Жамбыл облысы әкімдігі білім
басқармасының
Тараз қаласы әкімдігінің
білім бөлімінің №53
мектеп гимназиясы
КММ
Әдістемелік құралдың құрылымы мен мазмұнына
баяндама
I.
Кіріспе
Зерттеу
өзектілігі.
Қазіргі заманда мектеп жасындағы балалардың арасында сымбат
бұзылыстарының (сколиоз, лордоз, кифоз және т.б.) таралуы жиілеп
отыр. Бұл, ең алдымен, қозғалыс белсенділігінің төмендеуі, дұрыс
отырмау, білім беру үдерісінде ұзақ уақыт бойы қозғалыссыз отыру
жағдайлары және гаджеттерді көп қолдану сияқты факторлармен тікелей
байланысты. Осындай жағымсыз құбылыстардың алдын алу мақсатында
мектептегі дене тәрбиесі сабағында гимнастика жаттығуларын тиімді
пайдалану – өзекті мәселе. Әсіресе бастауыш сынып оқушылары үшін
бұл жаста ағзаның белсенді дамуы мен дене сымбатының қалыптасу
кезеңі болғандықтан, түзету-нығайту жаттығулары ерекше мәнге
ие.
Мақсаты мен
міндеттері.
Әдістемелік құралдың басты мақсаты – бастауыш сынып оқушыларының
дене бітімін дұрыс қалыптастыруға бағытталған гимнастика
жаттығуларын ғылыми-әдістемелік негізде жүйелеу және мұғалімдерге
нақты ұсыныстар беру. Осы
мақсатқа қол жеткізу үшін төмендегідей міндеттер
айқындалды:
-
Гимнастиканың педагогикалық және физиологиялық
негіздерін сипаттау;
-
Сымбат бұзылыстарының алдын алу және түзету
жолдарын ұсыну;
-
Жаттығуларды сабақ барысында және сабақтан тыс
уақытта қолдану үлгілерін беру;
-
Жаттығу кешендерін оқушылардың жас
ерекшеліктеріне сәйкестендіріп ұсыну.
Зерттеу объектісі мен
пәні.
Зерттеу объектісі ретінде – бастауыш мектеп оқушыларының дене дамуы
алынады. Зерттеу пәні – дене сымбатын қалыптастыруға бағытталған
гимнастика жаттығуларының мазмұны мен қолдану
әдістері.
Зерттеу болжамы.
Егер бастауыш сынып оқушыларына арналған дене тәрбиесі сабақтарында
және қосымша сергіту сәттерінде жүйелі түрде гимнастика жаттығулары
орындалатын болса, онда оқушылардың дене бітімі дұрыс қалыптасып,
сымбат бұзылыстарының алдын алуға және жалпы физикалық жағдайын
жақсартуға болады.
Теориялық және практикалық
маңыздылығы.
Теориялық тұрғыда бұл әдістемелік құрал гимнастиканың физиологиялық
және педагогикалық негіздерін саралап, дене тәрбиесі үдерісіне
енгізудің ғылыми базасын ұсынады. Практикалық жағынан алғанда,
құралда берілген жаттығулар кешені мұғалімдерге, ата-аналарға және
тәрбиешілерге күнделікті жұмысында қолдануға ыңғайлы, нақты
әдістемелік нұсқаулармен берілген.
II. Негізгі бөлімнің мазмұнына қысқаша
сипаттама
1-бөлім: Гимнастика жаттығуларының
педагогикалық және физиологиялық
негіздері
Бұл бөлімде гимнастиканың түрлері, дене сымбаты ұғымының мазмұны
мен балалардың жас ерекшеліктері талданып, сымбат бұзылыстары мен
оның түрлері нақты ғылыми сипаттама арқылы көрсетілген. Сонымен
қатар, гимнастиканың дене сымбатын түзету мен нығайтудағы рөлі
анықталып, әрбір жаттығудың ағзаға әсері физиологиялық тұрғыда
дәлелденген.
2-бөлім: Сымбатты дене бітімді қалыптастыру
жолдары
Бұл бөлім жаттығуларды күнделікті сабаққа кіріктірудің тиімді
жолдарын, түзету гимнастикасы элементтерінің мәнін, музыкалық
сүйемелдеумен орындалатын жаттығулардың психоэмоционалдық әсерін
және құралдар арқылы орындалатын жаттығулардың ерекшелігін
сипаттайды. Оқушылардың дене бітімінің қалыпты критерийлері
негізінде жаттығу кешендерін құру жолдары нақты мысалдар арқылы
түсіндіріледі.
3-бөлім: Педагогикалық шарттар мен әдістемелік
ұсыныстар
Бұл бөлімде мұғалімдерге арналған нұсқаулықтар жинақталып,
жаттығуларды таңдау, оларды орындау реті мен кезеңдері, балалармен
жұмыстың психологиялық ерекшеліктері жан-жақты сипатталады. Сонымен
қатар, ата-аналармен ынтымақтастықта жұмыс жүргізу, үй жағдайында
жаттығуларды жалғастыру тәсілдері, қауіпсіздік шаралары мен жүктеме
деңгейін дұрыс үйлестіру туралы кеңестер
берілген.
4-бөлім: Практикалық
бөлім
Практикалық бөлімде 1–4 сынып оқушыларына арналған жаттығулар
кешені ұсынылған. Оған түзету жаттығулары, сергіту сәттері, босаңсу
жаттығулары және апталық жоспар үлгілері кіреді. Әрбір жаттығуға
әдістемелік нұсқаулық, орындау тәртібі мен қауіпсіздік талаптары
қосымша берілген. Жаттығулар кешені оқушы денесінің симметриясын
сақтау, бұлшық еттерді күшейту және омыртқа жотасын қалпына
келтіруге бағытталған.
III. Қорытынды
Жалпы алғанда, әдістемелік құрал бастауыш сынып
оқушыларына арналған гимнастика жаттығуларын жүйелеу, оны білім
беру процесіне енгізу және мұғалім мен ата-ана арасындағы
ынтымақтастықты күшейту мақсатында құрастырылған. Ұсынылған
жаттығулар балалардың физикалық дамуын қолдауға, сымбатты дене
бітімін қалыптастыруға және дене шынықтыру сабағының сапасын
арттыруға мүмкіндік береді. Әдістемелік материалдардың теориялық
негізі мен практикалық қолдану аясы педагогтер үшін оңтайлы әрі
қолжетімді түрде құрылып, баланың жас ерекшеліктеріне толық сай
келеді.
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі
-
Әбдірахманова, С. Т. Бастауыш мектепте дене тәрбиесін ұйымдастыру
әдістемесі. –
Алматы: Рауан, 2019.
-
Жаңабаев, Қ. Ж. Гимнастика
негіздері. –
Алматы: Білім, 2018.
-
Мұхтарова, Г. М. Бастауыш сынып оқушыларымен дене тәрбиесі
жұмыстары. –
Астана: Фолиант, 2020.
-
Аубакирова, Л. М., Байменова, А. Қ.
Сымбат бұзылыстарының алдын алу
жолдары. –
Шымкент: Оқулық, 2021.
-
Қоянбаев, Ж. Б., Қоянбаев, Р. М.
Педагогика: Оқу
құралы. –
Алматы: Қазақ университеті, 2022.
-
Иманбекова, А. С. Бастауыш сынып оқушыларының дене дамуы және
денсаулық көрсеткіштері. –
Қарағанды: Болашақ-Баспа, 2020.
-
Трофимова, Г. Т. Детская коррекционная
гимнастика. –
Москва: Владос, 2016.
-
Беляева, М. В. Осанка и здоровье
школьника. –
Санкт-Петербург: Питер, 2018.
-
Карпман, В. Л. Физиология и гигиена детского
организма. –
Москва: Просвещение, 2017.
-
ҚР БҒМ. Мектепке дейінгі және бастауыш білім беру
ұйымдарындағы дене шынықтыру пәнінің
бағдарламасы. –
Астана, 2023.
-
World Health
Organization. Physical Activity and Young
People: Recommendations. – Geneva,
2020.
-
NASPE.
Active Start: A Statement
of Physical Activity Guidelines for
Children. – Reston, VA: National
Association for Sport and Physical Education,
2019.