Мақсаты: Адам бойындағы махаббат сезімін, өзіне, өзгеге деген сүйіспеншілігін танып, оны құрмет тұтуға баулу.
Міндеттері: - Махаббаттың бар адамға ортақ көп қырлы, оның тек қана адамға тән іңкәрлі сезім екенін білдіру;
- Адамды, табиғатты, өмірді сүйе білуге оны құрметтеп, қадір тұтуға баулу;
- Адамгершілікке, сенімділікке, сезімталдыққа, нәзіктікке тәрбиелеу;

Ресурстар:(құралдар, мәлiметтер)

Сабақ барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңi. Тыныштық сәті.

Жай музыка тыңдап тынығу. Ойлану жұмысының алдында балалардың бір сәт денесі, ойы сергітіледі. Балалар денелерін түзу ұстап, бастарын жоғары көтеріп, ыңғайланып отырады. Көздерін жұмуына да болады. Ауаны терең жұтып, еркін тыныстайды, денелерін бос ұстап, айналадағы барлық тіршілік иесі оларды аялап, қоршап, қамқор болып жатқанын сезінеді. Тұла бойлары жақсылыққа, махаббатқа толғанын сезінуге ұмтылады. Осылайша екі минуттай отырады

2. Үй тапсырмасын тексеру

«Талап» мәтінін талқылау.

• Фарузаның талаптануына не себеп болды?

• Талап қылу адамға не үшін қажет?

Сабақ барысын талқылау:

3. Дәйек сөз.

• «Өзіңе деген махаббат – тамаша нәрсе, өткені ол - адамның өз қабілетін сезінгеннің белгісі»

Т.Гоббас.

- Нақыл сөздің мағынасын қалай түсінесіңдер?

4. Мұғалімнің сыйы. Махаббат туралы әпсана

Бір аралда түрлі сезімдер өмір сүрді,

Олар: Бақыт, Қайғы, Махаббат т.б. еді. Бір күні аралды су басуы мүмкін болғандықтан, кемелерге мініп аралдан кету қажеттігі туралы хабарланды.

Барлығы аралдан кетті. Тек қана Махаббат қалды. Аралды су басқанда ол өзіне көмекке өзгелерді шақыруға ұйғарды. Оған көмекке алғашқы болып Байлық келді. Махаббат айтты:

- Байлық, сен мені әкете аласың ба?

- Жоқ, менің кемемде ақша мен алтын көп болғандықтан, саған орын жоқ.

Махаббат кемемен өтіп бара жатқан Мақтанышты көріп көмек сұрауды ұйғарды:

- Мақтаныш, маған көмектесуіңді өтінемін!

- Мен саған ешқандай көмек бере алмаймын, өйткені сенің үстің су болыпты, кемемді бүлдіруің мүмкін.

Махаббат Өкініштен сұрады:

- Өкініш, мені өзіңмен бірге ала кетші.

- ....Ой... Махаббат, мен сондай көңілсізбін, дәл қазір жалғыз қалғым келеді.

Бақыт аралдың жанынан жүзіп өтіп бара жатты, бірақ өзі бақыттан басы айналғаны сонша, Махаббаттың өзін шақырғанын естімеді.

Кенеттен біреудің даусы естілді:

«Махаббат, бері кел, мен сені өзіммен бірге алып жүремін». Оны шақырған қарт адам болатын. Махаббат қатты қуанғанынан қарияның атын сұрауға да ұмытып кетті.

Жерге аяқ басқан соң Махаббат Білімнен сұрады: - Маған көмектескен кім?

- Бұл Уақыт болатын

- Уақыт? Ол неліктен маған көмектесті? – деп сұрады Махаббат.

Білім даналықпен жымиып, былай деді:

- Сондықтан, өйткені өмірде Махаббатың қаншалықты маңызды екенін тек Уақыт қана түсіне алады.

5. 5. Шығармашылық жұмыс, жеке жұмыс.

6. «Сүйіспеншілік» тақырыбына кластер құру.

6. Топпен ән айту. Үшқоңыр.

Сөзі: Н. Назарбаевтікі

Әні: А. Қоразбаевтікі

7. Үшқоңыр Алатаудың қойнауыңда
   Әкемнiң iзi қалған жайлауыңда
   Қасқасу гүр-гүр тасып, гүлi еркелеп
   Арқарың жайылатын аймағыңда
   Қ/сы:
   Ай, Үшқоңырым, туған жерiм
   Рахым нұры тұнған жерiм
   Ай, Үшқоңырым, тал бесiгiм
   Жүрегiмде мәңгi есiмiң
   
   Бұл жерде тарих сырдың сыбдыры бар
   Бабалар тұлпарының дүбiрi бар
   Бұл жерде Жамбыл-"Жәкең" өлең айтқан
   Өнердiң, ақындықтың тұғыры бар
   Қ/сы:
   Шындарың Төле бидiң қалпағындай
   Жазира жасыл әлем алқабыңды-ай
   Жуасы, қарқаты, бүлдiргенi
   Әжемнiң шекер қосқан талқанындай
   Қ/сы:
   Көрiнер сонадайдан анық маған
   Шыңында қырандары қалықтаған
   Самғаған қыранына құмар қылып
   Өсiрген ұландарын алып далам
   Қ/сы:

8. 7. Үй тапсырмасы.

№9 сабақ. 35- бет. Өлең жаттау.

8. Соңғы тыныштық сәті

Енді көзімізді жұмып осы сабақта айтылған барлық  жақсы ойларды, жақсы тілектерді жақындарымызға, достарымызға сыйлайық, әрқашанда шындықты айтайық.

     Көздеріңізді ақырын аша қойыңыздар. Сабақ аяқталды. Бүгінгі күндеріңіз қуанышқа, бақытқа толы болсын!

Мақсаты:Оқушыларға бұл өмірге келген соң адам айналасындағылармен жақсы қарым – қатынаста болу керектігін, өмірдің мәні ізгі қарым - қатынаста екенін түсіндіре отырып, сүйіспеншілік құндылығының мәнін ашу.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларға адамдарға риясыз қызмет жасаудың маңызын түсініру.

2. Дамытушылық: Оқушылар бойындағы шынайылық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды айналасындағы адамдарға жанашыр болуға тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1.https://kk.wikipedia.org

2.http://bilimsite.kz

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5 Т – ережесі:

Тәртіп.Талап. Тыныштық.Тазалық.Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

2. Үйге тапсырманы тексеру.

1. №1 - сабақ. Адамдар арасындағы ізгі қарым – қатынас туралы эссе жазып келу.

2. Келесі сабақ. №2, «Абай жолы» романынан үзінді «Қайтқанда» мәтінін оқып келу.

Сұрақтар:

1. Аналары Абайды қалай қарсы алды?

2. Абай өзінің наным – сенімдерге көзқарасын қалай байқатты?

3. Абайдың аналарымен қарым – қатынасын жалпыадамзаттық құндылықтар тұрғысынан қалай түсінуге болады?

4. Абайдың бойынан қандай қасиеттерді байқадыңдар?

5. Өзіңнің анаңмен қандай жағымды оқиғалар болды? Айтып беріңдер.

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Оқушыларға үш рет айтқызып, дәптерге жаздырту)

Нағыз құштарлық пен сүйіспеншіліксіз қай іс болса да ілгері баспайды.

Павлов Иван Петрович

Иван Петрович Павлов (14 (26) қыркүйек 1849, Рязань — 

27 ақпан 1936, Ленинград) — орыс ғалым, бірінші орыс Нобель сыйлығының лауреаты, физиолог, жоғары жүйке қызметін және жүйке тізбектерін қалыптастыру ғылымын жасаушы; Ресейдің ең ірі физиологиялық мектебінің негізін қалаушы.

Сұрақтар:

1. Адам өмірінде сүйіспеншіліктің маңызы қандай?

2. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Өмірде Сүйіспеншілік маңызды

Бір кездері Қуаныш, Қайғы, Ақылдылық, Сүйіспеншілік, Байлық, Тәкаппарлық, т.б. барлық сезімдер бір аралда тұрған екен. Бір күні арал бата бастады да, барлық сезімдер кемелерге отырып аралдан алыстауға асықты. Тез арада бос кеме қалмай қалды. Сүйіспеншіліккемеге отырып үлгермеді де, кемесіз қалып қалды. Аралдың тез батып бара жатқанын көріп, Сүйіспеншілікбасқа сезімдерден көмек сұрауға жүгірді.

Байлық өте үлкен кеме ішінде жалғыз отыр екен. Сүйіспеншілік:

• Байлық, мені қасыңа алшы, маған кеме жетпей қалды, - деп жалынды.

• Жоқ, ала алмаймын. Кемемде алтын мен күміс өте көп, саған орын жоқ! - деді Байлық.

Сүйіспеншілік өте әдемі кеме ішінде кетіп бара жатқан Тәкаппарлықты көріп оған:

• Тәкаппарлық, маған көмектесші, жалғыз қалып барамын! — деді.

• Саған көмектесе алмаймын, Сүйіспеншілік. Үсті-басың су болып қалды, кемемді кірлетесің!

Қастарынан Қайғы өтіп бара жатыр екен, Сүйіспеншілік Қайғыга дауыстап:

• Қайғы, сенімен барайыншы...

• Уф, Сүйіспеншілік, сондай қайғылымын, жалғыз қалғым келеді, - деді Қайғы.

Қуаныш та Сүйіспеншіліктің қасынан өтіп барады, шаттанғанынан Сүйіспеншіліктің сөздерін естімей өте беріпті.

Бір кезде Сүйіспеншілік “Кел, Сүйіспеншілік, сені қасыма алайын” деген біреудің дауысын естиді. Бұрылып қараса, оны қасына шақырған жасы үлкен бір ақсақал екен. Сүйіспеншілік қуанып оның кемесіне отырып алады. Жаңа аралға жеткен кезде Сүйіспеншілік ақсақалдың кім екенін сүрауды ұмытқанын түсінеді. Ақсақал болса баяғыдан-ақ кетіп қалған еді. Сүйіспеншілік Ақылдылықтың қасына барып сұрайды:

• Маған көмектескен ақсақал кім болды екен?

• A-а, ол ма? Ол - Уақыт!

• Уақыт? Маған неге көмектескенін білесің бе?

• Өйткені тек қана уақыт Сүйіспеншіліктің қаншалықты маңызды екенін түсіне алады...

Сұрақтар:

1. Неге адамдардың жүректерін риясыз сүйіспеншілікпен толтыру күрделі іс?

2. Әр адамның өмірінде риясыз сүйіспеншіліктің маңызын қалай түсінесіз, жалпы әлемде Сүйіспеншіліктің рөлі қандай?

3. Сіздер қалай ойлайсыздар осы әлемде барлығын не біріктіреді? Өз тәжірибелеріңізден мысалдар келтіріңіздер.

4. Өзінің мейірімді істерінің нәтижесі ретінде қарастырылатын риясыз сүйіспеншіліктіңкөрінісімен байланысты оқиғаларды сипаттаңыздар?

5. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

Оқушылар төрт топқа бөлінеді.

Тапсырма: «Мақалдарды толықтыру»

1 – топ: «Жанашырлық»

1. Өмір — теңіз,
... — егіз,
Ақыл — сегіз.(еңбек)

2. Өмірдің өзі — ұлы ... (ұстаз)

3. ... жақсы болғаны – өмір жақсы болғаны. (көңіл)

4. Балалық шағы — ... тағы. (патшаның)

2 – топ: «Мейірімділік»

1. Өзінің ... мінін көрмей,
Біреудің инедей мінін көреді. (кетпендей)

2. Бұл өмірде жалғыз бақыт – тоқтаусыз алға қарай ... (талпыну)

3. Өмірдің мәні не? ... қызмет етіп, көмек көрсету. (айналаңа)

4. Ақшаға сатып алуға болатын дүниелер өмірдің ... емес. (кереметтері)

3 – топ: «Сүйіспеншілік»

1. Ұят — адам өміріндегі ... жол басшы. (сенімді)

2. Ақша қымбат, адам өмірі одан қымбат, ал ... бәрінен қымбат. (уақыт)

Өміріңді байлық қыл — пайдасы болсын ... (ізгілік)

Ең ... мектеп - өмір мектебі. (жақсы)

4 – топ: «Ізгілік»
1. ...жемістінің —Өмірі келісті. (жұмысы)

2. Өмірде із қалдыру ... басталады. (балалықтан)

3. Өмір – үлкен ... (мектеп)

4. Шын көңілден айтылған тілекке - ... жауап беру парыз. (шындықпен)

6. Топпен ән айту.

Өміріңе немқұрайлы қарама
әні: Сәкен Дәрібаев 
сөзі : Серік Сейітман 
Сәкен Дәрібаев орындайды.

Тыңдадосым, мен айтайын от тілек, 
Дүниеденкетті бай да, өтті бек. 
Өміріңенемқұрайлықарама, 
Дәулетіңментұрсаңдағыкөктіреп.

Әркүнсайын тек сен үшінатыптаң, 
Зерлішапанкиінсең де жақұттан. 
Өміріңенемқұрайлықарама, 
Шақшабасыңайналса да бақыттан 

қайырмасы: 
Баққұсыңдықонғанкездебағала. 
Қолдамәңгітұрмайтынолшағала. 
Кенелсең де досымқаншашаттыққа 
Өміріңенемқұрайлықарама,

Баққұсыңдықонғанкездебағала. 
Қолдамәңгітұрмайтынолшағала. 
Қаншаазапкөрсеңдағы,бауырым, 
Өміріңенемқұрайлықарама,

Тұсаусалыпбастатқызбайкөш дара, 
Етседағыдұшпанкүлкі,достаба. 
Өміріңенемқұрайлықарама, 
Тағдыржеліқарсыалдыңнансоқса да.

Сын сағаттасақтауүшінөзбасын, 
Сатыпкетіпсеніпжүргенжолдасың. 
Өміріңенемқұрайлықарама, 
Айдынкөлгеайналса да көзжасың.

7. Үй тапсырмасы.

1. Келесі сабақ. №3, «Менің әкем, халық ұлы - Шәкәрім» мәтінін оқып келу.

8. Сабақтың қорытынды сәті.

Тыныс алуға зейін қою.

Баяу музыка қойылады.

Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.

Кәне, дайындалайық, балалар. Көзімізді жұмамыз..., арқамызды тіктейміз..., қолдарыңды тізеге қоюға болады...

Д е м а л..... ш ы ғ а р... (жаймен 9-10 рет)немесе1..................2 [3]. Рахмет!

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді есімізге түсіріп, жүрегімізге сақтайық.

Мақсаты: Оқушыларға бұл өмірге келген соң адам айналасындағылармен жақсы қарым – қатынаста болу керектігін, өмірдің мәні ізгі қарым - қатынаста екенін түсіндіре отырып, сүйіспеншілік құндылығының мәнін ашу.

Міндеттері:

4. Білімділік: Оқушыларға адамдарға риясыз қызмет жасаудың маңызын түсініру.

5. Дамытушылық: Оқушылар бойындағы шынайылық қасиеттерін дамыту.

6. Тәрбиелік: Оқушыларды айналасындағы адамдарға жанашыр болуға тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1.https://kk.wikipedia.org

2.http://bilimsite.kz

Сабақтың барысы:

5. Ұйымдастыру кезеңі.

5 Т – ережесі:

Тәртіп.Талап. Тыныштық.Тазалық.Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

6. Сабақтың дәйексөзі.

(Оқушыларға үш рет айтқызып, дәптерге жаздырту)

«Адамзаттың бәрін сүй»

Абай Құнанбайұлы

Абай (Ибраһим) Құнанбайұлы (1845 – 1904 — 

ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер, либералды білімді исламға таяна отырып, 

орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. 

Сұрақтар:

1. Сүйіспеншілік дегеніміз не?

2. Риясыз сүйіспеншілігімізді айналамыздағы адамдарға қалай білдіреміз?

3. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

7. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Асығыс үкім

Бір кісінің үйінің төменгі қабатында ағаш өңдейтін шеберханасы бар екен. Ол есік пен терезе жасап күнелтеді. Бір күні жұмыс істеп жатқанда электр қуаты өшеді. Ұзақ уақыт бойы күтсе де жанбайды. Қасарысқандай, сол кеште тапсыруы керек болған бірнеше терезе бар еді.

Біраз демалу үшін үйіне көтеріліп бара жатып сақтандырғышқа көзі түседі. Біреу сақтандырғышты өшіріп қойған екен. Ажыратқышты (рубильник) қосқанда цехта жарық жанады. Бірақ мұның мәнісін түсіне алмайды. Жұмысқа қайта кіріскенінде сол нәрсе тағы қайталанады. Бірақ бұл жолы кінәлі адамды көрді. Баласы үй мен цех арасындағы сатыдан дыбыссыз, ақырын түсіп, сақтандырғышты өшіріп жатқан кезінде әкесін дәл алдында көреді.

Әкесі он жасқа енді толған баласының мұндай опасыздығын кешіре алмайды. Соның кесірінен бір күні босқа кетті. Бір рет қана істеген болса, бәлкім, үн қатпас еді. Шаштарынан ұстап шапалақпен тартып жібереді. Мүмкін бұл ұрған шапалағы енді қайта опасыздық етуіне кедергі болар. Баласының көз жастарына қарамастан үйіне кіріп, әйеліне былай дейді:

– Мына баланың мектепте кімдермен араласатынын білуіміз керек! Егер бос жіберетін болсақ, басымызға бәле болуы мүмкін!

Кейін ең оңай жолын табады. Баласының еш қалдырмай ұстап жүретін күнделігінде достарына қатысты мәлімет бар еді.

Баласы күнделігін көрсеткісі келмесе де тыңдамай, оны оқи бастайды. Баласының ең соңғы бетте былай жазғанын көреді: «Бүгін түнде жаман түс көрдім... Цехта жұмыс істеп жатқан кезде әкемді тоқ ұрған екен. Әкем қауіп – қатерден аман болса екен! Мен қолымнан келгеннің бәрін істеймін!»

Сұрақтар:

1. Осы әңгімедегі әкенің әрекеті дұрыс болды ма?Себебін түсіндір.

2. Баланың осындай әрекетке баруына не себеп болды?

3. Өздерің өзгелерге жаңашырлық танытасыңдар ма?

4. Жақындарыңа деген сүйіспеншіліктеріңді қалай көрсетесіңдер?

5. Әңгімеден не түсіндіңіздер?

4. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

Оқушылар төрт топқа бөлінеді.

1 – топ: 1 тапсырма: ұлы ойшыл абайдың «Әсемпаз болма әрнеге» өлеңін оқып, адамның өміріндегі орны туралы пікірлерінді ортаға салып айтындар.

2 – топ: 2 тапсырма: ұлы ойшыл Абайдың табиғат туралы өлеңдерін оқып, ондағы адам мен табиғаттың үйлесімділігі туралы айтып беріндер.
3 – топ: адамдар арасындағы ізгі қарым-қатынас туралы эссе жазындар.

5. Топпен ән айту.

«Мейірімді болайықшы ағайын» 
Сөзі: С.Қали.

Әні: Қ.Махан 
Көктем етіп көркейтсе де маңайын, 
Көріп жүрміз өкпешілдің талайын, 
Өшігуді қояйықшы өзгеге, 
Кешірімді болайықшы, ағайын! 

Көк нөсерін көл етсе де жауындар, 
Көк пен жерді сел етсе де дауылдар, 
Пейілдерді пенделікпен тарылтпай, 
Мейірімді болайықшы, бауырлар! 

Болашаққа қол ұстасып барайық, 
Ақиқаттың ауылын іздеп табайық, 
Кішірейіп кетпес ғазиз басымыз, 
Кішіпейіл болайықшы, халайық! 

Ел болғанмен емеспіз ғой онша көп, 
Сонда дағы бөлінумен шаршап ек, 
Өзімізге қалайтұғын нәрсені, 
Тілейікші өзгеге де болса деп. 

Ұлттың қамын жүректермен ұғынып, 
Жұрттың жүгін көтерейік жұмылып, 
Қаратайық Қыбылаға жүздерді, 
Таратайық адамзатқа жылылық! 

Мақсаты: Оқушылардың ар – ұждан туралы түсініктерін кеңейте отырып, ақиқат құндылығының мәнін ашу.

Міндеттері:

7. Білімділік: Оқушыларды өз – өзіне адал болуға үйрету

8. Дамытушылық: Оқушылардың бойындағы шыншылдық қасиеттерін дамыту.

Тәрбиелік: Ойдың, сөздің және істің бірлігінде өмір сүруге тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1. http://bilim-all.kz

2.http://bilimsite.kz

Сабақтың барысы:

8. Ұйымдастыру кезеңі.

Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

2. Үйге тапсырманы тексеру. Менің әкем, халық ұлы –Шәкәрім (үзінді) Ахат Шәкәрімұлы

1. Абайдың қандай көксеген арманы бар еді?

2. Шәкәрім Абайға берген уәдесін орындау үшін не істеді?

3. Ең жақсы адам деп қандай адамды айтуға болады?

4. Адамның рухани баюына қандай қасиеттер себеп болады?

Шәкәрім бойындағы қандай қасиеттерді үлгі тұтасыңдар? Неліктен?

1. №3 – сабақ. Шәкәрім аталарыңа хат жазыңдар.

2. Келесі сабақ. №4, «Шын бақыттың айнасы» мәтінін оқып келу.

Сұрақтар:

1. Шәкәрім өмірдің қандай «бақтары» туралы ой толғады?

2. Ол өзінің ұзақ жылдары ізденісінің нәтижесінде ой – қортынды жасады?

3. «Шын бақ айнасынан» қандай ақиқатқа көз жеткіздіңіздер?

4. Ар – ұжданға сай өмір сүрудің маңызы қандай?

5. Өзің өмірдің мәнін қалай түсінесің?

5 Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
   Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

9. Сабақтың дәйексөзі.

(Оқушыларға үш рет айтқызып, дәптерге жаздырту)

Ақиқат- ар -ұжданның айнасы.

Халық мақалы

Сұрақтар:

1. Неге ар- ұждан ақиқаттың айнасы?

2. Ар-ұждан адамға табиғаттан берілетін қасиет пе?

3. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

«Ұят-жасаған әрекетіңнің жөнсіздігін түсінушілік. Намысқа кір келтірушілік, моральдық рухтың асқақтығын қорлау – масқара болушылық. Бізде «ар» сөзіне ғылыми тұрғыдан қандай анықтама беріледі? «Шәкәрім» энциклопедиясында А.Тоқсамбаева: «Ар-адамгершілік сана, этика-философиялық категория. Адамгершілік (адамшылық, адамдық) қазақ халқында адам бойындағы жақсы қасиеттердің жиынтық мағынасын білдіретін ұғым-өлшем болса, Ар оның шығу тегі, бұлақ бастауы. Арды адам бойындағы жақсы қисиеттердің өлшемі, адамгершілік санасы деуге негіз бар», - дейді. Адамдық пен ар-ождан, әдептілік пен сыпайылық – сатылмайтын қымбат асыл тас.

Қорытынды: Ар,намыс,абырой – бұл адамның қадір қасиеті.Әрдайым қадір қасиетімізді бағалап,қадірлей білуіміз керек.Өз бойымызға әділдік,адалдық,ар-намыс,ұят ,абырой,жомарттық қасиеттерін сіңіре білген ұл қыздарымыз иманды да,әдепті деп танылатыны сөзсіз.

10. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Тазалық.

 Бір жігіт жолда кетіп бара жатып ойда жоқта   қомақты әмиан тауып алды.  Жан-жағына қараса ешкім көрінбейді. «Әмиан тауып алдым, кімдікі?» деп айқайлап үш рет айтқандай болды. Дегенмен өз даусын  басқалар түгілі өзі де естімеді. 
Былайырақ шығып алып әмианды ашып қараса ішінде бір машинаға жетерлік қаржы бар сияқты. Қуанғаннан не істерін білмей аңтарылып қалды. Ішінде бір жылылық пайда болып, бала шағасының былтырғы ескі ботинка мен киімдермен жүргені, жұбайының жөні түзу бір көйлегі жоғы, ал өзінің бес-алты жылдан бері бір жаңа киім алмағаны, өздерінің көптен бері тойып тамақ та жемегені есіне түсті . «Алла тағала менің көз жасымды көріп осы несібені жіберген шығар»- деген ой келіп, Жаратқанға рахмет айта бергені сол еді, ботадай боздаған, киімі жұпынылау  кісіні көрді. 

--Айналайын адамдар-ау, қайырымды жандар, балаларымның анасы айықпас дертке шалдығып, соны емдету үшін ағайындарыммен жаны жайсаң адамдар  ауыздарынан жырып берген қаржымды әмианымен қоса жоғалттым. Енді не істеймін? Жұбайыма қажетті операцияны қаржысыз қалай жасатамын? Жұбайым о дүниелік болып кетсе балаларымның күні не болады? Бұл азапты көрсеткенше   маған тезірек  өлім жібере қойшы тәңірім,--  деп  жылайды. 

Әмиан тауып алған жігіт ары ойланды, бері ойланып қалады .......

Ақыры нәпсісін ұяты мен имандылығы жеңіп ботадай боздаған кісінің жанына қалай жетіп барғанын, әмианды ақшасымен қосып қалай бергенін өзі де байқамай қалды.

Кенет үйлердің тасасынан топырлаған адамдар шыға келгенде әмиан тауып алған жігіт сасып қалды. Топтың ішінен салиқалы жігіт ағасы шығып әмиан тапқан жігітті қапсыра құшақтай алып: 

---Бауырым, саған үлкен рахмет, мені мынау тобырға күлкі қылмадың. Өмірде әлі де мейірімді, иманды жандар барын дәлелдедің. «Ондай жандар мына заманда жоқ, соңғы мокиган сияқты өткен ғасырларда ада болып кеткен. Егер ондай адамды тауып берер болсаң осы тұрған бәріміз жабылып саған он жылқы береміз. Ал таба алмасаң бар байлығыңды бізге бересің»- деп қоймаған соң  серттескен жайым бар еді. Мынау ботадай боздап жүрген адам осы қаладағы театрдың актеры. Өз ролін тамаша ойнап шықты-ау деймін. Мені жерге қаратпағаның үшін, әлемде әлі де иманды адамдар бар екенін дәлелдегенің үшін, тауып алған әмианыңды ақшасымен қоса саған бердім. Бұдан бөлек мына тобырдың менен жеңілгендері үшін беретін  он жылқысын  да саған бердім,--деді. 

       Қызық көрмекші болып келген тобырдың еңселері түсіп кетіпті. Өздерінің арасынан әмиан тауып алған жігіттей адам шыққанына сенбейтін сияқты.

    --  Мынау қатыгез, дүрбелең, тек қара басының қамын ойлайтын, компьютер бас заманда әлі де тазалықтың бар екенін  дәлелдеген АДАМ деген атыңнан айналайын, әмиан тауып алған жігіт, ---деді салиқалы жігіт ағасы толқып тұрып.

11. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

Оқушылар үш топқа бөлінеді.

1 – топ: «Ар»

2 – топ: «Намыс»

3 – топ: «Ұждан»

Тапсырма: «Мақалдарды толықтыру»

1. Жігітке жар қымбат, ... пен ... қымбат. (намыс, ар)

2. Жүйрік ...,
Жігіт намысқа шабады. (алысқа)

3. ... намыс қасиет емес, ар сақтаған қасиет. (жалған)

4. Ердің ... – намыс. (туы)

5. Ар-намысың, ... - ... қалай әмір етсе, солай істе. (жан – жүрегің)

12. Топпен ән айту.

Бұл ән бұрынғы әннен өзгерек

Өлеңі мен әнін жазған Шәкәрім Құдайбердіұлы

Бұл ән -Бұрынғы әннен өзгерек,

Бұған-Ұйқасты өлең сөз керек

Өзіне орайлы.

Денең-Жан нұрлы болса, жөнделмек,

Өлең-Әнге өлшеп айтса, өңделмек,

Ұйқасса қолайлы.

Ән - өлшеуіш, Өлең - күміс,

Қоспаңыз мыс,Аралас.

Артық алу, Не кем салу,

Қарпі қалу жарамас. 

13. Үй тапсырмасы.

1 . Келесі сабақ. №4, «Шын бақыттың айнасы» мәтінін оқып келу.

14. Сабақтың қорытынды сәті.

Тыныс алуға зейін қою.

Баяу музыка қойылады.

Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.

Кәне, дайындалайық, балалар. Көзімізді жұмамыз..., арқамызды тіктейміз..., қолдарыңды тізеге қоюға болады...

Д е м а л..... ш ы ғ а р... (жаймен 9-10 рет) немесе 1..................2 [3]. Рахмет!

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді есімізге түсіріп, жүрегімізге сақтайық.

Мақсаты: Оқушылардың ар – ұждан туралы түсініктерін кеңейте отырып, ақиқат құндылығының мәнін ашу.

Міндеттері:

1.Білімділік: Оқушыларды өз – өзіне адал болуға үйрету

2.Дамытушылық: Оқушылардың бойындағы шыншылдық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Ойдың, сөздің және істің бірлігінде өмір сүруге тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1. http://bilim-all.kz

2.http://bilimsite.kz

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

2. Үйге тапсырманы тексеру

1 сабақ. №4, «Шын бақыттың айнасы» мәтінін оқып келу.

Сұрақтар:

6. Шәкәрім өмірдің қандай «бақтары» туралы ой толғады?

7. Ол өзінің ұзақ жылдары ізденісінің нәтижесінде ой – қортынды жасады?

8. «Шын бақ айнасынан» қандай ақиқатқа көз жеткіздіңіздер?

9. Ар – ұжданға сай өмір сүрудің маңызы қандай?

10. Өзің өмірдің мәнін қалай түсінесің?

5 Т – ережесі:

6. Тәртіп.

7. Талап.

8. Тыныштық.

9. Тазалық.

10. Татулық.
    Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

3.Сабақтың дәйексөзі.

(Оқушыларға үш рет айтқызып, дәптерге жаздырту)

Ақиқат- ар -ұжданның айнасы.

Халық мақалы

Сұрақтар:

4. Неге ар- ұждан ақиқаттың айнасы?

5. Ар-ұждан адамға табиғаттан берілетін қасиет пе?

6. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

«Ұят-жасаған әрекетіңнің жөнсіздігін түсінушілік. Намысқа кір келтірушілік, моральдық рухтың асқақтығын қорлау – масқара болушылық. Бізде «ар» сөзіне ғылыми тұрғыдан қандай анықтама беріледі? «Шәкәрім» энциклопедиясында А.Тоқсамбаева: «Ар-адамгершілік сана, этика-философиялық категория. Адамгершілік (адамшылық, адамдық) қазақ халқында адам бойындағы жақсы қасиеттердің жиынтық мағынасын білдіретін ұғым-өлшем болса, Ар оның шығу тегі, бұлақ бастауы. Арды адам бойындағы жақсы қисиеттердің өлшемі, адамгершілік санасы деуге негіз бар», - дейді. Адамдық пен ар-ождан, әдептілік пен сыпайылық – сатылмайтын қымбат асыл тас.

Қорытынды: Ар,намыс,абырой – бұл адамның қадір қасиеті.Әрдайым қадір қасиетімізді бағалап,қадірлей білуіміз керек.Өз бойымызға әділдік,адалдық,ар-намыс,ұят ,абырой,жомарттық қасиеттерін сіңіре білген ұл қыздарымыз иманды да,әдепті деп танылатыны сөзсіз.

4.Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

Оқушылар үш топқа бөлінеді.

1 – топ: 4 тапсырма : шәкәрім шығармаларындағы ар-ұждан тақырыптарын басшылыққа ала отырып, өз өмір тәжірибелеріңнен қысқа әңгіме дайындап баяндандар.

2 – топ: 5 тапсырма: ойы, сөзі, іс-әрекетінің бірлігімен үлгі болатын адам туралы мысал келтіріп айтындар.

3 – топ: 6 тапсырма: Шәкәрім аталарыңа хат жазындар.

5. Топпен ән айту.

Бұл ән бұрынғы әннен өзгерек

Өлеңі мен әнін жазған Шәкәрім Құдайбердіұлы

Бұл ән -Бұрынғы әннен өзгерек,

Бұған-Ұйқасты өлең сөз керек

Өзіне орайлы.

Денең-Жан нұрлы болса, жөнделмек,

Өлең-Әнге өлшеп айтса, өңделмек,

Ұйқасса қолайлы.

Ән - өлшеуіш, Өлең - күміс,

Қоспаңыз мыс,Аралас.

Артық алу, Не кем салу,

Қарпі қалу жарамас. 

6. Үй тапсырмасы.

1 . Келесі сабақ. №5, «Ұядан ұлы жолға » Сапарғали Бегалин мәтінін оқып келу.

7. Сабақтың қорытынды сәті.

Тыныс алуға зейін қою.

Баяу музыка қойылады.

Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.

Кәне, дайындалайық, балалар. Көзімізді жұмамыз..., арқамызды тіктейміз..., қолдарыңды тізеге қоюға болады...

Д е м а л..... ш ы ғ а р... (жаймен 9-10 рет) немесе 1..................2 [3]. Рахмет!

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді есімізге түсіріп, жүрегімізге сақтайық.

Мақсаты: оқушыларға ұлы тұлғалардың өмірінен мысалдарды түсіндіре отырып, білімге деген сүйіспеншілік құндылығының мәнін ашу

Ресурстар: (Интерактивтік тақта,суреттер,аудио материалдар.)

Міндеттері:

-оқушыларға дүние тану, білімге талпынуды насихаттай отырып, ізденімпаздық, парасаттылыққа үйрету;

-адалдық, парасаттылық, ізденімпаздық қасиеттерін дамыту;

- ізденімпаздылық, парасаттылық, адалдыққа тәрбиелеу.

Сабақтың барысы

І. Ұйымдастыру кезеңі

5 Т ережесін еске түсіру. (Тәртіп, тазалық, талап, татулық,тыныштық)

Тыныштық сәті «Нұрға бөлеу»

5 Т ережесі

Әсем әуен

Үйге тапсырма

Ұядан ұлы жолға Сапарғали Бегалин

Пысықтау сұрақтары:

1.Айғаным әже ақсақалдарды тоқым қағарға не себепті шақырды?

2.Дабашинский Шыңғыс аулына қандай мақсатпен келді?

3.Шыңғыстың «Шоқанжан, енді артыңа емес, алдыңа қара. Өміріңнің өрі алдыңда» деген сөзінің мағынасын қалай түсінесіңдер?

4.Шынайы білімді адамның қасиеттері қандай болады?

5.Өз өмірлеріңде білімнің іске асқан кезі болды ма.Айтып бер.

Оқулық 24- бет

Сұрақ-жауап

Дәйексөз

Білімдінің сөзі-ем,

Мейірімі көп, өзі кең. М.Жұмабаев

(Бірінші ұл балалар, екінші қыз балалар қайталайды.

• Дәйексөздің мағынасын қалай түсіндіңдер?

(оқушылар өз ойын айтқан соң, мұғалім өзі қорытындылайды)

2 рет ұлдар

2 рет кыздар

Бәрі қосылып айту.

Дәптерге жазу

Әңгімелесу Мұғалім сыйы

Талаптың тұлпарын ерттеген шақ
Болат Көмеков, Самат Өтениязов
Екінші оқу жылында Шоқан бос уақытын шытырман оқиғалар мен шығармалар оқуға арнады. Бұл бір жағынан тіл үйренуге, екінші жағынан өзі сүйіп оқитын география, тарих, әдебиет пәндеріне қатысты мол мағлұмат алуға көмектесті. Бір қиыны мұндай кітаптар оңайлықпен табылмайтын. Бар болса, балалар-дың қолынан босамайды. Кітапханада негізінен ұсынылатыны – патша өмірінен жазылған шығармалар. Бірақ мұндай кітаптар Шоқан мен Гришаны қызықтырмайды. Осылайша кітапханалар-ды ақтарып жүргенде, Шоқанның қолына П.Рычковтың «Саяхат-тар күнделігі» түсті. Артынша П.С. Палластың жиһанкез өміріне арнаған кітабын тауып алды. Қызыққандары сондай, Гриша екеуі сабақтан кейін қалып, есікті жауып алып, дауыстап оқитын болды. Түсініксіз сөздерін Гриша түсіндіріп отырады. Теңіз офицерінің небір адам болжап болмас қиындықтардан аман-есен өтіп, жер шарын кемемен екі рет айналып шыққанын оқып, екеуі тәтті қиялға ерік береді.Ойша Азияны аралап, жер сырын, ел жайын білуге құмартады. Сабақ үстінде де Шоқан мұғаліммен жарысып, тосыннан сұрақ қойып, оқыған әдебиеттерін ортаға салып отыруды әдетке айналдырды. Оның осылай оңаша кітап оқып жүргенін бүкіл класс білді. Олар да Гриша екеуіне үйірсектеп, оқыған кітаптарын сұрай бастады. Бұрын тәртіпсіздігімен танымал класс енді пән мұғалімдерінің көзіне ізденгіштігімен түсетін болды. Шоқанның асыға күтетін сабағының бірі – бейне-леу өнері еді. Бұл сабақтан жас офицер А.П. Померанцев беретін.
Бірде Александр Алексеевичтің үйінде осы офицерге жолыққаны бар. Александр Сотников Померанцевқа Шоқанды таныстырып, оның сурет салу қабілетін ерекше атады. Шай үстіндегі әңгімеде
Сотников қазақ елінің өнері жайлы сөз қозғады.
– Мен қазақ елінің ерекше өнерлі жұрт екенін мына Шоқанның ауылына барғанда көргенмін. Жыр десе, ішкен астарын жерге
қояды, таңды таңға ұрып жырлайды. Айтысқа салсаң, екінің бірі аяқ астынан өлең шығарады. Тіпті кішкентай баласына дейін
мүсінші.

 Шоқанның бойынан қандай жақсы қасиеттерді байқадыңдар?
 «Оқымаған бір бала, оқыса екі бала» деген мақалды қалай
түсінесіңдер?
 Білім адамды қандай мақсат-мұраттарға жеткізеді?
 Өзің қандай кітаптарды оқып жүрсің? Неліктен?

Шығармашылық жұмыстар, топпен жұмыс

1-тапсырма. Төмендегі ұлы тұлғалардың ой-тұжырымдарын жинақтап, барлығына ортақ түйінді ойларды қысқаша қорытындылаңдар.

2-тапсырма. Қазақ халқынан шыққан тұңғыш ғалым Ш.Уәлихановтың өмір жолы мен жасампаздығы туралы эссе жазыңдар.Оның ғылымға, өнерге ұмтылған ғажайып өмір жолын үлгі-өнеге ретінде дәріптеңдер.

Жанды білім күнделікті күйбең тіршілікті ұмыттырып, ешбір марапатсыз шынайы шабыттандырып, ерекше ғажайып күйге көшіріп, шабытты өмір сүруге жетелейді. Біздің әрқашан шабытты өмір сүруге мүмкіндігіміз бар.

Топқа бөлу

Оқулықта 25- бет

Топпен ән айту

Ұстазым

1.Тұлғаңды арманыма ұқсатқанмын,

Үлгіңді көңіліме қыстатқанмын.

Есімде әліппені жаттатқызып,

Ең алғаш қолға қалам ұстатқаның.

Қайырмасы:

Ұстазым, менің ұстазым,

Өзіңмен өткен қыс-жазым.

Қалдырған ізің мәңгілік,

Жадымда тұрар жаңғырып,

Ұстазым, менің ұстазым.

2.Зердемді сен ашпасаң не етер едім?

Өмірден сыбағасыз өтер едім.

Ғажайып дүниенің сырын жайып,

Қияға қызықтырып жетеледің.

3.Өзіңнен өмірге азық ала бердім,

Ұшырып мені алысқа, қала бердің.

Бойымда отың кетті ұшқын атып,

Келеді жана бергім, жана бергім!

Өлеңі: Аманжол Шамкенов

Әні: Әбілахат Еспаев

Хормен айту

Үйге тапсырма

«Тапсырма» Құрманбай Толыбаев

Оқулықта 25- бет

Оқып келу

Соңғы тыныштық сәті

Баяу әуен қойылады. Оқушылар денесін, басын тік ұстап, көзін жұмып отырады.

Мұғалім жәй дауыспен:

- Әрқайсымыз оң қолымызбен жүрегімізді ұстап көрейік. Өз жүрегіміздің жылылығын сезініп, жүрек жылуымызды адамдарға, айналамызға жеткізу үшін іштей оларға жақсы тілектер тілейік. Жақсы ой ойлайық, жақсы сөз сөйлейік, жақсы іс жасайық! Бүгінгі сабақтан алған әсерлеріңізді жүректеріңізге түйіп алыңыздар. Рахмет! Көздеріңді ашуға болады.

Әсем әуен

Мақсаты: оқушыларға ұлы тұлғалардың өмірінен мысалдарды түсіндіре отырып, білімге деген сүйіспеншілік құндылығының мәнін ашу

Ресурстар: (Интерактивтік тақта,суреттер,аудио материалдар.)

Міндеттері:

-оқушыларға дүние тану, білімге талпынуды насихаттай отырып, ізденімпаздық, парасаттылыққа үйрету;

-адалдық, парасаттылық, ізденімпаздық қасиеттерін дамыту;

- ізденімпаздылық, парасаттылық, адалдыққа тәрбиелеу.

Сабақтың барысы

І. Ұйымдастыру кезеңі

5 Т ережесін еске түсіру. (Тәртіп, тазалық, талап, татулық,тыныштық)

Тыныштық сәті «Нұрға бөлеу»

5 Т ережесі

Әсем әуен

Үйге тапсырма

«Тапсырма» Құрманбай Толыбаев.

Пысықтау сұрақтары:

1.Мұғалім балаларға жазғы демалсқа қандай тапсырма берді?

2.Қаныштың білімге деген құштарлығы қандай іс-әрекетінен көрінді?

3.Мұғалім Қанышқа неліктен риза болды?

4.Білімге ұмтылу не үшін қажет?

5.Қаныштың бойындағы қандай қасиеттерді өзіңе үлгі тұтасын?

.

Оқулық 25- бет

Сұрақ-жауап

Дәйексөз

Білімдінің сөзі-ем,

Мейірімі көп, өзі кең. М.Жұмабаев

(Бірінші ұл балалар, екінші қыз балалар қайталайды.

• Дәйексөздің мағынасын қалай түсіндіңдер?

(оқушылар өз ойын айтқан соң, мұғалім өзі қорытындылайды)

2 рет ұлдар

2 рет кыздар

Бәрі қосылып айту.

Дәптерге жазу

Шығармашылық жұмыстар, топпен жұмыс

3 тапсырма: Аса көрнекті ғалым, академик Каныш Имантайұлы Сәтбаевтың есімі берілген ірі ашылулар туралы мәлімет жинандар. Ғұламаның өмірін үлгі тұтып, өз болашақтарынды армандауға жетелеу мақсатында эссе жазындар

4-тапсырма. Қазақ халқының ұлы тұлғалары Шоқан уалиханов пен Қаныш Сәтбаевтың елдің мақтанышына айналуына қандай қасиеттері себеп болды? Бұл қасиеттер қандай құндылықтардың көріністері болып табылады?

5 тапсырма : Аса көрнекті қазақ геологы, ғалым, қоғам қайраткері Қаныш Сәтбаевтың өмір жолы мен жасампаздығы туралы мақала әзірлеу.

Шынайы білім берудің мақсаты-баланы жан-жақтан тұтас дамыту. Ал біздің сезім мүшелеріміз рухани болмысты көруге арналмаған, тек сыртқы әлемнің құбылыстарын ғана байқай алады. Табиғаттың барлық сырларын білу үшін, адамның жан дүниесі таза болу керек. Сондықтан білім алуда тек физикалық және интеллектуалдықжақтарынды ғана дамытып қоймай, ең алдымен, өздеріннің жоғары рухани-адамгершілік табиғатынды ашу маңызды. Рухани табиғатынды ашуға бағытталған білім шынайы білім болып табылады.

Топқа бөлу

Оқулықта 28- бет

Топпен ән айту

Ұстазым

1.Тұлғаңды арманыма ұқсатқанмын,

Үлгіңді көңіліме қыстатқанмын.

Есімде әліппені жаттатқызып,

Ең алғаш қолға қалам ұстатқаның.

Қайырмасы:

Ұстазым, менің ұстазым,

Өзіңмен өткен қыс-жазым.

Қалдырған ізің мәңгілік,

Жадымда тұрар жаңғырып,

Ұстазым, менің ұстазым.

2.Зердемді сен ашпасаң не етер едім?

Өмірден сыбағасыз өтер едім.

Ғажайып дүниенің сырын жайып,

Қияға қызықтырып жетеледің.

3.Өзіңнен өмірге азық ала бердім,

Ұшырып мені алысқа, қала бердің.

Бойымда отың кетті ұшқын атып,

Келеді жана бергім, жана бергім!

Өлеңі: Аманжол Шамкенов

Әні: Әбілахат Еспаев

Хормен айту

Үйге тапсырма

«Хаттар» мәтінін оқып келу.

Оқулықта 29- бет

Оқып келу

Соңғы тыныштық сәті

Баяу әуен қойылады. Оқушылар денесін, басын тік ұстап, көзін жұмып отырады.

Мұғалім жәй дауыспен:

- Әрқайсымыз оң қолымызбен жүрегімізді ұстап көрейік. Өз жүрегіміздің жылылығын сезініп, жүрек жылуымызды адамдарға, айналамызға жеткізу үшін іштей оларға жақсы тілектер тілейік. Жақсы ой ойлайық, жақсы сөз сөйлейік, жақсы іс жасайық! Бүгінгі сабақтан алған әсерлеріңізді жүректеріңізге түйіп алыңыздар. Рахмет! Көздеріңді ашуға болады.

Әсем әуен

Мақсаты: Адам бойындағы махаббат сезімін, өзіне, өзгеге деген сүйіспеншілігін танып білудің маңыздылығын түсіндіре отырып, сүйіспеншілік құндылығының мәнін ашу.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларды айналасындағы адамдарға риясыз қызмет жасауға үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылардың бойындағы жанашырлық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды шынайылыққа тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1. http://bilim-all.kz/

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5Т – ережесі:

Тәртіп.Талап. Тыныштық. Тазалық.Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

Тыныштық сәті. «Нұрға бөлену».
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ - қолыңызды айқастырмаңыз, қолыңызды тізеге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын таза, әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңызды тілек қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Ой мен осы нұрды қолдарыңызға түсі ріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, тек ізгі істерді істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқта рыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.
Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындық ты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға ба ғыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көзімізге де жетті. Көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсы лықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңыз ға тек ізгі, сәулелі ой келеді.
Нұр бірте - бірте қарқындап және шұғылана бастайды, сіздің денеңіз ден шығып, жан - жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқанда рыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағытта ңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз. Олардың да жүрегі нұрға толсын.
Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан - жануарларға, өсім діктерге, тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір - түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішім де... Мен Нұрмын»
Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.
Жаймен көзіңізді ашуға болады. Рахмет!

2. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Келесі сабақ. №8, «Балапан торғай» мәтінін оқып келу.

Сұрақтар:

1. Қожа торғайға неліктен қамқорлық көрсетті деп ойлайсыңдар?

2. Қамқорлық көрсету, жанашырлық таныту, басқаның қамын ойлау қайсы құндылықтың көрінісі болып табылады?

3. Басқаларға сүйіспеншілік танытқанда қандай әсерде боласыңдар?

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Оқушыларға үш рет айтқызып, дәптерге жаздырту)

Адамның шынайы сүйіспеншілігі – тек қана бір – бірінің адамшылық қасиеттерін өзара қастерлеуге негізделуі тиіс.

В.Г.Белинский

Виссарион Григорьевич Белинский (11.6.1811, қазіргі Финляндия, Свеаборг қаласы — 7.6.1848, Санкт-Петербург) — орыс әдебиетшісі.

Мәскеу университетінде оқыған (1829 — 32).

Сұрақтар:
1. Сүйіспеншілік сезімі қандай қасиеттер арқылы орын алды?
2. Сүйіспеншілікті күнге теңестірудің сыры неде?

3. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы)

Ана қиялы

Аңыз

Баяғы өткен заманда, бір елді мекендегі сұрықсыз, жұпыны үйде екі баласымен жалғыз ана тіршілік етіпті. Ана өте өнерлі ісмер болыпты. Ол үнемі кестелеп орамал тоқып, соны ас-суға айырбастап, күндерін көріпті. Аналарының алып келген тамағына мәз болған балалар да уайымсыз өмір кешіпті.

Балалар да ер жетеді. Ана қартаяды, кестелеуге қолдары илікпей, көзжанары да тайып, қалжырай бастаған болатын. Күндегі әдетінше кестелеп тіккен орамалын алып базарға келеді. Бұйымын қажетті заттарға айырбастамақ болып, базар аралап жүріп, бір кісінің сурет салып отырғанын көреді. Суреттегі әдемі бау-бақшалы, шатырлы әсем үйлер, ғимараттар жанында ерекше сымбатты киініп, қолдарына кітап ұстаған адамдар анаға үлкен әсер қалдырады. Суретке әлсін-әлсін қарап таңданады. Суретшінің қиялына дән риза болады. Өмірде де осы суреттегідей әлемнің болатынына сеніммен қарап, оны өзінің бұйымына айырбастап алады. Жолда келе жатып, осындай зәулім үйде өзінің үлкен шеберханасы болуын, онда әдемі, асыл бұйымдарды әрі көп, әрі жылдам дайындауды, балаларының да суреттегі адамдардай оқымысты болып, ұқыпты да әдемі киініп, көліктермен жүруін қиялдайды. Ана қиялын ұлдарынан жасырмайды.

• Біз де сондай күнге жетер ме екенбіз?- деп балаларына күрсіне қарады.

• Егер бәріміз бірлесіп, жұмыс істеп, тіршілік жасасақ, ол күнге де жету қиын болмас – деп балалары аналарын жұбатқандай болды. Анасының қиялын шындық өмірге айналдыруға екі ұлы бар күштерін жұмсайды. Ертемен тұрып, жер жыртып, астық егіп, қаржы жинайды. Оқып, білім алады. Жұпыны үйдің орнына әсем де биік үй тұрғызады. Оның жанынан анасының қиялындағыдай шеберхана салады. Шеберханадағы станоктарда көздің жауын алатындай тұрмыстық бұйымдар дайындалады.

Ана балаларына, өмірге риза болып, көзіне қуаныштан жас алады. Қиялының арманға ұласып, арманының орындалғаны үшін өмірге алғыс айтады. Ел оларға қызыға да, қызғана да қарайды.

Сұрақтар:

• Ана қиялының астарында қандай ақиқат жатыр еді?

• Қандай қасиеттер арқылы балалары анасының қиялын іске асырды?

• «Бірлік түбі - тірлік» дегенді қалай түсінесіңдер?

• Бірлігі жарасқан адамдардың бойынан қандай құндылықтар мен қасиеттер көрінеді?

5. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

Оқушылар төрт топқа бөлінеді.

Тапсырма: өлең құрастыру.

1 – топ: «Ізгілік»

Жасы кіші, жүзі нұрлы ...,                                                                                                

Бір ізгілік бір өзіңнен ...!                                                                                                

Жомарт, ойлы, білер істің ...,                                                                                        

Әділ таза, сақтар жұрттың

...  

(Жасы кіші, жүзі нұрлы көрікті,                                                                                                

Бір ізгілік бір өзіңнен өріпті!                                                                                                 

Жомарт, ойлы, білер істің шамасын,                                                                                        

Әділ таза, сақтар жұрттың арасын)                                                    

2 – топ: «Игілік»

Қиянаттан сақтайды адам ...,                                                                                           

Шаң тигізбей ұстар намыс ...                                                                                                          

Қайда барса-іс қиюын ...,                                                                                                    

Сөйлесе ақыл –тілінен бал ....                                                                                                 

 (Қиянаттан сақтайды адам баласын,                                                                                            

Шаң тигізбей ұстар намыс жағасын.                                                                                            

Қайда барса-іс қиюын табады,                                                                                               

Сөйлесе ақыл –тілінен бал тамады)                                                                                               

3 – топ: «Сүйіспеншілік»                                                    

Жүзі игі барлық жерге ...,                                                                                  

Табыстырар қиыспайтын ....                                                                                               

 Көзі жіті қырдағыны ...,                                                                                               

Қандай істе еш таймайды

....   

(Жүзі игі барлық жерге сыйымды,                                                                                  

Табыстырар қиыспайтын қиырды.                                                                                               

Көзі жіті қырдағыны шалады,                                                                                               

Қандай істе еш таймайды табаны)  

4 – топ: «Адамгершілік»

Жас ақылы-шығар сөлі ...,                                                                                        

Ақыл қайда болса, соған қарай ....                                                                              

Кішісінде-махаббат, кәрісінде –...,                                                                                             

Бәрі жақсы, ізгілікпен өтсе жүгін

...!

(Жас ақылы-шығар сөлі шырынның,                                                                                        

Ақыл қайда болса, соған қарай жығылған.                                                                              

Кішісінде-махаббат, кәрісінде –мархабат,                                                                                             

Бәрі жақсы, ізгілікпен өтсе жүгін арқалап)

6. Топпен ән айту.

1. Асқар тау әке саялы
Бақыттың тапқан баянын
Үміт пен сенім бақшаңда сенің
Жайқалып мен өркен жаямын

2. Үйреттің өмір сырларын
Алдыңда сендей тұлғаның
Заңғар шың биік, басымды иіп
Келеді күн сайын тыңдағым

Қайырмасы:
Жайдарлы жан әкем
Аяаулы ән әкем
Құтты болсын думан тойыңыз
Қасыңда ұл қызың
Жарқырап жұлдызың
Тусын күн оңыңнан, айың да

3. Жасыңа бір жас қосылды
Аттадың жаңа ғасырды
Әлемді шарлап
Таппаспын ардақ
Өзіңдей аяулы асылды
Өткізбей босқа уақытты
Жаныма шаштың жақұтты
Ақылшы таудай, қасында мәңгі
Әкесі бар жандар бақытты

Қайырмасы:
Жайдарлы жан әкем
Аяаулы ән әкем
Құтты болсын думан тойыңыз
Қасыңда ұл қызың
Жарқырап жұлдызың
Тусын күн оңыңнан, айың да

7. Үй тапсырмасы.

1. Келесі сабақ. №, «Қазықұрттің баурайында» мәтінін оқып келу.

8. Сабақтың қорытынды сәті.

Тыныс алуға зейін қою.

Баяу музыка қойылады.

Мұғалім: Сіздерден аяқ-қолыңызды айқастырмай, түзу отыруыңызды өтінемін. Біз қазір тыныс алу жаттығуын жасаймыз. Тыныс алуға зейін қойған кезде, біздің ақылымыз дем алады. Ауаны ішке жұту кезінде тыныштық пен қуаныш қабылдаймыз. Демді сыртқа шығарған кезде өзіміздегі мазасыздықтарды сыртқа шығарамыз.

Кәне, дайындалайық, балалар. Көзімізді жұмамыз..., арқамызды тіктейміз..., қолдарыңды тізеге қоюға болады...

Д е м а л..... ш ы ғ а р... (жаймен 9-10 рет) немесе 1..................2 [3].

Бүгінгі сабақтан игерген жақсы қасиеттерді есімізге түсіріп, жүрегімізге сақтайық. Рахмет!

Мақсаты: Адам бойындағы махаббат сезімін, өзіне, өзгеге деген сүйіспеншілігін танып, оны құрмет тұтуға баулу.

Міндеттері: - Махаббаттың бар адамға ортақ көп қырлы, оның тек қана адамға тән іңкәрлі сезім екенін білдіру; -

Адамды, табиғатты, өмірді сүйе білуге оны құрметтеп, қадір тұтуға баулу; -

Адамгершілікке, сенімділікке, сезімталдыққа, нәзіктікке тәрбиелеу;

Ресурстар:(құралдар, мәлiметтер)

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңi. Тыныштық сәті. Нұрға бөлену

2.Үй тапсырмасын тексеру «Хаттар» мәтінін талқылау.

 Ы.Алтынсарин халқының игілігі үшін алдына қандай мақсат қойды?

 Оның Николай Ивановичке жазған хатындағы көтерілген мәселелер қаншалықты маңызды?

• Ұлы ұстаз кітаптың мазмұнына не себептен аса мән берді?

• Оның еліне сүйіспеншілігі қандай іс-әрекеттерінен көрінеді?

• Өз халқының болашағының жарқын болуы үшін қандай мақсат қойған болар едің?

Сабақ барысын талқылау:

3.Дәйек сөз.

«Махаббат –іс-әрекеттің қуатты көзі» Клод Адриан Гельвеций.- Нақыл сөздің мағынасын қалай түсінесіңдер?

4.Мұғалімнің сыйы.

Махаббат туралы әпсана Бір аралда түрлі сезімдер өмір сүрді, Олар: Бақыт, Қайғы, Махаббат т.б. еді. Бір күні аралды су басуы мүмкін болғандықтан, кемелерге мініп аралдан кету қажеттігі туралы хабарланды. Барлығы аралдан кетті. Тек қана Махаббат қалды. Аралды су басқанда ол өзіне көмекке өзгелерді шақыруға ұйғарды. Оған көмекке алғашқы болып Байлық келді. Махаббат айтты:- Байлық, сен мені әкете аласың ба?- Жоқ, менің кемемде ақша мен алтын көп болғандықтан, саған орын жоқ.Махаббат кемемен өтіп бара жатқан Мақтанышты көріп көмек сұрауды ұйғарды:- Мақтаныш, маған көмектесуіңді өтінемін!- Мен саған ешқандай көмек бере алмаймын, өйткені сенің үстің су болыпты, кемемді бүлдіруің мүмкін.Махаббат Өкініштен сұрады:- Өкініш, мені өзіңмен бірге ала кетші.- ....Ой... Махаббат, мен сондай көңілсізбін, дәл қазір жалғыз қалғым келеді.Бақыт аралдың жанынан жүзіп өтіп бара жатты, бірақ өзі бақыттан басы айналғаны сонша, Махаббаттың өзін шақырғанын естімеді.Кенеттен біреудің даусы естілді:«Махаббат, бері кел, мен сені өзіммен бірге алып жүремін». Оны шақырған қарт адам болатын. Махаббат қатты қуанғанынан қарияның атын сұрауға да ұмытып кетті.Жерге аяқ басқан соң Махаббат Білімнен сұрады: - Маған көмектескен кім?- Бұл Уақыт болатын- Уақыт? Ол неліктен маған көмектесті? – деп сұрады Махаббат.Білім даналықпен жымиып, былай деді:- Сондықтан, өйткені өмірде Махаббатың қаншалықты маңызды екенін тек Уақыт қана түсіне алады.

5. Шығармашылық жұмыс, жеке жұмыс.

1-2 тапсырма

3-тапсырма «Сүйіспеншілік елінде» тақырыбына эссе жазындар.

6. Топпен ән айту. «Сағындым алматымды»

Өлеңін жазған Серікбай Оспанов

Әнін жазған Алтынбек Қоразбаев

 7. Үй тапсырмасы.№8 сабақ. 32- бет. « Балапан торғай» мәтінің оқып келу.

8. Соңғы тыныштық сәті: Енді көзімізді жұмып осы сабақта айтылған барлық  жақсы ойларды, жақсы тілектерді жақындарымызға, достарымызға сыйлайық, әрқашанда шындықты айтайық.     Көздеріңізді ақырын аша қойыңыздар. Сабақ аяқталды. Бүгінгі күндеріңіз қуанышқа, бақытқа толы болсын!