Абайтану

Абайтану

МАЗМҰНЫ

1. Кіріспе

3. Бағдарламаның өзектілігі

4. Ғылыми-əдістемелік негіз

5. Ғылымилық

6. Бағыттылығы

7. Əдіснамалық негіз

8. Сенімділігі мен дұрыстығы

Күтілетін нəтиже

Тұрақталу бөлімі 34 сағат аптасына 1 сағат

МАЗМҰНЫ

1. Кіріспе

3. Бағдарламаның өзектілігі

4. Ғылыми-əдістемелік негіз

5. Ғылымилық

6. Бағыттылығы

7. Əдіснамалық негіз

8. Сенімділігі мен дұрыстығы

Күтілетін нəтиже

Тұрақталу бөлімі 34 сағат аптасына 1 сағат

Абайтану

Абайтану

МАЗМҰНЫ

1. Кіріспе

3. Бағдарламаның өзектілігі

4. Ғылыми-əдістемелік негіз

5. Ғылымилық

6. Бағыттылығы

7. Əдіснамалық негіз

8. Сенімділігі мен дұрыстығы

Күтілетін нəтиже

Тұрақталу бөлімі 34 сағат аптасына 1 сағат

Бағалау критерийлері (жалпы 7 балл)

Қорытынды

Пайдаланылған əдебиеттер, интернет-ресрурстар

Бағалау критерийлері (жалпы 7 балл)

Қорытынды

Пайдаланылған əдебиеттер, интернет-ресрурстар

Бағалау критерийлері (жалпы 7 балл)

Қорытынды

Пайдаланылған əдебиеттер, интернет-ресрурстар

Химия пәні

Тарих пәні

Биология пәні

Ағылшын тілі пәні

География пәні

Информатика пәні

Мектепке дейінгі білім беру

«Қазақ тілі» жəне «Қазақ əдебиеті»

Дене шынықтыру

Білім алушылардың білім сапасын арттыру

Инклюзивті білім беру

Тақырып бойынша 31 материал табылды

Материал туралы қысқаша түсінік

Кіріспе Абай Құнанбайұлы – қазақ əдебиеті мен руханиятының көрнекті өкілі, ұлттық дүниетаным мен ой-сананың қалыптасуына зор ықпал еткен кемеңгер тұлға. Оның шығармашылығы – қазақ халқының мəдени, тарихи жəне философиялық санасының іргетасы. Сондықтан білім беру жүйесінде «Абайтану» курсының оқытылуы – заманауи талап пен рухани қажеттілік. 2. Курстың мақсаты мен міндеттері Курстың басты мақсаты – Абай мұрасын терең əрі жүйелі меңгерту арқылы оқушылардың рухани-адамгершілік қасиеттерін тəрбиелеу, сыни жəне шығармашылық ойлау қабілетін дамыту, ұлттық құндылықтарды бойына сіңірген тұлға қалыптастыру. Міндеттері: • Абай шығармаларын тарихи-мəдени контексте талдау; • Қара сөздер мен поэзиясын рухани-эстетикалық тұрғыдан зерделеу; • Оқушыларды рефлексия, əдеби пікір білдіру жəне эссе жазуға дағдыландыру; • Абай ілімінің заманауи өмірмен байланысын ашу. 3. Бағдарламаның өзектілігі XXI ғасырдың білім беру парадигмасы – рухани-адамгершілік құндылықтарға негізделген ұлттық тұлғаны тəрби

Материалдың қысқаша нұсқасы

диаграммасы

Венн

тапсырма:

бунақтан

буыннан

Тармақтары

–

. Анықтамасы

ұйқас

аралас

–

. Ұйқасы

–

саны

. Өлеңдегі тармақ

–

тармақ саны

. Шумақтағы

–

бунақ саны

. Əр тармақтағы

–

буын саны

. Əр тармақтағы

тапқызу.

Абай өрнегін

құрылысындағы

ең

. Өл

арналған?

.Өлең кімге

В)1886 ж

Б)1885 ж

А)1884 ж

жазылды?

.Өлең қай жылы

Тапсырма:

ұялмай

жан жоқ,

Қылған

күнге уайым

Əлі

бар.

Елмін деген салты

ғой

Басты байла // жолына, // малың

бақ,

Ойлан дағы, // үшеуін // таратып

тəхқиқ біл.

Иманның // асылы үш деп // сен

гүл,

Осы үш сүю // болады // имани

«Ақиқат/жалған»

Өлеңді талдау:

.Өлеңнің негізгі идеясы қандай?

В)1888 ж

Б)1889ж

А)189 0ж

.Өлең қай жылы жазылды?

жойма

Ойла, айттым, адамдық атын

Распенен таласпа мү'мин болсаң,

Пендесіне қастықпен кінə қойма.

Алла ішінді айтқызбай біледі ойла,

ғой ол.

Мұнафиқ намаз қылмап па, мағлұм

имаңды,

Шын илан да, таза ойла бір

Пендеге иман өзі ашады жол,

Мү'мин болсаң, əуелі иманды бол,

Кəні біздің нəпсіні тыйғанымыз?

ісі,

шайтан

Пайда, мақтан, əуесқой

Ынтамызды бұзбастық иманымыз.

жолындамыз,

Алланың, пайғамбардың

Тə'уилін білерлік ғылымың шақ.

Құран рас, алланың сөзідүр ол,

ұқсап бақ.

Му'мин болсаң, үйреніп, сен де

хақ,

«ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫ ƏКІМДІГІНІҢ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ

ТАРАЗ ҚАЛАСЫ БІЛІМ БӨЛІМІНІҢ №24 ГИМНАЗИЯСЫ» КОММУНАЛДЫҚ

МЕМЛЕКЕТТІК МЕКЕМЕСІ

Авторлық бағдарлама

«Абайтану»

Қазақ тілі мен əдебиет пəнінің мұғалімі

Ниязкулова Райхан Курманкуловна

2025 жыл

Кіріспе. Кемел ақын, кемеңгер ойшыл ………………………..…… 7
Ұлы ақын мұрагерлері …………………………………….………....9
Абай жəне орыс əдебиеті ……………………………….………...... 11
Абай аудармасындағы Онегиннің сипаты …………………... ....... 13
Абайдың оқу, білім туралы ойлары. «Сегізінші» қарасөзі ............. 16
«Он жетінші» қарасөзі …………………………………………... .... 21
Тəрбие мəселесі. «Екінші» қарасөзі …………………………. ........ 23
«Оныншы» қарасөзі ……………………………………....……… ...26
Өмір мəні туралы. «Отызыншы» қарасөзі …………...….. ..............28
«Он бесінші» қарасөзі. Өзін-өзі тəрбиелеу …………… ..................32
«Осы мен өзім – қазақпын» өлеңі ……………………….. ...............35
«Қалың елім, қазағым…» өлеңі ……………………………….. ......38
«Жақсылық ұзақ тұрмайды» өлеңі …………………………........... 42
«Бөтен елде бар болса» өлеңі ………………………………......….. 44
«Сегіз аяқ» өлеңі ……………………………………...…………….. 46
«Ішім өлген, сыртым сау» өлеңі …………………………….......…. 48
«Қажымас дос халықта жоқ» өлеңі ………………………......……. 50
«Болыс болдым, мінеки» өлеңі ……………………….....…….…… 51
«Көзінен басқа ойы жоқ» өлеңі ……………………….......……….. 55
«Менсінбеуші ем наданды» өлеңі ………………………….......….. 58
«Бойы бұлғаң» сатирасы ………………………………………….... 64
«Сен мені не етесің» өлеңі ……………………………………….… 68
«Білектей арқасында өрген бұрым» өлеңі ………………. ..............72
«Қызарып, сұрланып» өлеңі ……………………………………...... 77
«Лай суға май бітпес…» өлеңі ……………………………..…… ....80
«Өлсе, өлер табиғат…» (1-бөлім) ……………………………….... .89
«Өлсе, өлер табиғат…» (жалғасы) ……………………………........92
«Осы үш сүю – имани гүл» …………………………………..…… 100
«Көзімнің қарасы», «Айттым сəлем, Қаламқас» ………… ...........110
Отыз бірінші қарасөз ……………………………………………… 123
Отыз бесінші қарасөз …………………………………………........ 130
Абай поэмалары туралы жалпы түсінік ……………………. ........136
«Ескендір» поэмасы. Образдар жүйесі (1-бөлім) ………… .........140
«Ескендір» поэмасы. Образдар жүйесі (2-бөлім),
Қорытынды … ...................................................................................144
Пайдаланған əдебиеттері...................................................................146

ТҮСІНІК ХАТ

Абай Құнанбайұлы – қазақ əдебиеті мен руханиятының көрнекті өкілі, ұлттық дүниетаным мен ой-сананың қалыптасуына зор ықпал еткен кемеңгер тұлға. Оның шығармашылығы – қазақ халқының мəдени, тарихи жəне философиялық санасының іргетасы. Сондықтан білім беру жүйесінде «Абайтану» курсының оқытылуы – заманауи талап пен рухани қажеттілік. 2. Курстың мақсаты мен міндеттері

Курстың басты мақсаты – Абай мұрасын терең əрі жүйелі меңгерту арқылы оқушылардың рухани-адамгершілік қасиеттерін тəрбиелеу, сыни жəне шығармашылық ойлау қабілетін дамыту, ұлттық құндылықтарды бойына сіңірген тұлға қалыптастыру.

Міндеттері:

Абай шығармаларын тарихи-мəдени контексте талдау;
Қара сөздер мен поэзиясын рухани-эстетикалық тұрғыдан зерделеу;
Оқушыларды рефлексия, əдеби пікір білдіру жəне эссе жазуға дағдыландыру;
Абай ілімінің заманауи өмірмен байланысын ашу.

XXI ғасырдың білім беру парадигмасы – рухани-адамгершілік құндылықтарға негізделген ұлттық тұлғаны тəрбиелеу. Осы тұрғыдан алғанда, «Абайтану» пəні оқушылардың тарихи жады мен мəдени кодының қалыптасуына, ұлттық сананың жаңғыруына тікелей əсер етеді. Жаһандану жағдайында ұлттық болмысты сақтау мен дамытуда Абай дүниетанымының рөлі ерекше.

Бағдарламада заманауи педагогикалық тəсілдер қолданылады:

Интертекстуалды талдау – Абай шығармаларын басқа əдеби туындылармен салыстыра зерттеу;
Компаративистік əдіс – ұқсас философиялық, əдеби көзқарастармен сабақтастыру;
Интеграцияланған оқыту – əдебиет пен философия, этика, эстетика сабақтастығы негізінде оқыту.

Бұл тəсілдер оқушылардың əдеби-ғылыми ойлауын, талдау жəне тұжырым жасау дағдыларын жетілдіреді.

Бағдарлама жаңартылған білім беру мазмұнына сəйкес құрылып, қазіргі педагогика, психология жəне əдістеме талаптарына жауап береді. Оқыту барысында метатаным, рефлексия жəне шығармашылық қабілеттер дамытылады. Абайдың рухани-танымдық көзқарастары арқылы оқушы бойында гуманистік жəне ұлттық дүниетаным қалыптасады.

Курс тек білім беру мақсатын ғана емес, тұлғаның жан-жақты дамуын көздейді:

Сын тұрғысынан жəне жүйелі ойлау қабілетін қалыптастыру;
Өзін-өзі тану мен бағалау дағдысын дамыту;
Азаматтық жауапкершілік пен ұлттық болмысқа бейілділікке тəрбиелеу;
Экологиялық, этнопедагогикалық жəне психоəлеуметтік аспектілерді ескеру.

Бағдарлама жүйелілік, сабақтастық жəне құрылымдық бірлік принциптеріне негізделген. Əр тақырып мазмұны алдыңғы біліммен байланыста беріледі. Бұл əдіс білімнің ұзақ мерзімді есте сақталуын қамтамасыз етеді.

Бағдарлама мазмұны мен əдістері педагогикалық, əдебиеттанушылық жəне тарихи деректермен негізделген. Абайтану саласындағы қазіргі ғылыми-зерттеулерге сүйене отырып құрастырылған, мазмұн мен құрылымында ғылыми дəлдік пен дəйектілік сақталған.

«Абайтану» пəнінің нəтижесінде оқушылар мынадай құзыреттерге ие болады:

Абай шығармашылығын терең меңгереді. Ақын поэзиясы мен қара сөздерінің тақырыптық, идеялық, көркемдік ерекшеліктерін саралап, ұлттық дүниетаныммен байланыстыра алады.
Абай философиясын өмірлік ұстаным деңгейінде қабылдайды. Абайдың «толық адам» ілімі мен адамгершілік қағидаттары негізінде өзін-өзі тəрбиелеуге ұмтылады.
Сын тұрғысынан ойлау дағдысы дамиды. Мəтін мазмұнына сыни көзқараспен қарап, өзіндік пікірін дəлелмен айта алады, салыстыру, жүйелеу, қорытынды жасау қабілеті қалыптасады.
Ұлттық құндылықтарды бағалай біледі. Абайдың ұлттық тəрбиеге қатысты ойларын қазіргі қоғаммен байланыстыра отырып талдай алады.
Шығармашылық қабілеті артады. Эссе, рефлексия, əдеби-танымдық жұмыстар жазу арқылы ойды көркем жеткізу дағдысы дамиды.
Əдеби-ғылыми тілді меңгереді. Абай шығармаларын интерпретациялауда нақты ғылыми ұғымдар мен əдеби терминдерді еркін қолдана алады.
Эстетикалық жəне мəдени талғамы қалыптасады. Абайдың өнер мен мəдениетке көзқарасы негізінде оқушы бойында талғам, жауапкершілік, ізгілік артады.
Рухани иммунитеті нығаяды. Абай мұрасын тану арқылы оқушы ішкі сенім мен рухани тұрақтылықты иеленеді, ұлтжандылық қасиеті бекемделеді.

Қорытынды:

«Абайтану» пəні – тек əдеби танымдық курс емес, тұлғаның рухани кемелденуіне негіз болатын, ұлттық болмыс пен адамгершілікке бастайтын кешенді бағдарлама. Нəтижесінде ойлы, саналы, мəдениеті жоғары, тарихи санасы мен ұлттық рухы қалыптасқан азамат тəрбиеленеді.

Апта	Тақырып атауы	Сағат	Практика (тапсырма түрлері)
1	Кіріспе. Кемел ақын, кемеңгер ойшыл	1	Əдеби шолу, портрет жазу
2	Ұлы ақын мұрагерлері	1	Топтық презентация
3	Абай жəне орыс əдебиеті	1	Салыстырмалы талдау (Пушкин, Лермонтов)
4	Абай аудармасындағы Онегиннің сипаты	1	Өлеңнен үзінділерді талдау
5	Абайдың оқу, білім туралы ойлары. «Сегізінші» қарасөзі	1	Қарасөз талдауы, эссе
6	«Он жетінші» қарасөзі	1	Ой қорыту, диалогтік сұхбат
7	Тəрбие мəселесі. «Екінші» қарасөзі	1	Əңгімелеу, рефлексия
8	«Оныншы» қарасөзі	1	Рөлдік ойын
9	Өмір мəні туралы. «Отызыншы» қарасөзі	1	Философиялық талдау
10	«Он бесінші» қарасөзі. Өзін-өзі тəрбиелеу	1	Ойтолғау
11	«Осы мен өзім – қазақпын» өлеңі	1	Поэзиялық композиция
12	«Қалың елім, қазағым…»	1	Мəтінмен жұмыс
13	«Жақсылық ұзақ тұрмайды»	1	Өзектілікке талдау
14	«Бөтен елде бар болса»	1	Дискуссия
15	«Сегіз аяқ» өлеңі	1	Буын, ұйқас құрылымы
16	«Ішім өлген, сыртым сау»	1	Түйін жазу
17	«Қажымас дос халықта жоқ»	1	Сатира мен ирония
18	«Болыс болдым, мінеки»	1	Кейіпкер мінездемесі
19	«Көзінен басқа ойы жоқ»	1	Өлең құрылымы мен идея
20	«Менсінбеуші ем наданды»	1	Ар-намыс тақырыбы
21	«Бойы бұлғаң» сатирасы	1	Сын мен сатира түсінігі
22	«Сен мені не етесің»	1	Монолог жазу
23	«Білектей арқасында өрген бұрым»	1	Көркем тіл талдауы
24	«Қызарып, сұрланып»	1	Эстетикалық талдау
25	«Лай суға май бітпес…»	1	Тақырыптық шолу
26	«Өлсе, өлер табиғат…»	1	Метафора, пəлсапалық ұғымдар
27	«Өлсе, өлер табиғат…» (жалғасы)	1	Шығармашылық жазба
28	«Осы үш сүю – имани гүл»	1	Дискуссия, эссе
29	«Көзімнің қарасы», «Айттым сəлем, Қаламқас»	1	Лирика ерекшелігі
30	Отыз бірінші қарасөз	1	Практикалық сұрақтар
31	Отыз бесінші қарасөз	1	Түйін жазу
32	Абай поэмаларына шолу	1	Кіріспе талдау
33	«Ескендір» поэмасындағы образдар жүйесі	1	Мінездеме, кейіпкерді
			бағалау
34	Қайталау жəне қорытынды сабақ	1	Тест, рефлексия, шығармашылық тапсырма

Нормативтік бөлімі

№	Құжат атауы	Мазмұны мен мақсаты
1	ҚР “Білім туралы” Заңы	Жеке тұлғаның рухани-адамгершілік дамуын қамтамасыз ету
2	ҚР МЖМБС 2022 (жалпы орта білім)	Пəнаралық байланыс пен құндылықтық бағдарлауға негізделген
3	ҚР Президентінің «Жаңа гуманитарлық білім» жобасы	Ұлттық тəрбие мен тарихи жадыны жаңғырту
4	Тіл жəне əдебиет пəндер бірлестігінің ұсынысы	Қазақ əдебиетіндегі тұлғалық бағыттағы тереңдетілген оқу мазмұны

Бағалау өлшемі	Критерий сипаттамасы	Максималды балл
1. БІЛІМ ЖƏНЕ ТҮСІНУ	3 балл
- Шығарманың мазмұнын, идеясын, тақырыбын нақты түсінді	1 балл
- Кейіпкерлерді/образдарды дұрыс сипаттады	1 балл
- Автор көзқарасын немесе қарасөздегі/өлеңдегі ойды дұрыс жеткізді	1 балл
2. ТАЛДАУ ЖƏНЕ ҚОЛДАНУ	4 балл
- Шығармаға қатысты дəйекпен сөйлеп, мысал келтірді	1 балл
- Тақырыпқа сай əдеби немесе философиялық талдау жасай алды	1 балл
- Ұқсас шығармалармен (Пушкин, Лермонтов жəне т.б.) салыстыра білді	1 балл
- Əдеби терминдерді (метафора, ұйқас, теңеу т.б.)	1 балл
орынды жəне дұрыс қолдана білді

Бағалау шкаласы:

Жалпы балл	Бағалау
6–7 балл	«Өте жақсы» (А)
4–5 балл	«Жақсы» (В)
2–3 балл	«Қанағаттанарлық» (С)
0–1 балл	«Төмен деңгей»

Үлгілік қысқа мерзімді жоспар

Сабақ №1

Бөлім:		Абайтану
Педагогтің атыжөні		Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ		«Сөз өнері»
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Кіріспе. Кeмeл aқын, кeмeңгep oйшыл
Сабақтың мақсаты		Абай Құнанбаев бейнесімен таныстыру, ақынға сипаттама беру
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-əрекеті		Оқушы- ның ісəрекеті		Баға-лау	Ресурстар
Сабақтың басы	І. Ұйымдастыру кезеңі. -Оқушылардың сабаққа қатынасын тексеру. -сынып бөлмесінің тазалығын қадағалау - ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру «Жүректен жүрекке» əдісі арқылы бір-біріне жылы тілектер білдіреді.		Ширату жаттығуы н орындайд ы.		«Ша- палақ » əдісі
Сабақтың ортасы	1-тапсырма: Қызығушылығын арттыру		Суреттегі тұлғаны анықтайды		«Ша- палақ»

	2-тапсырма: Жеке жұмыс. Өлең жолдарына ойыңды білдір Абай-дара, Абай-кемел, озат та, Жол салады əр өлеңі ғажапқа! Бар жазғаны даналық боп саналған, Жалғыздардың жалғызы ол – қазақта. Мыңмен жалғыз алысқан, Арыстандай ер еді. Əр ақынды кезеді Абайдың өлең-өзені. 3-тапсырма: Постер жасау 1-топ. Кемеңгер ойшыл 2-топ.Кемел адам 4-тапсырма: Сəйкестендіруді орында				Берілген сөздерге анықтама береді. Постер жасайды , қорғайды Сəйкестен дірулерді орындайд ы		əдісі «Шапал ақ» əдісі «Шапалақ» əдісі
		ақын		Мысалдарды жазатын адам
		Сазгер		поэзиялық туындыларды (өлең, жыр-дастан, поэма) ауызша айтып не жазып шығаратын өнер иесі, халықтың көркемдік талғамын қалыптастырып, жалғастыратын сөз шебері.
		Мысалшы		композитор (лат. compositor — құрастырушы) — музыкалық шығармалардың авторы.
		Аудар-		тарихымызды, əдет-
		машы		ғұрпымыз бен салтдəстүрімізді, материалдық мəдениетімізді зерттеуі адам		Кез келген өлеңдерін оқиды	«Шапал ақ» əдісі
		Филосо ф		Өзге тілдегі шығармаларды аударушы
			э тногра	философиялық шығарма жазушы, философияға қызығушы, философиялық білімі мен философиялық ойлау қабілетінен пайдаланып арнайы философиялық мəселелерді өзіндік шешім етуші
			ф

		5-тапсырма: Абайдың өлеңдерін жатқа айту
Сабақтың соңы 5 мин	Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.					Сабаққа кері байланыс береді	Тама- ша, жақсы, қана-ғат

Сабақ №2

Бөлім:	Абайтану
Педаго гтің атыжөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Ұлы ақын мұрагерлері
Сабақтың	Ақынның отбасы ,мұрагерлері турады ақпарат беру, ақын

мақсаты		туралы білімдерін кеңейту
Сабақ барысы
Сабақ кезең-дері		Мұғалімнің оқу іс-əрекеті	Оқушын ың ісəрекеті	Бағал ау	Ресурстар
Сабақ-тың басы		Психологиялық дайындық. Қызығушылықты ояту Сабаққа дайындық «Жылы сөз –жанға дауа» əдісі арқылы жылы тілектер білдіру	Ширату жаттығу ын орындай ды.	Басбармақ арқылы	стикер , смайлик-тер, көрнекіліктер
Сабақ-тың ортасы		1-тапсырма: Кір жинағыш əдісі Абай алғаш қай жасында медрессеге барды ? Əкесі 13 жасында қандай қызметке отырғызды? Рубасы міндерін неше жыл атқарды? Абай кімнің шығармаларын оқығанды жақсы көрді? Поэзияға неше жасында келді? 2-тапсырма: Топпен жұмыс 1-топ.Абайдың сүйікті жарлары 2-топ. Абайдың мұрагерлері	Сұрақ тарға жауап береді Постер жасайды . Жұмыст ы қорайды Суретке алған білімдері н жазады Сұрақтар ға жауап	Басбармақ арқылы бағалау Басбармақ арқылы бағалау Басбармақ арқылы бағалау Басбармақ арқы-
	3-тапсырма: Мидың суретін сал Сабақта алған білімдерін мидың суретіне жазып шығады 4-тапсырма: Блиц сұрақ Абайдың неше балалары болды? Неше немересі бар? Неше шөбересі болды? Абай қай жылы дүние салды? Тұңғыш ұлының аты кім? Абайдың қанша жасында дүниеге келген?		береді	лы бағалау
Сабақ-тың соңы 5 мин	Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.		Сабаққа кері байланы с береді	Тама ша жақсы қанаға т

Сабақ №3

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің атыжөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Aбaй жəне opыc əдебиетi
Сабақтың мақсаты	Абай жəне орыс əдебиеті, ақынның орыс жазушылары-мен шығармашылық байланысы туралы білімдерін кеңейту

Сабақ барысы

Сабақ кезеңде

рі

Мұғалімнің оқу іс-əрекеті

Оқушын

ың ісəрекеті

Бағала у

Ресурстар

Сабақт ың ұйымд

астыру кезеңі

Психологиялық дайындық.

Топқа бөлу үшін оқушыларға қызыл, ақ, сары түсті стикерлер таратылып, əр түс бойынша оқушылар топтастырылады.

Ширату жаттығу ын орындай ды.

Жапон-

дық бағалау

жаңа сабақ

1-тапсырма: «Артығын алып таста» тəсілі.

Интерактивті тақтадағы суреттерге cүйене отырып, артығын тауып, сабақтың тақырыбын болжаңыздар

(əнші, аударма, Пушкин, Лермонтов, биші, Крылов, ескерткіш, күйші)

Сонымен бүгінгі сабақтың тақырыбы қандай болмақ?

2-тапсырма: Топпен жұмыс

1-топ.Абай мен Пушкин

2-топ.Абай мен Лермонтов 3-топ.Абай мен Крылов

3-тапсырма: Семантикалық картаны толтыр.

Артық

суретті табады, тақырып ты ашады

Постер

жасайды

жұмыст ы қорғайд ы

Жапон-

дық бағалау

Жапон-

дық бағалау

				Семанти ка-лық картаны толтыра ды Топтаст ыру-ды орныдай ды Сұрақта рға жауап береді
		Ж алау
		Құрмысқа мен шегірке
		Евгени Онегин
		Қарға мен бүркіт
		Теректің сыйы
		Піл мен қанден

		4-тапсырма: Топтастыру. Абай аудармаларын топтастырып жазу. Жұппен жұмыс 5-тапсырма: Бекіту сұрақтары 1.Абайдың үлгі-өнеге алған ең үлкен мектебі. Абайдың аударма саласындағжетістігі қандай? Орыс əдебиетіне зер салғанда, Абайдың назары алдымен Пушкинге оқуының себебі неде? Абайдың Крыловтан алған үлгАбай поэзиясына қандай өзгеріс алып келді? ХІХ ғасырдағы орыстың ұлы ақындарының ішінде Абайдың шексіз сүйген жəне өлеңдерін кө	ы ісі п
	аударған ақынның бірі.
Сабақт ы бекіту 5 мин	Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.			Сабаққа кері байланы с береді	Тамаш а жақсы қанағат

Сабақ №4

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Aбaй ayдapмacындaғы Oнегиннiң cипaты
Сабақтың мақсаты	Aбaй ayдapмacындaғы Oнегиннiң cипaтына талдау жасау дағдыларын дамыту
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-əрекеті	Оқушын ың ісəрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың ұйымдасты ру кезеңі	І. Ұйымдастыру кезеңі. -Оқушылардың сабаққа қатынасын тексеру. -сынып бөлмесінің тазалығын қадағалау -ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру Оқушылар өз есімдерінен басталатын сөздерден келесі оқушыға тілек айтады. əріп бар?	Ширату жаттығу ын орындай ды.		Жапон- дық бағалау
Жаңа сабақ	1-тапсырма: Миға шабуыл 1. Абай Құнанбаев қай			Жаподық бағалау

жылы туылған?

Қай жерде туылған?
Анасының аты кім?
Əжесі туралы айтып бер
Əйгерімнің Абаймен қандай туыстық байланысы болды?
Неше немері болды?

2-тапсырма: Онегиннің сипаты

Жасынан түсін билеп, сыр бермеген,

Дəмеленсе, күндесе, білдірмеген.

Нанасың не айтса да, амалың жоқ,

Түсінде бір кəдік жоқ алдар деген.

Кейде паң, кейде көнгіш орныменен,

Кейде елеусіз, кейде ынтық формыменен.

Кейде үндемей жүрсе де сөзге баяу,

От жалындай жауапкер құрбыменен.

Ғашықтық сөзге жүйрік əсіресе,

"Дем алысым, құмарым – бір сен" десе.

Жанын құрбан жолына қылған жансып, Көз қарауы құбылар əлденеше,

Кейде ұялшақ, төменшік, кейде тіп-тік,

Қамыққансыр, қайғырып, орны келсе.

Жай, жаңа кісі болып түк

Тапсырм аларды орындай

ды

Жапон-

дық бағалау

Жапон-

білмеген,

Қалжыңын білдіртпейді қалай деген.

Жаның шошыр өрлігі жаннан бөлек,

Кісіге балдан тəтті орны келген.

Биттей бойы босаса, сезер сонда,

Жастық жеңіп, көңілді шайқағанда.

Ғашыққұмар, ақыл мен бойыңды алып, Жылы жауап есітер не қылсаң да.

Емінер, "əй" дегізер, дайын қылар,

Жүрегің қалай соқса, пайым қылар.

Жылы ізін суытпас, дамыл көрмес,

Бір оңаша жолығар жер айтқызар.

Ел аулақта оңаша қолына алып,

Көңіліндегі сабағын айтып тынар.

Жасынан көрсе оны ақылы

сасқан

Не сұрқия жандарың жұрттан асқан.

Жеңуге, қор қылуға тағы да ұста,

Өзіне күндес шықса, жол таласқан.

Ажуаға, қорлауға тілі орамды,

Не түрлі тұзақ құрып көңілін басқан.

Топтаст ыра-ды

дық бағалау

Жапон-

дық бағалау

Жапон-

дық бағалау

1.Абай кімнің шығармасынан аударған?

А) Лермонтов

Б) Пушкин

В) Толстой

2.Ақын Онегинді қалай сипаттаған ?

3.«Кейде ұялшақ, төменшік, кейде тіп-тік, Қамыкқансып, қайғырып,

орны келсе...» - деп кімді жəне қалай бейнелеген тұр.

3-тапсырма:Топтастыру .

«Онегиннің сипаты»

Сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері

байланы с береді

Тамаша жақсы қанағат

Сабақ №5

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»

Сынып:	Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Абайдың оқу, білім, ғылым турасындағы туындыл-арының тақырыбы мен идеясы. «Сегізінші» қарасөзі
Сабақтың мақсаты	Сегізінші қара сөзінің мағынасын ашу, негізгі ойды анықтау , ой қорыту, ой түйіндеуге баулу
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу ісəрекеті	Оқушын ың ісəрекеті		Бағал ау	Ресурстар
Сабақтың ұйымдастыр у кезеңі	І. Ұйымдастыру кезеңі. -Оқушылардың сабаққа қатынасын тексеру. -сынып бөлмесінің тазалығын қадағалау -ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру	Ширату жаттығу ын орындай ды. .		Түрлі түсті жетон дар арқы- лы
жаңа сабақ	1-тапсырма: Ауа шарлары. Абай қара сөздеріндегі адасқан тіркестерді орнына қою 1-топ оқушылар ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұстау керектігін, себебі мұның біреуі жоқ болса, ол толыққанды адам еместігін айтады. 2-топ оқушылары қазіргі өмірмен байланыстырып, ғалымды, білімді адамды құрметтеу керек екенін айтты. 3-топ оқушылары орыс тілімен қоса ағылшын тілін білу керектігіне тоқталды. 2-тапсырма: Топпен	Тіркес сөздерді орынын а қояды Берілген абзацтар дың мағынас ын түсіндір		Түрлі түсті жетон -дар арқы- лы Түрлі түсті жетон -дар арқы- лы	.

жұмыс

1-топ. Жас бала анадан туғанда екі түрлі мінезбен туады: біреуі – іш-сем, жесем, ұйықтасам деп тұрады. Бұлар - тəннің құмары, бұлар болмаса, тəн жанға қонақ үй бола алмайды. Һəм өзі өспейді, қуат таппайды. Біреуі - білсем екен демеклік. Не көрсе соған талпы-нып, жалтыржұлтыр еткен болса, оған қызығып, аузына салып, дəмін татып қарап, тамағына, бетіне басып қарап, сырнайкерней болса, дауысына ұмтылып, онан ержетіңкірегенде ит үрсе де, мал шуласа да, біреу күлсе де, біреу жыласа да тұра жүгіріп, «ол немене?», «бұл немене?» деп, «ол неге үйтеді?» деп, «бұл неге бүйтеді?» деп, көзі көрген, құлағы естігеннің бəрін сұрап, тыныштық көрмейді. Мұның бəрі - жан құмары, білсем екен, көрсем екен, үйренсем екен деген.

2-топ.

Дүниенің көрінген һəм көрінбеген сырын түгелдеп, ең болмаса дене-леп білмесе, адамдықпен орны болмайды. Оны білмеген соң, ол жан адам жаны болмай, хайуан жаны

еді

болады. Əзелде құдай тағала хайуанның жанынан адамның жанын ірі жаратқан, сол əсерін көрсе-тіп жаратқаны. Сол қуат жетпеген, ми толмаған ессіз бала күндегі «бұл немене, ол немене?» деп, бір нəрсе-ні сұрап білсем екен дегенде, ұйқы, тамақ та есімізден шығып кететұ-ғын құмарымызды, ержеткен соң, ақыл кіргенде, орнын тауып ізде-ніп, кісісін тауып сұранып, ғылым тапқандардың жолына неге салмайды екеміз?

3-топ

Сол өрістетіп, өрісімізді ұзартып, құмарланып жиған қазынамызды көбейтсек керек, бұл жанның тамағы еді. Тəннен жан артық еді, тəнді жанға бас ұрғызса керек еді. Жоқ, біз олай қылмадық, ұзақтай шулап, қарғадай барқылдап, ауыл-дағы боқтықтан ұзамадық. Жан бізді жас күнімізде билеп жүр екен.

Ержеткен соң, күш енген соң, оған билетпедік. Жанды тəнге бас ұрғыздық, ешнəрсеге көңілменен қарамадық, көзбен де жақсы қарамадық, көңіл айтып тұрса, сенбедік. Көзбен көрген нəрсенің де

сыртын көргенге-ақ тойдық. Сырын қалай болады деп көңілге салмадық, оны білмеген кісінің несі кетіпті дейміз. Біреу кеткенін айтса да, ұқпаймыз. Біреу ақыл айтса: «Ой, тəңірі-ай, кімнен кім артық дейсің!» - дейміз, артығын білмейміз, айтып тұрса ұқпаймыз.

4-топ.

Көкіректе сəуле жоқ, көңілде сенім жоқ. Құр көзбенен көрген біздің хайуан малдан неміз артық? Қайта, бала күнімізде жақсы екенбіз. Білсек те, білмесек те, білсек екен деген адамның баласы екенбіз. Енді осы күнде хайуаннан да жаманбыз.

Хайуан білмейді, білемін деп таласпайды. Біз түк білмейміз, біз де білеміз деп надандығымызды білімділікке бермей таласқанда, өлертірілерімізді білмей, күре тамырымызды адырайтып кетеміз.

1.Қара сөздің негізгі тəрбиелік мəні қандай?

А) оқу

Б) дін

В)тəрбие

2.«Жас бала анадан туғанда екі түрлі мінезбен туады»- деп нені айтып отыр.

Синквей

жазады

Түрлі түсті жетон

-дар арқы-

лы

_____________________

_________

3.Ақын негізгі басты қандай сұрақтардың жауабын іздеді ?

3-тапсырма: «Синквейн» əдісі . Бүгінгі өтілген тақырыбымызды 5 жолды өлең стратегиясымен қорытындыласақ.

1. Абай

сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері байланыс береді

Тама

ша жақсы

қанаға

Сабақ №6

Бөлім:	«Oн жетiншi» қapacөзi
Педагогтің аты-жөні	«Oн жетiншi» қapacөзi
Күні:	«Oн жетiншi» қapacөзi
Сабақ	«Oн жетiншi» қapacөзi
Сынып:	«Oн жетiншi» қapacөзi			«Oн жетiншi» қapacөзi
Сабақтың тақырыбы	«Oн жетiншi» қapacөзi
Сабақтың мақсаты	«Oн жетiншi» қapacөзi
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	«Oн жетiншi» қapacөзi		«Oн жетiншi » қapacөзi		«Oн жетiнш i» қapacө зi	«Oн жетiншi» қapacөзi
Сабақтың	«Oн жетiншi» қapacөзi		«Oн		«Oн	«Oн жетiншi»
ұйымдастыру кезеңі			жетiншi » қapacөзi		жетiнш i» қapacө зi	қapacөзi
жаңа сабақ		«Oн жетiншi» қapacөзi	«Oн жетiншi » қapacөзi		«Oн жетiнш i» қapacө зi	«Oн жетiншi» қapacөзi
Сабақты бекіту 5 мин		«Oн жетiншi» қapacөзi	«Oн жетiншi » қapacөзi		«Oн жетiнш i» қapacө зi	«Oн жетiншi» қapacөзi

Сабақ №7

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Aбaй қapa cөздеpiндегi тəлiм-тəpбие мəcелеci. «Екiншi» қapacөзi
Сабақтың мақсаты	Екінші қарасөзінің мағынасын ашу, негізгі ойды анықтау , ой қорыту, ой түйіндеуге баулу
Сабақ барысы
Сабақ кезең-дері	Мұғалімнің оқу іс-əрекеті	Оқушын ың ісəрекеті		Бағал ау	Ресурстар
Сабақ-тың басы	Оқушылардың сабаққа дайындығы. І.Сəлемдесу. «Шаттық шеңбер» бір біріне тілек тілеу.			«Екі жұлд ыз бір тілек» əдісі	көрнекіліктер
Сабақ-тың ортасы	1-тапсырма: Балық қаңқасындағы сұрақтар	Сұрақта рға		«Екі

1.Абайдың қанша қара сөзі бар?

2.Қара сөздердінің басым бағыны неге байланысты?

3.Қайрат, жүрек , ақыл қай қара сөзінде?

Қайрат,ақыл,жүрек не жөнінде таласты?
Əрқайсысы өз ісін қалай дəлелдеді?

6..Олар неге ғылымға келіп жүгінді?

7. Ғылым оларға қандай төрелік айтты?

2-тапсырма:«Екiншi» қapacөзi

Мен бала күнімде естуші едім, біздің қазақ сартты көрсе, күлуші еді «енеңді ұрайын, кең қолтық, шүлдіреген тəжік, Арқадан үй төбесіне саламын деп, қамыс артқан, бұтадан қорыққан, көз көргенде «əке-үке» десіп, шығып кетсе, қызын боқтасқан, «сартсұрт деген осы» деп. Ноғайды көрсе, оны да боқтап күлуші еді: «түйеден қорыққан ноғай, атқа мінсе - шаршап, жаяу жүрсе - демін алады, ноғай дегенше, ноқай десеңші, түкке ыңғайы келмейді, солдат ноғай, қашқын ноғай, башалшік ноғай» деп.

жауап

береді

қарасөзб ен танысад

Тапсырм аларын орындай

ды

жұл- дыз

бір

тілек»

əдісі

«Екі жұл- дыз

бір тілек» əдісі

Орысқа да күлуші еді: «ауылды көрсе шапқан, жаман сасыр бас орыс» .Орыс ойына келгенін қылады деген... не айтса соған нанады, «ұзын құлақты тауып бар депті» деп. Сонда мен ойлаушы едім: ей, құдай-ай, бізден басқа халықтың бəрі антұрған, жаман келеді екен, ең тəуір халық біз екенбіз деп, əлгі айтылмыш сөздерді бір үлкен қызық көріп, қуанып күлуші едім Енді қарап тұрсам, сарттың екпеген егіні жоқ, шығармаған жемісі жоқ, саудагерінің жүрмеген жері жоқ, қылмаған шеберлігі жоқ. Өзіменен өзі əуре болып, біріменен бірі ешбір шаһары жауласпайды! Орысқа қарамай тұрғанда

қазақтың өлісінің ахиреттігін, тірісінің киімін сол жеткізіп тұрды. Əке балаға қимайтұғын малыңды кірелеп сол айдап кетіп тұрды ғой. Орысқа қараған соң да, орыстың өнерлерін бізден олар көп үйреніп кетті. Үлкен байлар да, үлкен молдалар да, ептілік, қырмызылық, сыпайылық - бəрі соларда. Ноғайға қарасам, солдаттыққа да шыдайды, кедейлікке де шыдайды, қазаға да шыдайды, молда, медресе сақтап, дін күтуге де

«Екі жұл- дыз бір

	шыдайды. Еңбек қылып, мал табудың да жөнін солар біледі, салтанат, əсем де соларда. Оның малдыларына, құзғын тамағымыз үшін, біріміз жалшы, біріміз қош алушымыз. Біздің ең байымызды: «сəнің шақшы аяғың білəн пышыратырға қойған идəн түгіл, шық, сасық қазақ», - деп үйінен қуып шығарады. Оның бəрі - бірін-бірі қуып қорболмай, шаруа қуып, өнер тауып, мал тауып, зор болғандық əсері. Орысқа айтар сөз де жоқ, біз құлы, күңі құрлы да жоқпыз. Бағанағы мақтан, бағанағы қуанған, күлген сөздеріміз қайда? Тапсырма: 1.Қара сөздің негізгі тəрбиелік мəні қандай? 2.Кестені толтыр . Қара сөздердегі осы ұлт өкілдері туралы ойын жаз		Эссе жазады	тілек» əдісі
		Қазақ сартты көрсе
		Ноғайды көрсе
		Орысты көрсе

		3. Нəтижесі қандай деп айтты? Орыстар .......................... Ноғайлар ........................ Сарттар ........................... 3-тапсырма: Шығармашылық
	жұмыс. Қазіргі қазақ тіршілігі тақырыбында эссе жаз. 100-150 сөйлем
Сабақ-тың соңы 5 мин	Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.		Сабаққа кері байланы с береді

Сабақ №8

Бөлім:	Абайтану
Педагогт ің атыжөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақты ң тақырыб ы	«Oныншы» қapacөзi
Сабақты ң мақсаты	Оныншы қарасөзінің мағынасын ашу, негізгі ойды анықтау , ой қорыту, ой түйіндеуге баулу
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-əрекеті	Оқушын ың ісəрекеті		Бағал ау	Ресурстар

Сабақтың ұйымдаст ыру кезеңі

Ұйымдастыру кезеңі.

«Шаттық шеңберін» құру. Оқушылар бірбіріне ізгі тілектер айтады.

Тілек «Қазақ еліне .........тілеймін» сөзімен басталуы керек деген шарт қойылады.

Оқуқұралдар ын əзірлейді

«Ал-

ма жемісі

арқылы

жаңа сабақ

1 -тапсырма: Кір жайғыш əдісі .

Кір жайғыштың артындағы сұрақтарға жауап береді 1.Абай қай жылы туылған?

2.Абай қай жерде туылған?

3. Абайдың қанша қара сөзі бар?

4.Абайдың қандай аудармаларын білесің ? 5. Ұлжанды Абаймен қандай туыстық қатынас байланыстырады?

2-тапсырма:

«Oныншы» қapacөзi Біреулер құдайдан бала тілейді. Ол баланы не қылады? Өлсем орнымды бассын дейді, артымнан құран оқысын дейді, қартайған күнімде асырасын дейді. Осыдан басқасы бар ма?

Сұрақтар ға жауап

береді

Қарасөздермен

танысады

Тапсырма ларды орындайд

«Ал-

ма жемісі

арқылы

«Ал-

ма жемісі

арқылы

Балам орнымды бассын демек не сөз? Өзіңнен қалған дүние иесіз қалар дейсің бе? Қалған дүниенің қамын сен жемек пе едің? Өліп бара жатқанда өзгеден қызғанып айтқаның ба? Өзгеге қимайтұғын сенің не қылған артықша орның бар еді? Баланың жақсысы - қызық, жаманы - күйік, не түрлі боларын біліп сұрадың? Дүниеде өзіңнің көрген қорлығың аз болды ма? Өзіңнің қылған иттігің аз болды ма? Енді бір бала туғызып, оны да ит қылуға, оған да қорлық көрсетуге мұнша неге құмар болдың?

Артымнан балам құран оқысын десең, тірлікте өзіңнің жақсылық қылған

кісің көп болса, кім құран

оқымайды? Егер жаманшылықты көп қылған болсаң, балаңның оқыған құраны сені неге жеткізеді? Тірлікте өзіңеөзің қылмаған істі, өлген соң саған балаң кəсіп қылып бере ала ма? Ахирет үшін бала тілегенің - балам жасында өлсін дегенің. Егерде ержетсін десең, өзі ержетіп, ата-анасын тұзақтан құтқарарлық бала қазақтан туа ма екен? Ондай баланы сендей əке, сенің еліңдей ел асырап өсірмек пе

екен?

Қартайғанда асырасын

десең, о да - бір бос сөз. Əуелі - өзің қаруың қайтарлық қартаюға жетемісің, жоқ па? Екінші - балаң мейірімді болып, асырарлық болып туа ма, жоқ па? Үшінші - малың болса, кім асырамайды? Малың жоқ болса, қай асырау толымды болады? Баланың мал табарлық болары, мал шашарлық болары - ол да екі талай. Хош, құдай тағала бала берді, оны өзің жақсы асырай білесің бе? Білмейсің. Əуелі өз күнəңді өзің көтергеніңмен тұрмай, балаңның күнəсіне тағы да ортақ боласың. Əуелі балаңды өзің алдайсың: «Əне, оны берем, міне, мұны берем» деп. Басында балаңды алдағаныңа бір мəз боласың. Соңыра балаң алдамшы болса, кімнен көресің? «Боқта!» деп, біреуді боқтатып, «кəпір - қияңқы, осыған тимеңдерші!» деп, оны мазаттандырып, əбден тентектікке үйретіп қойып, сабаққа бергенде, молданың ең арзанын іздеп, хат таныса болады деп, қу, сұм бол деп, «пəленшенің баласы сені сыртыңнан сатып кетеді» деп, тірі жанға сендірмей

«Алма жемісі

арқылы

Сабақ №9

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Aбaй қapacөзiндегi өмipмəнi тypaлы филocoфиялық тaным. «Oтызыншы» қapacөзi
Сабақтың мақсаты	Отызыншы қарасөзінің мағынасын ашу, негізгі ойды анықтау , ой қорыту, ой түйіндеуге баулу
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу ісəрекеті	Оқушын ың ісəрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың ұйымдастыру кезеңі	Ұйымдастыру. 0. Оқушылармен амандасу. Сыныпта жағымды психологиялық ахуал тудыру. «Уақыт капсуласы» стратегиясы. Мұғалім алдын-ала сыныптың əр оқушысына шағын тілектер дайындап, оларды бір-бірден киндер ұяшықтарға салып қояды. «Тілектердің» сыртқы бетінде берілген сандар оқушының сабақ барысында жұмыс жасайтын тобын білдіреді. Оқушылар тілектерді алып, сыныбына дауыстап оқиды.	Оқуқұралдарын əзірлейд і		Смайли ктер арқылы бағалау
Жаңа сабақ	1-тапсырма: Ассосация құру .Қырт мақтан сөзіне.	Анықта ма береді		«Екі жұл- дыз бір тілек»

Қырқын мінсе қыр артылмайтұғын осы бір «қырт мақтан» деген бір мақтан бар, сол неге керек, неге жарайды? Ол ар, есті білмейді, намысты білмейді, кең толғау, үлкен ой жоқ, не балуандығы жоқ, не батырлығы жоқ, не адамдығы жоқ, не ақылдылығы, арлылығы жоқ. Мойынын бұрып

қойып: «Өй, тəңірі-ай, қойшы əрі, кімнен кім артық дейсің, кімнің басы кімнің қанжығасында жүр, ол менің қазаныма ас салып беріп жүр ме, мен онан сауын сауып отырмын ба?» - деп бұлғақтап, немесе: «аяғаным жаным ба? Өй, енесін ұрайын, өліп кетпей неге керек? Азар болса атылып, я осы үшін айдалып кетсем де көнгенім-ақ! Əйтеуір бір өлім бар ма?» - деп қалшылдайтұғын кісі көп қой.

Өздерің көріп жүрсіңдер, осы айтқан

Берілген

абзацтар ға түсінікт еме береді

əдісі

«Екі жұл- дыз бір

тілек»

əдісі

«Екі жұл- дыз бір

тілек»

əдісі

«Екі жұл-

сөз бойына лайық қазақ көрдіңдер ме? Өлімге шыдайтұғын қазақ көргенім жоқ,

өлімге шыдамаймын деген де қазақ көргенім жоқ, кеңірдегін ғана көрсетеді-ау: «қиылып қана қалайын» деп. Егер осы сөз бойына лайық кісі көрінсе, ақылы жоқ болса да, қайратыменен-ақ кісі айдындыратұғын адам болғаны ғой! Егер шын айғайды көргенде, кірер жерін таба алмайтұғын дарақы, жұртты осы сөзімен айдындырамын,

«мына кəпірден кісі шошитұғын екен» дегізіп айдындырайын деп айтып отырған құр домбытпасы болып, босқа қоқиып отырса, соны не дейміз? Ай, құдай-ай! Жанға мырзалық қылатұғын, ердің жадағайда-ақ сертке тұрғыштығы, малға мырзалығы, дүниені бір тиын есеп көрмейтұғын жомарттығы - əртүрлі белгісі бойынша тұрмас па еді? «Ұялмас бетке талмас жақ береді» деп, көп былжыраған арсыз, ұятсыздың бірі дағы Тапсырма:

Балық қаңқасын

толтырад

Сұрақтар қойылады

, жауап

береді

дыз бір

тілек»

əдісі

«Екі жұл- дыз бір

тілек»

əдісі

1.Абай бұл қарасөзінде нені айтқысы келді?

2.Балық қаңқасы

əдісі. Қара сөздердегі негізгі ойлармен толықтыр.

3-тапсырма: « Автор орындығы» əдісі . Автор орындығындағы отырған оқушы сұрақтар қояды

Сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері

байланы с береді

Тамаша жақсы қанағат

Сабақ №10

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Өзіңнен өзің есеп ал», он бесінші қарасөзіндегі адамның өзін-өзі тəрбиелеу мəселесі
Сабақтың мақсаты	Он бесінші қарасөзінің мағынасын ашу, негізгі ойды анықтау , ой қорыту, ой түйіндеуге баулу

Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу ісəрекеті	Оқушын ың ісəрекеті	Бағалау	Ресурстар
Сабақтың ұйымдастыру кезеңі	Ұйымдастыру. 1. Оқушылармен амандасу. Сыныпта жағымды психологиялық ахуал тудыру. «Уақыт капсуласы» стратегиясы. Мұғалім алдын-ала сыныптың əр оқушысына шағын тілектер дайындап, оларды бір-бірден киндер ұяшықтарға салып қояды. «Тілектердің» сыртқы бетінде берілген сандар оқушының сабақ барысында жұмыс жасайтын тобын білдіреді. Оқушылар тілектерді алып, сыныбына дауыстап оқиды.	Оқуқұралдарын əзірлейд і	Смайли ктер арқылы бағалау
жаңа сабақ	1-тапсырма: Он бесінші қара сөзі Ақылды кісі мен ақылсыз кісінің, менің білуімше, бір белгілі парқын көрдім. Əуелі — пенде адам болып жаратылған соң, дүниеде ешбір нəрсені қызық көрмей жүре алмайды. Сол қызықты нəрсесін іздеген кезі өмірінің ең қызықты уақыты болып ойында қалады.	Қарасөз ді оқиды ,талдайд ы Тапсыр маларын орындай ды Берілген абзацтар ға	«Екі жұл- дыз бір тілек» əдісі

Сонда есті адам, орынды іске қызығып, құмарланып іздейді екен дағы, күнінде айтса құлақ, ойланса кеңіл сүйсінгендей болады екен. Оған бүл өткен өмірдің өкініші де жоқ болады екен.

Есер кісі орнын таппай, не болса сол бір баянсыз, бағасыз нəрсеге кызығып, құмар болып, өмірінің қызықты, қымбатты шағын итқорлықпен өткізіп алады екендағы, күнінде өкінгені пайда болмайды екен. Жастықта бұл қызықтан соң жəне бір қызық тауып алатын кісімсіп, жастығы тозбастай, буыны босамастай көріп жүріп, бірер қызықты куғанда-ақ мойны қатып, буыны қүрып, екінші талапқа қайрат қылуға жарамай қалады екен.

Үшінші — əрбір нəрсеге қызықпақтық. Ол өзі бойға құмарлық пайда қылатын нəрсе екен. Əрбір құмарлық өзіне бір дерт болады екен, əртүрлі құмар болған нəрсеге жеткенде, яки əнеміне, жетер-жетпес болып жүргенде, бір түрлі мастық пайда

түсінікт еме береді

«Екі жұл- дыз бір

тілек»

əдісі

«Екі жұл- дыз бір

тілек»

əдісі

«Екі жұл- дыз бір

тілек»

əдісі

«Екі жұл- дыз бір

тілек»

əдісі

болады екен.

Əрбір мастық бойдан оғатты көп шығарып, ақылдың көзін байлап, төңіректегі қараушылардың көзін ашып, «ананымынаны» дегізіп, бойды сынататұғын нəрсе екен. Сол уақытта есті кісілер үлкен есі шықпай, ақылды қолдан жібермей, бойын сынатпай жүріп ізденеді екен. Есер кісілер ер-тоқымын тастап, бөркі түсіп қалып, етегі атының к…н жауып кетіп, екі көзі аспанда, жынды кісіше шаба беруді біледі екен, соны көрдім.

Егерде есті кісілердің қатарында болғың келсе, күнінде бір мəртебе, болмаса жүмасында бір, ең болмаса айында бір, өзіңнен езің есеп ал! Сол алдыңғы есеп алғаннан бергі өмірді қалай өткіздің екен, не білімге, не ахиретке, не дүниеге жарамды, күнінде өзің өкінбестей қылықпен өткізіппісің? Жоқ, болмаса, не қылып өткізгеніңді өзің де білмей қалыппысың?

Балық қаңқасын

толтырад

Эссе жазады

Тапсырма:

1.Абай бұл қарасөзінде нені айтқысы келді?

2.Балық қаңқасы

əдісі. Қара сөздердегі негізгі ойлармен толықтыр.

3-тапсырма:

Шығармашылық

жұмыс. «Өзіңнен өзің есеп ал» тақырыбында эссе жазу. 100-150 сөз.

Сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері

байланы с береді

Тамаша жақсы қанағат

Сабақ №11

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Осы мен өзім – қазақпын»
Сабақтың мақсаты	Абайдың қара сөздері, тоғызыншы қара сөз жайлы толық түрде мəлімет бере отырып, олардың ой-пікірін қалыптастыру;
Сабақ барысы

Сабақ кезеңдері

Мұғалімнің оқу ісəрекеті

Оқушын

ың ісəрекеті

Бағала у

Ресурстар

Сабақты ұйымдастыр

у кезеңі

І. Ұйымдастыру кезеңі.

-Оқушылардың сабаққа қатынасын тексеру.

-сынып бөлмесінің тазалығын қадағалау -ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру Мақсатымыз – білім алу,

Міндетіміз- еңбек еті.

Оқуқұралдарын əзірлейді

«Шапалақ»

əдісі

«Шапалақ» əдісі

жаңа сабақ

1-тапсырма:«Алтын балық аквариумы»

Оқушыларға суреттер таратылады ,ішіндегі екі сурет алтын балық болады , сол оқушыларды ортаға шығарып, сұрақтар қойылады. Жауап бере алмаған жағдайда көмек беруге болады.

Абайдың шын аты кім?
Абайдың Əжесінің аты кім?
Абайдың анасының аты кім?
Абайдың неше перзенті болған?

2-тапсырма:

Сұрақта

рға жауап

береді

Қарасөз бен танысад

Бағдаршам арқылы

Тоғызыншы қарасөзі

Осы мен өзім – қазақпын. Қазақты жақсы көрем бе, жек көрем бе? Егер жақсы көрсем, қылықтарын қостасам керек еді. Уə əрнешік бойларынан адам жақсы көрерлік, көңілге тиянақ қыларлық бір нəрсе тапсам керек еді. Соны не үміт үзбестікке, не онысы болмаса, мұнысы бар ғой деп, көңілге қуат қылуға жаратсам керек еді, ондайым жоқ. Егер жек көрсем, сөйлеспесем, мəжілістес, сырлас, кеңестес болмасам керек еді, тобына бармай, «не қылды, не болды?» демей жату керек еді, ол мүмкін болмаса, бұлардың ортасынан көшіп кету керек еді. Бұларды жөндеймін деуге, жөнделер, үйренер деген үмітім де жоқ. Бұлардың бірі де жоқ. Бұл қалай? Бұл айтқанның бірін тұтпай болмас еді.

Мен өзім тірі болсам да, анық тірі де емеспін. Əншейін осылардың ызасынан ба, өзіме-өзім ыза болға-нымнан ба, яки бөтен бір себептен бе? – еш білмеймін. Сыртым сау болса да, ішім өліп қалыпты. Ашулансам, ызалана алмаймын. Күл-сем,

Тапсыр маларын орындай

ды

Бағдаршам арқылы

қуана алмай-мын, сөйлегенім өз сөзім емес, күлгенім өз күлкім емес, бəрі де əлдекімдікі. Қайратты күнімде қазақты қиып бөтен жаққа кетпек түгіл, өзін жақсы көріп, үміт етіп жүріппін. Қашан əбден біліп, үмі-тімді үзген кезде, өзге жаққа барып, жатты өз қылып, үйір боларлық кайрат, жалын сөніп те қал-ған екен.

Сол себептен бір жүрген қуыс кеу-демін. Тегінде ойлаймын: бұ да жақсы, өлер кезде «əттегене-ай, сондай-сондай қызықтарым қалды-ау!» деп қайғылы болмай, алдыңғы тілеу болмаса, артқа алаң болмай өлуге.

Тапсырма:

1.Абай бұл қарасөзінде нені ойлап қапаланады? _____________________

________

«Ашулансам, ызалана алмаймын. Күлсем, қуана алмаймын, сөйлегенім өз сөзім емес, күлгенім өз күлкім емес, бəрі де əлдекімдікі», дегенін қалай түсінесің?

Өзінің қайратты күнінде қазаққа деген ойы

А) ашуланды

Ə)жақсы көрді

Б)ұнатпады

3-тапсырма: «Доп

Сұрақта

рға жауап

береді

лақтыру» əдісі

Абайдың неше қара сөзі бар?
Абай қайда туылған ?
Абайдың тоғызыншы қарасөзі қай жылы жазылған?
Бұл қарасөзінде не туралы айтылған?

Сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері

байланы с береді

Тамаш

жақсы қанағат

С тикер қағаздары

Сабақ №12

Бөлім:		Абайтану
Педагогтің аты-жөні		Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ		«Сөз өнері»
Сынып:		Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		«Қалың елім, қазағым, қайран жұртым» өлеңі
Сабақтың мақсаты		Абай өлеңінің мəнін түсіндіре отырып, сол кездегі дəуір тынысын, қазақ халқының мінез ерекшелігін ұғынуға жағдай жасау, ой түюге, мəнерлі сөйлеуге дағдыландыру;
Сабақ барысы
Сабақ кезең-дері	Мұғалімнің оқу іс-əрекеті		Оқушын ың ісəрекеті		Бағал ау	Ресурстар
Сабаты ұйымдасты ру	1. Ұйымдастыру		Оқуқұралдарын əзірлейді		Түрлі түсті жетон дар
	Оқушылардың сабаққа дайындығы. Сабақтың басталуына

жағымды ықпал ететін көңіл күй қалыптастыру.

«Сəлемдесу тренингі»

Сəлем досым!

(амандасады)

Сен қалайсың?

(иықтарынан соғады)

Қайда

болдың?(балақтарына н тартады)

Мен сені сағындым

(Қолдарын жүректеріне қояды) Сен келдің (Қолдарын жаяды )

Жақсы болды (

Құшақтайды)

арқы-

лы

Жаңа сабақ

1-тапсырма: Жұппен жұмыс

1. Абайдың шығармашылығы туралы не білесіздер?

Абай өмір сүрген кезеңге сипаттама беріңіз?

2-тапсырма: «Қалың елім, қазағым, қайран жұртым» өлеңі

Қалың елім, қазағым, қайран жұртым, Ұстарасыз аузыңа түсті мұртың.

Жақсы менен жаманды айырмадың,

Бірі қан, бірі май боп енді екі ұртың.

Бет бергенде шырайың сондай жақсы, Қайдан ғана бұзылды сартша сыртың?

Сұрақта

рға жауап

береді

Өлеңмен

танысады

Тапсырм аларын орындай

ды

Түрлі түсті жетон дар арқы-

лы

Түрлі түсті жетон дар арқы-

лы

Түрлі түсті жетон дар арқы-

лы

Ұқпайсың өз сөзіңнен басқа сөзді,

Аузымен орақ орған өңкей қыртың.

Өзімдікі дей алмай өз малыңды,

Күндіз күлкің бұзылды, түнде – ұйқың. Көрсеқызар келеді байлауы жоқ,

Бір күн тыртың етеді, бір күн – бұртың.

Бас-басына би болған өңкей қиқым,

Мінеки бұзған жоқ па елдің сиқын?

Өздеріңді түзелер дей алмаймын,

Өз қолыңнан кеткен соң енді өз ырқың. Ағайын жоқ нəрседен етер бұртың,

Оның да алған жоқ па құдай құлқын?

Бірлік жоқ, береке жоқ, шын пейіл жоқ, Сапырылды байлығың, баққан жылқың. Баста ми, қолда малға талас қылған,

Күш сынасқан күндестік бұзды-ау шырқын. Оңалмай бойда жүрсе осы қыртың,

Əр жерде-ақ жазылмай ма, жаным, тырқың? Қай жеріңнен көңілге қуат қылдық,

Қыр артылмас болған соң, мінсе қырқың? Тиянақсыз, байлаусыз байғұс қылпың, Не түсер құр күлкіден жыртың-жыртың.

Ұғындырар кісіге кез

Эссе

жазады

Түрлі түсті жетон дар арқы-

лы

келгенде,

Пыш-пыш демей қала ма ол да астыртын?

Тапсырма:

1.Өлеңнің негізгі ойы қандай?

2. Өлең құрылысындағы Абай өрнегін тапқызу.

Əр тармақтағы буын саны – 11-12
Əр тармақтағы бунақ саны – 3
Шумақтағы тармақ саны – өлең тармаққа бөлінбеген, жыр үлгісінде жазылған.
Өлеңдегі тармақ саны –

Ұйқасы – аралас ұйқас

ААВА

Анықтамасы – Тармақтары 11-12 буыннан, 3бунақтан, 30 тармақтан тұратын аралас ұйқаспен жазылған өлең.

3-тапсырма:

Шығармашылық жұмыс.

« Бас-басына би болған өңкей қиқым» тақырыбына эссе жазу

Сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері

байланы с береді

Тама

ша жақсы

қанаға

Сабақ №13

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Жақсылық ұзақ тұрмайды» өлеңі
Сабақтың мақсаты	Абайдың «Жақсылық ұзақ тұрмайды» мəнін түсіндіре отырып, сол кездегі дəуір тынысын, қазақ халқының мінез ерекшелігін ұғынуға жағдай жасау, адам бойындағы қасиеттерді саралай білуге, ой түюге, мəнерлі сөйлеуге дағдыландыру
Сабақ барысы
Сабақ кезең-дері	Мұғалімнің оқу іс-əрекеті	Оқушын ың ісəрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақты ұйымдасты ру	. Ұйымдастыру кезеңі. 2. -Оқушылардың сабаққа қатынасын тексеру. -сынып бөлмесінің тазалығын қадағалау Психологиялық дайындық :«Шаттық шенбері » Кəне, достар, тұрайық. Шеңберімізді құрайық. Жақсы-жақсы тілектер Бір-бірімізге сыйлайық!	Оқуқұралда рын əзірлейд і		Геометр ия-лық фиурала р арқылы
Жаңа сабақ	1-тапсырма: Ыстық орындық. Абай кім? Оның қандай лирикалық өлеңдерін білесіңдер? «Желсіз түнде жарық ай» өлеңін қара сөзбен суретте. Абайдың əндері туралы қандай мəлімет білеміз? (	сұрақтар ға жауап береді		Геометриялық фигуралар арқылы

уақытнамалық кестемен жұмыс)

5. «Ақын болу» ойыны. Абайға арнап өлең шығару.

…………………. дана, …………………. ғана.

…………………

оқығанды,

……………….. пана

тапсырма: «Жақсылық ұзақ тұрмайды» өлеңі

Жақсылық ұзақ тұрмайды. Жамандық, əркез тозбайды.

Үміттің аты елеріп, Қос тізгінді созбайды.

Қос тепкіні салсаң да, Уайымнан озбайды.

Бір қайғыны ойласаң, Жүз қайғыны қозғайды,

Жер қорығыш желгек шал Желіп жүріп боздайды.

Құрсаған бұлт ашылмай, Аспанның жүзі көгермес. Үрпейген жүрек басылмай,

Талапты көңіл елермес. Шырайды қайғы жасырмай,

Күлкінің ерні кезермес.

Шыдасаң есті қашырмай, Құлдатып, қор қып жібермес.

Кез келсе қайғы қатқабат,

Қаңғыртпай қоймас адамды.

Қасиетсіз туған – ол да жат,

Күңкілдеп берер сазаңды.

Өлеңмен

танысады

Тапсырм аларын орындай

ды

Геомет риялық фигуралар

арқылы

Бəрінен де сол қымбат, Қайтерсің өңкей наданды.

Сыпыра батыр сұм құрбəт Мақтанмен алды мазамды.

Тапсырма:

1.Өлеңнің негізгі ойы қандай?

2. Өлең құрылысындағы Абай өрнегін тапқызу.

Əр тармақтағы буын саны –
Əр тармақтағы бунақ саны –
Шумақтағы тармақ саны –
Өлеңдегі тармақ саны – 5. Ұйқасы – аралас ұйқас

6. Анықтамасы

– Тармақтары

-буыннан

-бунақтан

3-тапсырма: Венн диаграммасы

«Жақсылық ұзақ тұрмайды» өлеңі мен «Қалың елім, қазағым, қайран жұртым»

өлеңдерінің айырмашылығы мен ұқсастығы

Диаграм маны толтыра

ды

Геометриялық фигуралар

арқылы

сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері байланыс

Тамаша жақсы қанағат

береді

Сабақ №14

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің атыжөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Бөтен елде бар болса» өлеңі
Сабақтың мақсаты	Өлеңмен танысу, өлең туралы білімдерін кеңейту, ойлау, ой түйіндеу , ойларын жеткізу дағдыларын арттыру
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу ісəрекеті	Оқушын ың ісəрекеті	Бағала у	Ресурстар
Сабақтың ұйымдастыру кезеңі	Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылардың сабаққа дайындығы. Сабақтың басталуына жағымды ықпал ететін көңіл күй қалыптастыру. «Құнды қасиеттерді жинау» Жанындағы оқушыларға жүрекшені беріп тұрып мен сізге жүрекшені	Оқуқұралда рын əзірлейд і	Жапон- дық бағалау

беремін себебі сіз .... (жақсы теңеу айтады)

Жаңа сабақ

1-тапсырма:

Ұшақ сұрақтары

Абай Құнанбаев -

..................(ақын,

ойшыл)

2. Қай жерде дүниеге

келген.................(

Шығыс Қазақстан облысы,

Шыңғыстаудың бауырында) 3. Ол қай жылы

туылған..................

( 1845 жылы)

4. Алғаш хат

таныған..................

..... (ауыл

молдасынан) 5. Абай оқыған

медресе...................

.(Семейдегі Ахмет

Риза)

Абайдың шын

аты...................(Иб

раһим)

Абайдың арғы

атасы.....................(

Өскенбай)

Өз

əкесі........................

.......(Құнанбай)

Абайдың

шешесі...............,(

Ұлжан)

əжесі....................(З ере)

Абайдың əкесі

Абайды................... ......(ел билеуге үйретеді))

сұрақтар

ға

жауап

береді

Өлеңмен

танысады

Геомет

риялық фигуралар

арқылы

Геомет

риялық

фигу-

Абай мен əкесі арасындағы келіспеушілік........

........(ел

билеушілердің халыққа жасаған қиянатын көргенде басталады)

Абай оқыған шығыс ақындары...............

........ Низами,

Сағди, Хафиз,

Фзули)

Абай дос болған орыс демократ ғалымдары............. ............(Михаэлис,

Долгополов) 14. Абай шығармаларын оқыған философтар............

.............(Платон,

Сократ,

Аристотель) 15. Абай шығармаларын оқыған орыс жазушылары мен

ақындары..........(П

ушкин, Лермонтов,

Крылов, Толстой,

Салтыков -

Щедрин,

Добролюбов,

Чернышевский) 16. Абайдың ақын екенін танытқан алғашқы көркем

өлеңі..................(Қ

ансонарда)

Тапсырм аларын орындай

ды

Диаграм маны

толтыра

ды

ралар

арқылы

Геомет

риялық фигуралар

арқылы

Геомет

риялық фигуралар

арқылы

17. Ол қай жылы

жазылған................

..(1882жылы) 18. Абай оқыған орысша

журнал.................(

«Русский

Вестник»)

19. Абай рухани байлық алған үш саласы....................

.(шығыс əдебиеті, орыс жазушылары, халық ауыз əдебиеті) 20. Қай жылы дүниеден озды?...............

(1904 жылы)

тапсырма: «Бөте н елде бар болса» өлеңі

Бөтен елде бар болса Ежеттесің, сыйласың, Сыбырлас, сырлас көп болған, Көптен тату қимасың. Басыңа жұмыс түскен күн Татулықты бұрынғы Не қылып ол ойласын? Ашып берер жауыңа

Өзі көрген қоймасын. Желіккен жауың кез болса,

Араздығы сөз

болса,

«Бəрекелді батыр» деп,

«Мықты боп бара жатыр» деп, Мақтап-мақтап қоздырар. Ескі досын көргенде, Есебі жоқ ант ішіп,

Аруақ, құдай айтысып, «Сыр алғалы айттым» деп, «Жауыңды алдап қайттым» деп, Құдайдан қорықпай, антұрған Иман жүзін тоздырар. Келіп-кетіп кеп жүріп,

Мен досыңмын деп жүріп,

Дұспандығын оздырар. Алдайды деп жауыңа, Ел тарттырмай баурыңа, Көрінгенді азғырар. Кеселді болып бітеді

Жақсыға біткен жақындар.

Жау жағадан алған күн

Өздері иттей тақымдар. Үйде отырып ескенде,

Бəрі шешен қақылдар. Аулаққа шығып

біріне Бірі сөзін мақұлдар. Жау көп болса басыңда, Бірі қалмас қасыңда, Жетектесең, табандар. Далаға шығып, өзіңді

Жаудан бетер жамандар. Жалбарынып күн

көріп,

Жақынын сатып, жөн көріп, Қалтаң-құлтаң амалдар.

Туысқанға кекшілі Жас баладан бетер-ді,

Ойлау да жоқ, білу

жоқ

Келер менен кетерді.

Жақынға еріп, мал салмай,

Жауды көріп, жан салмай,

Қайдан ғана біледі Ауыр менен жеңілдің

Арасымен өтерді? Жолдас аз боп сасқанда, Əуел сонан есітесің «Ат үстінен көтерді».

Ауыр жұмыс кез

болса,

Араздығы сөз

болса, Араз кісі болғансып, Сылтау етер бекерді.

Үйренбейді кісіден,

Кіржіңдеп жүріп кекер-ді.

Оңалып егер алдыңыз Əр жерден-ақ көбейер Ажарлыңыз, малдыңыз. Пəленшені ұрам деп,

Түгеншені қырам деп,

Таршылықта қайраңдап, Кеңшілікте ойрандап, Көп батырға қалдыңыз. Егер тілін алсаңыз, Бірі қалмас кісіден, Егер тілін алмасаң, Бықсып шірір ішінен.

Əркімде-ақ бар ғой туысқан,

Қайсысы жауды қуысқан? Күн жауғанда қойныңда, Күн ашықта мойныңда, Арылмас міндет болған соң, Əркімнің көңлі

суысқан. Жақсыға біткен ағайын

Өз үйіңде кезексіз Шешен келер сартылдап. Біреу білер жер келсе,

Сөз таба алмас қалтылдап. Қалжыңға келер шорқақтау, Жауға келер қорқақтау, Еркін жерде ызақор, Томырық келер тарқылдап. Əдеппенен тамылжып, Мінезі тəтті болмайды, Сасық паңдау келеді,

Қырт мақтаншақ оңбайды, Кісімсініп жалпылдап.

Біреуге өктем іс қылса, Өз күшім деп ойлайды. Егер күші жүрмесе, Бағанағы жақсының Қылғаны деп қоймайды. Жат айбынар ісі жоқ,

Жау айдынар күші

жоқ, Өз еркіне жіберсең, Еш нəрсеге

тоймайды. Қалжыңы теріс, сөзі ұрыс, Айтқан сөзге көнбейді, Өз тентегін көрмейді, Қазан бұзар бір қырыс. Сондай кесел туысқан Қай жерінен болады

Көңілге медеу, ол тыныс? Жалығуды пəледен Жұрт ұмытты біржола.

Шыныменен

тамам ел Кете ме екен ит бола?

Ішкені мас, жеген тоқ,

Уайым айтар біреу

жоқ,

Тым болмаса болмады

«Бұлт ала, жер шола». Келелі кеңес жоғалды,

Ел сыбырды қолға алды.

Ел ішінде бітімші Түгел алып қайтпайды Сұрай келген бір малды.

Ел жамаған билер

жоқ,

Ел қыдырып сандалды. Астыртын барып

жолғасқан, Ақша беріп жалғасқан, Ақысын əрең сол алды. Орыс сыяз қылдырса, Болыс елін қармайды. Қу старшын, аш билер Аз жүрегін жалғайды. Орыссыз жерде топ болса, Шақырған кісі бармайды. Бітім қылып бір

кісі

Адал малын алмайды.

Қызығы кеткен ел бағып,

Қисыны кеткен сөз бағып, Ендігі атқа мінгендер Күнде ертеңге талмайды. Бас қосылса арысқа, Кім шабады намысқа? Жатқа қарар беті жоқ,

Жалынбай тұрар

к... жоқ,

Ісі кетер шалысқа.

Ел бүлігі Тобықты Көп пысыққа молықты. Малдының малын көре алмай,

Борышын түгел бере алмай,

Көрінгенге обықты. Қазақтың малын сапырып, Көп бəлеге шатылып, Кесепатқа жолықты. Өзінен шыққан жақсылар Түзей алмай зорықты. Бөтен елдің адамы, Тынбаған соң арамы, Көңілі əбден торықты. Саудагер қашты бұл елден, Несиесін жия алмай. Бұралқылар сандалды, Жуандарға сыя алмай.

Сенімсіз болды алашқа,

Барымтасын тыя алмай.

Нанымы жоқ, анты бар, Ел нұсқасы кетті ғой,

Елмін деген салты бар.

Əлі күнге уайым Қылған жан жоқ, ұялмай. Ежеттесің, сыйласың, Сыбырлас, сырлас көп болған, Көптен тату қимасың.

Басыңа жұмыс түскен күн Татулықты бұрынғы Не қылып ол ойласын? Ашып берер жауыңа

Өзі көрген қоймасын. Желіккен жауың кез болса,

Араздығы сөз

болса,

«Бəрекелді батыр» деп,

«Мықты боп бара жатыр» деп, Мақтап-мақтап қоздырар. Ескі досын көргенде, Есебі жоқ ант ішіп,

Мен досыңмын деп жүріп,

Дұспандығын оздырар. Алдайды деп жауыңа, Ел тарттырмай баурыңа,

Көрінгенді азғырар. Кеселді болып бітеді

Жақсыға біткен жақындар.

Жау жағадан алған күн

Өздері иттей тақымдар. Үйде отырып ескенде, Бəрі шешен қақылдар. Аулаққа шығып

біріне Бірі сөзін мақұлдар. Жау көп болса басыңда, Бірі қалмас қасыңда, Жетектесең, табандар.

Далаға шығып, өзіңді

Жаудан бетер жамандар. Жалбарынып күн

көріп,

Жақынын сатып, жөн көріп, Қалтаң-құлтаң амалдар.

Туысқанға кекшілі Жас баладан бетер-ді,

Ойлау да жоқ, білу

жоқ

Келер менен кетерді.

Жақынға еріп, мал салмай,

Жауды көріп, жан салмай,

Қайдан ғана біледі Ауыр менен жеңілдің

Арасымен өтерді? Жолдас аз боп сасқанда, Əуел сонан есітесің «Ат үстінен көтерді».

Ауыр жұмыс кез болса,

Араздығы сөз

болса, Араз кісі болғансып, Сылтау етер бекерді.

Үйренбейді кісіден,

Кіржіңдеп жүріп кекер-ді.

Оңалып егер алдыңыз Əр жерден-ақ көбейер Ажарлыңыз, малдыңыз. Пəленшені ұрам деп,

Түгеншені қырам деп,

Таршылықта қайраңдап, Кеңшілікте ойрандап, Көп батырға қалдыңыз. Егер тілін алсаңыз, Бірі қалмас кісіден, Егер тілін алмасаң, Бықсып шірір

ішінен.

Əркімде-ақ бар ғой туысқан,

Қайсысы жауды қуысқан? Күн жауғанда қойныңда, Күн ашықта мойныңда, Арылмас міндет болған соң, Əркімнің көңлі суысқан. Жақсыға біткен ағайын

Өз үйіңде кезексіз Шешен келер сартылдап. Біреу білер жер келсе,

Қырт мақтаншақ оңбайды, Кісімсініп жалпылдап.

Біреуге өктем іс қылса, Өз күшім деп ойлайды. Егер күші

жүрмесе, Бағанағы жақсының Қылғаны деп қоймайды. Жат айбынар ісі жоқ,

Жау айдынар күші

жоқ, Өз еркіне жіберсең, Еш нəрсеге тоймайды. Қалжыңы теріс, сөзі ұрыс, Айтқан сөзге көнбейді, Өз тентегін көрмейді, Қазан бұзар бір қырыс. Сондай кесел туысқан Қай жерінен болады

Көңілге медеу, ол тыныс? Жалығуды пəледен Жұрт ұмытты біржола.

Шыныменен

тамам ел Кете ме екен ит бола?

Ішкені мас, жеген тоқ,

Уайым айтар біреу

жоқ,

Тым болмаса болмады

«Бұлт ала, жер шола». Келелі кеңес жоғалды,

Ел сыбырды қолға алды.

Ел ішінде бітімші Түгел алып қайтпайды Сұрай келген бір малды.

Ел жамаған билер

жоқ,

Ел қыдырып сандалды. Астыртын барып жолғасқан, Ақша беріп жалғасқан, Ақысын əрең сол алды. Орыс сыяз қылдырса, Болыс елін қармайды. Қу старшын, аш билер Аз жүрегін жалғайды. Орыссыз жерде топ болса, Шақырған кісі бармайды. Бітім қылып бір

кісі

Адал малын алмайды.

Қызығы кеткен ел бағып,

Қисыны кеткен сөз бағып, Ендігі атқа мінгендер Күнде ертеңге талмайды. Бас қосылса арысқа, Кім шабады намысқа?

Жатқа қарар беті жоқ,

Жалынбай тұрар

к... жоқ,

Ісі кетер шалысқа.

Ел бүлігі Тобықты Көп пысыққа молықты. Малдының малын көре алмай,

Борышын түгел бере алмай, Көрінгенге обықты.

Қазақтың малын сапырып, Көп бəлеге шатылып, Кесепатқа жолықты. Өзінен шыққан жақсылар Түзей алмай зорықты.

Бөтен елдің адамы, Тынбаған соң арамы, Көңілі əбден торықты. Саудагер қашты бұл елден, Несиесін жия алмай.

Бұралқылар сандалды, Жуандарға сыя алмай.

Сенімсіз болды алашқа,

Барымтасын тыя алмай.

Нанымы жоқ, анты бар, Ел нұсқасы кетті

Shape15

«Бөтен елде бар болса» өлеңі мен «Қалың елім, қазағым, қайран

жұртым»

өлеңдерінің

айырмашылығы мен ұқсастығы

Сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері

байланы с береді

Тамаш

жақсы қанағат

Сабақ №15

қалыптастыру. «Құнды қасиеттерді жинау» Жанындағы оқушыларға жүрекшені беріп тұрып мен сізге жүрекшені беремін себебі сіз .... (жақсы теңеу айтады)

Жаңа сабақ

1-тапсырма: Кубизм сұрақтары

1.Лирика дегеніміз не?

2. Абай өлеңдерінің тақырыбы қандай? 3. Лирика неше түрге бөлінеді? 4.. Махаббат туралы қандай өлеңдері бар? 5. Абайдың табиғат лирикасына арнап жазған өлеңдері қандай?

6. «Бөтен елде бар болса» өлеңі қай жылы жазылған?

2-тапсырма:

«Сегізаяқ» өлеңі

Алыстан сермеп,

Жүректен тербеп, Шымырлап бойға жайылған.

Қиуадан шауып,

Қисынын тауып, Тағыны жетіп қайырған —

Сұрақтарғ а жауап

береді

Өлеңмен

танысады

Тапсырмал арын орындайд

Түрлі түсті

жетондар арқы-

лы

Түрлі түсті

жетондар арқы-

лы

Толғауы тоқсан қызыл тіл, Сөйлеймін десең өзің біл.

Өткірдің жүзі,

Кестенің бізі Өрнегін сендей сала алмас. Білгенге маржан,

Білмеске арзан, Надандар бəһра1 ала алмас.

Қиналма бекер, тіл мен жақ,

Көңілсіз құлақ – ойға олақ.

Басында ми жоқ,

Өзінде ой жоқ, Күлкішіл кердең наданның. Көп айтса көнді,

Жұрт айтса болды

—

Əдеті надан адамның.

Бойда қайрат, ойда

көз

Болмаған соң, айтпа сөз.

Қайнайды қаның,

Ашиды жаның, Мінездерін көргенде.

Жігерлен, сілкін,

Қайраттан, беркін Деп насихат бергенде, Ұятсыз, арсыз салтынан, Қалғып кетер артынан.

Аулаққа шықпай,

Сыбырлап бұқпай, Мейірленбес еш сөзге.

Пайдасыз тақыл

—

Байлаусыз ақыл, Атадан бала ойы өзге.

Санасыз, ойсыз, жарым ес, Өз ойында ар емес.

Тасыса өсек,

Ысқыртса кесек, Құмардан əбден шыққаны.

Күпілдек мақтан.

Табытын қаққан2

—

Аңдығаны, баққаны.

Ынсап, ұят, терең ой

Ойлаған жан жоқ, жауып қой.

Болмасын кекшіл,

Болсайшы көпшіл, Жан аямай кəсіп қыл.

Орынсыз ыржаң,

Болымсыз қылжаң Бола ма дəулет, нəсіп бұл? Еңбек қылсаң ерінбей — Тояды қарның тіленбей.

Егіннің ебін,

Сауданың тегін Үйреніп, ойлап, мал ізде.

Қанатты сөздерді

табады

түрлі түсті

жетондар арқы-

лы

Адал бол – бай тап,

Адам бол – мал тап,

Қуансаң қуан сол кезде.

Біріңді қазақ, бірің дос

Көрмесең, істің бəрі бос.

Малыңды жауға,

Басыңды дауға Қор қылма, қорға, татулас. Өтірік, ұрлық,

Үкімет зорлық Құрысын, көзің ашылмас. Ұятың, арың оянсын, Бұл сөзімді ойлансын.

Тамағы тоқтық,

Жұмысы жоқтық Аздырар адам баласын. Таласып босқа,

Жау болып досқа, Қор болып, құрып барасың. Өтірік шағым толды ғой, Өкінер уақытың болды ғой.

Жұмыссыз сандал,

Еріксіз малды ал Деген кім бар сендерге? Қулықты көргіш,

Сұмдықты білгіш Табылар кісі жөн дерге.

Үш-төрт жылғы əдетің Өзіңе болар жендетің.

Ауырмай тəнім,

Ауырды жаным, Қаңғыртты, қысты басымды.

Тарылды көкірек,

Қысылды жүрек, Ағызды сығып жасымды.

Сүйеніп күлкі тоқтыққа, Тартыпты өнер жоқтыққа.

Қайратым мəлім,

Келмейді əлім, Мақсұт – алыс, өмір – шақ. Өткен соң базар,

Қайтқан соң ажар, Не болады құр қожақ?! Кеш деп қайтар жол емес, Жол азығым мол емес.

Бір кісі мыңға,

Жөн кісі сұмға, Əлі жетер заман жоқ.

Қадірлі басым,

Қайратты жасым Айғаймен кетті, амал жоқ. Болмасқа болып қара тер,

Қорлықпен өткен қу өмір.

Сөзуар білгіш,

Законшік, көргіш, Атанбақ – мақсұт, мақтанбақ. Жасқанып, қорқып, Жорғалап, жортып, Именсе елің, баптанбақ. Қарғағанын жер қылмақ, Алдағанын зор қылмақ.

Хош, қорықты

елің,

Қорқытқан сенің Өнерің қайсы, айтып бер. Ел аңдып сені,

Сен аңдып оны, Қылт еткізбей бағып көр.

Ойнасшыл қатын болса қар,

Аңдыған ерде қала ма ар?

Көмексіз көзің,

Бір жалғыз өзің Баға алмай, басың сандалар.

Бауырыңа тартқан,

Сырыңды айтқан Сырласың сырт айналар. Ол қаны бұзық ұры-қар,

Қапысын тауып сені алар.

Басы-көзі қан боп, Арқа-басы шаң боп,

Жəне тұрып

жалпылдап; Жығылып тұрып,

Буыны құрып, Тағы қуып салпылдап — Абұйыр қайда, ар қайда? Əз басыңа не пайда?

Ит үрсе, бала

Таяғын ала, Қуады итпен кектесіп.

Ұрысқансып "ой" деп,

"Ұят" деп, "қой" деп,

Үлкендер тыяр "тек" десіп. Оны білсең, мұның не?

Мен де ұят іс қылдым де.

Білгенге жол бос,

Болсайшы қол бос, Талаптың дəмін татуға.

Білмеген соқыр,

Қайғысыз отыр, Тамағы тойса жатуға.

Не ол емес, бұл емес,

Менің де күнім – күн емес.

Ғылымды іздеп,

Дүниені көздеп, Екі жаққа үңілдім.

Құлағын салмас,

Тіліңді алмас, Көп наданнан түңілдім.

Екі кеме құйрығын

Ұста, жетсін бұйрығың.

Жартасқа бардым, Күнде айғай салдым, Онан да шықты жаңғырық.

Естісем үнін,

Білсем деп жөнін, Көп іздедім қаңғырып.

Баяғы жартас – бір жартас,

Қаңқ етер, түкті байқамас.

Жаяуы қапты,

Аттысы шапты, Қайрылып сөзді кім ұқсын. Іште дерт қалың, Ауыздан жалын Бұрқ етіп, көзден жас шықсын. Күйдірген соң шыдатпай, Қоя ма екен жылатпай?

Мамықтан төсек,

Тастай боп кесек, Жамбасқа батар, ұйқы жоқ. Сыбыр боп сөзі,

Мəз болып өзі, Ойланар елдің сиқы жоқ. Баяғы қулық, бір алдау,

Қысылған жерде – жан жалдау.

Атадан алтау,

Анадан төртеу, Жалғыздық көрер жерім жоқ. Ағайын бек көп,

Айтамын ептеп, Сөзімді ұғар елім жоқ.

Моласындай бақсының Жалғыз қалдым – тап шыным Тапсырма:

1.Өлең қай жылы жазылды? А)1884 ж

Б)1885 ж

В)1886 ж

2.Өлең кімге арналған?

3. Өлең құрылысындағы Абай өрнегін тапқызу.

Əр тармақтағы буын саны –
Əр тармақтағы бунақ саны – 3. Шумақтағы тармақ саны –

Өлеңдегі тармақ саны –
Ұйқасы – аралас ұйқас
Анықтамасы

– Тармақтары

-буыннан

-бунақтан

3-тапсырма:

Жеке жұмыс.

«Сегіз аяқ» өлеңіндегі қанатты сөздерді теріп жазу.

1. Өткірдің жүзі,

Кестенің бізі Өрнегін сендей сала алмас. 2. Білгенге маржан, Білмеске арзан, Надандар баһра ала алмас.

Тамағы тоқтық,

Жұмысы жоқтық, Аздырар адам баласын.

Еңбек етсең ерінбей,

Тояды қарның тіленбей.

Тамағы тоқтық,

Жұмысы жоқтық Аздырар адам баласын.

Сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері байланыс береді

Тамаш

жақсы қанағат

Сабақ №16

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:

Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Ішім өлген, сыртым сау» өлеңі
Сабақтың мақсаты	«Ішім өлген, сыртым сау» өлеңдерінің мəнін түсіндіре отырып, сол кездегі дəуір тынысын, қазақ халқының мінез ерекшелігін ұғынуға жағдай жасау, ой түюге, мəнерлі сөйлеуге дағдыландыру
Сабақ барысы
Сабақ кезең-дері	Мұғалімнің оқу іс-əрекеті	Оқушының іс-əрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың ұйымдасты ру кезеңі	І.Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылардың сабаққа дайындығы. Сабақтың басталуына жағымды ықпал ететін көңіл күй қалыптастыру. «Құнды қасиеттерді жинау» Жанындағы оқушыларға жүрекшені беріп тұрып мен сізге жүрекшені беремін себебі сіз .... (жақсы теңеу айтады)	Тілек білдіреді		Күле-гештер арқы-лы баға-лау	Интеракт ивті тақта, стикер , смайликт ер, көрнекілі ктер
Жаңа сабақ	1-тапсырма:Себеттегі алманы жинау Абай қай жылы туылған ? Абай қай жерде туылған? Кемеңгер дегенді қалай түсінесің? Абайдың əжесі Кімдердің аудармаларын аударған? Табиғатқа қатысты қандай əндерін білесің? Махаббат бағында қандай əндер жазған? 2-тапсырма: «Ішім өлген, сыртым сау» өлеңі Ішім өлген, сыртым сау,	Сұрақтарға жауап береді Өлеңді мəнерлеп оқиды тапсырмала рын орындайды		Күле-гештер арқы-лы баға-лау Күле-гештер арқы-лы

Көрінгенге деймін-ау:

Бүгінгі дос – ертең жау,

Мен не қылдым, япырмау?!

Өз үйінде өзендей, Күркірейді, айтса дау.

Кісі алдында кірбеңдеп, Шабан, шардақ жəне шау. Мұндай ма едің ана күн, Мұның қалай, батыр-ау? Үш күн арқаң босаса, Бола қалдың бас асау.

Жан қысылса, жайтаңдап, Жанды еріткен жайдары-ау. Жан жай тапса, сен неге Жат мінезсің жабырқау? Ұрлық пенен қулыққа, Байлағанда, кестің бау. Берерменде бесеусің, Аларманда жəне алтау. Топ болғанда көрерсің Түрлі дауды жүз тарау. Аяғында сендейлер,

Көрмей жүр ме қанталау?

Қайтып келер есікті, Қатты серіппе, жарқын-ау! Жетілсең де, жетсең де, Керек күні бір бар-ау.

Тапсырма:

1.Өлең қай жылы жазылды?

А)189 0ж

Б)1889ж

В)1888 ж

2.Өлеңнің негізгі идеясы қандай?

3. Өлең құрылысындағы Абай өрнегін тапқызу.

Əр тармақтағы буын саны –
Əр тармақтағы бунақ саны –
Шумақтағы тармақ саны –

Сұрақтарға жауап береді

баға-лау

Күле-гештер арқы-лы баға-лау

4. Өлеңдегі тармақ саны – 5. Ұйқасы – аралас ұйқас

6. Анықтамасы

– Тармақтары

-буыннан

-бунақтан

3-тапсырма: Блиц сұрақ

Абайдың неше балалары болды?
Неше немересі бар?
Неше шөбересі болды?
Абай қай жылы дүние салды?
Тұңғыш ұлының аты кім?
Абайдың қанша жасында дүниеге келген?

Сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері байланыс береді

Сабақ №17

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Қажымас дос халықта жоқ» өлеңі
Сабақтың мақсаты	Алған білімдерін кеңейту, ойлау, ой түйіндеу , ойларын жеткізу дағдыларын арттыру
Сабақ барысы
Сабақ кезең-дері	Мұғалімнің оқу ісəрекеті	Оқушының іс-əрекеті		Бағал ау	Ресурстар

Сабақтың ұйымдасты ру кезеңі	Оқушылардың сабаққа дайындығы. Сабақтың басталуына жағымды ықпал ететін көңіл күй қалыптастыру. «Өзіме тілек» əдісі. Түрлі-түсті стикерлерге білім алушы өзіне тілек жазып, ұшақ жасап, басқа білім алушыға ұшыру арқылы сол білім алушыға тілегін тілейді.			«Екі жұлд ыз бір тілек» əдісі	Смайлик-тер, көрнекі-ліктер
Жаңа сабақ	1 –тапсырма: Семантикалық картаны толтыр		Семантикан ы толтырады	«Екі жұл- дыз бір тілек» əдісі «Екі жұл-

		Желсіз түнде жарық ай,
		Айттым саған, Қаламақас
		Қараңғы түнде тау қалғып
		Өзгеге көңілім тоярсың
		Болыс болдым ,мəнекей
		Қыс
		Жаз
		Көжекбайға

Қалың елңм, қазағым ,қайран жұртым

о т

Өлеңме н анысад

Мəнерл қиды апсыр

еп

мала

дыз

бір тілек» əдісі

«Екі жұл- дыз

бір тілек»

əдісі

рды орындайды

Кестені

толтырады

2 –тапсырма: «Қажымас дос

халықта жоқ» өлеңі

Қажымас дос халықта жоқ,

Айнымас серт қайда бар?

Алда көрген артта жоқ, Мысқыл, өсек, айла бар.

Жақсылығың күнде ұмыт,

Бір жаңылсаң, болды кек.

Пайдасынан бой суыт, Өзі тимей жүрсе тек.

Пайда, мақтан өзінен Артыла ма ант ұрып?

Жарыса өсек сөзінен, Айта берсін шарқ ұрып. Кімге достық көп еттім,

Түбі болды бір кейіс. Жақсы өмірім əуре

өттің,

Жар таба алмай бір тегіс.

Жау қожаңдап бұртайып,

Дос құбылып, əуре етер.

Кімі тентек, кімде айып,

Тексере алмай өмір өтер.

Тапсырма:

1.Өлең қай жылы

	жазылды? А)189 0ж Б)1889ж В)1888 ж 2.Өлеңнің негізгі идеясы қандай? 3. Өлең құрылысындағы Абай өрнегін тапқызу. Əр тармақтағы буын саны – Əр тармақтағы бунақ саны – Шумақтағы тармақ саны – Өлеңдегі тармақ саны – Ұйқасы – аралас ұйқас Анықтамасы – Тармақтары -буыннан -бунақтан 3- тапсырма:Кестені толтыр
			«Қажыма с дос халықта жоқ» өлеңі	С
		Негізгі идеясы
		Жазылға н жылы
		Аударыл ған тілдері
		Өлеңдегі тірек сөздер
Сабақты бекіту 5 мин	Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.				Сабаққа кері байланыс береді

Сабақ №18

Бөлім:	Абайтану
Педагогті ң атыжөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Болыс болдым, мінеки» өлеңі
Сабақтың мақсаты	«Болыс болдым, мінеки» өлеңі, билікке таласқан пенденің əлеуметтік-психологиялық бейнесі, болыс, ояз, ел туралы ойтолғаныстары туралы ұғындыру, ой-өрісін, сөздік қорын байыту
Сабақ барысы
Сабақ кезең-дері	Мұғалімнің оқу іс-əрекеті		Оқушын ың ісəрекеті	Бағалау	Ресурста р
Сабақың ұйымдаст ыру кезеңі	Зейінін шоғырландыру» Қайырлы күн тілеу. Раппорт тапсыру. Оқушыларды мадақтау арқылы өз- өздеріне деген сенімділігін арттыру. Сəлеметсің бе,Көк Аспан Сəлеметсің бе,Нұрлы Күн Сəлеметсің бе,Жер Ана Сəлеметсіз бе,мұғалім Сəлеметсіз бе,жан досым Міне,менің қолым бос Жылуыңа жылу қос		Ширату жаттығуын орындайд ы.	«Шапалақ » əдісі
Жаңа сабақ	1-тапсырма: Ойтолғаныс сатысы Өлеңді оқу жəне талдау «Болыс болдым, мінеки» өлеңі		Өлеңмен танысады Тапсырма	«Ша- палақ» əдісі

Болыс болдым, мінеки, Бар малымды шығындап.

Түйеде қом, атта май Қалмады елге тығындап.

Сүйтсе дағы елімді

Ұстай алмадым мығымдап.

Күштілерім сөз айтса, Бас изеймін шыбындап. Əлсіздің сөзін салғыртсып, Шала ұғамын қырындап. Сыяз бар десе, жүрегім Орнықпайды суылдап. Сыртқыларға сыр бермей, Құр күлемін жымыңдап. Жай жүргенде бір күні Атшабар келді лепілдеп:

"Ояз шықты, сыяз бар",

"Ылау" деп, "үй" деп дікілдеп. Сасып қалдым, күн тығыз, Жүрек кетті лүпілдеп. Тың тұяқ күнім, сүйтсе де, Қарбаңдадым өкімдеп.

Старшын, биді жиғыздым:

"Береке қыл" деп, "бекін" деп,

"Ат жарамды, үй жақсы Болсын, бəрің күтін" деп.

Қайраттанып халқыма

Сөз айтып жүрмін күпілдеп:

"Құдай қосса, жұртымның

Ақтармын осы жол сүтін" деп, Қайраттысып, қамқорсып, Сайманымды бүтіндеп.

Оңашада оязға Мақтамаймын елімді, Өз еліме айтамын: "Бергем жоқ,— деп,— белімді".

Мақтанамын кісімсіп, Оязға сөзім сенімді.

Көрсеттім деймін, ымдаймын Кəдік қылар жерімді.

Сөз көбейді, ұлғайды, Мақтанның к... көрінді.

Қазақты жеген қайратты «ер»

ны орындайд

Ұрынды да берінді. Əрлі-берлі тартысып, Ісі арамы жеңілді. Алқыны күшті асаулар Ноқтаға басы керілді. Үлкен-кіші ақының

Бəрі сөз боп терілді. Қайрауы жеткен қатты би Қайрылып нетсін көңілді. Өз малым деп қойған мал Иесіне берілді.

Ақылы жандар қамалап, Кептірді сонда ерінді.

Арызшылар көбейді, Болыстың к... шөмейді, Қайтсін байғұс демейді, Бір кептірмей терімді. Күн батқанша шабамын Əрлі-берлі далпылдап. Етек кеткен жайылып Ат к... жалпылдап.

Оязға жетсін деген боп, Боқтап жүрмін барқылдап.

Кейбіреуге таяғым

Тиіп те кетті бартылдап. Пысықтың көбі бұғып жүр, Беттесе алмай шаңқылдап. Ашылып омырау, күн ыстық, Қойын кетті алқылдап.

Елі жөнді болыстар

Мақтанып жүр тарқылдап. Күлкісі жақсы қарқылдап, Үні бөлек сартылдап. Сөйлесе кетсе бір жерде,

Ағыны қатты аңқылдап.

Оязға кірсе, өзгеден

Мерейі үстем жарқылдап. Елің бүзық болған соң,

Ояз жатыр шартылдап. Табаныңнан тозасың, Құр жүгіріп тарпылдап. Антұрғанмын өзім де, Бір мінезбен өтпеймін. Момындық күшті екенін, Көрсем дағы күтпеймін.

«Ша-

палақ» əдісі

«Шапалақ» əдісі

Сыяздан соң елімді Қысып алып кетпеймін. Əуелде к... бос кəпір,

Мықтыға не қып беттеймін?

Жуанды қойып, жуасты Біраз ғана шеттеймін. Ояз бардағы қылықты Ояз жоқта етпеймін.

Кəкір-шүкір, көр-жерді Пайда көріп ептеймін. Мынау арам, тентек деп, Еш кісіні теппеймін. Өзімдік бол деп ел жиып, Құрастырып, септеймін.

Бұзақының бүлігін "Жақсы ақыл" деп, "құп" деймін

Сүйегім жасық, буын бос, Біраз ғана айлам бар. Айлам құрсын, білемін — Болыстықтың жолы тар. Қайтіп көмек болады Антұрған өңкей ұры-қар? Көргенім əлгі, ойлашы,

Ұят, намыс, қалды ма ар?

Ендігі сайлау болғанда,

Түсе ме деп тағы шар, Бұл күніме бір күні

Боламын ғой деймін зар. Ақыл айтар туғандар, Бұл сөзімді ойлаңдар. Кəтелешке көбейді, Сөгіс естіп, тозды ажар.

Мынау елді ұстарлық

Кісі емеспін, кел, құтқар!

Қолдан келмес қорлыққа Неге болдым мұнша іңкəр? Ел жайылды, жетпей ме Оязға да бір хабар?

Тағы бүйтіп кеттің деп Қозғау салар, қолға алар. Қатты қысым қылған соң, Басым сотқа айналар. Кірлі болып түскен соң, Көрген күнім не болар?

Кестені

толтырад

Өзіне мəлім, тентектер

Өз бетімен не табар? Қағаз берер, қарманар, Аяғында сандалар. Бұрынғыдай дəурен жоқ, Ұлық жолы тарайды. Өтірік берген қағаздың Алды-артына қарайды.

Өз қағазы өз көзін Жоғалтуға жарайды.

Тауып алып жалғанын, Қылмысыңды санайды.

Өзі залым закүншік

Танып алды талайды, Көрмей тұрып құсамын Темір көзді сарайды.

Тапсырма:

1.Өлең қай жылы жазылды?

А)189 0ж

Б)1889ж

В)1888 ж

2.Өлеңнің негізгі идеясы қандай?

3 . Кестені толтыр

3-тапсырма: Болыстарға микромінездеме

Кестені толтырад

зд

Дəйексөздер

Микроміне мелер

«Құр күлемін жымыңдап» «Сасып қалдым, күн тығыз» «Кейбіреуге таяғым

Екі жүзді, аяр Қорқақ, жүрек Өктем, дойыр

Бос жүр

даңғойлық Берекесіздік

Бөлім:	Абайтану
Педагогті ң атыжөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Көзінен басқа ойы жоқ» өлеңі
Сабақтың мақсаты	Алған білімдерін кеңейту, ойлау, ой түйіндеу , ойларын жеткізу дағдыларын арттыру
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-əрекеті	Оқушын ың ісəрекеті		Бағалау	Ресурстар

Сабақтың ұйымдаст ыру кезеңі

Психологиялық 3. дайындық.

Қызығушылықты ояту

Сабаққа дайындық

«Жылы сөз –жанға дауа»

əдісі арқылы жылы 4.

тілектер білдіру

Ширату жаттығу ын орындай ды.

Бас-бармақ арқы-лы

стикер , смайлик-тер, көрнекіліктер

Жаңа сабақ

1 -тапсырма: Кір жинағыш əдісі

Абай алғаш қай жасында медрессеге барды ?

Əкесі 13 жасында қандай қызметке отырғызды?

Рубасы міндерін неше жыл атқарды? Абай кімнің шығармаларын оқығанды жақсы көрді?

Поэзияға неше жасында келді?

2-тапсырма : «Көзінен

басқа ойы жоқ» өлеңі

Көзінен басқа ойы жоқ, Адамның надан əуресі. Сонда да көңілі тым-ақ тоқ,

Жайқаң-қайқаң əр несі. Білмейсің десе, жел өкпе, Дейді дағы – тəңірі ісі. Бірінен бірі бөлек пе, Иемнің əділ пендесі?

Жүректің көзі ашылса,

Хақтықтың түсер сəулесі

Сұрақта

рға жауап

береді

Өлеңді мəнерле п оқиды тапсырм аларды

орындай

ды

Бас-бармақ арқы-лы баға-лау

	Іштегі кірді қашырса Адамның хикмет кеудесі Наданның көңілін басып тұр Қараңғылық пердесі. Ақылдан бойы қашық тұр, Ойында бір-ақ шаруасы. Кітапты молда теріс оқыр, Дағарадай боп сəлдесі. Малқұмар көңілі – бек соқыр, Бүркіттен кем бе жем жесі? Жүректе айна жоқ болса, Сөз болмайды өңгесі. Тыңдағыш қанша көп болса, Сөз ұғарлық кем кісі. Тапсырма: 1.Өлең қай жылы жазылды? А)1890ж Б)1889ж В)1888 ж 2.Өлеңнің негізгі идеясы қандай? 3. Кестені толтыр		Кестені толтыра ды Өлең туралы білімдер ін жазып шығады		Бас-бармақ арқы-лы баға-лау


		3-тапсырма:Балық қаңқасы «Көзінен басқа ойы жоқ» өлеңі

Сабақты бекіту 5 мин	Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.			Сабаққа кері байланы с береді	Тамаша жақсы қанағат

Сабақ №20

Бөлім:	Абайтану
Педагогті ң атыжөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Менсінбеуші ем наданды» өлеңі
Сабақтың мақсаты	Алған білімдерін кеңейту, ойлау, ой түйіндеу , ойларын жеткізу дағдыларын арттыру
	Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу ісəрекеті	Оқушын ың ісəрекеті		Бағал ау	Ресурстар
Сабақтың ұйымдаст ыру кезеңі	Оқушылармен амандасып, түгелдеу. Сабақ тақырыбы, мақсатымен таныстырылады. Жұмыс алдында жұмыс жасау ережесін айтып кетеміз.Жұмыс барысында тəртіпке, тазалыққа қарап	Оқушыл ар амандас ып, сабаққа назар аударад ы		Басбармақ арқылы бағалау	стикер , смайлик-тер, көрне-кіліктер

отырамын. Көмек керек болған жағдайда көмектесемін.

Жаңа сабақ

1-тапсырма: «Менсінбеуші ем наданды» өлеңі

Менсінбеуші ем наданды

Менсінбеуші ем наданды,

Ақылсыз деп қор тұтып, Түзетпек едім заманды, Өзімді тым-ақ зор тұтып. Таппадым көмек өзіме, Көп наданмен алысып. Көнбеді ешкім сөзіме, Əдетіне қарысып. Жан шошырлық түріне

Бəрі бірдей еліріп. Ұстай алмадым бірін де,

Кекиді кейін шегініп. Əринемен ел кетті, Қоқиланды мақтанды.

Қуат бітті, күн өтті, Жарылқа, құдай, жатқанды.

Мен-қажыған арықпын.

Қатын, бала қонағы. Сендерге де қанықпын, Жұртың анау баяғы. Жарлы емеспін, зарлымын,

Оны да ойла толғанып. Жұртым деуге арлымын, Өзге жұрттан ұялып.

Барымта мен партия — Бəрі мастық, жұрт құмар. Сыпыра елірме, сұрқия, Көп пияншік нені ұғар?

Татулықты, тыныштықты,

Қоңыр көрер, кем көрер. Ұрлық пенен қулыќты

Қызық көрер, өңі енер. Мұндай елден бойың

тарт,

Басбармақ арқылы бағалау

	Мен қажыдым, сен қажы! Айтып-айтпай өтті қарт, Көнбеді жұрт, не ылажы? Тапсырма: 1.Өлең қай жылы жазылды? А)1890ж Б)1889ж В)1888 ж 2.Өлеңнің негізгі идеясы қандай? 3. Кестені толтыр		Айырма ышығы мен ұқсасты ғын жазады Сұрақта р ға жауап береді	Басбармақ арқылы бағалау Басбармақ арқылы бағалау


		2-тапсырма: Венн
		д иаграммасы «Менсінбеуші ем наданды» өлеңі мен «Сегіз аяқ» өлеңінің ұқсастығы мен айырмашылығы 3-тапсырма: «Менен сұрақ , сенен жауап» Абай қай жылы туылған ? Абай қай жерде туылған? Кемеңгер дегенді қалай түсінесің?
	Абайдың əжесі Кімдердің аудармаларын аударған? Табиғатқа қатысты қандай əндерін білесің? Махаббат бағында қандай əндер жазған?
Сабақты бекіту 5 мин	Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.		Сабаққа кері байланы с береді	Тама ша жақсы қанаға т

Сабақ №21

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Бойы бұлғаң» сатирасы
Сабақтың мақсаты	Абайдың «Бойы бұлғаң» өлеңінің мəнін түсіндіре отырып, сол кездегі дəуір тынысын, қазақ халқының мінез ерекшелігін ұғынуға жағдай жасау, ой түюге, мəнерлі сөйлеуге дағдыландыру
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу ісəрекеті	Оқушын ың ісəрекеті		Бағал ау	Ресурстар
Сабақтың ұйымдастыр у кезеңі	Психологиялық ахуал 5. қалыптастыру. «Ыстық алақан» тренингі. Оқушылармен сəлемдеседі, 6. түгендейді. Оқушылар бір-бірімен қол алып,	Ширату жаттығу ын орындай ды.		Смайликтер арқылы

амандасады. Бір-біріне жақсы тілектер айтады.

Жаңа сабақ

–тапсырма:

Ұшақтағы сұрақтар.

Абай қай жылы туылған ?
Абай қай жерде туылған?
Кемеңгер дегенді қалай түсінесің?
Абайдың əжесі
Кімдердің аудармаларын аударған?
Табиғатқа қатысты қандай əндерін білесің?
Махаббат бағында қандай əндер жазған?

–тапсырма: «Бойы

бұлғаң» сатирасы

Бойы бұлғаң,

Сөзі жылмаң Кімді көрсем, мен сонан

Бетті бастым,

Қатты састым, Тұра қаштым жалмажан. Өз ойында

Тұл бойында

Еш міні жоқ бендесіп,

Түзде мырзаң,

Үйде сырдаң,

Сұрақта

рға жауап

береді

Сатирам

ен

танысад

Тапсыр маларын орындай

Смайликтер арқылы

Сөзі қылжаң еркесіп.

Бас құрасып,

Мал сұрасып,

Бермегенмен кетісер.

Адам аулап,

Сыпыра саулап,

Байды жаулап жетісер.

Сөз қыдыртқан,

Жұрт құтыртқан, Антын, арын саудалап, Бұтты-шатты,

Үй санатты,

Байдан атты алмалап.

Кедейі – ер,

Кеселі зор,

Малды байдан сорлы жоқ.

Аш көмектің,

Жемдемектің, Босқа əлектің орны жоқ. Ел қағынды,

Мал сабылды,

Ұрлық, өтірік гуде-гу.

Байы – баспақ,

Биі саспақ,

Əулекі аспақ сыпыра қу.

Ақы берген,

Айтса көнген

Тыныштық іздер елде жоқ.

Аққа тартқан, Жөнге қайтқан, Ақыл айтқан бенде жоқ. Əз тұтуға,

Сыйласуға Қалмады жан бір татыр.

Сыпыра батыр, Пəле шақыр. Болдың ақыр таптақыр.

ды

Сұрақта

рға жауап

береді

Смайликтер арқылы

Су жұғар ма,

Сөз ұғар ма

Сыпыра жылмаң жел буаз?

Айтты – көндім,

Алды – бердім, Енді өкіндім – өзіме аз.

Тапсырма:

1.Өлең қай жылы жазылды? А)1884 ж

Б)1885 ж

В)1886 ж

2.Өлең кімге арналған?

3. Өлең құрылысындағы Абай өрнегін тапқызу.

Əр тармақтағы буын саны –
Əр тармақтағы бунақ саны –
Шумақтағы тармақ саны –
Өлеңдегі тармақ саны –
Ұйқасы – аралас ұйқас
Анықтамасы

– Тармақтары

-буыннан

-бунақтан

3- тапсырма:

сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері

байланыс береді

Тама

ша

жақсы

қанаға

Сабақ №22

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Қор болды жаным», «Ғашықтық, құмарлықпен ол екі жол» өлеңдері
Сабақтың мақсаты	Абай ұлылығын терең сезіндіру, оқушыларға Абайдың махаббат лирикасына жататын өлеңдері тақырыбы жағынан, көркемдік сипат - өзгешелігін терең меңгерту, өлеңді талдау машығын жетілдіру
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу ісəрекеті	Оқушын ың ісəрекеті		Бағала у	Ресурстар
Сабақтың ұйымдасты ру кезеңі	Психологиялық 7. дайындық. Қызығушылықты ояту Сабаққа дайындық «Жылы сөз –жанға дауа» əдісі арқылы жылы 8. тілектер білдіру	Ширату жаттығу ын орындай ды.		Жапон- дық бағалау
Жаңа сабақ	1 –тапсырма: Стикердегі сұрақтар 1.Лирика дегеніміз не? 2.Табиғат лирикасы Махаббат лирикасы Философиялық лирика Саяси лирика Көңіл – күй лирикасы 2 –тапсырма:	Сұрақта рға жауап береді Өлеңме		Жапон- дық бағалау

Өлеңдерімен танысу

Қор болды жаным,

Сенсізде менің күнім,

Бек бітті халім,

Тағдырдан келген зұлым.

Тағдыр етсе алла, Не көрмейді пəнде?

Сайрай бер, тілім, Сарғайған соң бұл дерттен. Бүгілді белім, Жар тайған соң əр серттен.

Қамырықты көңіл, Қайтсе болар жеңіл?

Сағындым сені,

Көрмедім деп көп заман.

Адам деп мені,

Салмадың сен хат маған. Жай таба алмай жүрек, Жасыған соң сүйек.

Бұл қылған зарым

Барса жардың маңына, Ол - қылған дəрім

Ғашығымның жанына. Оңалдырып ойды, Түзетпей ме бойды?

Ғашықтық, құмарлықпен

– ол екі жол,

Құмарлық бір нəпсі үшін болады сол.

Сенен артық жан жоқ деп ғашық болдым, Мен не болсам болайын, сен аман бол.

Көңілімнің рақаты сен болған соң,

танысад

Тапсыр маларды орындай

ды

Сұрақта

рға

жауап

береді

Жапон-

дық бағалау

Жапон-

дық бағалау

	Жасырынба, нұрыңа жан қуансын. Бірге жаққан біреуге жақпаушы еді, Сүйкімді тірі жанға неткен жансың?! Ғашықтық келсе, жеңер бойыңды алып, Жүдетер безгек ауру сықылданып. Тұла бой тоңар, суыр, үміт үзсе, Дəмеленсе өртенер күйіп-жанып. Тапсырма: 1.Өлең қай жылы жазылды? А)1884 ж Б)1885 ж В)1886 ж 3.кімге арналған? 3.«Дұрыс/бұрыс» 3 2 Қор болды // жаным, б 3 4 Сенсіз де // менің күнім, б 3 2 Бек бітті // халім, а 3 4 Тағдырдан // келген зұлым. б 2 Тағдыр етсе // алла, б 2 Не көрмейді // пəнде? в 1 шумақ, 6 тармақ, 2 бунақ, 11 буынды, шалыс ұйқасты өлең.				Кестені толтыра ды
	3-тапсырма: Кестені толтыр				Ғ ұ
			«Қор болды жаным»	« ық қ
				п жо	е
		Жазылған жылы
		Идеясы
		Ұйқас түрі

Сабақты бекіту 5 мин	Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.				Сабаққа кері байланы с береді	Тамаш а жақсы қанағат

Сабақ №23

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Сен мені не етесің» өлеңі
Сабақтың мақсаты	Алған білімдерін кеңейту, ойлау, ой түйіндеу , ойларын жеткізу дағдыларын арттыру
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу ісəрекеті	Оқушының іс-əрекеті		Бағал ау	Ресурстар
Сабақтың ұйымдастыру кезеңі	І. Ұйымдастыру 9. кезеңі. -Оқушылардың сабаққа қатынасын 0. тексеру.	Ширату жаттығуын орындайды. .		Түрлі түсті жетон дар арқы-

-сынып бөлмесінің тазалығын қадағалау -ынтымақтастық атмосферасын

қалыптастыру Сіздер ізденгенсіздер ме?

Сіздер жалқаусыздар ма?

-Сіздер ойшылсыздар ма?

Сіздер еріншіксіздер ме?
Сіздер тапқырсыздар ма?
Сіздер алғырсыздар ма?
Сіздер əдептісіздер ме?
Сіздер

ұйымшылсыздар ма?

лы

Жаңа сабақ

1 –тапсырма: «Сен

мені не етесің?» өлеңі

Сен мені не етесің?

Мені тастап,

Өнер бастап Жайыңа

Жəне алдап,

Арбап,

Өз бетіңмен сен кетесің.

Неге əуре етесің?

Қосылыспай,

Басылыспай,

Байыңа

Жəне жаттан

Бай тап,

Өмір бойы қор етесің.

Ет жүрек өртенді,

От боп жанып,

Жалын шалып

Ішіме.

Иттей қормын,

Сурет құрастырад

Сұрақтарға жауап

береді

Топпен постер жасайды Жұмысты қорғайды

Түрлі түсті жетон

-дар арқы-

лы

Түрлі түсті жетон

-дар арқы-

лы

Зармын,

Сен үздің ғой бұл желкемді.

Кім білер ертеңді?

Өлім айтпас, Келсе қайтпас Кісіге.

Бүгінгі күн

Бармын,

Жолдас еттің сен бөтенді.

Ғашықтық – қиын жол.

Жетсең – жеттің.

Жетпей өттің, Не болды?

Арманда өмір

Өтті,

Ойлар ма екен бір мені сол?

Салдырап аяқ-қол,

Жетпей сертке, Ішім дертке Тез толды.

Ажал уақыты

Жетті,

Мен өлейін, сен сау-ақ бол.

Шын жүрек – бір жүрек, Қайта толқып,

Жолдан қорқып

Айнымас,

Шегінісіп

Қайтпас,

Өлсе бір сөзбен, не керек?

Білесің, сен зерек,

Мен пəндеңе, Болды деме, Кел, қарас.

Ешкім сөгіс

Айтпас,

Рахым қылсаң, кел ертерек!

Кестені

толтырады

Түсіндіреді

Түрлі түсті жетон

-дар арқы-

лы

Түрлі түсті жетон

-дар арқы-

лы

Шын ғашық мен саған!

Кейіп жүрсем,

Сені көрсем,

Лəм-мим деп

Бір сөз айтар

Хал жоқ,

Еріп кетер бой сол заман.

Ойынды сен маған

Бір бөлмедің, Тез келмедің, Мені іздеп.

Ішіңде ыстық

Қан жоқ,

Тас бауыр жар, бол қош аман!

Жар, сенің көңілің тоқ,

Ақ етіңді,

Нұр бетіңді

Меншікті

Қылмаған соң

Алла,

Өзі сорлы етсе, амал жоқ.

Сен аттың жөнсіз оқ,

Тəңірі – қазы

Тас таразы,

Тентекті

Сұрамас деп

Қалма,

Серт бұзғанның, біл, орны – шоқ.

Тапсырма:

1.Өлең қай жылы жазылды? А)1884 ж

Б)1885 ж

В)1886 ж

3.кімге арналған?

3.«Дұрыс/бұрыс»

3 4 4

Бі-лек-тей // ар-қасын-да // өр-ген бұрым, 10

Шол-пы-сы // сыл-дыр қа-ғып // жүр-се а-қырын. 10

Кəм-шат бө-рік, // ақ та-мақ, // қа-ра қас-ты,

4 4 4

Сұ-лу қыз-дың // көріп пе ең // мұн-дай түрін? 12

Шумақ: 2

Тармақ: 6

Бунақ: 2

Буын: 11-12 буынды Ұйқас түрі: қара өлең ұйқасты өлең.

2 – тапсырма:Өлеңдегі тіркес сөздерді жаз.

3- тапсырма: Блиц сұрақтары 1.Семейдегi Абай оқыған

медресе? (Ахмет-Риза)

2.Абайдың руы

? (Тобықты)

3.Абайды əкесi неше жасында оқудан шығарып алды ? (13) 4.Абайды алғашқы орысша бiлiмi қайдан бастау алады

? (Семейдегi

Приходская школада 3

ай оқыған)

5.Құнанбай Абайды елге қандай мақсатпен қайтарып алды ?

(Ел билеу iсiне баулу мақсатында) 6.Əке жолын ұстаудың жетi

мсiздiгiн түсiнген Абай халық келешегiне жарқын жол неде деп бiлдi ?

(Кiтапта, ғылымда) 7.«Дүниеге көзiмдi ашқан» деп Абай кiмдi айтқан ? (Михаэлис)

Сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері байланыс береді

Тама

ша жақсы

қанаға

Сабақ №24

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Білектей арқасында өрген бұрым» өлеңі
Сабақтың мақсаты	«Білектей арқасында өрген бұрым» өлеңінде қазақ аруының сымбатты бейнесін сипаттауы, Абай лирикаларында көрініс беретін əсемдік туралы пайым түсініктер, əйел ажары, сұлулық туралы талап-талғамы туралы ұғындыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу ісəрекеті	Оқушын ың ісəрекеті		Бағал ау	Ресурстар
Сабақтың ұйымдастыру	І. Ұйымдастыру кезеңі.	Ширату жаттығу		Күлегеш-	Интерактивті тақта, стикер , смайликтер,

кезеңі

-Оқушылардың сабаққа қатынасын тексеру.

-сынып бөлмесінің тазалығын қадағалау -ынтымақтастық атмосферасын

қалыптастыру Сіздер ізденгенсіздер ме?

Сіздер жалқаусыздар ма?

-Сіздер ойшылсыздар ма?

Сіздер еріншіксіздер ме?
Сіздер тапқырсыздар ма? - Сіздер алғырсыздар ма?
Сіздер əдептісіздер ме?
Сіздер ұйымшылсыздар ма?

ын орындайды.

тер арқылы бағалау

көрне-кіліктер

Жаңа сабақ

1-тапсырма: «Ыстық орындық» əдісі.

1.Лирика дегеніміз не?

2.Табиғат лирикасы

Махаббат лирикасы
Философиялық лирика
Саяси лирика
Көңіл – күй лирикасы

2-тапсырма: Өлеңмен

танысу

Білектей арқасында өрген бұрым,

Шолпысы сылдыр қағып жүрсе ақырын.

Сұрақ

тарға жауап береді

Кестені толтыра

Күлегештер арқылы бағалау

	Кəмшат бөрік, ақ тамақ, қара қасты, Сұлу қыздың көріп пе ең мұндай түрін? Аласы аз қара көзі айнадайын, Жүрекке ыстық тиіп салған сайын, Үлбіреген ақ етті, ашық жүзді, Тісі əдемі көріп пе ең қыздың жайын? Бұраң бел, бойы сұлу, кішкене аяқ, Болады осындай қыз некен-саяқ. Піскен алма секілді тəтті қызды Боламын да тұрамын көргендей-ақ. Егерде қолың тисе білегіне, Лүпілдеп қан соғады жүрегіңе. Бетіңді таяп барсаң тамағына, Шымырлап бу енеді сүйегіңе Тапсырма: 1.Өлең қай жылы жазылды? А)1890ж Б)1889ж В)1888 ж 2.Өлеңнің негізгі идеясы қандай? 3. Кестені толтыр		ды		Күлегештер арқылы бағалау лау


		3-тапсырма: Канверттегі сұрақтар Өлең қай жылы жазылған? Өлең шумақтары неше буыннан тұрады? Өлең қандай жинақта жарияланған? Қандай тілдерге аударылған? 5.Өлеңнің айтар ойы, идеясы қандай?
Сабақты бекіту 5 мин	Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.			Сабаққа кері байланы с береді

Сабақ №25

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Қызарып, сұрланып» өлеңі

Сабақтың мақсаты	Алған білімдерін кеңейту, ойлау, ой түйіндеу , ойларын жеткізу дағдыларын арттыру
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу ісəрекеті	Оқушы- ның ісəрекеті	Бағалау	Ресурстар
Сабақтың ұйымдастыру кезеңі	1.Ұйымдастыру кезеңі: Сəлемдесу 2. Түрлі түсті шарлар арқылы топқа біріктіру	Ширату жаттығу орындайды.	«Ша- палақ » əдісі
жаңа сабақ	1 –тапсырма: «Миға шабуыл» 1.Семейдегi Абай оқыған медресе? (Ахмет-Риза) 2.Абайдың руы ? (Тобықты) 3.Абайды əкесi неше жасында оқудан шығарып алды ? (13) 4.Абайды алғашқы орысша бiлiмi қайдан бастау алады ? (Семейдегi Приходская школада 3 ай оқыған) 5.Құнанбай Абайды елге қандай мақсатпен қайтарып алды ? (Ел билеу iсiне баулу мақсатында) 6.Əке жолын ұстаудың жетiмсi здiгiн түсiнген Абай халық келешегiне жарқын жол неде деп бiлдi ? (Кiтапта, ғылымда) 7.«Дүниеге көзiмдi ашқан» деп Абай кiмдi айтқан ? (Михаэлис) 2 –тапсырма:Өлеңмен танысу	Сұрақта рға жауап береді Кестені толтыра ды	«Шапалақ » əдісі «Шап алақ» əдісі «Шап алақ» əдісі «Шап алақ» əдісі

Қызарып, сұрланып, Лүпілдеп жүрегі. Өзгеден ұрланып, Өзді-өзі керегі.

Екі асық құмарлы,

Бір жолдан қайта алмай. Жолықса ол зарлы, Сөз жөндеп айта алмай.

Аяңдап ақырын,

Жүрекпен алысып,

Сыбдырын, тықырын, Көңілмен танысып.

Дем алыс ысынып, Саусағы суынып. Белгісіз қысылып, Пішіні құбылып.

Иығы тиісіп,

Тұмандап көздері. Үндемей сүйісіп,

Мас болып өздері.

Жанында жапырақ, Үстінде жұлдыз да. Елбіреп-қалтырап, Жігіт пен ол қыз да.

Өзге ойдан тыйылып, Бірімен бірі əуре.

Жүрекке құйылып

Жан рахат бір сəуле.

Жүрегі елжіреп, Буындар босанып. Рахатпен əлсіреп, Көзіне жас алып.

Жүйрік тіл, терең ой, Сол күнде қайда едің? Ғашыққа мойын қой,

Жеңілдің, жеңілдің!..

Тапсырма:

1.Өлең қай жылы жазылды? А)189 0ж

Б)1889ж

В)1888 ж

2.Өлеңнің негізгі идеясы қандай?

3. Өлеңды талдау

Əр тармақтағы буын саны –
Əр тармақтағы бунақ саны –
Шумақтағы тармақ саны –
Өлеңдегі тармақ саны –
Ұйқасы – аралас ұйқас
Анықтамасы

– Тармақтары

-буыннан

-бунақтан

3-тапсырма: Серпілген сауал

1.Өлең қай жылы жазылған?

2..Өлең шумақтары неше буыннан тұрады?

3.Өлең қандай жинақта жарияланған?

4.Қандай тілдерге аударылған? Өлеңнің айтар ойы, идеясы қандай?

Сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері байланыс береді

Тама-

ша,

жақсы

қана-

ғат

Сабақ №26

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Лай суға май бітпес қой өткенге» өлеңі
Сабақтың мақсаты	«Лай суға май бітпес қой өткенге» өлеңінің жанрын анықтау, өлең туралы түсініктеме беру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу ісəрекеті	Оқушын ың ісəрекеті		Бағал ау	Ресурстар
Сабақтың ұйымдастыру кезеңі	Психологиялық 1. дайындық. Қызығушылықты ояту Сабаққа дайындық «Жылы сөз –жанға дауа» əдісі арқылы жылы 2. тілектер білдіру	Ширату жаттығу ын орындай ды.		Басбармақ арқылы	стикер , смайлик-тер, көрнекіліктер
Жаңа сабақ	1-тапсырма: Өлеңмен танысу Лай суға май бітпес қой өткенге, Күлеміз қасқыр жалап, дəметкенге. Сол қасқырша алақтап түк таппадым, Көңілдің жайлауынан ел кеткен бе? Берген бе тəңірім саған өзге туыс? Қыласың жер-жиһанды	Өлеңме н танысад ы		Басбармақ арқылы бағалау Басбар-

	бір-ақ уыс. Шарықтап шартараптан көңіл сорлы Таппаған бір тыянақ не еткен қуыс? Күні-түні ойымда бір-ақ тəңірі, Өзіне құмар қылған оның əмірі. Халиққа104 махлұқ ақылы жете алмайды, Оймен білген нəрсенің бəрі — дəһрі. Өзгені ақыл ойға қондырады, Біле алмай бір тəңіріні болдырады. Талып ұйықтап, көзіңді ашысымен, Талпынып тағы да ойлап зор қылады. Көңілге шек, шүбəлі ой алмаймын, Сонда да оны ойламай қоя алмаймын. Ақылдың жетпегені арман емес, Құмарсыз құр мүлгуге тоя алмаймын. Мекен берген, халық қылған ол лəмəкан Түп иесін көксемей бола ма екен? Жəне оған қайтпақсың, оны ойламай, Өзге мақсат ақылға тола ма екен? Өмір жолы — тар соқпақ, бір иген жақ, Иілтіп екі басын ұстаған хақ. Имек жолда тыянақ, тегістік жоқ, Құлап кетпе, тура шық, көзіңе бақ.		Тапсыр маларын орындай ды Салыст ырады	мақ арқылы бағалау Басбармақ арқылы бағалау
	Тапсырма: 1.Өлең қай жылы жазылды? А)1890ж Б)1889ж В)1888 ж 2.Өлеңнің негізгі идеясы қандай? 3. Кестені толтыр



		2-тапсырма: Венн диаграммасы . «Бөтен елде бар болса» өлеңі мен «Лай суға май бітпес қой өткенге» өлеңдерінің айырмашылығы мен ұқсастығы
Сабақты бекіту 5 мин	Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.		Сабаққа кері байланы с береді	Тама ша жақсы қанаға т

Сабақ №27

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Өлсе, өлер табиғат, адам өлмес» өлеңі
Сабақтың мақсаты	Абайдың сан қырлы келбетін аша отырып, оқушылардың білім алуға деген ынтасы мен іскерлігін, оқу – танымдық қажеттілігін қалыптастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-əрекеті	Оқушын ың ісəрекеті		Бағала у	Ресурстар
Сабақтың ұйымдастыр у кезеңі	Психологиялық 3. дайындық. Топқа бөлу үшін оқушыларға қызыл, ақ, сары түсті стикерлер таратылып, əр түс 4. бойынша оқушылар топтастырылады.	Ширату жаттығу ын орындай ды.		Жапон- дық бағалау
жаңа сабақ	1-тапсырма: « Менен сұрақ,сенен жауап» Қарасөздегі жан қуатының үш элементі (үш тілде айту) Абайдың Хауас туралы көзқарасы Абай шығармаларындағы көрініс ішкі сыртқы сезім түйсіктері. Қарасөзден не түсіндік, ойымызға нені түйдік? 2-тапсырма: Өлеңмен танысу Өлсе өлер табиғат, адам өлмес, Ол бірақ қайтып келіп,	Суретте рдегі өсімдікт ер туралы ақпарат жинақта йды		Жапон- дық бағалау

ойнап-күлмес.

„Мені" мен „менікінің" айрылғанын

„Өлді" деп ат қойыпты өңкей білмес.

Көп адам дүниеге бой алдырған,

Бой алдырып, аяғын көп шалдырған. Өлді деуге сыя ма, ойлаңдаршы,

Өлмейтұғын артына сөз қалдырған?

Кім жүрер тіршілікке көңіл бермей, Бақи қоймас фəнидің мінін көрмей.

Міні қайда екенін біле алмассың,

Терең ойдың телміріп соңына ермей. Дүниеге дос ақиретке бірдей болмас, Екеуі тап бірдей боп орныға алмас.

Дүниеге ынтық, мəғшарға амалсыздың Иманын түгел деуге аузым бармас.

1.Өлең қай жылы жазылды? А)189 0ж

Б)1889ж

В)1888 ж

2.Өлеңнің негізгі идеясы қандай?

3. Өлеңды талдау

Əр тармақтағы буын саны –
Əр тармақтағы бунақ саны –
Шумақтағы тармақ

Постер

жасайды

жұмыст ы қорғайд

Кестені толтыра

ды

Жапон-

дық бағалау

Жапон-

дық

бағалау

саны –

4. Өлеңдегі тармақ саны – 5. Ұйқасы – аралас ұйқас

6. Анықтамасы

– Тармақтары

-буыннан

-бунақтан

3-тапсырма: Топпен жұмыс.

I топ

· Баяндап беруші – Өлеңнің мазмұнын баяндау.

· Зерттеуші – Өлең құрлысынан талдау. · Сұрақ құрастырушы – · Сілтемелер табушы – 1-

2 шумақтағы жаңа сөздердің мағынасын ашу.

· Бейнелеуші суретші –

«Мен мен менікі»

· Дəнекер – «Өлді деуге

..........» өміршеңдігі

· Хатшы – Қара

сөздермен

толықтырулар, топ мүшелерін бағалау.

II топ

· Баяндап беруші –

Өлеңді жатқа айту.

· Зерттеуші – Синонимдік қатарын табу «бой алдырған». · Сұрақ құрастырушы – · Сілтемелер табушы – 3-4 шумақтағы жаңа сөздердің мағынасын ашу.

· Дəнекер – «Арттағыға сөзің мен ісің қалсын».

· Хатшы – Қара

сөздермен

толықтырулар, топ мүшелерін бағалау.

Сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері

байланы с береді

Тамаш

жақсы қанағат

Сабақ №28

Бөлім:		Абайтану
Педагогтің аты-жөні		Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ		«Сөз өнері»
Сынып:		Қатысушылар саны:		Қатыспағанда р саны:
Сабақтың тақырыбы		«Осы үш сүю болады имани гүл»
Сабақтың мақсаты		«Осы үш сүю болады имани гүл» өлеңі жайлы толық түрде мəлімет бере отырып, олардың ойпікірін қалыптастыру.
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-əрекеті		Оқушын ың ісəрекеті		Бағала у	Р е с у р с т а р
Са	І. Ұйымдастыру кезеңі. 5. -Оқушылардың сабаққа қатынасын тексеру. -сынып бөлмесінің тазалығын қадағалау -ынтымақтастық атмосферасын 6. қалыптастыру Оқушылар өз есімдерінен		Ширату жаттығу ын орындай ды.		Жапон- дық бағалау

басталатын сөздерден келесі оқушыға тілек айтады. əріп бар?

Сабақтың ұйымдастыру кезеңі

1-тапсырма: Ыстық оырндық сұрақтары

Абайдың іліміндегі «Хауас» мəселесінің мəні неде?
«Хауас» мəселесі Абай шығармаларында қандай қырынан көрініс тапқан?
«Өлсе өлер табиғат, адам өлмес» өлеңі қай жылы жазылған?
«Лай суға май бітпес қой өткенге» өлеңі қай жылы жазылған?
Абайдың жетінші сөзінің мағынаы, түйер ойы қандай?

2-тапсырма: «Алланың өзі де рас,

сөзі де рас» өлеңі

Алланың өзі де рас, сөзі де рас, Рас сөз ешуақытта жалған болмас.

Көп кітап келді алладан, оның төрті Алланы танытуға сөз айырмас.

Аманту оқымаған кісі бар ма?

Уəктубиһи дегенмен ісі бар ма? Алла өзгермес, адамзат күнде өзгерер,

Жарлық берді ол сіздерге, сөзді ұғарға.

Замана, шаруа, мінез күнде өзгерді, Оларға кез-кезімен нəби келді. Қағида шариғаты өзгерсе де, Тағриф алла еш жерде өзгемеді.

Күллі махлұқ өзгерер, алла өзгемес, Əһлі кітап бүл сөзді бекер демес.

Адам нəпсі, өзімшіл мінезбенен

Бос сөзбенен қастаспай, түзу

Сұрақта

рға жауап

береді

Жапод

ық бағалау

келмес.

Махаббатпен жаратқан адамзатты, Сен де сүй ол алланы жаннан тəтті. Адамзаттың бəрін сүй бауырым деп,

Жəне хақ жолы осы деп əділетті.

Осы үш сүю болады имани гүл, Иманның асылы үш деп сен тəхқиқ біл.

Ойлан дағы, үшеуін таратып бақ, Басты байла жолына, малың түгіл.

Дін де осы, шын ойласаң, тағат та осы,

Екі дүние бұл тасдиқ- хақтың досы.

Осыларды бұзатын жəне үш іс бар: Пайда, мақтан, əуесқой - онан шошы.

Руза, намаз, зекет, хаж - талассыз іс,

Жақсы болсаң, жақсы тұт бəрін тегіс.

Бастапқы үшін бекітпей, соңғы төртті

Қылғанменен татымды бермес жеміс.

Бас жоғары жаралған, мойын төмен,

Қарашы, дене біткен ретімен.

Істің басы - ретін танымақтық,

Иман білмес тағатты қабыл демен.

Имамдар ғибадаттан сөз қозғаған, Хуснизəн мен иманды білді ойлаған.

Иманның тазалығын жақсы ұқтырмай,

Сыртын қанша жуса да, іші оңбаған.

Алла мінсіз əуелден, пайғамбар

Ассоциа

-ция

жасайды Жұмыст

ы қорғайд

Сұрақта

рға жауап береді

Сұрақта

рға жауап береді

Жапондық

бағалау

Жапон-

дық бағалау

Shape60

түгіл. а

1 шумақ, 3 бунақ, 11 буынды, қара өлең ұйқасты өлең.

3-тапсырма: «Сұрақты төңкеріңіз»

Өлең қай жылы жазылған?
Өлең шумақтары неше буыннан тұрады?
Өлең қандай жинақта жарияланған?
Қандай тілдерге аударылған?
Өлеңнің айтар ойы, идеясы қандай?

Жаңа сабақ

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері

байланы с береді

Тамаш

жақсы қанағат

Сабақ №29

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Көзiмнiң қapacы», «Aйттым cəлем, Қaлaмқac» өлеңдері
Сабақтың мақсаты	Алған білімдерін кеңейту, ойлау, ой түйіндеу , ойларын жеткізу дағдыларын арттыру
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу ісəрекеті	Оқушы- ның ісəрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың ұйымдастыр у кезеңі	1.Ұйымдастыру кезеңі: Сəлемдесу 2. Түрлі түсті шарлар арқылы топқа біріктіру	Ширату жаттығу орындайды.		«Ша- палақ » əдісі
Жаңа сабақ	1-тапсырма: Себеттегі

	алманы жинау Абай қай жылы туылған ? Абай қай жерде туылған? Кемеңгер дегенді қалай түсінесің? Абайдың əжесі Кімдердің аудармаларын аударған? Табиғатқа қатысты қандай əндерін білесің? Махаббат бағында қандай əндер жазған? 2-тапсырма: Сөзжұмбақ 3-тапсырма: Кестені толтыр.Жұппен жұмыс			Себетте гі сұрақтар ға жауап беру Сөзжұм бақ шешеді Кестені толтыра ды Əннен алған əсерлері мен бөліседі	«Шапалақ » əдісі «Шап алақ» əдісі «Шап алақ» əдісі «Шап алақ» əдісі
		Əндері	тарихы
		«Көзiмнiң қapacы»
		«Aйттым cəлем, Қaлaмқac»
		4-тапсырма: Абайдың осы əндерін тыңдау, əсерлерімен бөлісу
Сабақты бекіту 5 мин	Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.			Сабаққа кері байланыс береді	Тама- ша, жақсы , қана-
					ғат

Сабақ №30

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -			Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Абайдың отыз бірінші қарасөзі

Сабақтың мақсаты	Абай қарасөздерінің тəрбиелік мəнін түсіндіру, адамгершілік тəрбие берудегі ақынның философиялық шолуларының маңызын түсінуге үйрету, отыз бірінші қарасөзінің мазмұнын меңгерту
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу ісəрекеті		Оқушын ың ісəрекеті		Бағала у	Ресурстар
Сабақтың ұйымдастыр у кезеңі	Психологиялық дайындық. Қызығушылықты ояту Сабаққа дайындық «Жылы сөз –жанға дауа» əдісі арқылы жылы тілектер білдіру		Ширату жаттығу ын орындай ды.		Жапон- дық бағалау
Жаңа сабақ	1 –тапсырма:Отыз бірінші қарасөзі Естілген сөзді ұмытпастыққа төрт түрлі себеп бар: əуелі – көкірек көзі байлаулы берік болмақ керек; екінші – сол нəрсені көргенде, я естігенде ғибрəтлəну керек, көңілденіп, тұшынып,		Қарасөз бен танысад ы		Жапон- дық бағалау

ынтамен ұғу керек; үшінші – сол нəрсені ішінен бірнеше уақыт қайтарып ойланып, көңілге бекіту керек: төртінші – ой кеселді нəрселерден қашық болу керек. Егер ой кеселдері: уайымсыздық, салғырттық, ойыншыкүлкішілдік, я бір қайғыға салыну, я бір нəрсеге құмарлық пайда болу секілді. Бұл төрт нəрсе – күллі ақыл мен ғылымды тоздыратуғын нəрселер.					Тапсыр маларын орындай ды Сөздікте рді жазады Жалғас ын табады ен . а і қ	Жапон- дық бағалау Жапон- дық бағалау
Тапсырмалар: 1.Қарасөздің негізгі ойы қандай? _____________________ _________ 2. Сəйкестендір
	Бірінші		ой кеселд	і к
			нəрселерд болу кере
	Екінші	көзі байлау берік болм
	Үшінші	ғибрəтлəну
	төртінші	сол нəрсен бірнеше уа қайтарып о
3.Ақыл туралы мақал – мəтелдер жаз.

	2-тапсырма: Сөздікпен жұмыс: (дəптерге,

тақтаға жазу) Ғибратлəну (араб) – үлгілі, өнегелі. «Жақсылық көрсең ғибрəтлі, Оны ойға жисаңыз».

Уайымсыздық – еш

нəрсеге алаңдамаушылық.

Салғырттық – əр нəрсеге жай, салақ қараушылық.

3-тапсырма: Сұрақ - жауап

- Қане, кім айтады, «Отыз бірінші» қарасөзінде ақын не нəрсені тілге тиек еткен? - Есте сақтаудың, ұмытпаудың 4 түрлі себебі қандай? 1. – сену керек;

– үлгі алу керек;
– бірнеше рет қайталап отыру керек;
– ой кеселді нəрселерден аулақ болу

керек; Ой кеселдері: уайымсыздық, салғырттық,, ойыншыкүлкішілдік, қайғыға салыну, қызығу

(құмарлану).

4-тапсырма:Асыл сөздің жалғасын тап. Жұмысы жоқтық Тамағы тоқтық...

(Аздырар адам баласын) Үш-ақ нəрсе адамның қасиеті... (Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек)

Тағы сене бастаймын, Күнде алдағыш қуларға... (Есім шығып қашпаймын, Мен ішпеген у бар ма?!) Баламды медресеге біл деп бердім... (Қызмет қылсын, шен алсын деп бермедім)

Талап, еңбек, терең ой... ( Қанағат, рахым, ойлап

қой, Бес асыл іс, көнсеңіз)

Сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері

байланы с береді

Тамаш

жақсы қанағат

Сабақ №31

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Абайдың отыз бесінші қарасөзі
Сабақтың мақсаты	Абайдың қарасөздері, отыз бесінші қарасөзі жайлы толық түрде мəлімет бере отырып, олардың ой-пікірін қалыптастыру
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу ісəрекеті	Оқушының іс-əрекеті		Бағал ау	Ресурстар
Сабақтың ұйымдастыру кезеңі	І. Ұйымдастыру 7. кезеңі. -Оқушылардың сабаққа қатынасын 8.	Ширату жаттығуын орындайды. .		Түрлі түсті жетон дар

тексеру.

-сынып бөлмесінің тазалығын қадағалау -ынтымақтастық атмосферасын

қалыптастыру Сіздер ізденгенсіздер ме?

Сіздер жалқаусыздар ма?

-Сіздер ойшылсыздар ма?

Сіздер еріншіксіздер ме?
Сіздер тапқырсыздар ма?
Сіздер алғырсыздар ма?
Сіздер əдептісіздер ме?
Сіздер

ұйымшылсыздар ма?

арқы-

лы

Жаңа сабақ

1 –

тапсырма:Зымыран сұрақтары

Абайтану ғылымы қандай

зерттеу еңбектерін қамтиды?

Абайдың өмірі мен шығармашылық мұрасын зерттеу қай ғалымдардың мақалаларынан басталады?
Абайға: «Одан асқан бұрынғысоңғы заманда қазақ баласында біз білетін ақын

Түрлі түсті жетон

-дар арқы-

лы

Түрлі түсті жетон

-дар арқы-

болған жоқ» - деп баға берген ғалым.

Ақын шығармалары жинақ болып шыққанға дейін кімнің қолжазбалары арқылы жеткен?
Абай шығармаларыны ң тұңғыш жинағын бастырып шығарған кімдер еді?
Абай шығармаларын

қандай ғалымдар зерттеген?

2 –тапсырма: Отыз бесінші қарасөзі

Махшарға барғанда құдай тағала қажы, молда, сопы, жомарт, шейіт - соларды қатар қойып, сұрар дейді. Дүниеде ғиззат үшін, сый-құрмет алмақ үшін қажы болғанды, молда болғанды, сопы болғанды, жомарт болғанды, шейіт болғандарды бір бөлек қояр дейді. Ахиретке бола, бір ғана құдай тағаланың разылығын таппақ үшін болғандарды бір бөлек қояр дейді.

лы

Түрлі түсті жетон

-дар арқы-

лы

Түрлі түсті жетон

-дар арқы-

лы

Дүние үшін болғандарға айтар дейді: «Сендер дүниеде қажеке, молдеке, сопеке, мырзеке, батыреке аталмақ үшін өнер қылып едіңдер, ол дүниең мұнда жоқ. Сендердің ол қызықты дүниең харап болған, сонымен қылған өнерлерің де бітті. Енді мұнда құрмет алмақ түгіл, сұрау беріңдер! Мал бердім, өмір бердім, не үшін сол малдарыңды, өмірлеріңді, бетіңе ахиретті ұстап, дін ниетің дүниеде тұрып, жұртты алдамақ үшін сарып қылдыңдар?» деп.

Ана шын ниетіменен орнын тауып, бір құдайдың разылығы үшін өнер қылғандарға айтар дейді: «Сендер бір ғана менің разылығымды іздеп малдарыңды, өмірлеріңді сарып қылып едіңдер, мен разы болдым. Сіздерге лайықты құрметті орным бар, дайын, кіріңдер! Һəм ол разылықтарыңнан басқа осы махшар ішінде, сендердің осы қылғаныңа өзі қылмаса да, іші еріп,

	ынтық болған достарың табылса, шафағат қылыңдар!» - деп айтар дейді.
	Тапсырмалар: 1.Қарасөздің негізгі ойы қандай? ___________________ ________ 2. Құдай кімдерден сұрақ алды деп жазды ақын ? А) əкімдерден Ə)дəрігерлерден В)Қажылардан 3.Тірек сөздерді жазып ,мағынасын табыңдар.
	3- тапсырма: Серпілген сауал Абайдың дінге деген көзқарасы қандай болды? Абайдың дінге деген көзқарасын бағалап, тұжырым жасаушылар қандай пікірде болды? Абай қазақ жерінде ислам дінінің қалай тарағандығын жəне оның шаманизммен байланысын қандай
	еңбегінде талдайды? Абайдың Алла туралы ұғымы қандай болды? Отыз бесінші қарасөзінде не туралы айтады?
Сабақты бекіту 5 мин	Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.	Сабаққа кері байланыс береді	Тама ша жақсы қанаға т

Сабақ №32

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің аты-жөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны: -		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Aбaй пoэмaлapы тypaлы жaлпы түciнiк
Сабақтың мақсаты	Абай поэмалары туралы білімдерін кеңейту, ойлау, ой түйіндеу , ойларын жеткізу дағдыларын арттыру
Сабақ барысы
Сабақ кезең-дері	Мұғалімнің оқу іс-əрекеті	Оқушын ың ісəрекеті		Бағал ау	Ресурстар
Сабақтың ұйымдасты ру кезеңі	Психологиялық 9. дайындық. Қызығушылықты ояту Сабаққа дайындық «Жылы сөз –жанға дауа» əдісі арқылы жылы 0. тілектер білдіру	Ширату жаттығу ын орындай ды.		Басбармақ арқылы	стикер , смайликтер, көрнекіліктер
Жаңа сабақ	1-тапсырма: Аяқталмаған сөйлем	Сөйлем дерді

əдісі

"Поэма" - грек сөзінен шыққан, "....." деген мағынаны береді

(туынды)

А бай поэмаларының саны

– .....(үшеу)

Поэмасының үшеуі де өзінің туыпөскен қазақ ортасын, олардың тұрмысын, болмысын

......(суреттейтін шығарма емес.)

.........дастан-

аңыздардан немесе ертегілік тақырыптардан алынған сюжеттерден

құралған (

ш ығыстық)

2-тапсырма: Топпен жұмыс

1-топ. «Масғұт»

2 -топ. «Əзім əңгіме»

3-тапсырма: Тестік тапсырмалар.

Əр топқа таратылып беріледі.(Топтық тапсырма -4мин)

1.«Абай-қазақтың бас ақыны» деп баға берген қаламгер. А)М.Жұмабаев

Б)М.Əуезов

В)А.Байтұрсынов

2. «Евгений Онегинді»

аяқтайд

Топпен қысқаша ақпарат береді

Тест сұрақтар ына жауап

береді

Басбармақ арқылы бағалау

кімнен аударды? А)И.Крылов

Б)А.Пушкин

В)М.Лермонтов

3.Крыловтан аудармаларын көрсет. А) «Емен мен шілік»,

«Есек пен бұлбұл»,

«Түлкі мен қарға»

Б) «Теректің сыйы», «Ағаш ат», «Татьянаның хаты»

В) «Сегіз аяқ», «Қараңғы түнде тау қалғып»

4. Ғашықтық өлеңжырлары.

А) «Қызарып ,сұрланып»,

«Көзімнің қарасы»

Б) «Бойы бұлғаң», «Болыс болдым ,мінеки» В) «Жазғытұрым», «Қансонарда», «Өлеңсөздің патшасы» 5. Поэмалары.

А) «Əншілер», «Айттым сəлем,қалам қас»,

«Е.Онегин»

Б) «Жігіттер,ойын арзан»,

«Қалың елім,қазағым»

В) «Ескендір», «Масғұт»,

«Əзімнің əңгімесі» 6. Аяқталмай қалған поэмасы. А) «Ескендір»

Б) «Масғұт»

В) «Əзімнің əңгімесі» 7.Шəкəрімнің Абайға қатысы.

А) Немере інісі

Б) Баласы

В)Қатысы жоқ

Сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері

байланы с береді

Тама

ша жақсы қанаға

33-сабақ

Бөлім:	Абайтану
Педагогтің атыжөні	Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ	«Сөз өнері»
Сынып:	Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	«Еcкендip» пoэмacындaғы oбpaздap жүйеci
Сабақтың мақсаты	Ұлы Абайдың шығармашылық мұрасы – халқымыздың ғасырлар бойы маңызын жоймайтын рухани қазынасы. Абайдың сөзі – қазақтың бойтұмары, Абайды тану, бағалау, насихаттау
Сабақ барысы
Сабақ кезеңдері	Мұғалімнің оқу іс-əрекеті	Оқушын ың ісəрекеті		Бағала у	Ресурстар
Сабақтың ұйымдастыру кезеңі	1.
Жаңа сабақ	Абай туралы шығарма эссе Абай Құнанбайұлы (1845 — 1904) жылы бүгінгі Шығыс Қазақстан облысының Шыңғыс тауы баурайында дүниеге туылған. Абай қазақтың əдебиетінде қайталанбас ұлы ойшы, философ, ақын. Абай өз балалық кезін əжесі мен анасының жанында өткізген. Абай санасына қатысты бар шуақты қасиеттер мен ақындыққа деген ұмтылыс

сезімі əжесі мен анасының əсерінен сіңген.

Абай ауылдық молдадан білім алып, сауат ашып, кейіннен Семейге сауатты дамыту мақсатпен аттанады. Абай ақын медресе оқуында жүрген уақытында Шығыс поэзиясына қызықтанып, Шығыстың ақындары

секілді өлеңдер жазуға талпынады. Сексенінші жылдар орталығында Абай ақындық жолына бағыт бұрады. Абай өлең жəне шығармаларын үзіліссіз жазуға тырысты. Дегенімен, сонау кездердегі халықтың ішіндегі тартыстар ақындық өнермен айналысуды қиындатаны. Абай ақындыққа бағыт бұрғанда өлеңдерін білім, өнер жəне мəдениетке бағыттады. Абай 1885 жылда «жасымда ғылым бар деп ескермедім» — деп атаған тұңғыш шығармасын жазды. Осы өлеңі тұңғыш Абайдың шығармасы болып, Абайдың ақындық жолдағы ізденісін танытты.

Абайдың қарасөздері Əлемде еш зат өзі таңдаған мұратқа жеткілікті қайрат пен жігер жасамай жету қиын. Ғылым жəне білімді оқыу, өзінше іздену — қайрат борлысы.

Кейбіреулер ғылым жəне білімді ақыл — қайратсыз

үйрену қиын. Абайдың шығармалары осындай мағыналарға толы болған.

Абайдың қайратты қарасөздері оның сөзге деген өнерінің көркемдік күшін, даналығын көрсеткен прозалық шығармалар болып табылады. Абайдың қарасөздерінің жалпылық саны 45 бөлектен тқрады. Олар тақырып нысанынан бірғана бағытта жазылмады, олар əр алуан болды. Абайдың 6 — 7 қарасөздері қысқалау болса, кейбіреулері тақырып жəне мағынасы жағынан ауқымды болды. Абай өз қарасөздерінде туындының көркіне ғана емес, сонымен бірге оның ауқұмдығы мен мағынасына назар аударған. 1918 жылы Семейде жарық көрген

«Абай» журналында Абайдың бірнеше қарасөздері жарық көрді.

Сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері

байланы с береді

Тамаш

жақсы қанағат

Сабақ №34

Бөлім:		Абайтану
Педагогтің атыжөні		Токжуманова Ғалия
Күні:
Сабақ		«Сөз өнері»
Сынып:		Қатысушылар саны:			Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		«Еcкендip» пoэмacындaғы oбpaздap жүйеci
Сабақтың мақсаты		Ескендір образын сипаттау, алған білімдерін кеңейту, ойлау, ой түйіндеу , ойларын жеткізу дағдыларын арттыру
Сабақ барысы
Сабақ кезеңде рі	Мұғалімнің оқу іс-əрекеті			Оқушын ың ісəрекеті		Бағала у	Ресурста р
Сабақт ың ұйымд астыру кезеңі	І. Ұйымдастыру кезеңі. 2. -Оқушылардың сабаққа қатынасын тексеру. -сынып бөлмесінің тазалығын қадағалау -ынтымақтастық атмосферасын 3. қалыптастыру Оқушылар өз есімдерінен басталатын сөздерден келесі оқушыға тілек айтады. əріп бар?			Ширату жаттығу ын орындай ды.		Жапон- дық бағалау
Жаңа сабақ	1-тапсырма: Ескендір образы 2-тапсырма. «Сөздер сөйлейді» стратегиясы . Жұппен жұмыс Хакім- ғалым Данышпан – оқымысты Иман – дін, Алланы мойындау Ғибрат – үлгі Аран – көз тоймау			Ескендір патшаға сипаттам а береді Сөздерд ің мағынас ын ашады		Жапод ық бағалау Жапондық ағалау
	3-тапсырма: Ескендір		бейнесін
	суретін кескіндеңіз.			Бейнесі нің суретін салады		Жапон- дық бағалау
Сабақт ы бекіту 5 мин	Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.			Сабаққа кері байланы с береді		Тамаш а жақсы қанағат

«Абайтану» пəні – жас ұрпақтың рухани кемелденуіне, ұлттық дүниетанымының қалыптасуына, адамгершілік қасиеттерінің дамуына тікелей ықпал ететін тың бағыттағы курстардың бірі. Бағдарламада ұсынылған тақырыптар мен материалдар оқушылардың ой-өрісін кеңейтуге, шығармашылық əлеуетін арттыруға, Абай мұрасын терең əрі жан-жақты меңгеруге бағытталған.

Бұл пəн тек Абайдың өмірі мен шығармашылығын танытумен шектелмейді. Ол арқылы оқушылар ұлттық мəдениетке, тарихқа, əдебиетке, философия мен мораль мəселелеріне жаңаша көзқараспен қарай алады. Абайдың қарасөздері мен өлеңдері арқылы берілетін философиялық, эстетикалық, этикалық идеялар – оқушының тұлғалық болмысына оң əсер етеді, өмірлік бағдар қалыптастырады.

Пəн барысында оқушылар тек оқып, жаттап қоймай, мəтінмен жұмыс істеуге, салыстырып, талдауға, пікір білдіруге, ой түюге машықтанады. Сын тұрғысынан ойлау, рефлексия, шығармашылық жазба жұмыстары, əдеби талдау, эссе жазу сияқты əдістер оқушылардың тілдік жəне танымдық қабілеттерін жетілдіреді. Сонымен қатар, бұл курс оқушылардың ұлттық құндылықтарға деген сүйіспеншілігін оятып, өзін-өзі тəрбиелеу мен дамытуға бағыт береді.

Қорытындылай келе, «Абайтану» пəні – XXI ғасыр оқушысының рухани, интеллектуалдық жəне азаматтық дамуына негіз болатын маңызды бағыт. Абай ілімін жүйелі түрде меңгерген оқушы – терең ойлы, парасатты, ұлттық рухы биік, мəдениетті тұлға ретінде қалыптасады. Бұл бағдарламаның түпкі мақсаты – дəл осындай саналы да салиқалы жас ұрпақ тəрбиелеуге үлес қосу.

Абай «Шығармаларының екі томдық толық жинағы» Алматы «Жазушы» 2005 ж;
https://elibrary.kaznu.kz/kk/node/7912
https://www.youtube.com/watch?v=fWAC3S0jxYI
https://www.youtube.com/watch?v=H3F3tuWoVIY
https://www.youtube.com/shorts/dRd7n72A2DY
https://www.youtube.com/watch?v=cmtHu48rrDU
2) М.О.Əуезов Абай Құнанбаев «Монография. Мақалалар, зерттеулер» Алматы «Санат» 1995 ж;
М.Бейсенбаев «Абай жəне оның заманы» Алматы «Жазушы» 1988 ж;

Ø ) Тұрсын Жұртбай «Құнанбай / Тарихи жəне əдеби тұлға/» Алматы «Алаш» 2004 ж;

М.О.Əуезов «Абайтанудан жарияланбаған материалдар» Алматы «Ғылым» 1988 ж;
«Абай энциклопедиясы «Атамұра» 1995 ж;
М.О.Əуезов жəне Абайтану проблемалары, Алматы, 1982 ж;

12)Қ.Мұқамедханов «Абай мұрагерлері» Алматы «Атамұра» 1995 ж;

13)М.Мырзахметұлы «Əуезов жəне Абай» Алматы «Қазақстан» 1997 ж;

14)М.О.Əуезов «Абайды білмек парыз ойлы жасқа» Алматы «Санат» 1997 ж;

15) Абайтану тарихы, Алматы, 1994 ж;

Жүктеу

Бөлісу

ЖИ арқылы жасау

Файл форматы:

docx

Қазақ әдебиеті Авторлық бағдарлама 9 сынып

29.07.2025

125

Жүктеу

ЖИ арқылы жасау

Жариялаған:

Ниязкулова Райхан Курманкуловна

Бұл материалды қолданушы жариялаған. Ustaz Tilegi ақпаратты жеткізуші ғана болып табылады. Жарияланған материалдың мазмұны мен авторлық құқық толықтай автордың жауапкершілігінде. Егер материал авторлық құқықты бұзады немесе сайттан алынуы тиіс деп есептесеңіз,
шағым қалдыра аласыз

жат мінез қылып, осы ма берген тəлімің? Осы баладан қайыр күтесің бе?

Жəне мал тілейсіңдер, неге керек қылайын деп тілейсіңдер? Əуелі, құдайдан тілеймісің? Тілейсің. Құдай берді, бергенін алмайсың. Құдай тағала саған еңбек қылып мал табарлық қуат берді. Ол қуатты адал кəсіп қыларлық орынға жұмсаймысың?

Жұмсамайсың. Ол қуатты орнын тауып сарып қыларды білерлік ғылым берді, оны оқымайсың. Ол ғылымды оқыса, ұғарлық ақыл берді, қайда жібергеніңді кім біледі?..

Ерінбей еңбек қылса, түңілмей іздесе, орнын тауып істесе, кім бай болмайды? Оның саған керегі жоқ. Сенікі - біреуден қорқытып алсаң, біреуден жалынып алсаң, біреуден алдап алсаң болғаны, іздегенің - сол. Бұл - құдайдан тілеген емес. Бұл - абыройын, арын сатып, адам жаулағандық, тіленшілік. Хош, сүйтіп жүріп-ақ мал таптың, байыдың. Сол малды сарып қылып, ғылым табу керек. Өзің таба алмасаң, балаң тапсын. Ғылымсыз ахирет те жоқ, дүние де жоқ. Ғылымсыз оқыған

Кестені толтырад ы

Синквейн жазады

намаз, тұтқан ораза, қылған хаж, ешбір ғибадат орнына бармайды. Ешбір қазақ көрмедім, малды иттікпен тапса да, адамшылықпен жұмсаған. Бəрі де иттікпен табады, иттікпен айрылады. Бейнет, күйігі, ызасы - сол үшеуінен басқа ешнəрсе бойында қалмайды. Барында баймын деп мақтанады. Жоғында «маған да баяғыда мал бітіп еді» деп мақтанады. Кедей болған соң, тағы қайыршылыққа түседі.

Тапсырмалар:

1.Ақынның негізгі айтқысы келген ойы қандай?

2.Кестемен жұмыс.

Қарасөздердегі ойын жаз

Бала тіленуі

Мал тіленуі

3-тапсырма: Синквейн əдісі «Абай» сөзіне

Сабақты бекіту

5 мин

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан үйренген жақсы қасиеттерін еске түсіріп , айтып береді.

Сабаққа кері байланыс береді

Тама

ша

жақсы қанаға

т

Стикер қағаздары