Ағылшын тілдері сабақтарында жаңа технологиялар арқылы оқушылардың

оқу сауаттылығын арттыру

Таскенова А.Б,

ағылшын тілі оқытушысы

педагог-модератор,

педагогика ғылымдарының магистрі

Жаңа технологиялар арқылы оқушылардың оқу сауаттылығын арттыру - қазіргі білім беру жүйесінің маңызды аспектісі. Қазақ және ағылшын тілдері сабақтарында оқу сауаттылығын арттыру оқушының пәнді терең түсіну қабілетін дамыту, алған білімін сыныптан тыс жерде, кез-келген жағдайда тиімді пайдалана білуін қамтамасыз ету.

Мақсаты: Жаңа технологияларды пайдалана отырып, оқушылардың қазақ және ағылшын тілдеріндегі оқу сауаттылығын арттыру, олардың тілдік дағдыларын жетілдіру және білім алуға деген қызығушылығын ояту.

Міндеттері:

Технологияларды интеграциялау: Оқу үдерісінде интерактивті платформалар, білім беру қолданбалары, онлайн ресурстар және мультимедиялық құралдарды пайдалану.

Жекелендірілген оқу: Әр оқушының деңгейіне және қажеттіліктеріне сай оқу бағдарламаларын құру, оқу үдерісін жекелей басқару.

Интерактивті оқу ортасын құру: Виртуалды шындық (VR) және басқа да инновациялық технологиялар арқылы оқу ортасын қызықты және тиімді ету.

Оқушылардың белсенділігін арттыру: Онлайн пікірталастар, топтық жобалар, викториналар және басқа да интерактивті әдістер арқылы оқушылардың белсенді қатысуын қамтамасыз ету.

Кері байланысты нығайту: Технологиялар арқылы оқушылардың білімін тез және тиімді бағалау, оларға кері байланыс беру және қателерін түзетуге көмектесу.

Тілдік дағдыларды жетілдіру: Аудио және видео материалдар, тіл үйрету қолданбалары арқылы оқушылардың сөйлеу, тыңдау, оқу және жазу дағдыларын дамыту.

Ағылшын тілі сабағында мұғалім әртүрлі тапсырмаларды орындату арқылы оқушының сауаттылығын қалыптастырады. Оқушының оқу сауаттылығын дамыту мәселесіне мынандай тұжырымдаманы ұсынуға болады:

1. Оқушыларды бірінші сабақтан бастап оқу дағдыларының түрлерін (айтылым, жазылым, тыңдалым, оқылым) меңгерте білу;

2. Оқушылардың алған білімдерін өмірде, кез-келген жағдайда, әлеуметтік ортада қолдана алуға үйрету;

3. Үйреніп жатқан тілде ауызша,жазбаша қарым-қатынас жасау;

4. Әлеуметтік талаптарына сай келу үшін оқушының ақпараттық технологияларды қолдану және проблемалардың шешімін таба алуға үйрету;

5. Оқушылардың өзгермелі өмірге бейімделуіне мүмкіндік беру;

6. Оқушылардың жеке қабілеттерін дамыту;

7. Оқушылардың әлеуметтік-мәдени дағдыларын қалыптастыру;

8. Ағылшын халықтарының салт –дәстүрі, мәдениеті, тарихын түсіну және құрметтеуге баулу.

Сабақта оқушылардың оқу сауттылық дағдысын диалог, монолог арқылы дамытуға болады.

Диалог арқылы оқушылардың мынадай қасиеттері қалыптасады:

1. өз ойларын еркін жеткізуге үйретеді;

2. тілдік қарым қатынасын қалыптасады;

3. сөйлесу әрекеті арқылы сөздік қорын молаяды;

4. өзгенің пікірін тындауға, өзгелермен ой бөлісуге дағдыланады;

5. алған білімдерін өмірде тиімді пайдалана білуге дағдыланады;

Монолог арқылы оқушылардың мынадай іскерліктері қалыптасады:

1. белгілі бір тақырыпқа өз көзқарасын білдіреді

2. белгілі бір тақырып бойынша ақпарат береді

3. сөз тіркесі мен сөйлем құрай білу дағдылары қалыптасады

4. сөйлеу тілін байытады

5. сөздік қорын жетілдіреді

6. нақты, дәл, анық жауапберуге үйретеді

Оқушылар арасында еркін, ашық шығармашылық қарым-қатынас орнатылады. Сабақта оқушыларды топқа бөліп, проблемалы сұрақтар құрастырып, соларға тез жауап алу мақсатында «Миға шабуыл», «Дисскусиялық карта» әдістерін қолдануға болады.

Оқушылардың оқу, жазу сауаттылығын қалыптастыру барысында көптеген заманауи әдістерді қолдануға болады. Тілдік дағдысын қалыптастыру барысында грамматикалық ойындар қолданылады. Ойын әдісі оқушының логикалық ойлауын қалыптастырады. Әртүрлі грамматикалық тапсырмалар арқылы ойын сюжеті құрылады. Ойын оқушының тез ойлай білу дағдысын қалыптастырады. Ойын шарты алдын-ала белгілі болғанмен, ойын барысындағы күтпеген жағдайларда оқушы тез шешім қабылдай білуге жаттығады. Берілген мәтінге байланысты грамматикалық, дидактикалық және іскерлік ойындарды қолдануға болады. Ағылшын тілінің фонетикасына, грамматикасына байланысты тапсырмаларды ұйымдастыруға болады.

Сыни тұрғысынан ойлау технологиясын қолдану:

Сыни тұрғысынан ойлау технологиялары арқылы оқушылардың оқу сауаттылығын арттырудың негізгі мақсаты – оқушылардың ақпаратты талдау, бағалау және синтездеу қабілеттерін дамыту. Бұл технологиялар оқушыларды белсенді оқу процесіне тарту, олардың өз пікірлерін білдіруіне, сұрақ қоюына және проблемаларды шешуіне мүмкіндік береді.

Сыни тұрғысынан ойлау технологияларының мәні

• Талдау: Оқушылар мәтінді тереңірек түсіну үшін оның құрылымын, идеяларын және аргументтерін талдайды.

• Синтез: Оқушыларөзбілімдерінжаңа контексте қолданаотырып, жаңаидеялар мен шешімдерұсынады.

• Бағалау: Оқушылар ақпараттың сапасын, сенімділігін және маңыздылығын бағалайды.

Сингапурлық ойын «Zoom»

Мақсаты: карталарды дұрыс реттілігімен жинау, командамен бірлесе жұмыс жасау арқылы сыни ойлауды дамыту.

Ойынның шарты: Қатысушыларға сурет бейнеленген карталар беріледі. карточкадағы суреттер ешкімге көрсетілмейді, тек суретте не бейнеленгенің айту арқылы суреттерді құрастырады. Ойын аяқталғаннан кейін видео көрсетіліп, қатысушылар өз ойларымен бөліседі. Бұл ойын арқылы өз ойларымен бөлісіп, сыни тұрғысынан ойлау дағдысы дамиды.

1. Мәтінмен жұмыс

Дедуктивті бағалау — бұл білім алушылардың білімін, дағдыларын және қабілеттерін бағалаудың тиімді әдісі. Мәтінмен жұмыс барысында балаларға дедуктивті бағалаудың бірнеше пайдасы бар:

1. Түсіну деңгейін арттыру: Дедуктивті бағалау балаларға мәтінді тереңірек түсінуге көмектеседі. Олар мәтіннің негізгі идеяларын, аргументтерін және логикалық құрылымын анықтай алады.

2. Критикалық ойлау: Бұл әдіс балалардың критикалық ойлау қабілеттерін дамытуға ықпал етеді. Олар мәтіннен алынған ақпаратты талдап, өз пікірлерін қалыптастыра алады.

3. Логикалық байланыстарды түсіну: Дедуктивті бағалау балаларға логикалық байланыстарды анықтауға және оларды өз ойларында қолдануға мүмкіндік береді. Бұл дағдылар оларды болашақта күрделі мәселелерді шешуге дайындайды.

4. Тілдік дағдыларды дамыту: Мәтінмен жұмыс істеу барысында балалардың тілдік дағдылары, әсіресе жазу және сөйлеу дағдылары, жақсарады. Олар өз ойларын дәл және түсінікті түрде жеткізуге үйренеді.

3. Топтық жұмыс:

Merge.com — бұл балаларға сыни тұрғысынан ойлауды дамытуға арналған интерактивті құрал. Оның бірнеше пайдасы бар:

1. Интерактивті оқу: Merge.com платформасы интерактивті контент пен ойындар арқылы балалардың оқу процесін қызықты етеді, бұл олардың назарын аударуға және білімді жақсы меңгеруге көмектеседі.

2. Технологиялық дағдылар: Платформа балаларға технологияларды пайдалануды үйретеді, бұл заманауи әлемде өте маңызды. Олар бағдарламалау, цифрлық дизайн және басқа да техникалық дағдыларды игереді.

3. Креативтілік пен сыни ойлау: Merge.com платформасы балалардың креативтілігін дамытуға және сыни ойлау қабілетін арттыруға мүмкіндік береді. Олар түрлі жобалар мен тапсырмалар арқылы шығармашылық қабілеттерін шыңдайды.

4. Топтық жұмыс: Платформа балаларға топта жұмыс істеу, бір-бірімен ынтымақтасу және командалық дағдыларды дамытуға мүмкіндік береді.

Жобалық жұмысқа байланысты тапсырмалар

Pixton — бұл балаларға арналған интерактивті комикс жасау платформасы, ол сыни тұрғысынан ойлауды дамытуға көмектеседі. Оның бірнеше пайдасы бар:

1. Шығармашылықты дамыту: Балалар өз идеяларын визуализациялап, комикстер арқылы шығармашылық қабілеттерін дамыта алады.

2. Сыни ойлауды ынталандыру: Комикс жасау барысында балалар оқиғаларды, кейіпкерлерді және сюжеттерді ойластыруы керек, бұл олардың сыни ойлау дағдыларын жетілдіреді.

3. Топтық жұмыс: Pixton платформасы балаларға топта жұмыс істеуге мүмкіндік береді, бұл командалық жұмыс және коммуникация дағдыларын дамытуға көмектеседі.

4. Көрнекі оқу: Визуалды элементтер арқылы балалар ақпаратты жақсырақ қабылдайды, бұл олардың оқу процесін жеңілдетеді.

5. Технологиялық сауаттылық: Онлайн платформада жұмыс істей отырып, балалар заманауи технологияларды пайдалану дағдыларын меңгереді.

6. Критикалық пікір: Комикс жасау барысында балалар өздерінің және басқалардың жұмыстарын бағалап, сын айтуға үйренеді.

Топтық талқылау

Learning apps балаларға сыни тұрғысынан бірнеше пайдасы бар:

1. Критикалық ойлау: Сыни тұрғысынан ойлау дағдыларын дамытуға көмектеседі, себебі балалар ақпаратты талдап, бағалауға үйренеді.

2. Тәжірибе жасау: Ойындар мен интерактивті тапсырмалар арқылы балалар өз білімдерін тәжірибе жүзінде қолдана алады.

3. Мотивация: Ойын элементтері мен жетістіктер балалардың оқу процесіне қызығушылығын арттырады.

4. Жеке қарым-қатынас: Балалар өздерінің оқу қарқынын бақылап, өздерінің күшті және әлсіз жақтарын анықтай алады.

5. Көптеген ресурстар: Learning apps әртүрлі тақырыптар мен пәндер бойынша білім алуға мүмкіндік береді, бұл балалардың қызығушылығын арттырады.

Рефлексия

1. Өзін-өзі бағалау формалары: Оқушылар өздерінің білім деңгейін, дағдыларын және жетістіктерін бағалай алады. Бұл әдіс оқушылардың рефлексиялық қабілеттерін дамытуға көмектеседі.

Power Point платформасын қолдану арқылы инетернетсіз көрнекілік құралдар(шаблондар) қолдану. Мысалы: светафор әдісі арқылы өздерін бағалайды.

2. Кері байланыс: Оқушылар өздерінің оқу процесі туралы пікірлерін білдіре алады. Бұл мұғалімдерге оқушылардың қажеттіліктерін түсінуге көмектеседі.

https://padlet.com/ - Padlet – бұл интерактивті тақта, ол оқушылар мен оқытушыларға ақпаратты, идеяларды, пікірлерді және ресурстарды визуалды түрде бөлісуге мүмкіндік береді. Padlet платформасы білім беру, командамен жұмыс істеу, жобаларды басқару және шығармашылық жұмыстарды ұйымдастыру үшін кеңінен қолданылады.

3. Жеке мақсаттар қою: Оқушылар өздерінің оқу мақсаттарын анықтап, оларға жету жолдарын жоспарлай алады. Бұл әдіс оқушылардың жауапкершілігін арттырады.

SMART әдісі (Specific, Measurable, Achievable, Relevant, Time-bound) балаларға бірнеше маңызды пайда әкеледі:

• Нақты мақсаттар қою: SMART әдісі балаларға нақты және анық мақсаттар қоюға көмектеседі. Бұл оларға не істейтінін және неге қол жеткізгісі келетінін түсінуге мүмкіндік береді.

• Өлшенетін нәтижелер: Мақсаттардың өлшенуі балаларға прогресті бақылауға және жетістіктерін бағалауға мүмкіндік береді. Олар өздерінің жетістіктерін көріп, мотивация алады.

• Қол жетімділік: SMART әдісі балаларға мақсаттарды шынайы және қол жетімді етіп қоюға үйретеді. Бұл оларға сәтсіздікке ұшырау қаупін азайтады.

• Маңыздылық: Мақсаттардың өздеріне және олардың өміріне маңыздылығын түсіну балалардың жауапкершілігін арттырады. Олар өз мақсаттарына жету үшін не істеу керектігін біледі.

• Уақыт шектеулері: Уақыт шектеулері балаларға жоспарлау және уақытты тиімді пайдалану дағдыларын дамытуға көмектеседі. Олар мақсаттарына жету үшін нақты мерзімдер белгілейді.

SMART әдісі балалардың оқу процесін белсенді түрде басқаруға, өз мақсаттарына жетуге және жеке дамуында жауапкершілікті арттыруға мүмкіндік береді

Қортындылай келе, қазіргі заманға сай жаңа технологиялар , оқушылардың оқу сауаттылығын қалытастыруда тиімді құрал болып табылады. Оқушылардың сыни ойлау қабілетін дамыту арқылы олардың оқу сауаттылығының деңгейін көтеруге болады. Берілген практикалық тапсырмалар оқушылардың білімін тереңдетіп, шығармашылық қабілеттерін дамытуға көмектеседі

Пайдаланған әдебиеттер

1. Н.Х.Хамзина Қазақ тілін оқытуда жаңа технологияларды қолдану //Білімайнасы. 2019ж

2. А.М.Малофеева Использование активных методов на уроках https://nsportal.ru/nachalnaya

3.Занков Л. В. Принципы экспериментальной дидактической системы. Избранные педагогические труды. − Москва, 1990.

4.Давыдов В.В Теория развивающего обучения. − Москва: Педагогика, 1986. – 240 с.

5.Лордкипанидзе Д.О. Принципы, организация и методы обучения. –Москва: Учпедгиз, 1957. – 169 с.

6.Махмутов М.И. Проблемное обучение. Основные вопросы теории. –Москва: Педагогика, 1975. – 157 с.