу.

Сабақтың мақсаты:

-Оқушылардың басып озу ережелері туралы білімдерін жетілдіру.

Құндылықтарды дарыту

Оқушыларды жол ережесін сақтауға тәрбиелеу.

Тақырыптық көрмелер мен ақпараттық стендтер

Суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Сабақтың техникалық құрал-жабдықтары

Ұйымдастыру кезеңі (5 мин)

Ұйымдастыру кезеңі:

1)Оқушылармен сәлемдесу.

2)Оқушыларды түгелдеу.

3)Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

«Басып озу - басып алынған жолақтан шығып, содан кейін бұрын басып алынған жолаққа оралумен байланысты бір немесе бірнеше көлік құралдарының алға жылжуы».

Оқушылар сәлемдесіп,түгендеу

Сабақ басы (15 мин)

Басып озу – басып алынған жолақтан шығып, содан кейін бұрын иеленген жолаққа қайта оралумен байланысты бір немесе бірнеше көлік құралдарының алға жылжуы. Озып бара жатқан көліктің траекториясының пішініне байланысты келесі басып озу үлгілері мүмкін:

- басып озу және сол жақтан өту жолағына кіру;

- басып озу және сол жақтағы қарсы жолаққа кіру;

- басып озу және оң жақтан өту жолағына кіру;

- қос басып озу.

Әдетте, басып озуға тек сол жақта рұқсат етіледі.

Оң жақтан басып озуға, ерекше жағдайда, басып озған көлік құралының жүргізушісі солға бұрылу туралы белгі беріп, оған өтуге көшкен жағдайда рұқсат етіледі.

Барлық жағдайда екі рет басып озуға тыйым салынады.

Жүргізушіге келесі жағдайларда басып озуға тыйым салынады:

А) алда келе жатқан көлік кедергіні басып озу немесе айналып өту (қос басып озу);

B) бір жолақпен алға келе жатқан көлік солға бұрылу белгісін берген;

С) оның артынан келе жатқан көлік басып озу бастады;

D) басып озу аяқталғаннан кейін ол қозғалысқа қауіп төндірмей және басып озған көлік құралына кедергі жасамай, бұрын басып алған жолаққа қайта алмайды.

Жалпы, басып озу үш кезеңнен тұрады:

- іргелес жолаққа кіру (I);

- осы жолақ бойынша алға жылжу (II);

- бұрын басып алынған жолаққа (III) оралу.

Жолақтарды ауыстырған кезде, әдеттегі жолақты өзгерту сияқты, тиісті бұрылыс туралы ескерту сигналын қосу керек.

Басып өтудің екінші кезеңін аяқтағаннан кейін – іргелес жолақта басып озған көлік құралының алдынан өту – үшінші кезеңге өту – бұрын басып алынған жолаққа қайта оралу – міндетті болып табылады.

Басып озуға өтуге тыйым салынады:

A) қарама-қарсы жолаққа шығатын бақыланатын қиылыстарда;

В) негізгі емес жолмен жүру кезінде бақыланбайтын қиылыстарда;

C) жаяу жүргіншілер өткелінде, егер оларда жаяу жүргіншілер болса

D) темір жол өткелдерінде және олардың алдында 100 метрден жақын жерде;

D) қос басып озу;

E) өрмелеудің соңында, қауіпті бұрылыстарда және көру мүмкіндігі шектеулі басқа аймақтарда.

Оқушылар жүргізушіге қандай жағдайда басып озуға болмайтындығы жайлы түсінеді.

слайд

Ортасы (20 мин)

1-тапсырма. Сұраққа жауап

Сұрақтар:

1. Тротуар дегеніміз не? (Жаяу жүргіншілерге арналған жол.)

2. Зебра дегеніміз не? (Жаяу жүргіншілер өткелін көрсететін жол белгілері).

3. Жаяу жүргінші деп кімдерді айтады? (Көліктен тыс, жолда орналасқан, бірақ онда жұмыс істемейтін адам.)

4. Трамвайды қалай дұрыс айналып өту керек? (Алдыңғы.)