Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 10.2B –Тасымалдау

Мектеп: Қ.Сағырбаев атындағы ЖОББМБ

Мерзімі: 05.11.19ж

Мұғалімнің аты - жөні: Асыл Б.Қ

Сынып: 10

Қатысқандар:

Қатыспағандар:

Сабақ тақырыбы (1)

Адам гемоглобині мен миоглобинінің құрылысы мен қызметі. Адам гемоглобині мен миоглобині үшін оттектің диссоциациялануының қисық сызығы. (1 –ші сағат)

Оқу мақсаты

• 10.1.3.1. эмбрион мен ересек ағзаның гемоглобині мен миоглобині үшін оттектің диссоциациялануының қисық сызығын түсіндіру

Сабақ мақсаттары

Сабақ соңында оқушылар:

• Миоглобин мен гемоглобиннің құрылысы мен қызметін салыстыра алады

• Адамның ересек және ұрық гемоглобині үшін оттегінің диссоциациялау қисықтарын анықтай алады

• Адамның ересек және ұрық гемоглобині үшін оттегіге қатысты диссоциациялау қисықтарын ажырата алады

Бағалау критерийлері

• Адамның ересек және ұрық гемоглобині үшін оттегіге қатысты диссоциациялау қисықтарын сипаттай алады

• Миоглобиннің, ересек адамның және ұрықтың оттегіге қатысты диссосация қисықтары арасындағы айырмашылықты салыстырады және түсіндіреді.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар жасай алады:

Миоглобиннің, ересек адамның және ұрықтың оттегіге қатысты диссосация қисықтарын ауызша түсіндіреді

Ғылыми терминология:

Гемоглобин, миоглобин, диссосация, парциалды қысым,берік байланысу

Диалог үшін пайдалы сөз тіркестері:

Гемоглобиннің оттегімен байланыстылыққа жақын болуы қышқылдылыққа да, көмірқышқыл газының концентрациясына да байланысты

CO2 жоғарылауы қан рН төмендеуіне әкеледі

СО2 концентрациясының өсуі көмірқышқыл қышқылының (H2CO3) ұлғаюына әкеледі, бұл қан рН төмендеуіне әкеледі және гемоглобин ақуыздар олардың оттегінің жүктемесін босатады

Құндылықтарды дамыту

Жұптық және топтық жұмыс арқылы бір – біріне құрмет көрсету, бірлесе жұмыс жасау дағдыларын дамыту.

• Құрмет көрсету

• Ынтымақтастық

• Ашықтық

• Қазақстандық патриотизм және жауапкершілік

• Өмір бойы білім алу

Пәнаралық байланыс

Химия, физика, математика

АҚТ қолдану

Белсенді тақта, интернет көзінен ақпарат іздеу, бейнебаян

Алдыңғы білімдер

Жүректің құрылысы мен қызметі: 8,9 сынып

Оттегінің қан арқылы тасымалдануы : 8, 9 сынып

Сабақ барысы

Жоспарланған сабақ кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған әрекеттер

Ресурстар

2 мин

1 мин

3 мин

3 мин

2 мин

2 мин

5 мин

1 мин

10 мин

5 мин

2 мин

1 мин

1 мин

Оқушылармен амандасу, оларды сабаққа бейімдеу

(W) Миға шабуыл

Біз қалай тыныс аламыз?

Оттегі ағзамызда қалай тасымалданады?

Қызыл қан жасушаларында қандай ақуыз болады?

Бұлшықет ұлпалары қандай ақуыздан тұрады?

Мұғалім сабақ тақырыбы мен оқу мақсатын хабарлайды

(W) Гемоглобин мен миоглобиннің құрылысын еске түсіру.

Оқушылар гемоглобин мен миоглобин туралы не білетіндерін айтады.

Миоглобин мен гемоглобиннің құрылысы туралы не білесіздер?

Миоглобин мен гемоглобиннің қызметі туралы не білесіздер

Миоглобин мен гемоглобиннің құрылысы мен қызметі туралы (00:00 – 2мин 36 сек) бейнебаян көрсету.

Бейнебаян көргеннен кейін оқушылар миоглобин мен гемоглобинді салыстырады және мәліметтерді кестеге толтырады.

Кері байланыс: оқушылар жауаптарды оқып, бірін бірі тексереді.

(С) ‘Терминдермен жұмыс’

Мұғалім оқушыларға глоссарий таратады.

Оқушылар бір бірден терминдер және олардың анықтамасын оқиды.

Мұғалім оттегіге қатысты диссоциация қисықтарын презентация арқылы түсіндіреді.

Оттегіге қатысты диссоциация қисықтары гемоглобиннің оттегімен байланысу беріктігін көрсетеді  

 Оттегі ағзаға қызыл қан жасушалары арқылы тасымалданады, оның құрамында оттегімен байланысқан ақуыз гемоглобин бар.

Гемоглобиннің әрбір молекуласы 4 полипептидтік тізбектен құралады (глобиндер), басқаша айтқанда төрттік құрылымды тетрамера болып келеді. Әрбір глобин тізбегі (мономер) өзінің пигментті гем тобымен байланысады, қанға қызыл түс береді. Әрбір гемтобының құрамында бір валентті Fe (II) бар және оттегінің бір молекуласын өзімен тұрақсыз байланыстырады

Оксигемоглобиннің түзілуі - оттегінің гемоглобинге қосылуы, байланысуы оттегінің концентрациясы жоғары болғанда жүреді. мысалы: өкпенің альвиолаларлы капилярларда. Бұл концентрация түскен уақытында, дененің ұлпаларындағы капиллярлардың метаболизмі кезінде байқалады, оттегінің гемоглобинмен байланысы тұрақсыз болады, оттегі гемоглобиннен ажырайды және қоршаған жасушаларға еріген түрде диффузияланады. Оттегнің гемоглобиннен ажырауы үдерісі – диссоциация деп аталады.

Гемоглобинмен қосыла алатын оттегінің мөлшері оның концентрациясымен анықталады немесе оны парциальдық қысым деп атайды (парциальды қысым негізінен газдарға қолданылады).

(Т) Мұғалім оқушыларды төрт топқа бөледі. Әр топ екі кіші топтарға бөлінеді. Топтар оттегінің диссоциациялану қисықтарын зерттейді.

Бірінші топ – ересек адам және ұрық гемоглобинінің оттегіге қатысты диссоциация қисықтарын зерттейді.

Екінші топ - миоглобиннің оттегіге қатысты диссоциация қисығын зерттейді.

Топтар постерлер әзірлейді. Оқушылар таратылған мәтінді және интернет ресурстарын қолданады.

Бағалау критерийлері:

• Ақпараттың нақтылығы

• Сызба, диаграммма, суреттер қолдану

• Көрнекілігі

• Академиялық тілді қолдана отырып, мәліметті анық түсіндіру

К іші топтар үлкен топқа бірігіп, ақпаратты бір – біріне түсіндіреді

Топтар ақпаратпен алмасқаннан кейін, оқушылар бағалау критерийлерін қолдана отырып, бірін бірі бағалайды.

Оқушылар бір бірінен алынған негізгі мәліметтерді қысқаша дәптерге жазып алады.

Сабақ тақырыбын қорытындылау мақсатында, «ыстық үстел» әдісі қолданылады. Сыныптан бір оқушы өз еркімен «ыстық үстелге» отырады. Мұғалім және оқушылар бұл оқушыға сабақ тақырыбы бойынша сұрақтар қояды. Оқушы қойылған сұрақтарға тез арада мүдірмей жауап беруі тиіс.

Үй жұмысы:

1. График қисығын талдаңыз және төмендегі қосымша ақпаратты қолданып, сұрақтарға жауап беріңіз

Қосымша ақпарат

1. қ олтырауын - ауамен тыныс алатын жануар. ол өзінің көп уақытын ауасыз су астында өткізеді.

2. Лама – оттегі қысымы өте төмен жоғары биіктікте тіршілік ететін сүтқоректі.

3. Қалыпты адам гемоглобині

4. Қыран - жылдам қуатты ұшу үшін үлкен энергия талап етеді.

Неліктен графиктегі қисықтардың әр түрлі екендігін түсіндіріңіз?

https://yandex.kz/video/search?filmId=13683543055561345620&text=myoglobin%20hemoglobin

(00:00 – 2мин 36 сек)

Тақырып бойынша мәтіндер

Презентация

ноутбуктре, A3 қағазы, маркерлер

Жауап парақтары