Маңғыстау облысының білім басқармасының Мұнайлы ауданы бойынша білім бөлімінің «№9 жалпы білім беретін мектеп» КММ-нің

Информатика пәні мұғалімі

Кыраубаева Сара Алдамбергеновна

Әдістемелік құрал

«Жасанды интеллект білім беруде:

Жасанды интеллекттің оқыту процесін жетілдірудегі рөлі»

Мұнайлы - 2025

Аннотация

Аннотация: Осы зерттеудің мақсаты жасанды интеллект (AIA) қосымша-ларының білім берудегі рөлін зерттеу болып табылады. ЖИ қолдану көбінесе білім алуға және кәсіби даярлыққа қол жеткізуде қиындықтар туғызатын қазіргі заманғы проблемалардың экспоненциалдық өсу проблемасын шешуге ықпал етеді. Олар әлеуметтік роботтар (SR), ақылды оқыту (SL) және зияткерлік оқыту жүйелерін (ITS) құруда маңызды рөл атқарады. Зерттеуіміз білім беру секторы оқытудың қазіргі заманғы әдістерін де қолдануы тиіс екенін көрсетеді.

Аннотация

Аннотация: целью настоящего исследования является изучение роли искусственного интеллекта (AIA) в дополнительном образовании. Применение ИИ часто способствует решению проблемы экспоненциального роста современных проблем, создающих трудности в достижении образования и профессиональной подготовки. Они играют важную роль в создании социальных роботов (SR), интеллектуального обучения (SL) и интеллектуальных систем обучения (ITS). Наше исследование показывает, что сектор образования также должен использовать современные методы обучения.

Annotation

Abstract: The purpose of this study is to study the role of artificial intelligence (AIA) in additional education. The use of AI often contributes to solving the exponential growth of modern problems that create difficulties in achieving education and training. They play an important role in the creation of social robots (SR), intelligent learning (SL) and intelligent learning systems (ITS). Our research shows that the education sector should also use modern teaching methods.

Мазмұны

Аннотация

Кіріспе бөлім

Негізгі бөлім

1. Жасанды интеллект білім саласына қалай әсер етеді?

2. Жеке оқыту тәжірибесі

3. Автоматтандырылған бағалау

4. Білім бердегі жасанды интеллектінің артықшылықтары

Қорытынды бөлім

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Мақсаты: Мұғалімнің сабақта жасанды интеллектіні пайдаланудың рөлі қандай, оқушының білім сапасын арттыруға ықпалы қандай екенін зерттеу.

Зерттеу Міндеттері:

1. Жасанды интеллектің әртүрлі түрлерін және олардың сипаттамаларын талдау.

2. Оқу процесінде жасанды интеллектіні қолдануды қарастыру.

3. Жасанды интеллектіні қолданудағы қиындықтар мен мәселелерді анықтау және сипаттау.

Өзектілігі:

Технологияның қарқынды дамуын және әртүрлі салаларда (ойын-сауықтан өнеркәсіпке дейін) жасанды интеллектіні қолданылуын ескере отырып, бұл жасанды интеллектіні оқу процесінде қолдану мәселесі өте өзекті болып отыр. Жасанды интеллектіні қолдану қиындықтарын түсіну сәтсіз жағдайларды азайтуға және оларды пайдалану тиімділігін арттыруға көмектеседі.

Зерттеу сұрақтары (Гипотезалар):

• Жасанды иенттеллекті қолдануда оқытушы қандай қиындықтарға тап болады?

- Жасанды интеллекті сәтті қолануға не әсер етеді?

- Жасанды интеллекті қолдану арқылы оқушының білімін қалай арттыруға болады?

Зерттеу әдістері:

Қойылған міндеттерге қол жеткізу үшін мынадай әдістер пайдаланылатын болады: аналитикалық (ғылыми әдебиеттерді, мақалаларды, нұсқаулықтарды талдау), эмпирикалық (бақылаулар, оқытушылармен сұхбат), салыстырмалы (жасанды интеллектің әртүрлі түрлерін қолдану және салыстыру).

Зерттеу кезеңдері:

1. Дайындық кезеңі: теориялық материалды зерттеу, гипотезалар мен сұрақтарды тұжырымдау.

2. Аналитикалық кезең: әртүрлі көздерден алынған ақпаратты талдау.

3. Практикалық кезең: мұғалімдердің тәжірибесін зерттеу, жасанды интеллектіні басқарудың нақты жағдайларын талдау.

4. Қорытынды кезең: қорытындылау, қорытындылар мен ұсыныстарды тұжырымдау.

Күтілетін нәтижелер:

Жұмыс зерттеу сұрақтарына жауап алуды, жасанды интеллектіні қолдану процесіне әсер ететін негізгі факторларды анықтауды, сондай-ақ басқарудағы қиындықтарды азайту үшін жаңадан қолданушылар мен тәжірибелі оқытушыларға ұсыныстарды тұжырымдауды қамтиды.

Қорытынды:

Кіріспе зерттеудің негізгі мақсаттарын, міндеттерін, әдістері мен кезеңдерін сипаттайды. Жұмыс нәтижесінде дрондарды басқарудың негізгі қиындықтары мен ерекшеліктерін анықтау, сондай-ақ оларды жеңудің тиімді жолдарын ұсыну жоспарлануда.

Негізгі бөлім

Жасанды интеллект (ЖИ) білім саласына қалай әсер етеді? Оқу процесінде мұ­ғалімнің рөлі өзгере ме? «Мұғалім – ЖИ» тандемінде ынтымақтастық қалай құрылады? Ең күрделі жасанды интеллект те мұғалімді алмастыра алмайды деген тұжырымдар да бар. Бірақ бұл оқытуды жақсартуға және білім сапасын арттыруға көмек­тесетіні анық дейді сарапшылар.

Бүгінде қазақстандық мұғалімдерді осы және жасанды интеллект төңірегіндегі өзге де өзекті мәселелер толғандырады. Өйткені қазіргі ақпаратты технологиялар қарыштап дамыған  дәуірде мұғалім үшін мүмкіндіктер мен басымдықтар, жасанды интеллект балалардың игілігі үшін жұмыс істеуге тиіс. Технологияның дамуына қарай оқытуда оқушының қабілетін, қажеттілігін, жеке ерекшелігін ескеруді ұмытпауымыз керек. Балалардың болашағын, олардың үйлесімді дамуын қамтамасыз ете отырып, адам мен компьютердің артықшылықтарын біріктіру арқылы білім беруді тиімді етіп, ал мұғалімнің жұмысын шығармашылыққа айналдыруға болады. Бірақ  жасанды интеллекті мектептерде қолдану тәжірибесі бізде әлі де жеткіліксіз.

– Алайда бізге бір орында тұруға болмайды. Оқыту үшін сапалы цифрлы білім беру ресурстарын жасақтау, мұғалімдер оны пайдалану үшін цифрлы құзыреттіліктерін белсенді дамытуы қажет, – дейді «Назарбаев зияткерлік мектеп­тері» ДББҰ басқарма төрайымы Күләш Шәмшидинова. 

Жасанды интеллект оқушының жеке білім алу бағдарын анықтауға қолғабыс етеді. 2017 жылдың қазан айында қытайлық Squirrel компаниясы зерттеу жүргізген. Төрт күн бойы оқушылардың бір тобы жасанды интеллект көмегімен оқыды, ал екінші топ оқушыларына мұғалім материалды онлайн-технологияны қолданбай-ақ түсіндірді. Математика бойынша қорытынды тестілеу компьютер оқытқан балалардың жақсы нәтижеге жеткенін көрсетті.

Сондай-ақ К.Шәмшидинова Джорджия технологиялық институтының ғалымы Ашок Гоэлемнен қызық дерек келтірді. Жасанды интеллект оқушылардың жиі қоятын сұрағына бірнеше рет жауап беру арқылы саналы оқуға ықпал етеді. Бұған ғалымның өзі жасаған «Джилл Уотсон» бағдарламасы мысал болады. Онда оқушылар онлайн сабақта жиі қоятын мыңдаған сұрақ пен жауап қамтылған. Жинақталған ақпаратты және қосымша параметрлерді қолдана отырып, бағдарлама адамның көмегінсіз қойылған сұрақтарға нақты жауап бере алды.

Бүгінде ірі онлайн мектептер жасанды интеллектке негізделген бағдарламаларды жасайды және қолданады, сәйкесінше бұл оқу процесін оқушы мен мұғалімге тиімді және ыңғайлы етуге көмектеседі. Мысалы, SkyEng ағылшын мектебінде жасанды интеллект адаптивті, дербес оқытуды және сол уақытта тапсырмаларды тексеруді қамтамасыз етеді. Оқу тренажерлерінің көпшілігі жасанды интеллектпен жұмыс істейді.

Мұғалімінің күнделікті жұмыстарды орындауға көп уақыты кетеді. Қазір әлемнің көптеген елі жасанды интеллект көмегімен аналитикалық және статистикалық мәлімет жинауды автоматтандыруға тырысуда. Мысалы, Батыс Аустралия университеті Smart-кампус бағдарламасын жасады, бұл күнтізбелік менеджмент, студенттер базасы, электронды журнал және сабақ кестесі, сабақты жоспарлаудың интеллектуалды жүйесі, ұсыныстар жүйесі бойынша ақпараттарды жинақтайды.

Ең күрделі жасанды интеллектте мұғалімді алмастыра алмайды, бірақ бұл оқытуды жақсартуға және білім сапа­сын арттыруға көмектеседі. Осын­дай тұжырымды дөңгелек үстел барысында білім беру саласында ұзақ уақыт бойы NIS және Қазақстанмен серіктес болып жүрген шетелдік сарапшы, Финляндиядағы Ювяскюля университетінің EduCluster тобының инновациялар және сыртқы байланыстар жөніндегі директоры Дэвид Марш келтірді.

– Қазір көптеген мұғалім үшін жасанды интеллект туралы әңгіме қорқынышты және түсінуге қиын. Менің ойымша, жақында супер мұғалімдерді көбірек көреміз, олар үшін ЖИ үйреншікті құралға айналады. Бұл жаңа технологияларды басқаруды үйренгенде мүмкін болады. Біз жасанды интеллект жұмысымызды жақсартатынын білеміз және оны қолдану біздің оқушылардың жақсы нәтижеге жетуіне әкеледі, – дейді Дэвид Марш.

Финдік сарапшы ЖИ айналамыздағы барлық нәрсені бір түнде өзгертпейтінін нақтылады. Оның айтуынша, жасанды интеллекті бақылау қажет. Өйткені бұл біздің әрқайсысымыздың көптеген жыл бойы жүргізіп келе жатқан тәуелсіз, ынталы және шығармашыл оқушыларды, Қазақстанның жаһандық деңгейде ойлайтын азаматтарды дайындау миссиямызды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Бұл біздің оқушылардың интел­лек­туалды және жеке өсуге емес, тест нәтижелеріне ғана қызығушылық танытқан кезеңді өзгертуге мүмкіндік береді.

Соңғы онжылдықта технология көптеген мамандықты өзгертті. Мысалы, қазір ұшқыштар он жыл бұрынғыға қарағанда мүлдем басқа ұшақтарды басқарады. Осыдан жиырма жыл бұрын хирургияда жұмыс істеген дәрігерлер бүгінгі дәрігерлер қолданып жүрген құрылғылардың сан алуандығынан сасқалақтауы мүмкін.

Оқыту кезінде жасанды интеллекттің қажеттілігіне күмәнданатындар үшін Дэвид Марш «Егер бұл болмаса, онда білім беруді дамытудың келесі үлкен қадамы қандай болмақ?», «Ал қазір болмаса, бұл даму қашан болады?» деген сұрақ қойып, осыны ой елегінен өткізуге шақырды.

Бұл сұрақтар дөңгелек үстелге қатысқан мұғалімдердің ЖИ дәуіріндегі орнына деген қызығушылығын арттырды. Сондықтан олар үшін сыныпта балалармен тікелей жұмыс жасайтын әріптестерінің көзқарастарын білу маңызды болды. Елордалық Зияткерлік мектептің химия пәнінің мұғалімі, Global Teacher Prize жаһандық сыйлығының еліміздегі амбассадоры, «Қазақстанның жыл мұғалімі – 2020» сыйлығының иегері Динара Бейсембаева бүгінгі таңда жасанды интеллектің педагогикалық практикада қалай қолданылатынын көрсетті.

– Мен отандық және шетелдік әріптестер арасында олардың жасанды интеллекті қалай қолданатыны туралы сауалдама жүргіздім. Олардың басым көпшілігі ЖИ-тің не екенін біледі, бірақ онымен қалай дұрыс жұмыс жасау керек екенін толық түсінбейді. Әріптестер виртуалды көмекшілерді, Google Forms, Whiteboard, GeoGebra сияқты онлайн-платформаларды пайдаланады және өздерінің арсеналын кеңейтуді қалайды, өйткені олар оқыту практикасы тек жақсарып келе жатқанын түсінеді, – деді Д.Бейсембаева.

Қостанай қаласындағы мамандандырылған ақпараттық технологиялар мектеп-интернатының физика пәні мұғалімі Жахангир Гаппаров «Ақпараттық технологиялар мен дәстүрлі оқыту ара­сындағы тепе-теңдікті қалай сақтау керек?» деген қазіргі кездегі мұғалімдердің көпшілігін мазалайтын сұраққа жауап берді.

– Заманауи технологиялар қаншалықты тез дамыса да, балаларды сапалы оқыту үшін, ең алдымен, мектептің жайлы ортасы маңызды, өйткені бұл білім жетілдіруге ықпал етеді. Сонымен бірге технологиялар материалды неғұрлым нақты және жеңіл түсіндіруге көмектеседі. Дәстүрлі және заманауи оқытудың дұрыс үйлесуі ең жақсы нәтижеге жеткізеді деп санаймын, – деді Ж.Гаппаров.

Швейцариядан келген әйгілі ғалым, цифрлы денсаулық сақтау және жасанды интеллект бойынша Халықаралық серіктестік жобасының директоры Амандип Джил жасанды интеллект дәуірінде мұғалімнің орнын ештеңе алмастыра алмайтынына күмән келтірмейді.

– Мұғалім болу – тек бүтін бөлшектерді оқыту ғана емес, бұл адамның әрекеті. Балалар мұғалімге қарап, өздерін айнадағыдай көреді. Сүйіспеншілік те, жанашырлық та, тәлім беру де – бұл еш машинаның қолынан келмейтін эмоционалды компоненттердің бірі, – деді ол.

Әлемде ЖИ деп пәнді компьютердің көмегімен зерделеудің тәсілдері мен әдістерін түсінеді. Оның көмегімен математикалық функциялар басқарылады, сондай-ақ компьютермен басқарылатын робот көмегімен түрлі математикалық есептерді шешу мәселесі қаралады. Нейрондық желілердің көптеген түрлеріне қарамастан, олардың барлығының ортақ ерекшеліктері бар. Мысалы, олардың барлығы, адам миы сияқты, бір-бірімен байланысқан бір типті элементтерден - ми нейрондарын елестететін нейрондардан тұрады. Жасанды нейрон тірі сияқты нейронды ядромен байланыстыратын синапстардан тұрады. Нейронды келесі қабаттағы нейрондармен байланыстыратын кіру сигналдары мен аксондарды өңдеуді жүзеге асыратын нейронның өзегі. Әрбір синапстың нейронның тиісті кіруі оның жай-күйіне қаншалықты әсер ететінін анықтайтын салмағы бар. Жасанды интеллект және білім беру. ЖИ артықшылықтарын білім беру саласында да тиімді қолдану қазіргі таңда басты назарда. ЖИ технологиясы мұғалім мен оқушыға қажетті барлық міндеттерді орындайды. ЖИ және оның білім бе-рудегі рөлі пәнаралық болып табылатыны және дәстүрлі білім беру шеңберінен тыс көптеген проблемалар ЖИ көмегімен оңай шешілуі мүмкін екені анық. Мысалы, оқушылар әртүрлі себептермен (мыс. денсаулығына байланысты) сыныпта өтетін сабақтарға физикалық тұрғыдан қатыса алмайтын жағдай орын алуы мүмкін. Бұл уақытта оларға білім алуды тоқтатпау үшін мобильді қосымша арқылы, планшет немесе арнайы ЖИ элементтері арқылы оқытатын электронды порталдар арқылы білім беретін құралдар көмекке келеді.

Құжаттама жүргізу және қабылдау бөлімшелері енді міндеттер ауыртпалығын барынша азайту үшін жасанды интеллект құралдарын пайдалана аладды. Сол секілді, тапсырмаларды тексеру, емтихандарды бағалау, сабаққа қатысу және басқа да жазбалар сияқты міндеттерді атқару арқылы ЖИ академиялық қиыншылықтарды да шешуге көмектесе алады.

Жасанды интеллекттің (ЖИ) оқыту процесін жетілдірудегі рөлі бүгінгі білім беру жүйесінде айрықша маңызды. ЖИ білім беру саласында төмендегідей бағыттарда тиімділік арттырады:

1. Жеке оқыту тәжірибесі

• Адаптивті оқыту: ЖИ оқушылардың білім деңгейіне, стиліне және мүдделеріне негізделген жеке оқу жолдарын қалыптастыруға мүмкіндік береді. Мысалы, платформа оқушының жетістіктеріне қарай тапсырмаларды автоматты түрде бейімдейді. Мысалы: Qalan.kz платформасы.

Адаптивті оқыту — оқушылардың жеке қажеттіліктері мен білім деңгейіне негізделген оқыту әдісі. Бұл процесс оқушылардың жетістіктері мен қызығушылықтарын ескере отырып, оқу материалдарын, тапсырмаларды және стратегияларды автоматты түрде бейімдейді. Яғни, әрбір оқушы үшін жеке оқу жоспары жасалып, олардың прогресі бақылауда болады, бұл оқу тиімділігін арттырады.

Адаптивті оқыту туралы толығырақ мәліметтер мен аспектілерді қарастыруға болады:

Адаптивті оқытудың компоненттері

• Деректерді жинау: Оқушылардың оқу нәтижелері, қатысу деңгейі, және білім сапасы туралы деректер жинау.

• Алгоритмдер: Оқушылардың қажеттіліктеріне сәйкес контентті автоматты түрде бейімдейтін алгоритмдер.

Адаптивті оқыту платформалары

• Технологиялық шешімдер: Khan Academy, DreamBox Learning, Qalan.kz сияқты платформалар, оқушылардың прогресін бақылап, материалды бейімдейді.

Қазіргі кезде егемен елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. Бұл оқу-тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты болып отыр. Себебі, білім беру парадигмасы өзгерді, білім берудің мазмұны жаңарып, жаңа көзқарас, жаңаша қарым-қатынас пайда болуда. Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мұғалімдердің инновациялық іс-әрекетінің ғылыми- педагогикалық негіздерін меңгеруі маңызды мәселелердің бірі.

Ғылым мен техниканың жедел дамыған, ақпараттық мәліметтер ағыны күшейген заманда ақыл-ой мүмкіндігін калыптастырып, адамның қабілетін, талантын дамыту білім беру мекемелерінің басты міндеті болып отыр. Ол бүгінгі білім беру кеңістігіндегі ауадай қажет жаңару оқытушының қажымас ізденімпаздығы мен шығармашылық жемісімен келмек. Сондықтан да әрбір оқушының қабілетіне қарай білім беруді, оны дербестікке, ізденімпаздыққа, шығармашылыққа тәрбиелеуді жүзеге асыратын жаңартылған педагогикалық технологияны меңгеруге үлкен бетбұрыс жасалуы қажет. Өйткені мемлекеттік білім стандарты деңгейінде оқу үрдісін ұйымдастыру жаңа педагогикалық технологияны ендіруді міндеттейді.

Білім беру саласы қызметкерлерінің алдына қойылып отырған міндеттердің бірі — оқытудың әдіс тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды меңгеру. Қазіргі таңда оқытушылар инновациялық және интерактивтік әдістемелерін сабақ барысында пайдалана отырып сабақтың сапалы әрі қызықты өтуіне ықпалын тигізуде.

«Инновация» ұғымын қарастырсақ, ғалымдардың көбі оған әртүрлі анықтамалар берген. Мысалы, Э.Раджерс инновацияны былайша түсіндіреді: «Инновация- нақтылы бір адамға жаңа болып табылатын идея». Майлс «Инновация- арнайы жаңа өзгеріс. Біз одан жүйелі міндеттеріміздің жүзеге асуын, шешімдерін күтеміз»,- дейді.

Сабақтың қызықты өтуі мұғалімнің үнемі іздену, ұтымды әдіс - тәсілдерді қолдану, оқыту әдістемесін жаңартып отыруына байланысты. Қазіргі таңда мұғалімдер инновациялық және интерактивтік әдістемелерін сабақ барысында пайдалана отырып сабақтың сапалы әрі қызықты өтуіне ықпалын тигізуде. Қазақстан мемлекетінде «инновация» ұғымын пайдалану соңғы бес жылдың еншісінде. Ең алғаш «инновация» ұғымына қазақ тілінде анықтама берген ғалым Немеребай Нұрахметов. Ол «инновация, инновациялық үрдіс» деп отырғанымыз-білім беру мекемелерінің жаңалықтарды жасау, меңгеру, қолдану және таратуға байланысты бір бөлік қызметі» деп жазады.

Инновациялық әдіс- тәсілдерді қолдануда мұғалім сабақты дайын күйінде бағалайды, оқушының өзі ізденіп, ғылыми зерттеуді көздейді, ал мұғалімнің негізгі міндетіне оқушының іс-әрекетін бақылау жатады.

Оқытудың инновациялық әдіс- тәсілдерін қолданудың мынандай ерекшеліктерін атап көрсетуге болады: ізгілендіру технологиясында педагогика ғылымының алдыңғы қатарлы ғылыми жаңалықтарды тәжірибеде «бала-субъект», «бала-объект» тұрғысынан енгізіле бастайды да, ал ғылыми білімдер оның тұрмысының әлеуметтік жағдайы мен іс-әрекетінің әлеуметтік нәтижесінің бірлігінде қарастырады;

-қоғам мен табиғат заңдылықтарын кіріктіру негізінде меңгерту;

 -оқытушы білмейтін шығармашылық ізденіс негізінде өмірге келген жаңа қабілет; адамның іс- әрекеті тұрғысынан техника жаңалықтарын енгізу;

Интерактивті әдістердің мәні-әрбір оқушының оқушылармен өзара белсенді байланыста болып мұғаліммен бірлесе отырып, компьютермен жұмыс жасап оқу-танымдық нәтижеге жетуі. Бұл әдістер оқыту барысында тәрбиеленушілерді тұлға ретінде қалыптасуға бірден бір әсер етеді.

Сабақта интерактивті әдістерді пайдалануда мынадай шарттар орын алулары тиіс:

Мақсатты нақты белгілеу. Мұғалім оқушылардың топпен жасалатын жұмыстарының мәнін, ережесін түсініп, топпен жұмыс жасауға дайын екендіктеріне толық сенімді болуы керек. Мұғалім пайдаланатын интерактивті әдістерді қолдануда кейбір ережелерді естен шығармайы керек:

1-ереже: жұмысқа сынып мүшелерін түгел қатыстыру. Өйткені бұл әдістің негізгі мәні де оқушыларды танымға жұмылдыру.

2-ереже: оқушыларды осы әдіспен жұмыс жұмыс жасауын психологиялық жағынан дайындау. Қатысушылар өздерін еркін сезіну үшін түрлі жаттығулар жасатып, сабақтағы қандай да болсын жетістіктерін жиі мадақтап отырғаны дұрыс.

3-ереже: оқушылардын саны көп болмағаны жөн. Өйткені әрбір қатысушы өз пікірін, көзқарасын білдіріп. дәлелдеп беруге мүмкіндік жасалу кажет.

4-ереже: жұмыс жасайтын орнының талапқа сай болуы. Яғни, оқушылар топ, жұп құру үшін орындарын ауыстырғанда еркін жүріп-тұруға жағдай жасалуықарастырылады. Қатысушылар бірін-бірі таңдау, тақта, компьютер, көрнекілікпен жұмыс жасау үшін еркін, ыңғайлы қозғала алатындай жағдайды алдын ала қарастыру.

5-ереже: оқушыларда проблема шешу барысында топқа бөлуге мұқият қарау. Алғашқы кезеңде қатысушылардың өз еріктерінше бөлінуге жол беру. Оқушыларды

дамытудың маңызды факторы олардың білімі мен дағдыларының дәрежесі ғана емес, сонымен бірге адамның маңызды психикалық қызметтерін, ақыл ой қызметінің тәсілдерін қалыптастыруға мүмкіндік беретін бүкіл оқу үрдісін жолға қою, мұғалім қолданатын оқыту әдістері мен құралдарының жүйесі болып табылады. Оқу- тәрбие үрдісінде оқытудың инновациялық әдіс-тәсілдерін қолданып, оқушыны субъект тұрғысынан қарастыратын болса, оқытудың сапалы болатындығы және ең бастысы, оқушылардың пәнге деген жауапкершілігі, қызығуы, өз бетінше жұмыс істеу ынтасы, оқушының ізденушілік-шығармашылық зерттеушілік қабілеттері артады. Демек, әрбір жаңашыл педагог оқу үрдісінде түрлі инновациялық және интерактивтік әдістемесін пайдалана білсе, сабақ сапасының жақсара түсетіні сөзсіз.[1;47]

Қазіргі уақытта қазіргі білім берудің өзіндік, ұлттық үлгісі қалыптасуда. Осыған орай оқушының тұлғалық дамуына бағытталған жаңа оқыту технологиялары пайда болуда. Соның бірі «Модульдік оқыту технологиясы». Күнтізбелік жоспарды жасауға және оқушылардың өз бетінше ізденіп, шығармашылықпен жұмыс істеуіне «Модульдік оқыту технологиясы» өте тиімді.  Оқыту технологиясының бұл нұсқасының бір ерекшелігі - білімді меңгерту емес, оқушының өз бетінше меңгеруге ұмтылатыны, жадының алуан түрлері (есту, көру) арнайы жасалған оқу және танымдық жағдайлар арқылы дамытуға, өзін-өзі өзектендеруге, шығармашылық қажеттілігін қанағаттандыруға, сөздік қорын дамытуға бағытталады.

Қазіргі мектеп жағдайындағы білім берудің ұлттық моделіне өту оқыту мен тәрбиелеудің соңғы әдіс- тәсілдерін, жаңа инновациялық педагогикалық технологияны игерген, психологиялық-педагогикалық диагностиканы қабылдай алатын, педагогикалық жұмыста қалыптасқан бұрынғы ескі сүрлеудін тез арада арылуға қабілетті және нақты тәжірибелік іс-әрекет үстінде өзіндік даңғыл жол салуға икемді,шығармашыл педагог-зерттеуші, ойшыл мұғалім болуын қажет етеді.

Мемлекеттік білім стандарты деңгейіне оқыту үрдісін ұйымдастыру жаңа педагогикалық технологияны ендіруді міндеттейді. Сондықтан оқу-тәрбие үрдісіне жаңа инновациялық әдіс-тәсілдерді енгізу оқушылардың білімге деген қызығушылығын, талпынысын арттырып, өз бетімен ізденуге, шығармашылық еңбек етуге жол салу. Оқу тәрбиесі үрдісінде педагогикалық жаңалықтарды енгізу IV кезеңнен тұрады:

1. Жаңа идеяны іздеу.

Инновацияларды ұйымдастыру, жаңалықтарды іздестіру.

1. Жаңалықтарды ұйымдастыру.

2. Жаңалықтарды енгізу.

Оқу-тәрбие үрдісінде жаңа инновациялық әдіс-тәсілдерді пайдалану.

1. Жаңалықтарды бекіту.

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында оқыту формасын, әдістерін, технологияларын таңдауда көпнұсқалық қағидасы бекітілген, білім мекемелерінің педагогтарына өзіне оңтайлы нұсқаны тиімділігіне қарай пайдалану мұғалімнен үлкен шеберлікті талап етеді.Бастауыш мектеп оқушыны тұлға етіп қалыптастырудың алғашқы баспалдағы.

Инновациялық технологиялардың бастауыш мектептегі білім сапасын арттыру:

Әр сабақта интерактивті әдістерін қолдану;

Әр оқушының психологиялық ерекшеліктерін ескеру;

Міндетті деңгейдегі білім қалыптастыра отырып, мүмкіндік деңгейлерін ашу;

Инновациялық технологияларды сынау арқылы тиімділігін арттыр, мектеп жағдайына бейімдеу;

Бастауыш сынып мұғалімдері өз сабақтарында оқушылардың тілін дамытуда, өздік жұмыс жасау, өз дағдыларын қалыптастыруда өз ойларын еркін жеткізе алуға баулудамыз. [2;255]

Заман талабына сай технологияларды қолдану ауқымы, түрлері өзгеріп отырады. Бірақ, ең басты технологияларды тиімді, жүйелі қолдану керек.

Педагогикалық үрдісте жаңа технологияларды енгізіп, интерактивті оқытуды пайдалану мұғалімдерді шеберлік жағынан шыңдайтындығына дай тудырмайды. «Білім туралы» Заңда қабылданған білім беру жүйесінің жаңа моделі 2004 жылы ЮНЕСКО ұсынған халықаралық білім жүйесіне сәйкестендірілген. Осы заңның 8-бабында білім беру жүйесі басым міндеті ретінде оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық,ғаламдық, коммуникациялық желілерге шығу деп аталып отыр.

 Қазіргі білім беру саласында оқытудың озық технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты маман болуы мүмкін емес. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектулды, кәсіптік адамгершілік, рухани азаматтық және де басқа көптеген адами келбетінің қалыптасуына әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үлгісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі.

Сабақта қолданылатын әдістер көмегімен жеке тұлға ретінде жан-жақты дамыған, шығармашылық ойлау білімі меңгеріледі.

Алынып отырған технология сабақтың тақырыбы мен мазмұнына сай болуы;

Тиімділігі,жүйелілігі және басқа жақтары.

XXI ғасырда барлық елдер бірінші орынға білім беру сапасын қояды. Оның өлшемі тек сауаттылық деңгейімен (жазу, оқу, есептеу) өлшенбейді, оның критерийі -функционалдық сауаттылық.[3;34]

Бұл проблемаларды шешуде жаңа технологиялардың атқаратын орны бөлек. Болашақта өркениетті елдердің жоғары технологиясын меңгерту, дүниежүзілік білім кеңістігіне шығу - бүгінгі күннің мақсаты. Қорыта келгенде, жаңа инновациялық педагогикалық технологияның негізгі, басты міндеттері мынадай:

1. әрбір білім алушының білім алу, даму, басқа да іс-әрекеттерін мақсатты түрде ұйымдастыра білу;

2. білім мен білігіне сай келетін бағдар таңдап алатындай дәрежеде тәрбиелеу;

3. өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру, дамыту;

4. аналитикалық ойлау қабілетін дамыту.

Жекелеген оқу жолдары

• Тапсырмалардың өзгеруі: Оқушылардың жетістіктеріне қарай тапсырмалардың күрделілігін автоматты түрде өзгерту.

Артықшылықтары:

• Жеке қарым-қатынас: Оқушылардың ерекше қажеттіліктеріне жауап беру.

• Мотивацияны арттыру: Оқу материалдары мен тапсырмалардың оқушыларға қызықты болуы

• Білімге қолжетімділікті жақсарту: ЖИ білімге қолжетімділікті кеңейтуге көмектеседі, әсіресе мұғалімдердің ресурстары шектеулі болуы мүмкін шалғай немесе табысы төмен аймақтарда. AI технологиялары онлайн білім беру ресурстары мен қызметтерін қамтамасыз ете алады, бұл білім беруді барлығына қолжетімді етеді. Сонау 2021 жылы Ресей Федерациясының Білім министрлігі жасанды интеллектті зерттеуді мектеп бағдарламасына енгізді, ал 2024 жылға қарай ол мектептердің жартысында зерттелетін болады.

• Білім сапасын арттыру: ЖИ әрбір оқушының қажеттіліктеріне бейімделген жекелендірілген оқыту тәсілін ұсына отырып, білім сапасын жақсартуға көмектесе алады. ЖИ жүйелері оқу әрекетінің деректерін талдап, ұсыныстар мен кері байланыс ұсына алады, бұл тиімдірек оқуға және жақсы нәтижелерге әкеледі.

• Мұғалімнің рөлін оңтайландыру: ЖИ мұғалімнің рөлін алмастырмайды, керісінше оны оңтайландырады. Мұғалімдер алады

• • оны оңтайландырады. Мұғалімдер алады

• бағалауды, деректерді талдауды автоматтандыру және жекелендірілген оқытуды қолдау үшін ЖИ технологияларын пайдаланыңыз. Бұл мұғалімдерді күнделікті тапсырмалардан босатып, курсты әзірлеу, жеке басшылық және студенттерді ынталандыру сияқты жоғары деңгейлі тапсырмаларға назар аударуға мүмкіндік береді. 2022 жылдың соңында 19 мыңнан астам мектеп мұғалімі «Жасанды интеллекттегі жылдам бастау» бағдарламасы бойынша оқытуға қатысты. Онлайн курс үш негізгі модульден тұрды: жасанды интеллектке кіріспе, заманауи мектептегі цифрландыру және тәжірибелік технология семинары, оның барысында қатысушылар өздерінің чат-боттарын жасады.

• Жаңа білім беру тәсілдерін дамыту: ai білім беру бағдарламалары өзгеріп, нақты уақыт режимінде оқушылардың қажеттіліктеріне бейімделе алатын бейімделген оқыту сияқты жаңа білім беру тәсілдерін дамытуды ынталандырады. AI сонымен қатар оқушыларға бірегей және қызықты оқыту әдістерін ұсына алатын ойын технологиясы, виртуалды шындық және модельдеу сияқты инновациялық оқыту әдістерін дамытуды қолдай алады. оқушыларға оқудың ерекше және қызықты тәсілдерін ұсына алатын шындық пен модельдеу.

• Мысалы, Carnegie Learning сияқты өнім жасанды интеллект негізінде жұмыс істейді және сайтта айтылғандай: "бірдей оқитын екі студент жоқ". Carnegie Learning Карнеги Меллон университетіндегі онжылдық ғылыми зерттеулерге негізделген және білім берудегі ең күрделі міндеттер мен инновациялық шешімдерді ұсыну үшін жасанды интеллект, қалыптастырушы бағалау және бейімделу бойынша оқытуды қолдана отырып, білім беру технологиялары бойынша танымал көшбасшы болды.

• Инклюзивті білім беруді қолдау: AI әртүрлі оқушылардың, соның ішінде ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалардың қажеттіліктеріне сәйкес ақпаратты ұсынудың және білім беру материалдарын бейімдеудің әртүрлі тәсілдерін ұсына отырып, инклюзивті білім беру ортасын құруға көмектесе алады. Сондай-ақ, ол қиын жағдайларға тап болғандарға қосымша ресурстар мен қолдау ұсына отырып, оқушылардың үлгерімін бақылау мен бағалауды қолдай алады.

• Инклюзивті білім берудегі Google-мен тәжірибе қызметі құралдары. Google with Experiments (Google эксперименттері) - бұл мүгедек балаларды шығармашылыққа тартуға арналған құралдар жинағы бар Google компаниясы жасаған қызмет. Ең бастысы, олармен жұмыс істеу үшін қосымша қымбат жабдық қажет емес. Сізге тек Интернетке қол жетімді компьютер немесе планшет және веб - камера қажет. Сонымен қатар, қызметтің көптеген құралдарына қол жеткізу мүлдем тегін.

• Білім беру жүйелерін басқарудың тиімділігін арттыру: AI деректерді талдау және білім беру жүйелерін басқару процестерін жақсартуға көмектесетін үлгілерді анықтау үшін пайдаланылуы мүмкін. Деректерді талдау неғұрлым негізделген шешімдер қабылдауға, ресурстарды бөлуді оңтайландыруға және білім беру бағдарламаларының тиімділігін бағалауға көмектеседі.

• Проблемаларды болжау және алдын алу: AI оқу үдерісіндегі ықтимал проблемаларды болжау үшін пайдаланылуы мүмкін, мысалы, оқуды тастап кету, үлгермеу немесе оқудағы қиындықтар. Деректерді талдау негізінде AI жүйелері мұндай проблемаларды болдырмау үшін ұсыныстар ұсына алады және тәуекелге ұшырағандарға қосымша ресурстар немесе қолдау көрсете алады.

Қиыншылықтар:

• Технологиялық шектеулер: Адаптивті оқыту үшін қажетті ресурстар мен технологиялардың жетіспеушілігі.

• Деректерді қорғау: Оқушылардың жеке деректерін қорғау мәселелері.

• Қазіргі уақытта білім беру саласында AI-ны жаһандық қолдану тиімділіктің төмен пайызын және елеулі тәуекелдерді әкелуі мүмкін:

• гаджеттерге қол жеткізудің теңсіздігі немесе «цифрлық бөліну». Есепке сәйкес 2,2 миллиард немесе 25 және одан төмен жастағы балалар мен жастардың үштен екісі үйде интернетке қол жеткізе алмайды: ЮНИСЕФ және ЮНИСЕФ бірлесіп шығарған қанша балалар мен жастар үйде интернетке қол жеткізе алады. Халықаралық электр байланысы одағы (ХЭО). Қолда бар соңғы зерттеу деректерін пайдалана отырып, есеп елдер, аймақтар, байлық топтары, қалалар мен ауылдар арасындағы айтарлықтай теңсіздіктерді тапты.

• үздіксіз кәсіби даму. Білімге AI енгізу үшін мұғалімдер мектеп оқушылары мен студенттерді оқытуға деген көзқарасын сәл өзгертуі керек. ЮНЕСКО саясатының қысқаша анықтамасында мұғалімдер мен әкімшілердің көпшілігінің смартфонды және/немесе ноутбукты пайдалану тәжірибесі болса, оқуды бағалау және қолдану үшін жеткілікті цифрлық сауатты екені айтылған.

• Білім беруде ЖИ пайдаланудың этикалық аспектісі (құпиялылық, ашықтық және пайдаланушы деректерін қорғау).

• Білім беруде жасанды интеллектті пайдалану білім сапасын арттыруға, қолжетімділікті кеңейтуге және білім беру тәсілдерін инновациялық енгізуге айтарлықтай мүмкіндіктер береді.

• Дегенмен, этикалық және қауіпсіздік аспектілерін, сондай-ақ процесте нашар пәндер мен инклюзивті білім беруді қамтамасыз ету қажеттілігін ескере отырып, AI пайдалануда сақтық таныту керек. Білім беруде AI-ны тиімді және жауапты пайдалануды қамтамасыз ету үшін тиісті ережелерді, стандарттарды және нұсқауларды әзірлеу маңызды.

• Сонымен қатар, білім беруде АИ қолдану процесінде мұғалімдер мен білім беру мамандарының рөлі маңызды болып қала береді. Мұғалімдер оқуды басқаруға бағытталған фасилитаторлар ретінде әрекет ете алады, контекстік қолдау көрсете алады және студенттің қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін AI қолдайтын білім беру тәсілдерін бейімдей алады.

• Осылайша, білім беруде жасанды интеллектті пайдалану маңызды перспективалар мен қиындықтарды ұсынады. Жасанды интеллектті дұрыс пайдалану тиімдірек, қолжетімді және инклюзивті білім беруге әкелуі мүмкін. Білім беруде жасанды интеллектті қолдану бойынша одан әрі зерттеулер мен әзірлемелер білім беру контекстінде AI технологияларын қолдану мен озық тәжірибелерді анықтау үшін маңызды болады.

Адаптивті оқытудың болашағы

• Жасанды интеллектпен интеграция: ЖИ алгоритмдерін пайдалану арқылы адаптивті оқытуды жетілдіру.

Адаптивті оқыту білім беру процесінде оқушылардың өзін-өзі дамытуына және жетістіктеріне бағытталған, бұл олардың оқу сапасын едәуір арттыруға ықпал етеді.

• Түсінікті және қиындық деңгейін анықтау: Оқушылардың қай тақырыптарда қиындыққа кездесетінін анықтап, сәйкес материалдар ұсынып, қолдау көрсету.

Түсінікті және қиындық деңгейін анықтау — оқушылардың оқу процесіндегі кедергілерін түсіну және оларды жеңу үшін қажетті материалдар мен ресурстарды ұсыну.

2. Талдау

• Бағалау тесттері: Оқушылардың білім деңгейін анықтау үшін жиі тесттер мен сауалнамалар қолдану.

• Деректерді жинау: Оқу нәтижелері мен қатысу көрсеткіштерін жинау.

Индикаторлар:

• Жетістік көрсеткіштері: Оқушылардың қай тақырыптарда төмен нәтиже көрсеткенін анықтау.

• Кері байланыс: Оқушылардан пікір жинап, олардың қиындықтарын тыңдау.

Жеке материалдар:

• Бейімделген контент: Оқушылардың қиындықтарына сәйкес, түсінікті әрі қолжетімді оқу материалдарын ұсыну.

• Қосымша ресурстар: Видео, интерактивті тапсырмалар және оқу құралдарын беру.

Қолдау көрсету:

• Жеке сабақтар: Оқушылардың қажеттілігіне сәйкес, жеке консультациялар мен сабақтар ұйымдастыру.

• Мотивация: Оқушыларды ынталандырып, олардың қызығушылығын арттыру.

Прогресті бақылау:

• Тұрақты мониторинг: Оқушылардың прогресін бақылап, қажет болған жағдайда түзетулер енгізу.

Бұл процесс оқушылардың білім деңгейін жақсартып, олардың қиындықтарын жеңуге көмектеседі, сонымен қатар, оқу сапасын арттырады.

Автоматтандырылған бағалау

Жасанды интеллект бағалау процесін автоматтандыру үшін де пайдаланылуы мүмкін, бұл мұғалімдердің көп уақыты мен күшін үнемдеуге мүмкіндік береді.  Автоматтандырылған бағалау жүйелері оқушы жұмысын бағалау және кері байланысты қамтамасыз ету үшін машиналық оқыту алгоритмдерін пайдаланады.  Сондай-ақ бұл тәсіл біржақтылықты азайтуға көмектеседі және әртүрлі оқушылар мен тапсырмалар бойынша бағалаудың сәйкестігін қамтамасыз етеді.

Қиындықтар мен шектеулер

 Білім берудегі ЖИ әлеуетті артықшылықтарына қарамастан, шешуді қажет ететін қиындықтар мен шектеулер де бар.  Негізгі қиындықтардың бірі - деректердің құпиялылығы мен қауіпсіздігінің болмауы.  Жасанды интеллектті қолдану арқылы студенттік деректердің үлкен көлемі жиналады, бұл құпиялылық пен қауіпсіздікке қатысты алаңдаушылық тудырады.

 Тағы бір қиындық - бұл ЖИ алгоритмдеріндегі ауытқу мүмкіндігі.  Алгоритмдерді үйрету үшін пайдаланылатын деректер біржақты болса, ЖИ жүйесі бұл ауытқуды жалғастырып, күшейте алады, бұл студенттердің белгілі бір топтары үшін әділетсіз нәтижелерге әкеледі.  ЖИ жүйелерінде қолданылатын алгоритмдердің мөлдір, тексерілетін және әділ болуын қамтамасыз ету өте маңызды.

Виртуалды көмекшілер

ЖИ-пен жұмыс істейтін виртуалды көмекшілер студенттерге үй тапсырмасын орындауға, сұрақтарға жауап беруге және кері байланыс беруге көмектесе алады.  Бұл виртуалды көмекшілер нақты уақытта студенттердің сұрауларын түсіну және оларға жауап беру үшін табиғи тілді өңдеуді (NLP) пайдаланады.  Виртуалды көмекшілер сонымен қатар студенттің оқу қажеттіліктері мен қалауларына негізделген жекелендірілген ұсыныстарды ұсына алады.

Білім берудегі жасанды интеллект артықшылықтары

 Білім берудежасанды интеллект пайдаланудың бірнеше ықтимал артықшылықтары бар.  Жекелендірілген оқу тәжірибесі студенттерге тиімдірек оқуға көмектеседі және олардың материалға қатысуын арттырады.  Интеллектуалды репетиторлық жүйелер студенттерге қосымша қолдау және ресурстар беріп, олардың оқу нәтижелерін жақсарта алады.  Сондай-ақ жасанеды интеллкт мұғалімдерге оқушылар қиналып жатқан аймақтарды анықтауға және олардың оқыту әдістерін сәйкесінше реттеуге көмектесе алады, бұл жалпы нәтижені жақсартуға әкеледі.

Әкімшілік тапсырмаларды автоматтандыру сонымен қатар мұғалімдердің уақытын үнемдейді және олардың оқуға және оқушылармен өзара әрекеттесуге көбірек көңіл бөлуіне мүмкіндік береді.  Сонымен қатар, жасанды интеллект  барлық студенттердің әділ және объективті бағалануын қамтамасыз ете отырып, бағалау мен бағалаудағы біржақтылықты азайтуға көмектеседі.

Білім беруде жасанды интеллектінің табысты ету мысалдары

Жасанды интеллектті мектептегі білім беруде сәтті қолданудың нақты жағдайлары мен оқиғаларын ұсыну маңызды. Себебі жасанды интеллект кез келген саланы табысқа жеткізе алады. Соның дәлелі келесі мысалда:

1. Khan Academy:

Khan Academy – оқу материалдары мен тапсырмаларды қамтамасыз ету үшін ЖИ-ті қолданатын танымал платформа. Жүйе оқушының дейгейіне бейімдеп, математика, жаратылыстану және басқа да пәндерді оқыту үшін жекелендірілген ұсыныстар береді.

2. Doulibgo:

Doulibgo – үйрену тәжірибесін пайдаланушының қажеттіліктеріне бейімдеу үшін ЖИ-ті қолданатын тіл үйрену қолданбасы. Жүйе тіл дағдыларын жақсарту үшін әртүрлі жаттығулар мен кері байланыс ұсынады.

3. Carnegie Learning:

Carnegie Learning – жекелендірілген оқу жоспарын жасау үшін ЖИ пайдаланатын математикалық білім беру бағдарламаларын қамтамасыз етеді. Бұл оқушылардың математикаға деген сенімділігін және дағдыларын дамытуға көмектеседі.

4. Qalan.kz:

Qalan - оқушыларға арналған математикалық тренажер. Qalan.kz – математиканы қазақ және орыс тілдерінде оқытуға арналған сервис. Онлайн платформада мектеп оқушылары есептерді AI негізіндегі чат-бот пен мұғалімдердің көмегімен шешеді. Тапсырманы сәтті орындағаны үшін оқушылар ақшалай сыйлық алады.

Білім берудегі жасанды интеллект: қазіргі тенденциялар мен перспективалар

Жасанды интеллект бұдан былай ғылыми фантастика емес, өмірдің ақиқатына айналды. Жаңа дәуірдің басталғанына куә болып отырмыз. Кезінде электр жарығы мен интернетті ойлап табу тіршілігімізді қалай түбегейлі өзгертсе, жасанды интеллекті технологиясының ықпалы да дәл сондай орасан зор.  Ол адамзаттың тұрмыс салтын мүлдем басқа арнаға бұрып, жұмыс процестерін автоматтандырады және ауқымды экономикалық құндылық қалыптастыра алады. Кейбір сарапшылардың бағалауынша, жасанды интеллектінің жаһандық экономикаға қосатын елеулі үлесі – дүниежүзілік ЖІӨ-нің төрттен бір бөлігіне парапар. Аталған технологияның кең қолданысқа ие болуы Қазақстанның қарқынды дамуында маңызды рөл атқара алады, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев. Президенттің пікірінше, қысқа мерзім ішінде жасанды интеллектіні дамыту үшін барлық жағдайды жасау қажет. Мемлекет басшысы форум қатысушыларына бұл бағыттағы жұмыстың негізгі басымдықтарын атап өтті.[1]

Жасанды интеллект үшін үлкен болашақ күтілуде. Бұл технология қазір ең жылдам дамып келе жатқан және перспективалылардың біріне айналды. Ақылды дауыс көмекшілері, сурет салатын, мәтіндер мен музыка жазатын нейрондық желілер — бүгінде ешкімді таң қалдырмайды. Білім беруде жасанды интеллектті қолдану туралы көбірек айтылып жатыр: мұндай жағдайлар қазірдің өзінде бар. Кембридж университетінің сарапшылары жасанды интеллектті қолдануды EdTech 2023 негізгі трендтерінің бірі деп атады (көзі).

Біз жасанды интеллектті бизнес үшін қалай қолданылатыны туралы блогта болғанбыз. Бұл мақалада біз AI сізге тиімдірек үйренуге көмектесетінін және дәл қазір бұл үшін қандай мүмкіндіктер бар екенін талқылаймыз.

Жасанды интеллект дегеніміз не

Жасанды интеллект (AI) - бұл машинаға әдетте интеллектуалды ойлау арқылы шешілетін мәселелерді шешуге мүмкіндік беретін технология. Жасанды интеллект адамның мінез-құлқына еліктейді; Негізгі ерекшелігі - алынған мәліметтер мен «тәжірибе» негізінде өздігінен білім алу мүмкіндігі.

Жасанды интеллектке деген жалпы қызығушылықты түсіндіру қиын емес: бұл технология адамдарға әртүрлі процестерді, әсіресе көп еңбекті қажет ететін және жалықтыратын процестерді автоматтандыруға керемет мүмкіндіктер ашады. Біз шаршаған, кейінге қалдыратын немесе алаңдататын жерде құрылғы жүз пайыздық тиімділік пен жоғары дәлдікті көрсетуді жалғастырады.

Жасанды интеллект білім беруде қалай қолданылуы мүмкін?

Қазірдің өзінде көптеген мүмкіндіктер бар және олардың саны тек өсе береді - өздігінен білім алуға қабілетті бағдарламалар мен қызметтер адамдарға әртүрлі мәселелерді шешуге көмектеседі.

Күнделікті процестерді автоматтандыру үшін

Ең ынталы, талантты ұстаздардың да өз мамандығынан түңіліп, түңіліп қалуының себебі неде? Күн тәртібіне байланысты. Өйткені, мұғалім кейде бір сұраққа жүз рет шыдамдылықпен жауап беруге, оқу үлгерімін бағалау үшін ұпайларды мұқият санауға, стандартты тапсырмаларды тексеруге тура келеді... Білім беруде Жасанды интеллектті енгізу осы тапсырмалардың кейбірін машинаға беруге мүмкіндік береді. - осылайша эксперимент пен шығармашылық үшін ресурстарды босатыңыз.

Ресейде білім беру саласындағы жасанды интеллект толығымен ресми орынға ие болды: мысалы, 2023 жылдан бастап гуманитарлық пәндер бойынша мектеп оқушыларының жазба жұмыстары пилоттық жоба аясында нейрондық желі арқылы тексеріледі. Жобаны жасаушылар машинаны грамматикалық, пунктуациялық қателерді және тіпті семантикалық қателерді іздеуге үйретті.

2024 жылдан бастап мектеп оқушыларының Бірыңғай мемлекеттік емтихан аясында жазған эсселері нейрондық желі арқылы орталықтандырылған түрде тексерілетін болады - мұндай жоспарлар туралы Рособрнадзор басшысы Анзор Музаев (дереккөз) мәлімдеді. Бұл жағдайда жасанды интеллектті қолданудың мақсаты – оқушылардың тұтастығын тексеру. Машина оқушылардың жұмысында күдікті жерлерді белгілейтін белгілер қояды деп жоспарлануда. Бірақ студенттің алдады ма, жоқ па, ол фигураларды пайдаланды ма, соны әлі тірі адам - ​​модератор қабылдайды.

Жеке жаттығу жолдарын жекелендіру және құру үшін

Әрбір адамның оқу қарқыны және жаңа ақпаратты меңгеру сипаты терең жеке. Алайда, жаппай оқыту жағдайында бұл нюанстардың барлығын ескеру қиын – мысалы, мұғалім жаңа материалды түсіндіру кезінде орташа көрсеткіштерге назар аударады. Бейімделіп оқыту нақты оқушының қажеттіліктеріне негізделген. Жасанды интеллект арқылы жеке жаттығу жолын жасауға болады. Ал білім беруде жасанды интеллектті қолдану оқыту курстарында проблемалық аймақтарды – студенттер көп қате жіберетін бөлімдер мен тапсырмаларды табуға мүмкіндік береді. Мұғалім үшін бұл өте ыңғайлы – ол осы аспектілерге көбірек көңіл бөле алады, мысалы, күрделі тақырып бойынша қосымша жұмыс жасау арқылы.

Қорытынды бөлім

Жасанды интеллект білім беру саласында үлкен өзгеріс жасау мүмкіндігіне ие, бұл жекелендірілген оқытудың жаңа мүмкіндіктері мен студенттер үшін жақсартылған нәтижелер ұсынады.  Жасанды интеллект жүйелерінің сенімді және бейтарап болуын қамтамасыз ету қажеттілігі сияқты шешілуге ​​тиіс міндеттер болғанымен, білім берудегіжасанды интеллект артықшылықтары анық.  Жасанды интеллект технологиясы ілгерілеуді жалғастыра отырып, біз алдағы жылдарда Жасанды интеллект-нің білім берудегі бұдан да инновациялық қосымшаларын көреміз деп күтуге болады.

Қорытындылай келе, мен айтылғандарды қорытындылағым келеді. 

Жасанды интеллект негізіндегі білім беру платформаларының артында болашақ жатыр. Мектептер осы жаңа әлемге неғұрлым ертерек қатыса бастаса, соғұрлым жоғары оқу стандарттарын сақтай отырып, жаңа жағдайларға бейімделу оңайырақ болады. 

Тренажерлер, қосымшалар, тесттер, оқу жоспарларының генераторлары – осы ат қызметтерінің барлығы бүгінде мектеп өміріне берік енеді. Оларды дұрыс қолдануды және шығындарды жоспарлауды үйрену маңызды. Мақала сізді EdTech әлеміне тезірек араласуға және оған толқынды болуға итермелейді деп үміттенеміз. Өйткені, болашақ, тақырыпта айтылғандай, бүгін бізге келеді. 

Әдебиеттер тізімі:

1.Baker, R. S., Corbett, A. T., & Aleven, V. (2016). Intelligent tutoring systems. Handbook of educational psychology, 349-366.

2.Koedinger, K. R., & Aleven, V. (2007). Exploring the assistance dilemma in experiments with cognitive tutors. Educational psychology review, 19(3), 239-264.

3.Le, C. V., & Ognibene, D. (2019). Artificial Intelligence and Education: Promises and Pitfalls. OECD Education Working Papers, (194), OECD Publishing.

4.Liu, O. L., Bridgeman, B., & Adler, R. M. (2015). Measuring learning outcomes in higher education. Educational researcher, 44(5), 225-232.

5.VanLehn, K. (2011). The relative effectiveness of human tutoring, intelligent tutoring systems, and other tutoring systems. Educational psychologist, 46(4), 197-221.