Тақырыбы:  §47. Сауыр – Тарбағатай.

Білімділік:  Caуыр-Тaрбaғaтaй тaуын білу, Caуыр-Тaрбaғaтaй

тaуының бacты ерекшеліктері мен aйырмaшылықтaрын

түcіну және тaбиғaт бaйлықтaрын өз қaжетіне қолдaну,

кaртaмен жұмыc жacaу дaғдыcын қaлыптacтыру.

Дамытушылық:  Қазақстанның ең биік таулар туралы білімдерін

салыстыру арқылы,білім дағдыларын дамыту.

Тәрбиелік:  Туған жердің табиғи кешендерінің табиғатын қорғауға,

Отанға, жерге деген сүйінпеншілігін арттыру.

Сабақ түрі: Аралас сабақ

Сабақты жүргізу

әдіс-тәсілдері:  Сұрақ-жауап, пікір алмасу, топпен жұмыс, сайыс,

картамен жұмыс, «Блум таксономиясы», Bilimland.kz

сайтын пайдалану.

Көрнекіліктер: Қазақстанның физикалық картасы, суреттер, атлас,

кескін карта, сұрақ қағаздары, оқулық, карточкалар,

бағалау парақшалары.

Сабақтың барысы

I.Ұйымдастыру бөлімі.

II.Үй тапсырмасын тексеру.

Үй тапсырмасын сұрамастан бұрын сыныпты екі топқа бөлеміз.

І топ-Алтай ІІ топ-Орал.

Картамен жұмыс

Екі топ мүшелері плакатқа сызылған Қазақстан картасына 9 физикалық-географиялық аймақтарды белгілеу. (шекараларымен).

Ғажайып шеңбер.

Слайд арқылы 2 топқа тест сұрақ қойылады.

1.Алтай тау жүйесінің Ресей жеріндегі ең биік жері.

Мұзтау Үлкен Боқтыбай Ұлытау Қызыларай

2.Жер бедерінің ерекшеліктеріне қарай Қазақстандық Алтай қанша ауданға бөлінеді және оларды атап картадан көрсет.

3 5 4

3.Қалба жотасының ең биік нүктесі

Сарышоқы Үлбі Күршім

4.Алтайда орналасқан қорық

Марқакөл Барсакелмес Қорғалжын

Кластер құру.

Алтай тауына сипаттама береді.

І-топқа

Алтай

Географиялық орны Өзендері Табиғат зонасы

ІІ-топқа

Алтай

Климаты Көлдері Пайдалы қазбалары

Жаңа сабақ.

Бейнеролик арқылы көрсетіледі.

Caуыр жотacының ең биік нүктеcі-Мүзтaу(3816м).

Тaрбaғaтaйдың ең биік нүктеcі-Тacтaу (2992м).

Caуыр-Тaрбaғaтaйдың құрылымы жоғaрғы пaлеозойдa герцин кaтпaрлaнуы кезінде қaлыптacқaн.

Caуыр тaуындa Кендірлік көмір кені aшылып, мұнaй қaбaттaрынa бaрлaу жacaлды.

Климaты континентті. Қaңтaрдaғы aуaның ортaшa темперaтурacы-20°C, шілдеде 22°C. Жaуын-шaшын мөлшері 350-500 мм

Өзендер: Жaрмa, Қaйыңдыcу, Көкпекті, Қaрaбұлaқ, Жетіaрaл, Қaрaбұғa, Бaзaр өзендері тaу aрacындa ғaнa aғып, қырғa шыққaн cоң тaртылып қaлaды. Тaрбaғaтaйдың оңтүcтік беткейіндеaғaтын Ұржaр,Қaтынcу, Емел өзендері Aлaкөлге құяды.Aягөз өзені Бaлкaш

 көліне жетеді.

Тaрбaғaтaй тaулы-дaлaлы aудaны, Caуырдын тaулы ормaнды-шaлғынды дaлa болып бөлінеді.

Жаңа сабақты бекіту:

Блум таксономиясы бойынша білімді игеруге бағытталған 6 қадам

/білу, түсіну, талдау, қолдану, жинақтау, бағалау/

«Білу»

Семантикалық карта

І-топқа

ІІ-топқа

«Түсіну»

Керісінше стратегиясы.

І-тоқа

Егер Қазақстанда тау болмаса....

ІІ-топқа

Егер таулар жасанды болса....

«Талдау»

Сиқырлы 6 қалпақ

Ақ қалпақ: тарихи оқиғаны, фактілерді, жаңа мәліметтерді санамалау.

Тарбағатай өңірін біздің жыл санауымзға дейінгі бірнеше мыңжылдықта ерте көшпенділер мекендеген. Бұған дәлел-тау төскейіндегі және далалардағы үйінді обалар. Қазақстан тарихи зерттеулерінде «Алтын оба» аталып кеткен. Шілікті аңғарындағы қорғандардан осы дәуірдің көне мәдениет ескерткіштер табылған. Археологиялық қазба кезінде 500-ден асатм алтын бұйымдар шыққан. Бұлардңы көпшілігі еліміздің ұлттық мұражайларында және әлемдегі ең үлкен мұражайлардыңбірі-Санкт-Петербургтегі Эрмитажда сақтаулы тұр.

Қызыл қалпақ: Зерттелген материалдарды жекелей бағамдау /қалыптысауы, пайдалы қазбалары./

Алғаш рет таулар палеозой кезеңінде қалыптасқан, мезозой кезеңінде түгелдей дерлік ұшырап, кайнозой эрасының альпілік қатпарлығында екінші рет тау жасалу түзілген. Тауларда құрылыс материалдарының кен орындары /гранит, әктас тақтатас/, сонымен қатар Кендірлік көмір кен орны бар.

Қара қалпақ: Теріс салдарды және проблемаларды бөліп қарастыру /Адманың тіршілік әрекетіне қолайсыз жағдайлар/.

Суық қыс пен ыстық құрғақ жаз, аумақтың сейсмикалылығы, су қорының тапшылығы.

Сары қалпақ: Тақырып бойынша барлық оң атаулыны жинақтау /адамның тіршілік әрекетіне қолайлы жағдайлар /.

Табиғат рекреациялық қорларға бай, биік таулы шалғындар ауылшаруашылық жануарлары үшін шұрайлы жайылым болып табылады. 

Жасыл қалпақ: Тақырып бойынша зерттелген нәтижелерін шығармашылық түрінде ұсыну. (өлең, тақпақ, қойылым, сурет);

Тартқанда өзен қобыз, дала сырнай,

Көңілім тұра алмайды аласұрмай.

Алтай мен Тарбағатай әлмисақтан,

Дәулетті бір атаның баласындай

Көк қалпақ: Оқу материалы ыңғайымен жалпы ойларды, идеяларды, тұжырымдарды қалыптастыру /Болашақта Сауыр-тарбағатай тауын қалай елестетесін/.

«Қолдану»

Bilimland-тапсырмаларын орындау.

«Жинақтау»

Картамен жұмыс.

І-топ

1.Сауырдың биік нүктесін картадан көрсет /Мұзтау 3816м/.

2.Өзендерін көрсет /Аягөз, Үржар, Қатынсу, Емел/.

ІІ-топқа

1.Тарбағатайдың биік нүктесін картадан көрсет /Тастау 2992м/.

2.Көлдерін картадан көрсет /Балқаш, Зайсан/.

Бағалау.

«SMS – хабарлама»

Оқушыларға қағаздан жасалған қалта телефондарынан SMS хабарлама жазу тапсырылады. Хабарлама ұсынылған сөйлемдердің толықтырылған немесе аяқталған нұсқасы болуы қажет.

«Бүгінгі сабақта мен....түсіндім, ... білдім, ақиқатына жеттім»;

· «Бүгінгі сабақта мені қуантқаны....»;

· «Мен өзімді....үшін мақтар едім»;

· «Маған ерекше ұнағаны....»;

· «Сабақтан соң мен... жасағым келді»;

· «Мен... туралы армандаймын»;

· «Бүгінгі сабақта мен....жасай алдым»;

· «Мен... орындадым»;

· «...қызықты болды»;

· «...қиын болды»;

· «...мен түсіндім»;

· «Енді мен ...»;

· «...сезіндім»;

· «Мен үйрендім»;

· «Мені... таңқалдырды» және т.б.

Үйге тапсырма: Сауыр-Тарбағатай тақырыбын оқу. Кескін картамен жұмыс.

«Кубизм» әдісі.

Қазір мына кубикті әр топтан бір оқушы шығып лақтырады. Түскен сандар бойынша тапсырмалар беріледі. Әр топқа үш тапсырмадан.

1. Ұсыныс. Алтай тауының табиғатын қорғау үшін не істер едің?  

2. Суреттеу. Ақын немесе суретші болсаң Алтай тауының табиғатын қалай суреттер едің? Азияның Алтайым қазынасы
Алтын-күміс, мысы мен таусылмас асыл тасы
Өндірісі Риддер өркендеткен
Сартылдайды жұмыскердің жаңғырған айбалтасы

3.Алтай тауының пайдалы қазбаларын қарқынды игеру сіздің ойыңызша дұрыс па? (талдау)

4. Дәлелдеу. Алтай қазақтың ең әсем тауы ма?

5. Ассоциациялау. Алтай тауы-бай өлке.

6. Салыстыру. Алтай мен Орал тауының қандай ұқсастықтары бар?

«Иә немесе жоқ» әдісі.

1.Сауыр-Тарбағатай тауы Қазақстан, Қытай, Ресей территорияларынан өтеді.	Жоқ
2. Сауыр-Тарбағатай қатпарланған таулы өлке.	Иә
3. Сауыр – Тарбағатай мезозой жыныстарынан түзілген.	Жоқ
4. Тарбағатайдың ең биік нүктесі – Мұзтау.	Жоқ
5. Сауыр тауында Кендірлік көмір кені ашылған.	Иә
6. Сауыр – Тарбағатай тауында Қазақстанның қызыл кітабына енген жануарлар жоқ.	Жоқ
7. Сауыр мен Тарбағатай тауларын Өандысу өзені бөліп жатыр.	Иә
8. 1998 жылы Зайсандағы жер сілкіну шаруашылыққа бірсыпыра зиян әкелді.	Жоқ