9-сынып. Сынып сағаты "Зиян келтіруі мүмкін ұсыныстарды нақты және батыл түрде қабылдамауды қалай үйренуге болады?"

Сынып сағаты

Тақырыбы: "Зиян келтіруі мүмкін ұсыныстарды нақты және батыл түрде қабылдамауды қалай үйренуге болады?"

Сынып: 9

Сабақтың мақсаты:

• Оқушыларды зиян келтіруі мүмкін ұсыныстарды қабылдамау тәсілдеріне үйрету.

• Оқушыларға өзіндік ұстаным қалыптастыруға және сенімді түрде "жоқ" деп айтуға көмектесу.

• Оқушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту.

Сабақтың жоспары:

1. Кіріспе (5 минут)

Мұғалім сабақтың мақсаты мен тақырыбын түсіндіреді.

Сабақтың негізгі сұрағы: "Неге кейбір ұсыныстарды қабылдамау маңызды және олардан қалай бас тартуға болады?"

2. Ой қозғау (10 минут)

Оқушыларға қысқа бейнеролик көрсетіледі (мысалы, достар тобы біреуге зиянды ұсыныс жасап жатқан жағдай).

Бейнероликті көрген соң, сыныппен талқылау жүргізіледі:

Қандай ұсыныс жасалды?

Ұсыныстың салдары қандай болуы мүмкін еді?

Қандай жолдармен бас тартуға болады?

Зиян келтіруі мүмкін ұсыныстарды нақты және батыл түрде қабылдамауды үйрену үшін келесі қадамдар көмектесе алады:

1. Өзіңізге сенімді болыңыз

• Өз құндылықтарыңызды және қандай әрекеттердің сізге сәйкес келмейтінін нақты түсініп алыңыз. Егер бір ұсыныс сіздің денсаулығыңызға, эмоционалды жағдайыңызға немесе болашағыңызға зиян тигізсе, оны қабылдамау орынды.

• Қажетсіз жағдайлардан бас тартқанда өзіңізді жайсыз сезінбеу үшін алдымен «жоқ» деп айтудың маңыздылығын түсініңіз.

2. Тікелей және қысқа жауап беріңіз

• «Жоқ» деп нақты айтыңыз, себебі адамдар көбінесе жалтақ немесе екіұшты жауаптарды келісім ретінде қабылдауы мүмкін.

• Мысалы, «Жоқ, рахмет, мен бұған қатыспаймын» немесе «Мен бұған қызықпаймын» деп айтыңыз.

3. Себебін қысқаша түсіндіріңіз (қажет болған жағдайда)

• Қосымша ақпарат беруді қаласаңыз, себебін қысқаша әрі шыншыл түрде айтыңыз, бірақ ұзақ ақталудың қажеті жоқ. Мысалы: «Мен денсаулығымды сақтағым келеді», «Бұл маған сәйкес емес».

• Алайда, көп жағдайда қысқаша және нақты «жоқ» деп айтқан жеткілікті болады.

4. Қайталап айтуға дайын болыңыз

• Кейде бас тартқаннан кейін, қарсы тарап сізді көндіруге тырысуы мүмкін. Мұндай жағдайда сабырлы түрде бас тартуыңызды қайталаңыз.

• Мысалы, «Мен бұны істемеймін» немесе «Менің шешімім өзгермейді» деп айтуға болады.

5. Дене тіліңізді бақылаңыз

• Сіздің дене тіліңіз де шешіміңізге сәйкес болуы керек. Тік тұрып, көзге тік қарап, даусыңыздың анық шығуына көңіл бөліңіз. Бұл сіздің сенімді екеніңізді көрсетеді.

• Есіңізде болсын, сіздің сөздеріңіз бен қимылдарыңыз бір-біріне сәйкес болуы маңызды.

6. Альтернативтерді ұсыныңыз (қажет болса)

• Егер жағымсыз ұсыныс болған жағдайда, басқа бір нәрсе ұсыныңыз. Мысалы: «Менің бұл ұсынысқа ниетім жоқ, бірақ басқа бір нәрсе істеуге қалай қарайсың?».

• Бұл да өзіңіздің қалауларыңызды білдірудің және жағдайды позитивті жаққа бұрудың жақсы жолы.

7. Жағдайдан тез шығыңыз

• Егер сізге ықпал етуге тырысып жатса және «жоқ» деп айту қиын болып жатса, жағдайдан тезірек кетудің жолдарын табыңыз. Мысалы, басқа бір нәрсеге сылтау айтып немесе жай ғана сол орынды тастап кету.

8. Қиындықтар туралы сенімді адаммен бөлісіңіз

• Зиян келтіруі мүмкін ұсыныстардан бас тартқанда өзіңізге қолдау көрсететін достарыңызбен немесе отбасыңызбен сөйлесіңіз. Бұл олардың сіздің шешімдеріңізді қолдайтынына сенімділік береді.

• Сізге қолдау көрсететін адамдардың болуы, әсіресе алғашқы қадамдарда, сізге өз шешіміңізге сенімді болуға көмектеседі.

«Жоқ» деп айта алу - бұл өз құндылықтарыңызға адал болу және сіз үшін не маңызды екенін анықтау қабілеті. Бұл сізді басқа адамдарға құрмет көрсетуге және өзіңізді сақтауға көмектеседі.

3. Негізгі бөлім (15 минут)

Жаттығу 1: "Талдау және шешім қабылдау" ойыны

Мұғалім оқушыларды топтарға бөліп, әр топқа өмірде кездесетін зиянды ұсыныстар жазылған карточкалар таратады (мысалы, темекі шегу, қауіпті интернет челлендждерге қатысу).

Әр топ өз жағдайын талқылап, ұсынысқа қалай жауап беретінін және неліктен солай таңдайтынын түсіндіреді.

Жаттығу 2: "Менің шекараларым"

Әр оқушы жеке парақшаға өз шекараларын жазады, яғни олар үшін қандай ұсыныстар зиянды болып көрінуі мүмкін және олардан бас тарту үшін қандай сөздер қолданатынын жазады.

Сыныпта өз жауаптарын бөлісіп, әртүрлі бас тарту тәсілдерін талқылайды.

4. Рөлдік ойын "Жоқ деп айту жаттығуы" (10 минут)

Оқушылар жұптарға бөлінеді. Бір оқушы зиянды ұсыныс жасап, екінші оқушы сол ұсыныстан нақты және батыл түрде бас тарту қажет.

Әр жұп өз рөлдік ойынын сынып алдында көрсетеді.

5. Қорытынды (5 минут)

Мұғалім сабақты қорытындылайды. Оқушыларға зиянды ұсыныстардан бас тартудың маңыздылығын және осы дағдыларды өмірде қолданудың қажеттілігін еске салады.

Оқушылардан сабақтан алған әсерлері туралы қысқаша кері байланыс сұралады.

Қажетті материалдар:

Қысқа бейнеролик (интернеттен табылған, мектеп жағдайына сәйкес келетін)

Жағдайлар жазылған карточкалар

Ақ парақтар мен қаламдар

Үй тапсырмасы:

Оқушыларға келесі сабаққа дейін «жоқ» деп айтудың бірнеше әдісін үйреніп, оларды ата-аналарымен немесе достарымен тәжірибе жасауды тапсыруға болады.