«ЖЕЛІДЕГІ ФЕЙКТЕР ҮШІН
ЖАУАПКЕРШІЛІК»
Сабақтың
мақсаты: жалған ақпаратты
таратудың салдарын түсіну және дереккөздердің дұрыстығын тексеруді
үйрену. Негізгіміндеттер:
-
Жалғанақпараттың не
екенінтүсіндіріңіз.
-
Фейктердіңтаралусалдарынкөрсетіңіз.
-
Интернеттегіақпараттыңдұрыстығынтексеругеүйрету.
Материалдар мен
ресурстар:
Сабақтыңбарысы
-
Кіріспе(2 минут) -Талқылау: жалғанақпаратдегеніміз не
жәнеол неге кеңтаралған? (жалған –
бұлжаңылыстыруғабағытталғанәрекетнемесемәлімдеме,
жалғанақпараттықамтитынжаңалықтар).
-
Негізгібөлім(6 минутқадейін)
Практикалықбөлім
Оқушылардытоптарғабөліп осы чек
парағыбойыншакезкелгенжаңалықтытексеругетапсырмаберіңіз:
-
фактілердітексеру;
-
стиль мен тілгеназараударыңыз:
әдеттентысжазустилінемесеэмоционалдытақырыптардықолдануықтималжалғанақпараттыкөрсетуімүмкін;
-
Мекенжайынтексеріңіз:
кейдеалаяқтықсайттардаресмиресурстарғаұқсас URL
мекенжайларыболады.
-
Ақпараттытексерубойыншаұсыныстары бар
жадынамалартарату.
Жадынамаақпараттыңдұрыстығынтексерудің 5
қарапайымқадамы.
ХХІ
ғасырдаақпараттыңкөптігісоншалық, бәрінигерумүмкінемес.
Сондықтаноныменжұмысістеудағдысыөмірлікқажеттіліккеайналады.
«Фактчекинг» терминіфактілердітексерудібілдіреді. Факт –
бұлнақтыоқиға.
-
Антипод фактісі – фактоид.
Бұлбарлықжердешындықүшінқабылданғанкүмәндіақпарат.
-
Фактчекингпринциптері: тәуелсіздік,
бейтараптықжәнедәлдік. Неліктенфактілердітексерукерек?
Негізгісебеп:
жалғанақпаратоқырманғаәлемніңдұрысемесбейнесінжасайды.
Бұлөзкезегіндебеделгекөлеңкетүсіреді.
Фактчекингөнерінигеруүшінкелесінегізгіережелердімеңгеріп,
ұстанукерек:
Бірнешетәуелсізкөздерденақпараттыңбастапқыкөзіннемесерастауын табу
керек:
Дереккөз –
бастапқымәлімдеменемесеәрекетшыққанадам. Сондай-ақ,
дереккөзоқиғаларғақатысқан (куәгер)
немесебастапқыдереккөзгежақынадамболуымүмкін.
-
Қарама-қарсыжақтыңпікірінбіліңіз.
Кезкелгенжағдайда, кем дегенде,
екіжағы бар. Кем
дегендебарлыққатысушыларменжәнемүдделітараптарменбайланысуғатырысукерек.
-
Фейктердітанудыүйреніңіз. Фейктер тек
саналыжалғандықтардығанатүсінбеуікерек. Бұлсондай-ақнемқұрайдылық,
қателержәнетехникалыққателер, оларжаппайсанағаеніп,
жалғаншындыққаайналады. Сондықтанаталғанадамдардыңесімдерінің,
кәсіптері мен атақтарыныңжазылуынтексеру, күндерді, атауларды,
мекенжайлардыжәнет.б. тексеруөтемаңызды.
-
Фактілердіңсенімділігіесіңіздеболсын.
Кейбір медиа
фактоидтардықуанашығарады, өйткеніолараудиторияментанымал.
Эмоциялардыңжанынданемқұрайдылық,
тезірекжәнеәлемгебіріншіболыпсоныжаңалықтыайтуғадегенұмтылысжиікездеседі.
-
Әлеуметтік медианы
абайлапқолданыңыз.
Әлеуметтік медиа
жұмыстыжеңілдетедіәріқиындатады. Еңдұрысы, олардантабылғанәрбір
факт үшін кем дегендеекі-үшрастауды табу керек.
Барлықдеректергесүйенеотырып,
ақпараттыңтүпнұсқалығынтексерумүмкіндігі медиа
сауаттыадамныңмаңыздыдағдыларыныңбірідепайтуғаболады.
3.Қорытынды (2 минут)
Пайдалысілтеме:
https://youtu.be/bfdMQ3OBxy8?si=fDLiEXOK-ubcE-32
https://drive.google.com/file/d/1jBaUo3bG8fZ7Sq1vN9_O9NM8_pbR0LUM/vie
w
|