8 сынып БЖБ№2 «Тыныс алу» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Тақырып бойынша 11 материал табылды

8 сынып БЖБ№2 «Тыныс алу» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Материал туралы қысқаша түсінік

Материалдың қысқаша нұсқасы

«Тыныс алу» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

1 нұсқа

Оқушының аты-жөні: __________________________

Сыныбы: 8 « »

Күні: -------------

Орындау уақыты 20 минут

Оқыту мақсаттары 8.1.4.1 өкпе мен ұлпадағы газ алмасу

механизмдерін сипаттау

8.1.4.2 тыныс алу және тыныс шығару механизмін

түсіндіру

8.1.4.3 өкпенің тіршілік сыйымдылығын анықтау

және қалыпты жағдайдағы және дененің

физикалық жүктемесі кезіндегі тыныс алудың

минуттық көлемін анықтау

Бағалау критерийі Білім алушы

• Өкпе мен ұлпадағы газ алмасу механизмдерін

түсіндіреді

• Тыныс алу және тыныс шығару механизмін

сипаттайды

• Өкпенің тіршілік сыйымдылығын анықтайды

Ойлау дағдыларының деңгейі Жоғары деңгей дағдылары

Орындау уақыты 20 минут

Тапсырма 1 Шындық/Жалған Тапсырмасы [2]

№	Тұжырым	Шындық (Ш)	Жалған (Ж)
1	Альвеолалар өкпенің беткі ауданын ұлғайтады.
2	Альвеолалар көмірқышқыл газын оттекке айналдырады.
3	Газ алмасу альвеола қабырғасы мен қан капиллярлары арқылы жүреді.
4	Артерия қаны өкпеде оттекпен қанығып, вена қанына айналады.
5	Тыныс алған ауа құрамында 16% оттек болады.
6	Тыныс шығарған ауада көмірқышқыл газының мөлшері 4%-ға дейін артады.
7	Атмосфера ауасындағы азот мөлшері тыныс алған және тыныс шығарған кезде өзгермейді.

Тапсырма 2 Мәнмәтіндік тест [5] Тыныс алу және тыныс шығару механизмдері

Тыныс алу және тыныс шығару механизмдері нейрогуморальдыжолмен- реттеледі.¬Тыныс алудың өзі орталық жүйке жүйесі арқылы реттеледі. Тыныс алу және тыныс шығарудың ырғақты ауысымын

сопақша мида орналасқан тыныс орталығы қамтамасыз етеді. Қолқа мен ірі артерияларда қанда СО2 концентрациясы артқан кезде қозатын арнайы жасушалар – хеморецепторлар бар. Бұл қозу сезімтал жүйкелер бойынша тыныс орталығына беріледі. Алған ақпаратты өңдеген соң тыныс орталығы қозғалғыш нейрондар бойынша қабырғааралық бұлшықет пен көкетке (диафрагмаға) команда береді. Бұл бұлшық еттер жиырылады да, кеуде жасушаларының көлемі ұлғаяды. Өкпедегі қысым төмендейді де, ауа айдалады – тыныс алады.

1. Тыныс алудың орталығы қайда орналасқан?
a) Ми қабығында
b) Сопақша мида
c) Жұлында
d) Мишықта
Дұрыс жауап: b) Сопақша мида

2. Тыныс алу орталығына қандағы СО₂ концентрациясының жоғарылауын сездіретін қандай рецепторлар бар?
a) Барорецепторлар
b) Хеморецепторлар
c) Механорецепторлар
d) Фоторецепторлар
Дұрыс жауап: b) Хеморецепторлар

3. Қандағы СО₂ деңгейінің артуы қандай әсер туғызады?
a) Тыныс алудың баяулауы
b) Тыныс алу орталығының қозуы
c) Қан қысымының төмендеуі
d) Оттегінің қанда азаюы
Дұрыс жауап: b) Тыныс алу орталығының қозуы

4. Тыныс алу кезінде қандай бұлшықеттер жиырылады?
a) Іш бұлшықеттері
b) Қабырғааралық бұлшықеттер мен көкет (диафрагма)
c) Бет бұлшықеттері
d) Жамбас бұлшықеттері
Дұрыс жауап: b) Қабырғааралық бұлшықеттер мен көкет (диафрагма)

5. Тыныс алу кезінде кеуде жасушаларының көлемі қалай өзгереді?
a) Кішірейеді
b) Өзгеріссіз қалады
c) Ұлғаяды
d) Бірде ұлғаяды, бірде кішірейеді
Дұрыс жауап: c) Ұлғаяды

Тапсырма 3(a) Өкпенің тіршілік сыйымдылығы анықтама беріңіз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

b) Кестеде берілген өкпенің тіршілік сыйымдылығы мен көрсеткішінің дұрыстығын (+,-) белгісімен анықтаңыз.

Өкпе жұмысының көрсеткіші			Өкпенің тіршілік сыйымдылығы
1	Әйелдерде	А	2700см³
2	Ерлерде	Ә	3500 см³
3	Қалыпты тыныс алғанда	Б	1500 см³
4	Терең тыныс алғанда	В	500 см³
5	Қалдық ауа көлемі	Г	1000 см³

1 ____ _____ 2 ________ 3 __________ 4 __________ 5 __________

с) Егер оқушының тыныс алу көлемі орташа 500 см3 болса, ол бір сабақта

(45 мин) қанша көмірқышқыл газын бөліп шығарады?

Бағалау критерий	Тапсырма №	Дескриптор	Балл
Бағалау критерий	Тапсырма №	Білім алушы	Балл
Өкпе мен ұлпадағы газ алмасу механизмдерін сипаттайды	1	Шындық тапсырманы анықтайды	1
Өкпе мен ұлпадағы газ алмасу механизмдерін сипаттайды	1	Жалған тапсырманы анықтайды	1
Тыныс алу және тыныс шығару механизмін түсіндіреді	2	Тыныс алудың орталығы қайда орналасқанын анықтайды	1
		Тыныс алу орталығына қандағы СО₂ концентрациясының жоғарылауын сездіретін қандай рецепторлар екенін анықтайды	1
		Қандағы СО₂ деңгейінің артуы қандай әсер туғызатынын анықтайды	1
		Тыныс алу кезінде қандай бұлшықеттер жиырылатынын анықтайды	1
		Тыныс алу кезінде кеуде жасушаларының көлемі қалай өзгеретінін анықтайды	1
Өкпенің тіршілік сыйымдылығын анықтайды	3	өкпенің тіршілік сыйымдылығы анықтама береді	1
Өкпенің тіршілік сыйымдылығын анықтайды	3	өкпенің тіршілік сыйымдылығы мен көрсеткішін анықтайды. Егер оқушының тыныс алу көлемі орташа 500 см3 болса, ол бір сабақта (45 мин) қанша көмірқышқыл газын бөліп шығаратынын анықтайды	5 3
Барлығы			16

Тапсырма 1 Шындық/Жалған Тапсырмасы [2]

№	Тұжырым	Шындық (Ш)	Жалған (Ж)
1	Альвеолалар өкпенің беткі ауданын ұлғайтады.	Ш
2	Альвеолалар көмірқышқыл газын оттекке айналдырады.		Ж
3	Газ алмасу альвеола қабырғасы мен қан капиллярлары арқылы жүреді.	Ш
4	Артерия қаны өкпеде оттекпен қанығып, вена қанына айналады.		Ж
5	Тыныс алған ауа құрамында 16% оттек болады.		Ж
6	Тыныс шығарған ауада көмірқышқыл газының мөлшері 4%-ға дейін артады.	Ш
7	Атмосфера ауасындағы азот мөлшері тыныс алған және тыныс шығарған кезде өзгермейді.	Ш

1. Дұрыс жауап: b) Сопақша мида

2. Дұрыс жауап: b) Хеморецепторлар

3. Дұрыс жауап: b) Тыныс алу орталығының қозуы

4. Дұрыс жауап: b) Қабырғааралық бұлшықеттер мен көкет (диафрагма)

5. Дұрыс жауап: c) Ұлғаяды

Тапсырма 3(a) Өкпенің тіршілік сыйымдылығы анықтама беріңіз.

Адам ең терең тыныс алғаннан кейін шығаратын ауа көлемі өкпеніңтіршіліксыйымдылығы (ӨТС) деп аталады

b) Кестеде берілген өкпенің тіршілік сыйымдылығы мен көрсеткішінің дұрыстығын (+,-) белгісімен анықтаңыз.

Өкпе жұмысының көрсеткіші			Өкпенің тіршілік сыйымдылығы
1	Әйелдерде	А	2700см³
2	Ерлерде	Ә	3500³
3	Қалыпты тыныс алғанда	Б	1500³
4	Терең тыныс алғанда	В	500³
5	Қалдық ауа көлемі	Г	1000³

1 ____А_____ 2 _____Ә_____ 3 ____В______ 4 __Б________ 5 _____Г_____

с) Егер оқушының тыныс алу көлемі орташа 500 см3 болса, ол бір сабақта

(45 мин) қанша көмірқышқыл газын бөліп шығарады?

Есептеу:

Бір минуттағы тыныс алу көлемін анықтаймыз:
500 см3×16 рет/мин=8000 см3/мин
45 минуттағы жалпы тыныс алу көлемі:
8000 см3/мин×45 мин=360000 см
Тыныс алғанда және шығарғанда көмірқышқыл газ көлемін анықтау:
- Көмірқышқыл газының тыныс шығарған кездегі үлесі: 360000 см3×4%=14400 см
- Тыныс алған кездегі көмірқышқыл газ үлесі: 360000 см3×0.03%=108 см
Шығарылған көмірқышқыл газының нақты көлемі:
14400 см3−108 см3=14292 см3
Жауабы:
Оқушы бір сабақта (45 минутта) шамамен 14292 см³ (14.292 литр) көмірқышқыл газын бөліп шығарады.

Жүктеу

Бөлісу

ЖИ арқылы жасау

Файл форматы:

docx

Биология Барлық материалдар 8 сынып

11.12.2024

327

Жүктеу

ЖИ арқылы жасау

Жариялаған:

Биология 2024

Бұл материалды қолданушы жариялаған. Ustaz Tilegi ақпаратты жеткізуші ғана болып табылады. Жарияланған материалдың мазмұны мен авторлық құқық толықтай автордың жауапкершілігінде. Егер материал авторлық құқықты бұзады немесе сайттан алынуы тиіс деп есептесеңіз,
шағым қалдыра аласыз

8 сынып БЖБ№2 «Тыныс алу» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

8 сынып БЖБ№2 «Тыныс алу» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Химия пәні

Тарих пәні

Биология пәні

Ағылшын тілі пәні

География пәні

Информатика пәні

Мектепке дейінгі білім беру

«Қазақ тілі» жəне «Қазақ əдебиеті»

Дене шынықтыру

Білім алушылардың білім сапасын арттыру

Инклюзивті білім беру