Ағылшын тілі сабағында түрлі ойындарды пайдаланудың жолдары мен тиімділігі

Авторы: Сәрсекова Айзат

Сын –пікірлері:

- Оқу материалының мазмұнының қызықтылығы, мазмұндылығы:

• Мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-қатынастың ерекшелігі.

• Мұғалімнің оқу әрекетін ұйымдастырудағы ерекшеліктері.

• Бұл тұжырымдаманың үш бөлімінің мазмұнында оқыту әрекетінің әр түрлі жұмыстары, соның ішінде ойынға арналған әрекет бар деп түсінуіміз керек.

- беріліп отырған оқу құралының басқа да оқу құралдарынан айырмашылықтары:

• Сабақта қызықтылық материалдарын пайдалана отырып, ойын арқылы оқыту танымдық әрекеттерге үлкен нәтиже беретініне мұғалімдердің немқұрайлылығы, мән бермейтіндігі ақиқат.

• Оқушылардың танымдық қабілеттерінің төмендігі білім сапасының нәтижелігіне кері әсерін тигізеді;

- пәннің оқу бағдарламасы мен кәсіби білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес және материалдың ғылыми деңгейі:

• Назарбаев Н.Ә. «Жаңа әлемдегі – жаңа Қазақстан»

• Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді

• дамыту тұжырымдамасы.

• Қазақстан Республикасының 12 жылдық оқыту мерзіміндегі жалпы

• білім беру тұжырымдамасы

Мазмұны

Алғыс сөз............................................................................................................................................... 4

1 Ойын арқылы оқыту – оқушының қызығушылығын

арттырудың бірден-бір жолы................................................................................................................7

1.1 Ойындар және олардың түрлері....................................................................................................8

1.2 Бастауыш сынып оқушылары үшін ағылшын тілі сабақтарында ойынды қолдану әдістемесі және оның маңызы................................................................................................................................10

2. Бастауыш сынып оқушыларының сөздік қорын толықтыруға арналған ойындар.....................12

2.1 Бастауыш сынып оқушыларының грамматикалық материалдарды игеруге арналған ойындар..................................................................................................................................................16

2.2 Ойын сабақ: «Animals».................................................................................................................19 

3. Ойын – оқушының қызығушылығын арттыру жолы...................................................................23

Қорытынды........................................................................................................................................... 26

Қолданылған әдебиеттер тізімі............................................................................................................27

Қосымша................................................................................................................................................30

Ойынның педагогикада, оқыту процесінде алатын орны Платон
заманынан белгілі болған. Ойынның оқу процесіндегі маңыздылығы
жөнІнде Я.А.Коменский былай деген екен: "Мектепке - ойынға
асыққандай" бар, ол сондай ғанибет". Ал XVIII ғасырда Ж.Ж.Руссо мен
И.Г.Песталоцци ойын арқылы балаларды болашақ өмірге бейімдеу керек
деп түсіндірген.

Ойынның теориясы мен маңыздылығы К.Д.Ушинский мен П.Ф.Лесгафт та өз үлестерін қосқан. Тәрбиеде жөне оқыту барысында ойынның өз алатын орнын В.А.Сухомлинскнй, С.П.Шацкий және Н.К.Крупская да атап керсеткен.

Сабақ барысында ойынның басты мақсаты - білім беруді ойынмен ұштастыру. Баланың ойынға белсенді түрде қатысуы оның ұжымдағы басқа да әрекеттерін айқындайды.

Ойын дегеніміз не? Бір қарағанда ол қарапайым құбылыс не әрекет іспетті. Ойын міндетгі түрде ұжымдық әрекет. Ойынның ережелері ойнаушылардың іс-әрекеттсрімеи байланысты. Ойыінның өз деңгейінде өтуі,ойнаушылардың қисынды ой қабілетінің дамуы, бір-біріне деген сыйластық кажеттіліктерімен санасуы әр ойыншының жеке әрекеттерінентуындайды. Ойынның басты шарты - жеңіске жету болса да, әр ойыншы өз қарсыласының мүмкіндігімен санасып, бір-біріне деген сенімін арттырады.

Ойын арқылы оқушы өздігінен жұмыс істеуге үйренеді, ойлау қабілеті дамиды, сөздік қоры баийды. Ойынның негізгі мақсаты – баланықызықтыра отырып, лексико-фонетикалық материалды берік' меңгерту. Сондай-ақ ойын үстінде балалардың ойлау қабілеті, назары, байқампаздық әрекеті, зейіні жетіледі. Оқушлардың тілін дамытьш, ойын жүйелі айта білуге үйрету - мұғалімнің басты парызы. Ойын үстінде оқушының түрліқасиеттері дамып, қабілеті мен белсенділігі ататынын көрнекті педагогА.С.Макаренко кезінде де атап көрсеткен.

Педагогикалық процесті жетілдіруде ойынның алар орнын қазақстандық ғалым Н.Құлжанова да зерттеген. Ойын бала үшін еліктеу, инстинкт, күнделікті негізгі іс-әрекет және оның жеке өмірі деп дәделдеген. Н.Кұжанованың айтуы бойынша ойында әдептілік, тәрбиелік, мақсатта пайдалану - баланың болашақ өміріне түзу жол салу, үлкендерге еліктеуі және өмірдің талаптарына сай бейімделуі басты педагогакалық мақсаттар. Ойындар баланың қисынды ойлау қабілетін және қиялдау (жақсы мағынада) қабілеттерін дамытуға жетелейді. Ғалым "Бала ойында шынығып, "жұмыс жасап", өсіп жетіледі. Оның ойлау қабілеті жетіліп, қарым-қатынас жасау мүмкіндігі артадьг", - деп атап көрсеткен. Сол сияқты бала өміріндегі ойынның алатын маңызды орны туралы педагог М.Жұмабаевта өз көзқарасын қалдырған. Ойын - бала үшін өмірлік тәжірибе. Ойын барысында бала өзін қоршаған орта туралы алған білімін пайдаланады. Ойын кезінде - бала терең әсер алып, үлкен белсенділік көрсетіп, қисынды ойлау қабілеті күшейеді, ойынды баланың тілін дамыту үшін де пайдалану керек деп баса айтқан.

Ойын – баланың рухани дамуының негізі, - деп Ж.Пиаже, К.Левин,
Л.С.Выготский, Д.Б.Эльконин, К.Д.Ушинский, А.С.Макаренко,
С.А.Шмаков өз еңбектерінде атап айтқан.

Ал С.А.Шмаков өз монографиясында ойынды екі жақты қарауға болады деген. «Бірінші - ойын ересектерге еліктеу болса, екінші - ол қуаныштың, сергектіктің, ширақтылықтың, өмірдің жоғары әуезділігінің негізі болады”,- деген.

Сонымен педагогикалық процесте ойын арқылы оқушының білімі мен
бейімін, жеке тұлғалық қасиет-қабілеттерін арттыру мүмкіндіктері
зерттелген. Енді осы мүмкіндіктерді бүгінгі педагогикада үлкен орын алып
отырған модулъдік жүйемен ұштастыру ғылыми тұрғыдан қаралмай
отырған мәселе. Ал модульдік жүйеде оқушылар арасындағы еркін қарым-
қатынас жасап, сабақ барысында сайысты ұйымдастыру арқылы ойынның
барлық тиімді мүмкілдіктерін қолданса,сынып оқушыларының оқу
нәтижесін арттырар еді. Әсіресе, орыс сыныптарында қазақ тілін оқытуда
барлық оқушылардың тіл игеруде модульдік технологияны ойын
әдістерімен ұштастыру кезегі күттірмейтін проблемаға айналады. Өйткені,
жаңа технология - оқыту процесін жетілдіруге, оқушының белсенділігін
арттыруға комектеседі.

Ойын әдістерін - қолдану дәстүрлі сабақтар мен жаңа технология әдістерімен сабақ жүргізуде өз тиесілі орын алады. Модульдік технология жүйелі түрде, терең білім алудың бірден-бір бүгінгі күнгі нәтижеяі оқыту формасы болса, соның өзінде де ойындарды қолдану өз нәтижелерін керсетеді. Модульдік технология жүйесінде ойындар келесі түрге бөлінеді: еліктегіш, проблемалық, сюжеттік, ситуациялық, шығармашылық, рөлдік, шартты рәлдік, іскерлік, өндірістік, формальдық, ұжымдық, сайыстық, нәтижелік.

Модульдік технологияның өзіде әр топ мүмкіндіктерін ескереді, ал оның нәтижелілігін арттыру үшін ойын әдісі оқушының сабақ барысында еркіндігін шыңдайды. В.М.Кларин өз еңбектерінде ойын модельдерін мынадай бөліктсрге бөлген:

1. Ұғым (нені қатыстыру қажет?)

2. Оқу процесін ұйымдастыру моделі (қалай атауға болады?).

3. Оқу процесін қйымдастырудың технологияық тэсілдері (қалай КҮРУ
   керек?)

4. Оқу процесіндегі ойынның нәтижесі (қалай бағалау керек?)

5. Оқу процесіне қолайлы ойындардың белгілері (қалай айыру керек?).

Бұл әдісті қолданудың өз ерекшеліктері бар ойын барысында мұғалім тек жетекшілік жасап, керісінше, бағыт сілгеуші ғана болады. Ал оқушы сол ситуациядан қалай шығу жолын өз білімімен, көзқарасымен, қоршаған ортадан алған тәлім-тәрбиемен саралай отырып, ойынның терең әсер алып, жеңімпаз болуға тырысады. Сабақ барысында оқушылар өз мүмкіндіктеріне қарай үш деңгейге бөлінеді. Олардың әрқайсысының тіл игеруін жетілдіру мақсатында берілетін бөлінеді. Олардың әрқайсысының тіл игеруін жетілдіру мақсатында берілетін ойындардағы тапсырмаларды дараланады. Сөйтіп, педагогикалық дифференциация принципі қолданады. Ойынға сыныптағы модуяьдің I, II, IIIдеңгейдегі тапсырмаларды орындайтын барлық оқушылар түгел қатысады. Ойынның дұрыс жауабы Iдеңгейдегі тапсырма орындаған баланың меншігінде болады. Ол оқушы өзсыныптастарының жауаптарын тексеруге көмек жасаса, мұғалім барлықойын барысында жетекшілік жасап отырады, орындалған жұмыстарды тексеріп, қорытынды жасайды.

Ойындардың қажеттісін іріктеп ала білу - ұстаз шеберлігіне
байланысты. Бастауыш сыныптарда сөздік ойындардың алатын орны
ерекше. Сондықтан барлық сабақтарда сөздік ойындарын қолдануға
болады. Сондай ойындардың бірі - "Керекті сөзді - тауып айт". Ойынның
мақсаты - ойлау қабілетін дамыту, қажетті сөздерді дұрыс тауып айтуға
жаттықтыру. Оқушыларға ойын тәртібі жете түсіндіріледі. Содан кейін
басқарушы "Киім" дейді. Оқушылар киімдерді атау керек. Ал басқарушы
көкөніс, жеміс, оқу құралдары, ойыншықтар, адамның дене мүшелері және
тағы басқа атауларды атаса, оқушылар сол топқа жататын заттарды, атауларды атауға тиіс.

Қазақ тіліндегі сөздерді оқушылардың есіне берік бекітіп, меңгерту
мақсатында-ойынды сайыс түрінде "Кім тез, шапшаң? Деген девизбен
өткізуге болады. Бұндай ойындар сайыстарға тән шарт бойынша
оқушының терең теориялық білімі және шапшаңдық, жігерлілік қасиеттері
болғанын талап етеді. Сайыс барасында эмоционалдық деңгей,
матсриалдың есте берік қалуына әсер етеді.

Сабақ барысында алған білімдерін оқушылар практика жүзінде қолдану
дағдыларын қалыптастыру үшін грамматикалық ойындардың орны ерекше.
Сабақта тиімді қолданылған ойын оқушылардың грамматиканы толық
меңгеріп, сауатты жазу дағдысына мол мүмкіндік берсді. Оқушыларды өз
беттерімен жұмыс істеуге дағдыландырады, ойланғыштық, ізденімпаздық
қабілеттерія дамытады. Грамматикалық ойындардың өзіндік ерекшеліктері
бар. Бұл ойын әр түрлі ситуациялар арқылы жүзеге асады.

Ойын сабақтың әр бөлігінде, әр мақсатта жекеленіп, дараланып қолд.анылады. Жаңа тақырыпты түсіндіруге, өткенді қайталауға, пысықтау сабақтарында пайдаланады. Оқушыларды өз бетінше шығармашылық ізденіспен жұмыс жүргізуге үйретуде, қазақша тілін дамытуда грамматикалық лото ойыны оқушыларды сөйлем мүшелерініц орналасу төртібін, құрылысы меңгеруге дағдыландырды. Ал рөлдік ойындарды сабақта қолдану үшін мұғалім жете дайындық жасап, қажетті жабдықтармен қамтамасыз ету мүмкіндіктерін терең ойластыруы керек. Олар:

а) қажетті лексика;

б) ойынның мақсаты мен шарты;

в) ойынға қажетті заттардың өзі немесе суреттері әзірленеді.

Рөлдік ойындар сабақтың қалыптасқан дәстүрін өзгсртеді. Мұғалімнің де ұйымдастырушы ретіндегі орны анықталып, кәсібі беделі артады.

Ситуациялық ойындарға әр түрлі тақырыптар алынады. Бұл ойынның басты мақсаты - оқушыларды әр түрлі ситуацияларда өздерінің білімдерін сынау, қисындық ойлау, қабілетін дамыту, өз көзқарастарын білдіру, қиын сәттерден шығу мүмкіндіктерін байқатады, тіл байлығын дамытады.

Оқушылардың грамматикалық дағдысын қалыптастырып, қазақша тілін дамытуда халық ойыны санамақ, жаңылтпаш, мақалдарды ұтымды пайдалануға болады. Сол сияқты қазақтың ұлттық ойындары "Бәйге", "Қыз қуу", "Қоржын", "Қанталапай" ойындарын салт-ғұрыпқа байланыстырып, мағынасын, мазмұнын жете түсіндіріп, түрлендіріп қызықты өткізу мұғалімнің шеберлігіне байланысты, баланың ақыл-ойының дамуына, сәздік қорының баюына, қисынды ойлау қабілетінің дамуына қазақ халық педагогикасының қоржынына 660 жұмбақ, жаңылтпаш, санамақтар бар. Осы барымызды баланың психологиясына, жас шамасына және жеке басының ерекшеліктерімен санаса отырып оқу процесінде ойындарды шебер пайдалану әрбір мұғалімнің үлесінде.

Жоғары білім беру мәселесі қоғамды дамытуда, ұдайы өндірісте, ақыл-ой, шығармашылық қабілетті жетілдіруде аса маңызды рөл атқарады. Жеке адамның дамуының қозғаушы күші экономикалық және әлеуметтік мәселелерді шешуге, құбылыстар мен дәйектерді талдай білуге, шығармашылық түрде ойланып, тез арада шешім қабылдауға үйрету - өзекті мәселелердің бірі. Сондықтан, жоғары оқу орнында болашақ мамандарды сапалы даярлау үшін білім беру жүйесінде ғылым мен тәжірибенің ұштасу үрдісінде тарихи түрде қалыптасқан көптеген дестүрлі қарама-қайшылықтарды шешуге тура келеді. Жалпы оқу-тәрбие жұмысын тиімді ету "студенттердің оқу-таным әрекетін белсендіру, оқуды ғылыми негізде ұйымдастыру, оқытушылардың ғылыми-педагогикалыкқ қызметін ғыдыминегізде ұйымдастыру жәнө студенттер мен оқытушының ғылыми қызметінің ықпалды бірігуі, сондай-ақ жеке адамның белсенді қалыптасуы жоғары мектептің ғылыми-әдістемелік негізгі мәселелерінің бірі болып табылады.

Белсенді оқыту әдістеріне жататын іскерлік ойьшдар: рөлдерді ойнап көрсету, белгілі жағдайды талдау, бағдарламалы белсенді оқыту, ойындарды жобалау, мәселелі дәрістер, талқылаулар, тәжірибе алмасу тағы басқалар. Ғылыми-педагогикалық әдебиегте көптегеи нақтылы ойындар «ойындарды өңдеу» деген жалпы терминмен белгіленеді. Осы мәселенің манызы бар, себебі, тарихта логиканы дамьггу іскерлік ойындарды қоғамдық ғылымдарда кең қолданудың артықшылығы мен кемшілігін көрсетуге мүмкіндік береді.

Әдебиеттерді талдап қарасақ, алғаш рет іскерлік - ойындар XX ғасырдың ортасында экономикалық факультеттің студентгеріне ұсынылған. Бірақ, бұл шындыңқа жанаспайды, себебі, алғашқы ойын 1932 жылы 23-шілдеде КСРО-да Ленинградтағы инженерлік-экономикалық институтында еткізіліп анықталып отыр. Қазіргі уақытта жеткілікті негізделген белгілі бір ойын теориясы мен математикалық зерттеу әдісі сәйкестендірілген жинақтар бар.

Америка мектептеріне өңделген оқытулар 1960-1970 жылдары еніп, содан кейін жоғары мектептерде қолданыла бастаған. Қазіргі уақытта ТМД-да іскерлік ойындар, негізінен, білім көтеру жүйесінде және Мәскеудің, Санкт-Петербургтің, Киевтің, Новосибирскінің бірқатар жоғары мектептеріңде қолданылып жүр. Өзіміздің және шетел зерттеушілерінің пікірінше, оқу үрдісінде ойынды қолдану оқытуды мәселемен жақындату нәтижесін көрсететінін байқауға боләды.

Оқыту аудиториясын сыртқы ортадан бөліп қарау студенттерді болашақ мамандыққа даярлауда оқытушыға үлкен жауапкершілік жүктейді. Алайда, ойындар мен өңдеулерді іске асыруда студенттер нақтылы өмірдің элемент негіздерін өз тәжірибелерінде сынайды. Ойындар жорамалданған жағдайда қоршаған ортада баламалы механизмді құруды, парасатты жеке тәжірибе жинақтауды, нақтылы қатысуды қажет етеді. Студенттер ойын кезінде өз көзқарасын, өз пікірін қорғауға дайын болады. Б, Блуэт пен Д,БаквольтердІң пікірі бойьшша, ойын оқытушы мен студенттің кең ауқымда теңараласуына, тіл табысуына мүмкіндік жасайды. Сонымед бірге ойындар адамдардың ойын белгілі жүйеге келтіреді.

Сезім дамуының маңыздылығы туралы (ағылшын тілінен орысшаға сөзбе-сөз аударғанда - вчувсгвование) америкалық оқытушылар В.Роджерс пен А. Гудданд өз зерттеулерінде жиі айтады. Өйткені оқушылар ойындарды өздері өңдесе, онда олар оқу материалдарын әдеттегі оқу-таным әдістеріне қарағанда, ынтамен тереңірек үңіліп оқиды және оларды зсрттеу арқылы дағдылану әрекеттерін дамытады. Ең бастысы – ойындар мен өндеулер студенттердің көңілін өз бетінше ізденушілікке аударып, қабілетін арттырады. Ойынның әлеуметтік бейнесін зерттеуші белгілі психолог Д. Б. Элькониннің сөзімен айтсақ: «Ойын - ол адамдардың арасындағы әлеуметтікік ара-қатынас, практикалық біілімдері жөне кызметі» Оқу ойындарын қолданудың жағымды жақтарына американдық авторлар мыналарды жатқызады;

- ойындар интуицияны жаттықтырады, мәселені шешу қабілеттілігін
және қажетті әлеуметтік мінез-құлықтың түрін таңдауға, үрдістер мен
құбылыстардың деректерін түсінуге, стратегиялық баламалы шешім қабылдауға, тәкекелге бел байлауға үйретеді;

- ойындар жеке мәселелерді оқуда және шешуде қабілетті әрі қарай
арттырады, ойынға қатысушылар оқытушының рөлін ойнап, бірін-бірібелгілі бір деңгейде оқытады, бірақ әрқайсысы бір ойында өздерінің қабілеттілігі мен қажеттілігіне қарамай көп нәрсеге үйренеді.

Сонымен, іскерік ойындары ойынға қатысушыларға қиын мәселелерді басқаларға қарап тұрмай, өздернің шешуіне кепілдік береді. Олай дейтініміз, өндеулер мен ойындар арқылы оқушылар өздерінің не істегендерін байқайды, жетістіктерін көздерімен көреді, уақытын дұрыс пайдаланады. Өңдеулер мен ойындар, сондай-ақ, кейбір студенттер ұнатпайтын оқу пәндерін де қанағаттандырады, біріне-бірі көңіл бөліп, өздерінбасқаның орнына қойып үйренеді. Өңдеулер мен ойындар икемді мақсаты мен құрылымына байланысты қиындатылады. Ойындар өздерінің аяқталу үрдісіне байланысты амбивалентті {егер бүгінгі ойынның саны 1:1 ойынға қатысушының біреуіне тиімді болса, келесі күні 0:0 болады, ойын өте ыңғайлы, кез келген жерде кез келген уақытта ойнауға болады). Бұл көптеген
авторлардың пікірімен сәйкес. В.Ф.Коморовтың пікірінше, оқу үрдісінде ойынды қолдану оқушылардың даму қабілетін арттырады, мәселеге ғылыми негізде жақындатады, ал ойынды өткізу ғылыми зерттеу жұмысы болып табылады. Алайда, ойындар мен өңдеулердің артықшылығымен қатар кемшілігі де бар. Өзіміздің және американдық авторлардың пікірімен санассақ, мына деректі естен шығармау керек, ойын кезінде оқытушы өзінің
беделін жоғалтып, тек ойынды ұйымдастырып және бағыттап отырады. Сонымен бірге, ойындар мен өңдеулер студент назарын екінші сатыдағы дағдыға аударып, негізгі дағды шет қалып қояды, яғни, ойындар оқып зерттеуден сырт қалады. Кейде ойындар мен өңдеулер әдеттегі оқуға қарағанда қолайсыз болып келеді. Кей жағдайда оқытушылар ойынның бар екенін білмейді. Ойындар мен өндеулер құрал-жабдыққа, материалға байланысты қымбатқа түсіп, артық жүріс пен бос айқайға
әкеліп, оқытушылар үшін қолайсыздық гуғызады. Сондай-ақ көптеген ойындар жоғары денгейде өңделмегені сол себепті оны қолдану қиындыққа әкеледі. Тіпті, кейде баламалы оқыту түрі сияқты ойындар ойынға қатысушыларға ұнамауы мүмкін, ойынға белгілі бір студенттер саны ғана қатысып, қалғаны сыртта қалып қоюы да ғажап емес. Сондықтан да белгілі мақсатқа ғана сәйкестендірілген ойындар мен өңдеулерді әркім өзінше құруы қажет.

Енді осы жерде К.Эриксон мен М.Эриксон он зерттеулерінің нәтижесіне сүйеніп көрелік. Экспериментке 174 ер бада мен 330 қыз бала қатыстырылған. Бес дәрістік топтың әрқайсысында 100 студенттен бар. Оларға 35 баптан тұратын сауалнама таратылған. Сол сауалнамалар арқылы ойындар мен өңдеулерді дәрістерде қолданғанда олар алған әсерлерін сипаттаған. Нәтижеде әрбір топта бір оқытушы 13 ойын мен 8 өндеу өткізіп, дәріс
уақытының 25 пайызын жұмсаған.Міне, осы сұрақ-жауаптардың
нәтижелері төмендегідей.

1. Студенттердің 21 пайызы үздіксіз деректерден гөрі ойындар мен өңдеулер қолданғал дәрістер жақсы деп, ал 65 пайызы керісінше жауап берген.

2. Студенттердің 91 пайызы ойындар мен өндеулер дәрісте жағымды ахуал туғызады деп шешкен.

3. Студенттердің 81 пайызы ойындар мен өндеулер дәріс уақытын тиімд іпайдалануға қолайлы дейді.

4. Студеттердің 74 пайызы ойындар мен ендеулер өз пікіріңді ашық айтуға мүмкіндік беретінін алға тартады.

5. Студенттердің 58 пайызы ойындар мен өңдеулер оқу мен өмірдің арасындағы алшақтықты жоятынын айтқан.

6. Студенттердің 68 пайызы онындар мен өңдеулер өздерін бағалауға мүмкіндік беретініне күмән келтірмейді.

7. 66 пайызы өмірді түсінуге көзқарасымыз өзгереді деп жауап берген.

Осы жасалған талдаудан байқағанымыз: студенттердің үштен екісіоқу пәндерінде ойындар мен өңдеулердің болғанын қалайды, Сонымен жоғары мектептерде ойынды қолданудың мақсатын педагогтер былайша белгілейді:

- оқу пәнінің мақсаты мен тұжырымдамасын нақтылы мысал келтіру арқылы түсіндіру;

- студенттердің оқу үрдісінде белсенді болуына мүмкіндік жасау;

- жеке ойынға қатысушының өсуін жеңілдету;

- ақиқатты зерттеуге және бір-бірімен белсенді араласуға үйрету.

Демек, ойындар мен өндеулерді оқу үрдісінде қолданудың білім беру,тәрбиелеу және дамыту сипаты бар.

Қазіргі күрделі жағдайларға байланысты біздің елімізде міндетті түрде жастарға тәрбие беру мәселесі тұру керек. Белгіленген пәні арқылы ойын әдісін пайдалана отырып, бұл мақсаттарға тез жетуге болады. Мәселен, ойын сабақтары кезіндс оқушылар әр түрлі рөлде ойнау арқылы өз ойларын ортаға салуға үйренеді. Ділгірлік мәселелерді әр түрлі қызметкерлер немесе кейіпкерлер кейпінде шешуге қатысады. Ойынға қатысқандар бірнеше топқа бөлінеді. Бірі ортаға әр түрлі мәселелерді тартады, ал екінші топ оның шешу жолдарын қарастырады. Сонда ғана ойын қызықты өтеді.

Рөлдерді ойнау әдісі, көбінесе, теориялық және сарамандық міндеттерді шешкенде тиімді.Оның негізгі шарттары мына төмендегілер: - күрделітеориялық және іс жүзіндік мәселелердің белгілі болуы;

- ойынға қатысушы әр түрлі қызмет мамандары көзқарастарының бірдей болмауы;

- пікірсайыс арқылы сабаққа қатысқандардың бір-бірімен

сұхбаттасуы;
- талқылаудың нәтижесін бағалау және қорытындысын шығару.

Ал, енді іскерлік ойындарға келсек, олардың негізгі ерекшеліктеріне мыналар жатады:

- мамандардың іс-әрекеттерін моделдеу;

- оқушыларды рөлдерге бөлу;

- ойнаушы топтың жалпы мақсатының болуы;

- қатысушылардың әр түрлі көзқарастары;

• іскерлік ойынға қатысушылардың іс-әрекеттерінің нәтижесін бағалаудың ақиқаттылығы.

Мекгеп бағдарламасында оқушыларды белгілі бір мамандыққа оқыту қарастырылмаған, бірақ көп тақырыптары түрлі мәселелерге байланысты. Сондықтан ойын түрінде әлеуметтік іс-әрекеттерді моделдеуге болады. Сонда бір уақытта оқытуды да және тәрбие мәселесін де шеше аламыз.

Мектеп жағдайында ойын түрінде сабақтың жай түрін өткізуге болады. Ойын түріндегі сабақтың құрылымы бірнеше сатыдан тұрады:

- ойынды өткізуге қойылатын талаптарды белгілеу;

- өткізудің жоспарын құру;

- ойынның сценариін жазу;

- ойынға қажетті мәліметтерді жинақтау;

- дидактикалық материалдарды іріктеп, ойыншылар мен жүргізушілерге нұсқау қағазын дайындау;

• ойынға қатысушы әрбір ойыншының іс-әрекетінің нәтижесін бағалаудың әдістерін ойластыру.

Оқушылардың шығармашылығын дамыту педагогикада басымды бағыт болып есептеледі. Жалпы алғанда, өркениеттің прогрессивті дамуының негізгі қозғаушы күші шығармашыл тұлға екені белгілі. Өйткені біздің заманымыздың электрондық, атомдық,космостық деп аталып жатуының өзі адамның ақыл-ойының, санасының жетілгендігінің нәтижесі, бір сөзбен айтқанда, осының бәрі адам шығармашылығы жетістіктерінің көрінісі. Сондықтан оқушылардың оқу үрдісінде жан-жақты дамуын жүзеге асыру, білім алу кезіндегі шығармашылық белсендігі, өз беттерімен білімді игеру дәрежелері дидактика мен мектеп өмірінде үнемі басты мәселенің бірі болып қала береді.

Әлеуметтік тұрғыда адамның белсенділігі мен дербестігі оның еңбегінің жемістілігін

Жеке тұлғаның ақыл-ойын, танымдық үрдістерін жетілдірудің, әлеуметтендіру мен жан-жақты тәрбиелеудің көрсеткіші ретінде бағаланатын оқу үрдісінде оқушылардың жас және дербес ерекшеліктерін ескере отырып ойын әрекеттеррін ұтымды пайдаланудың мүмкіндіктері мол.

Ойын бала әрекетінің бір түрі, адамзат мәдениетінің қазынасы. Ұлы педагогтар, ғалымдар баланы тәрбиелеудегі ойын рөлін жоғары бағалаған. Бала ойын арқылы өмірге енеді, табиғатпен, қоршаған ортамен қарым-қатынасқа түседі, таным түсінігін арттырады, еңбек ете білу дағдысы қалыптасады.

Психологтар мен педагогтар ежелден-ақ ойын мәселесіне өз назарын аударғанымен , тек ХІХ ғасырдың аяғында ғана ойын арқылы зерттеу пәніне айналды. К.Гроосқа дейінгі итальян оқымыстысы

Д. Колонна балалар ойыны туралы материалдарды жүйеге келтіріп, ойынның педагогикалық, психологиялық маңызын ашуға әрекет жасады. Ал ғалым-психологтер К.Гроос, Э.Клапаред, А.Диваев, Р.Гаупп, Н.Виноградов, В.Вахтерев және тағы басқалар ойын теориясын құрастырды және ойын мәселесін көтеріп, іс-әрекеттің маңызды түрі ретінде оның теориялық, әдіснамалық негізін ашты.

Ойын мәселесінің кең, жан-жақты, салалы зерттелуіне, ойынды топтастыру, жүйеге келтіру, жинақтау,, дамыту, ойын түрлері, технологиясы, әдістері көптеген ғылым саласында: әлеуметтік, этнопедагогикалық, философиялық, педагогикалық , психологиялық, дидактикалық және тағы басқа тұрғыдан қарастырылғанына қарамастан, әлі толық шешімін таппаған. Сондықтан бүгін ойын әрекеті түрлерінің бірі – іскерлік ойындарға, оның педагогикалық мәніне, жеке тұлғаның танымдық белсенділігін қалыптастырудаға мүмкіндіктері жайлы тоқтала кетпекпіз.

Кеңес Одағында іскерлік ойындар алғаш рет әлеуметтік – экономикалық міндеттерді шешу үшін қолданылды. 1932 жылы Ленинград инженерлік-экономикалық институтында М.Бирштейннің басшылық етуімен Лигов машина зауытының іске қосылуын көрсету үшін іскерлік ойыны өткізілді.

Бұдан кейін іскерлік ойындар 1950 жылдары экономикалық қатынастар, 1960 жылдары басқару және пдагогика саласында тарады. Ол ойын түрлері Н.Грейф, Р.Уорфорд, Г.Шедровский еңбектерінде дамыды.

Г.Шедровский анықтамасына сәйкес іскерлік ойындарды төмендегідей тұрғыдан түсінген жөн:

а) қоршаған отаға ерекше қатынас (әрбір ойынға қатысушы оның нақты ортадан басқа арманына сәйкес қиял ортасы қатар өмір сүреді. Осы жағдай жеке тұлға үшін қызығу мен ойын құндылығын туғызады);

ә) ойыға қатысушылардың субъективті іс-әрекеті (әрбір ойынға қатысушы өзінің білімділігін көрсету үшін ең жағымды жағдай қамтамасыз етіледі. Ойыншының өз «Менін» тек қана ойын жағдайында ғана емес, сонымен қатар тұлғалар арасындағы қатынастардың барлық жүйелерінде көрсетуге мүмкіндік береді);

б) іс-әрекеттің тапсырма түрінде берілуі (ойынның енжарлық күйде емес, белсенді қатынас негізінде «жеңісті», ұтыс бағытында ойлануы);

в) түсінудің ерекше мазмұндылығы (ойнға қатысушыларда теориялық, әдістемелік тәжірибелік білім мен дағды қалыпты жағдайда қабылдануымен, көлемді ақпаратты есте сақтауға мәжбүр етпейтіндігімен анықталады);

г) өмірді ұйымдастырудың әлеуметтік-педагогикалық түрі (ойын үрдісінде әлеуметтік тәртіптің белгілі бір нышандары іске асырылады).Ойын сонау ата-бабалар заманынан бері мазмұн жағынан толысып, дамып, дәстүрі жалғасып келеді. Ойын еш уақытта дамудың бір сатысына жеткенде тоқтап қалмайды, жетіле түседі.

Ойын – тәрбиенің барлық саласымен, өнермен ұштасып жатады.

Ойын әрекетінің бала дамуына қызмет атқаратындығы жөнінде Ж.Аймауытов, Ә.Тәжібаев, М.Жұмабаев, С.Торайғыров, Ш.Құдайбердіұлы т.б. қоғам қайраткерлері де  ой айтқан.

Баланың аса маңызды адамгершілік қасиеттері бастауыш сыныптарда қалыптаса бастайды. Егерде мектептен ата-ана бала бойындағы өзгерістерді жете қадағалап, жасына лайықты тәрбие алуына бағыт-бағдар беріп көмектеспесе, ол олқылық орны толмас өкінішке, жаман қасиеттерге ұласуы мүмкін.

Сабақта қызықтылық материалдарын пайдалана отырып, ойын арқылы оқыту танымдық әрекеттерге үлкен нәтиже беретінін зерттеуші ғалымдар дәлелдеп көрсетуде. Оны бірнеше мысалдар арқылы көрсетейік: «Занимательная наука делает труд интересным, а потому и приятным, стремится опровергнуть тысячилетнюю поговорку о горько корне учения. Занимательная наука не превращает обучения в роду забавы». (3.23) Қызықты тапсырмалар оқушыны тілдік материалдарды дұрыс меңгеруге, сауатты әрі байланыстыра жазуға үйретуге, тілге деген қызығушылығын арттыруға арналған (4.5)

«Мұғалім шеберлігі оқу мәселелерін творчествалық тұрғыдан қарастырып, өз пәніне оқушыларды қызықтыра білуден, білім құмарлығын, белсенділігін арттыра білуден құралады».

Қазақстан орта мектебінің неғұрлым айқын міндеттерінің бірі «Білім мазмұнында оқушылардың білім, білік, дағдыларды игеруінен бірте-бірте оларды талдау, жинақтау, логикалық ойлау қабілеттерін дамытуға қарай өтуге бағытталу болып отыр.»

Мұндай тұжырымдамалық талдауларды іске асыруда мұғалімнің шеберлігінде ойынды, әсіресе тіл сабақтарында әрі білімдік, әрі тәрбиелік бағытта дұрыс ұйымдастыруды қажет етеді.

Бала ұғымына лайықты тәрбие жұмыстарын жүргізгенде әдістемелік мағынасы зор ойын түрлерінің атқарар ролі ерекше. Оқушы тілдің түрлі құбылыстарын меңгеру өте қиын деген ойға келеді. Мұндай қиыншылықтарда тек сабақта ойын түрлерін пайдалану арқылы оқушының көзін жеткізуге болады. Ойын түрлерін мақсатсыз қолдана беруге болмайды. Зерттеу жұмыстарына қарағанда, оқушының білім алуға деген  ықыласы белгілі бір дағдылар мен қабілеттіліктерді қажет етеді. Сондықтан да сабақ процесінде белгілі дағды мен қабілет қалыптасу арқылы танымдық қызығушылық пайда болады. Танымдық қызығушылық психологиялық жағынан алғанда, архивтік процестен құралады. Сондықтан да ол оқушының танымдық қызығушылығы 2 түрлі жолмен: бірі дамыта оқыту, екіншісі тәрбиелік қызмет арқылы қалыптасады.

Дамыта оқыту –белгілі затты танып білу, ол тәрбиелік қызмет – оқыту процесі арқылы затты таңдауға өзгерістік қатынастар. Оқыту процесінің әр түрлі сатысында ойын түрлері де танымдық мақсатты көздей алады, оқушының жас еркшелігіне қарай әр түрлі формада қолданылады.

Бүкіл сабақ бойында оқушының қызығушылық ынтасының төмен болуы мынадай себептерден болады:

ойлау процесінде миға көп салмақ түсуден;

 сабақты бірыңғай, бірсарынды жүргізуден;

жазба жұмыстарын мөлшерден тыс жиі жүргізуден;

нашар оқитын оқушыға көбірек көңіл бөліп, сабақты созып жіберуден;

Демек, оқушының шаршауын сейілтіп, қызығушылығын арттыру тек ойын элементтерін сабақта қолдану арқылы іске асады.

Дегенмен де, ойын сабақтың бүкіл өн бойында жүруге тиісті емес, онда да ол оқушыларды жалықтырып жіберуі мүмкін.

Сабақтағы ойын түрі – ұжымдық еңбек, сондай-ақ тәрбиелік мәні бар тәсілдердің бірі. Ойынды орындау барысында жеке оқушының қабілеті, оның іскерлігі көрінеді, байқалады. Мұғалім әр оқушының жұмысын бағалауға мүмкіндік алады. Ойын оқушыны бірігіп жұмыс істеуге бағыт береді, сондай-ақ іздендіру, іздену дағдысын қалыптастырады.

Ойын түрін сабақта пайдалану арқылы жаңа материалды жеңіл де тиянақты, нақты түсіндіруге, меңгеруге жағдай жасалып, ол оқушының санасында берік сақталатын болады.  Сондықтан ойынды дұрыс ұйымдастыру да шешуші роль атқарады. Мұғалім әр тақырыптың ерекшелігіне, қиындығына, жеңілдігіне қарай ойынды дұрыс таңдап алуы қажет. Сондай-ақ белгілі мақсат қоя отырып, оқушының даярлығы мен ерекшелігін де  ескеруі тиіс. Ойын түрін қолдану оқушыға ерекше әсер етеді. Кейде ойынды жаңа материалды бекіту кезінде қолдану керек деген пікір бар. Мұғалім ойын түрін қалай, қандай жағдайда қолдану керектігін, яғни жаңа материалды түсіндіру немесе қайталау кезеңінде де оны дұрыс жоспарлауы тиіс. Демек, сынып оқушылары  түгел қатысуы керек. Бұл кезеңде мұғалімнің ұйымдастыру ерекшелігі үлкен роль атқарады.

Ойын түрлерінің шартын (ережесін) меңгеру аса қажет, оны 2 түрлі түсіндіруден аулақ болу қажет. Оқушыны ойынның үстінде, не соңында өзінің белсенді қатысуына қарай әр түрлі баға алуы мүмкін. Мұғалім оқушыға ойында жеңгені үшін баға қоюы мүмкін, немесе ойынның әр кезеңіне байланысты да оқушы еңбегі бағалануы тиіс.

Көп ойындар дәл ұпаймен есептелетін жарыс ойындар болып келеді. Ойын ойнаушылардың арасында жүргізілуі мүмкін. Бұған байланысты ұсыныстар әр ойында көрсетіледі. Ойыншылардың қызығушылығы жарыста ғана көрінбейді, сонымен қатар ойын барысында да байқалады.   

                  Зерттеуші ғалым Т. Сабыров ойын арқылы сабақты қызықты өткізу жолдарын зерттеп, өзіндік ой қорытады:

       Оқу материалының мазмұнының қызықтылығы, мазмұндылығы.

Мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-қатынастың ерекшелігі.

Мұғалімнің оқу әрекетін ұйымдастырудағы ерекшеліктері.

Қимылдық ойын арқылы баланың таным процестерін дамыту

Мектеп жасына дейінгі балалардың дене тәрбиесі процесінде қимыл-қозғалыс ойындарыа жетекші роль беріледі. Дене тәрбиесінің негізгі құралдары мен әдістерінің бірі ретінде көп қозғалысты ойындар сауықтандыру және тәрбие-білім беру міндеттерін тиімді шешеуге мүмкіндік береді. Ол бала денесінің дамуына және сауығуына жан-жақты ықпал жасайды. Ойын процесінде балалардың қозғалғыштық ширақтылығы бүкіл организмде жігерлілік жағдай туғызады, алмасу процестерін күшейтеді, өмірлік тонусын арттырады.

Қимыл-қозғалыс ойындары балалардың игеріп үлгерген қимыл дағдыларын жетілдіру және дене қабілетін қалыптастыру әдісі ретінде қызмет етеді.

Қозғағыш іс-әрекет ретінде қимыл-қозғалыс ойындары белгілі бір ерекшелікке ие: ол баладан сигналды тез сезінуді және күтпеген жерден ойын жағдайын өзгертуді тала етеді.

Ойын кезінде пайда болатын әр түрлі ситуациялар қимыл мен әрекеттің сипатын, қимыл бағытының тез өзгеруін бұлшық ет ширығуының дәрежесін өзгерту қажеттігін туғызады. Мысалы: «Ұстап алу» ойынында әрбір бала жетекшінің әрекетін назар аудара бақылауы керек. Ол жақындаған кезде бала қарама-қарсы жаққа тез қашып кетеді. Өзінің қауіпсіз жағдайда екенін сезген соң қимыл қарқынын бәсеңдетеді, тежейді, тоқтатады. Жетекші тағы да жақындаған кезде ол қимылын тағы да тездетеді.

Әрбір қимыл-қозғалыс ойыныда делік балалардың ойын әрекеттері мен қимылданын өзгертуге берілетін сигналдар болады. Мысалы: «Ынтымақты, бағыт пен қимыл сипатын өзгертуді білдіретін балалардың тез сезінуін, қабылдауын туғызады: бытыраңқы жеңіл жүгіріс бұры белгіленген орындарға бірінің артынан бірі тізбекті сапқа тез қосылу үшін мақсатты тура бағытта жүгірумен өзгереді».

Мұндай ширақ қимыл әрекеті еліктіру және тежеу процестерін жетілдіре және теңестіре отырып баланың жүйке жүйесін шынықтырады.

Қимыл-қозғалыс ойынында бала назар аудару және бұлшық еттің ширығу дәрежесін реттеуді үйренеді: ойынның қалыптасқан ситуацияға байланысты ол қимылды тынығумен кезектестіре алады. Бұл бақылағыштыққа, тапқырлыққа тәрбиелеуге, қоршаған ортадағы жағдайдың өзгеруіне қарап бағдар белгілеу, қалыптасқан жағдайдан жол тауып шығу, шешім қабылдап, оны жүзеге асыру, батылдық, ептілік, инициатива, мақсатқа жетудің өзіндік әдісін таңдау қабілетін қалыптастыруға көмектеседі.

Н.И.Пирогов, кейінірек Е.Н.Водовозова, П.Ф.Каптеров және басқа да педагогтар - баланың дене тәрбиесінде қимыл-қозғалыс ойынлары баланың жасына байланысты қажеттілігіне жауап беретін әрекет ретінде және жан-жақты дамыту құралы ретінде бірінші дәрежелі маңызы бар екендігін атап көрсетті.

Лесгарф қимыл қозғалыс ойындарын баланың жеке басын тәрбиелеудің, олардың адамгершілік қасиеттерін: адалдығын, шыншылдығын, ұстамдылығын, тәртіптілігін, жодастық сезімін дамытудың бағалы құралы деп санайды. Оның мына сөздері белгілі: «Біз ойындарды оларға (балаларға) өзін-өзі үйрету үшін пайдалануымыз керек (яғни жағымсыз сезмдерді жеңу үшін)». Ойын кезінде «оларды өздерінің шарықтап бара жатқан сезімін тежеуге және сонымен өз әрекеттерін санауға бағындыра білуге үйрету» керек.

Лесгарф қимыл-қозғалыс ойындарының жүйелі түрде жүргізілуі балалардың өз әрекеттерін басқара білуін дамытуға көмектесетіндігін, оның денесін тәртіптілікке бейімдейтіндігін, яғни әр түрлі ауыртпалықта әрекет етуге үйрететіндігін атап көрсетеді.

Ойындар баланы жоғары ептілікпен, мақсаттылықпен, тездікпен әрекет етуге, ережені орындауға, өзін-өзі билеуге, жолдастық сезімді бағалауға үйретеді.

П.Ф.Лесгафттың қимыл-қозғалыс ойындары туралы негізгі ережелерін В.В.Гориневский жаңа қоғамдық-тарихи жағдайға сәйкес дамытты.

Гориневский балаларға арналған ойындардың сюжетін қазіргі қоғамдық өмірдің талаптарымен байланысты таңдаудың маңыздылығын атап көрсетті. Қимыл-қозғалыс ойындары процесінде балалардың моральдық ерік-жігер қасиеттері қалыптасады, сондықтан ойын баланың өзіндік қасиетін қалыптастыру құралы болып табылады.

Қазіргі кезде қимыл-қозғалыс ойындары проблемасы мектеп жасына дейінгі балаларды жан-жақты тәрбиелеудің және дамытудың құралы ретінде ғылыми және практикалық қызметкерлердің одан әрі зерттеу мәні болып отыр. Мектеп жасына дейінгілер үшін қимыл-қозғалыс ойындарының жекелеген мәселелерінің мазмұны, ұйымдастырылуы және методикасы жөнінде А.И. Быкованың, М.М.Конторович пен Л.И.Михайлованың, Т.И.Осокинаның, Е.А.Тимофееваның, Л.В.Артемованың және басқа авторлардың еңбектері бар.

Ағылшын тілін үйретуде ойын элементтерін пайдалану өте маңызды орынды алады. Себебі мен өз педагогикалық тәжірибемнен байқағаным қазіргі кезеңнің балалары өте қызығушаң және оларға оқулықтағы берілген жаттығулар, мәтіндер онша қызық емес, олар әрдайым қызықты компьютер ойындарын ойнап үйреніп қалған. Сондықтанда оқулықтағы берілген жаттығулар оқушыларға қызық болмай қалады.

Оқушылар қызықты, түрлі – түсті реңдерге толған мультфилімдерді, деректі фильмдерді, теле хабарларды күнделікті теледидардан көріп жүр. Сол көрген білген нәрселерін олар оқулықтарда көруді қалайды.

Мұғалім сабақты өзінің ойындағыдай емес, оқушылардың ойындағыдай етіп өту керек. Ал ол үшін мұғалім жақсы психолог, оқушылардың ойын оқи алатын тұлға болу керек. Сабақты қызықты өтуге мұғалімдерге арналған методикалық кітап жақсы жәрдем береді. Ондағы берілген ойындарды мұғалім бірінші өзі үйренуі қажет.

ІІ. Ойын элементтерін пайдаланудың әдістемесі. Ойындардың пайдалану кезеңі мен жолдары.

Ойынды сабақтың қай кезеңінде ойнауға болады ? Бұл сабаққа әр кім әр түрлі жауап береді. Ал көпшіліктің ойынша ойынды сабақтың соңында ойнау орынды деп есептеленеді. Ал мен өз тәжірибемнен байқағаным ойынды сабақтың барлық кезеңінде: яғни, үй тапсырмасын сұрағанда, жаңа тақырып түсіндірер алдында, жаңа тақырыпты пысықтау үшін де қолдану мүмкін. Жалпы айтқанда ойындарды қолданудан мақсат оқушыларға сабақты ағылшын тілін үйретуде жемісті нәтиже алу. Ойындар үлкендер үшін және төмендегі сыныптарда оқитын оқушылар үшін, оның ішіндегі білімі күшті, орташа , төмен оқушылар үшін болады. Мұндай ойындарды деңгейлеп оқыту әдісін қолданып жүрген мұғалімдер пайдалана алады.

ІІІ. Ойын түрлері: лексикалық және грамматикалық ойындар.

Лексикалық ойындарды жаңа сөздерді сұрау кезінде ойнаған өте орынды. Мұнда әр оқушының қабылдау қабілетіне көңіл беру қажет. Төменгі сыныптар үшін ойындар:

«Шапалақ» ойыны.

Бұл лексикалық ойынды ойнау үшін тақтаға 10-15 оқушы шығып айнала тұрып алақандарын жазып, бірі ағылшын тілінде бір сөз айтып екінші бір оқушының алақанынан ұрады, ал екінші бір оқушы үшін оқушының алақаны бірінші оқушы айтқан сөздің аудармасын айтып жаңа бір сөзбен үшінші оқушының алақанынан шапалақпен ұрып ойынды жалғастырады. Білмей қалған оқушы шапалақ жеп орнына отырады яғни ойыннан шығады.

«Beating flies» ойыны:

Мұғалім бір тақпақтың бірнеше сөздерін тақтаға жазады. Оқушы тақтаға шыбынұрғышпен шығады. Мұғалім тақпақты оқи бастайды ал оқушы естіген сөзін ұрып тұрады. Қалған оқушылар санап отырады.

Бұл ойынды әр түрлі тәсілмен пайдаланса да болады. Мысалы, алфавитті жаттатқызуда, сандарды үйренгенде немесе суреттерге қарап сөздерді тапқанда.

Жоғары сыныптар оқушыларына арналған лексикалық ойындар.

«Құрастыру» ойыны:

Мұғалім бір мәтінді бірнеше парақшаларға жазып яғни 2-3 сөйлемнен бөліп айнала отырған оқышыларға тарқатып береді, оларға парақшадағы сөйлемдерді оқып аударуға кішкене уақыт беріледі. Уақыт біткеннен кейін оқушылар яғни бірінші мәтіннің тақырыбы жазылған оқушы оқиды кейін оның ойын жалғастыру үшін келесі оқушы оқиды. Бұл ойын оқушылардан бір бірін мұқият тыңдауды талап етеді. Егер де кейінгі оқушының оқығаны мағынасыз болып үйлеспесе мұғалім дұрыстап отырады. Бұл ойынды «Саққұлақ» деп те атайды. Мәтінге қызықты қысқа анекдоттарды пайдалануға болады.

«I am in need» ойыны:

Бұл ойынды ойнау үшін 5-6 әр түрлі маман иелері және бір обруч керек болады. Обруч желім парашют болады. Әр түрлі мамандықты иеленген оқушылар обручтың ішіне кіріп, өздерінің қаншалықты керек екендігін ағылшын тілінде айтады. Мысалы: Doctor: «I am in need» because there are many ill peopls in the world must help hem. They needs me....

Teacher: I am in need. We teachers taught you have to cure people and have to build buildings… Ойын осылай жалғаса береді, парашютте бір ғана адам қалуы керек. Ол адам өзінің қаншалықты керек адам, маман екенін ағылшын тіліне тоқтаусыз айтқан адам болады. Мұндай ойынға әр түрлі ситуациялар түзсе де болады.

«Сөзді дұрыс жаз» ойыны

ойынға қажетті материал: тақтаға екі сөз жазылады:

bank, swim

Әр әріптің арасына бос орынды қалдырады. Мысалы:

bank, swim

Ойынның мақсаты: Әр команданың жетекшісі әр әріптің астына сөз жазады. Команда мүшелері жетекшісіне көмек беруге болады. Кімде-кім сөз көп тауып жазса сол команда жеңген болып табылады.

Мысалы:

І ІІ

B a n k s w I m

B a l l s o n

A p p l e w e l l

N o t I n

K e t t l e m o t h e r

«Кім жеңімпаз» - ойынында сыныпқа доп әкелінеді. Сыныпты топқа топтың бір оқушысына допты лақтырып алған оқушы тез арада «a book» деп жауап беру керек. Ол оқушы бір топтың оқушысына допты лақтырып «a mother» сөзін айтуға болады. Ол оқушы тез арада ана деп жауап беру керек. Жауап бере алмай қалған топ ұтылады. Бұл ойынды көбіне 5 сынып оқушыларымен ойнаймыз.

«Кім саңырауқұлақ тереді?» - ойыны. Бұл ойында сабақтың жаңа сөздігіне байланысты ұйымдастырылады. 12 саңырау құлақтың суреті салынады, оқушылар 2 топқа бөлінеді. Оның артына жаңа сабақтан жаңа сөздіктер жазылады. Екі топтың оқушылары бірдей ойынды бастайды. Қай топтың оқушылары саңырау құлақтың артындағы сұрақтарға қиналмай дұрыс және тез жауап берсе, сол топтың оқушылары «жүйрік» атағын жеңіп алады. Мұндай ойындарға оқушылар өте қызығушылықпен қатысады.

«Құстар алма бағында», « Паркте», Мектепке» т.б. сол сияқты әр түрлі тақырыпта суреттер жинап, сұрақ-жауап арқылы да жаңа сөздіктерді қалай меңгергенін тексеруге болады.

Әр түрлі суреттерді көрсетіп «describe the picture» деген сұрақ арқылы оқушылардың сөйлеу, еркін сөйлей ала ма? Оған жаңа сөздіктерді әрқашан осылай тексеріп отыруға болады.

«What*s this?» деген сұраққа It*s a… деген жауапты талап ететін ойын. Бұл ойынды 5-6 сынып оқушылармен өздері бір-бірімен ана тілінде жұмбақ сұрақтарды қояды. Жұмбағының соңы «What*s this»

Грамматикалық ойындар.

«Irregular verbs» ойыны.

Сынып екі топқа бөлініп алфавиттегі әріптер бойынша кезектесіп бұрыс етістіктердің 3 түрін айтып шығады.

«I am going to» ойыны.

Бұл ойын «I am going to» ын үйрету үшін арналған ойын. Ойынды айнамай тұрып оқушылар ойынының атынан бұл оборотты тез жаттап алады. Мұғалім тақтаға I am going to.. (пысықтауыш, мекен жай), I am going to (етістік) деп жазып қояды. Оқушылар кезектесіп алфавиттегі әріптерден келетін етістік, сөздерді қолданып сөйлем құрап айта береді. Ең соңында ең нашар оқитын оқушылардан қайта сұралады.

Бұл ойынды: «as clever as»

« as nice as»

« as boring as» ді үйретуде, «There is, there are» оборотын үйретуде қолданса болады.

«Tenses» ойыны

Бұл ойын карта ойынына ұқсап кетеді. 36 парақшаға әр түрлі жақтарға тиісті сөйлемдер жазылады. Оқушыларға 36 карта таратылады. Бір оқушы екінші оқушыдағы картаның бірін алып сөйлемді оқып қай жаққа тиісті екендігін айтады. Дұрыс болса сол картаны жерге тастайды дұрыс болмаса өзіне алады. Кімнің қолында карта қалмаса сол жеңімпаз есептеледі.

«Предлогтар – Prepositions» ойыны.

Оқушылар сыныптағы барлық заттарды жұмбақ ретінде қайда, ненің үстінде, ненің жанында, ненің ішінде, ненің астында екендігін жасырады оқушылар табады. Мысалы: «Nesn» сөзі. It is on the floor, it is in closs, it is under her ceiling, it is at the window…

Оқу ойындары.

Сөздерді, жүйелерді, сөйлемдерді, буындарды, дыбыстарды оқытуды мақсат етеді.

Тілдік материалдарда пысықталады. Оқу мен белгілі бір материалға бағытталады. Негізінен, мұғалімге бағытталған, ойынды тек мұғалім жүргізеді. Тексеріліп, жоспарланып отырады. Орындалуы жағынан шектеу қойылады.

Коммуникативтік ойындар

Коммуникативтік мүдделі, оқуды мақсат етеді. Тілден тыс та мақсаттар қойылады. Еркін коммуникацияға мүмкіндік туады. Белгілі бір тапсырмаға немесе проблемаға байланысты өтіледі. Ойын түгелдей оқушыларға бағытталған. Баланы көбінесе өз бетімен ізденуге, оқуға бастайды. Толық жоспарланбайтын және тексерілмейтін ойындар ашық жеке орындалуға арналады. Оқушылардың жас ерекшелігіне қарай сабақ берудің тәсілдерін өзгертіп отыру керек. Бастауыш сынып оқушыларында заттың сыртқы түріне қызығу басым келеді: сондықтан олардың өзіндік дара қабылетін дамыту керек.

Бастауыш сынып оқушылары сабақ үстінде жалығып кетпес үшін ойындар арқылы түрлі әдіс-тәсілдерді пайдалану қажет. Мысалы, тақтаға бір сөзді қате жазып қоямын да, сосын оқушыларға былай деймін:

«Балалар, әріптер тентек болып, бізден қашып кетіпті. Оларды тәртіпке шақырып, ретімен қояйық». Балалар қате сөздерді дұрыстап жазады. Және де ойыншықтарды қолданып отырамын. Мысалы, бір оқушыны шығарып, көзін байлап, ойыншықтар жаққа әкелемін. Бала ойыншықтың сыртынан сипап көріп оның қандай ойыншық екенін айту керек. Орта буында қолданылатын ойындар. Шақтарға байланысты өтілетін бұл ойын Present Continiyus шағына байланысты. Оқушы тақтада пантомимо арқылы немесе дыбыссыз қимыл жасайды. Басқа бір оқушы оқушылардан не істелініп жатқанын сұрайды. What is he doing? Оқушылар кезекпен табуға тырысады. He is writing. He is reading. Сонымен қатар сабақтарда балаларды қызықтыратын қуыршақтар арқылы ойын түрлерін енгізуге болады. Қатты қағаздан қуыршақ суретін қырқып алып және оған түрлі түсті киімдер бөлек дайындалады. Осыған байланысты оқушылар мұғалімнің сұрақтарына жауап береді.

What is she wearing

She is wearing a red dress on.

Творчестволық ойын түрлері:

Сабақта қолдалылатын творчестволық мәндегі немесе басқа ойын түрлері лексико-грамматикалық, әріп пен дыбыстарды, сөздерді дұрыс айту дағдысын меңгерту мақсатында қолданылады.

Бұл ойын барысында түрлі жұмбақтарды айтқызу арқылы сөздерді аударуға деген дағды беру көзделеді. Бұл жұмбақ түрлерін оқушының өздігінен сөздерді аудару мақсатында жаттығу жұмысы ретінде пайдалануға болады.

Мысалы: No feet, but jumps (а ball)

It lives in winter

And dies in spring (snow) т.б.

«Сөйлемді дұрыс құрастыр» ойыны: ойынға қажетті материалдар: карточкаға неше сөйлемдер жазылады. Карточканы кесу қажет. Мақсаты: сөйлемді дұрыс құрастыру. Сөйлемді дұрыс, әрі тез құрастырған оқушы жеңген болып есептеледі.

Қорытындылап айтатын болсам ойындар ағылшын тілін үйретуде және үйренуде ең маңызды роль атқарады. Мұнда мен кеңінен қолдануға болатын ойындарды көрсетемін. Биылғы жылы төменгі сыныптарға осы ойын түрлерінің элементтерінен қолданып әрі оқушылардың білімін нығайтуға әрі өзімнің тәжірибемді нығайтуға жақсы нәтижеге қол жеткіздім. Көрсетілген ойындардан басқа әр бір жаттығуға мұғалім өзі ойын ойлап тапса болады. Бірақ сабақта тек ауызша ойындармен шектеліп қана қоймай жазбаша диктант ойындарын жиі ойнау қажет. Мұндай ойындардың маңыздылығы соншалықты оқушылар жаңа сөздерді, грамматикалық тіркестерді, обороттарды фонетикалық дыбыстарды қалай жаттап алғандықтарын өздері байқай алмай қалады.

IV.Ағылшын тілі сабағында суреттермен ойындар өткізу

Суретте сіздер өздеріңіз білесіздер сурет жан-жақты білім беруге бейімделген көрнекілік. Осы суреттер арқылы сөздерді құрастыруға болады. Лексика грамматика материалдарды қорытындылауға қолдануға болады. Суреттер арқылы еске сақтау көру қабілетін дамытуға да болады. Кітаптағы суреттерден бөлек балалар журналынан алынған суреттерді қолдануға болады.

There is/are структурасында оқушыларды жаттықтыруға «Find your match» түріндегі суретті жаттығуларды қолдануға болады. Мысалы, оқушы үй және талдар бейімделген бір суретті алады.

Оқушыларға мұнадай суреттерді ұсынуға болады. Әр бөлменің әр түрлі жиһаздардың аттары, магазиндер, кафе және жыл мезгілдерінің суреттері (көктем, күз, жаз, қыс), жан-жануарлардың суреттері, мектеп оқушыларының қолданылатын құрал- саймандары. Сол суреттерді жеке жұмысқа беруге де болады. Оқушыға үш нәрсе бейімделген екі сурет беріледі. Осы сурет бойынша оқушыға үш тапсырма беріледі:

1. Осы суретке қара да екеуінің айырмасын тауп бер ?

2. Осы айырмасын ағылшан тілінде атап бер ? Мысалы, Two windows/ three windows; one/two/three/trees.

3. Осы сурет арқылы сөйлем құрау: In one piсture the house has got two windows, but in the other there are three windows. In one picture there are two chemneys on the roof, but in the other there is only one.

Тағыда бір нұсқа оқушыларға сынып бөлмесінің суреті бойынша тапсырма беру. Суретке қарап өзінің сынып бөлмесінің суретін осы суретпен салыстыру. Мынадай сөйлемдер қолдану арқылы: In the picture are 12 desks and in our classroom there are only 10 desks.

To have етістігін қолдану үшін оқушаларға мынадай суреттерді пайдалануға болады. Осы суреттерді оқушылардың күнделікті қолданылатын құрал –саймандар. Мысалы, I have a pen. I have a book.

Жалпы орта білім беретін мектептерде оқыту тұжырымдамасында төменгі және ортаңғы сатыда тіпті жоғарғы сатыда да сабақты ойындар мен ойын элементтерін кеңінен қолданған тиімді болады деп көрсетілген. Ойындар және жаңа тақырыптарды өткенде сөздерді грамматикалық жүйелерді тұрақты сөз тіркестерін пысықтауға арналған жаттығулардың бір түрі ретінде пайдаланылады. Мұғалім мүмкіндігінше ойындардың сабақ кезінде пайдалануға ыңғайлы және ықшам өткізілуі жағынан қарапайым түрлерін таңдап алғаны жөн. Таңдап алған ойындар шәкірттердің сөз байлығына тіл қорына сай болуы керек. Мұғалім кез келген ойынды өткізу үшін алдын –ала жоспар құрып алуы керек. Ол жоспар әдістемелік тұрғыдан алып қарағанда мынадай бөлімдерден тұрғаны жөн.

• Ойынның өтілетін сабақтың тақырыбы мен мазмұнына сәйкес болуы;

• Ойынға бөлінетін уақытты нақты белгілеу;

• Ойынның ойнау түрі, топ болып ойнау, екеу ара ойнау, кішірек топ болып ойнау, нақтылап ойнау;

• Ойынға қажетті материалдардың түгел дайындалып қойылуы;

• Қолданылатын сөздер сөз тіркестері мақал мәтелдер, тақпақтар, өлеңдер таңдау;

• Пысықталатын грамматикалық, фонетикалық, лексикалық материалдарды анықтап алу;

• Ойынның өту барысының жоспарын жасау.

Шет тілін оқытуда ойын түрлерін мынадай

мақсаттарда қолдану тиімді:

1. Алфавитті дұрыс меңгеру;

2. Орфографияны дұрыс оқыту;

3. Дұрыс оқу дағдысын қалыптастыру;

4. Лексиканы меңгерту;

5. Грамматикалық структураны меңгерту;

6. Оқушының ойын дамыту, яғни дұры жазу, дұрыс айту, дұрыс оқи білуге дағдыларын қалыптастыру.

V. ОЙЫН ОЙ ТУҒЫЗАДЫ

1. Алфавитті дұрыс білдіру ойыны

Ойынның мақсаты: әріптерді өз орнына рет-ретімен қою. Кімде кім әріптерді дұрыс қойып шықса сол оқушы жеңімпаз аталады.

2. «Әріптерді дұрыс тәртіппен қою (орналастыру)» ойыны

Бұл ойынға қажетті материалдар жоспарланған не болмаса қолдан жасалған суреттері бар карточкалар және олардың жанына сол суреттердің аттарын құрайтын әріптердің тобы беріледі.

Ойынның мақсаты: оқушы карточкадағы суреттің атын беретін сөзді дұрыс құрастырып айтуы керек.

3. «Карточкада көрсетілген әріптен басталатын

сөздерді табу» ойыны.

Ойынның мақсаты: карточкада көрсетілген әріптерге қарап заттың атын сөзбен атауы қажет.

4.«Лексиканы меңгеру» ойыны

Сөзді көшіріп жаз. Ойынға қажетті материал карточкада бірінші басталатын әріпті жоқ сөздер жазылған: ed /bed/, esk /desk/, ose /rose/, oor /door/, en /pen/.

Ойынның мақсаты: сөздің бірінші әріпін тауып жазу. Кімде кім сөздің бірінші әрпін тапса, сол жеңген болып саналады.

5.«Сөзді есіңде сақта» ойыны

Ойынға қажетті материал: алфавит әріптері

А

В

D

Y

U

Ойынның мақсаты: карточкадан өздеріне керекті сөздерді тауып алу.

Мысалы мынау – «А» әрпі. Оқушылар осы әріптен басталатын сөздерді ойлап табады. Еске түсірілетін сөз өткен немесе сол күнгі сабақтағы тақырып төңірегінде болуы мүмкін.

Ойында көп сөзді тапқан оқушы жеңіп шығады.

6. «Сөзді дұрыс жаз» ойыны

Ойынға қажетті материал: тақтаға сөз қойылады.

Country village

Ойынның мақсаты: әр топтың жетекшісі әр әріптің астына сөз жазады. Топ мүшелері жетекшісіне жәрдем, көмек берулеріне болады. Кімде кім сөзді көп тауып жазса, сол жеңімпаз болады.

І топ ІІ топ

Cat, one, up, tree, vase, is, lamp, tead, at

Red, yes go, eat

«Ұйқас сөздерді тап», «Сөзді құрастыр», «Көргеніңді есіңде сақта», т.б. да ойындар сан алуан.

7. «Доп лақтыру» ойыны

Оқушылар екі қатарға бір-біріне қарама-қарсы 2,5 метр қашықтықта тұрады. Бір оқушы өзінің қарсысындағы оқушыға ағылшынша бір сөз айтып допты лақтырады, ол оқушы тез арада сөздің аудармасын айтады. Сөзді тура айта алса келесі оқушыға допты лақтырады. Айта алмаса ойыннан шығады. Бұл ойынды «Жыл мезгілдері», «Ай аттары», «Апта аттары» және тақырып бойынша берілген тапсырмада қолданады.

Themes: “School”,“School subjects”,“Furnitures”,“Clothes”, “Meals” etc...

8. «Орамал тастау» ойыны

Бұл ойынды «Мамандық таңдау» тақырыбында ұйымдастырған дұрыс. Бұл ойын қатысушылардан үлкен зеректікті, ептілікті талап етеді. Ойынның барысында шеңбер жасап отырған балалардың басына қағаздан қалпақша (дәрігер, мұғалім, қолхозшы, дүкенші, оқушы, инженер, дәрігер, студент, суретші) кигізеді. Сөйтіп қолын ту сыртына ұстап отырады, бір бала жүріп білдірмей біреуінің артына орамалды тастап кетеді. Ол айналып келгенше, әлгі орамалды көрмесе, яғни байқамаса ортаға шығып тұрады. Үш адамнан кейін өз мамандығы бойынша әңгіме айтады. Егер көріп қалса, ойын жүргізушіні қуады, ал қашушы оқушы бос орынға келіп отыруға тырысады. Қуушы бала жете алмаса, ары қарай ойынды жүргізеді.

I have got a mother. Her name is Saule. She is forty. She is a teacher. She works at school. She likes children. She teaches English. She can speakEnglish very good.

VI. Қорытынды

Міне, оқушылардың білім нәтижесін, сабақтарды қалай меңгеріп жатқандығын осы ойын элементтері арқылы білуге болады.

Ойын элементінің оқушыларға деген берер көмегі өте жоғары дәрежеде.

Сабақта оқушыларды қызықтыра отырып түрлі әдістермен ойын элементтерін сабақта пайдалана өту-бұл тәжірибелі мұғалімге байланысты. Ал, ойын элементінің оқушыны тілді үйренуде атқаратын қызметі мен рөлінің ықпалы мол екендігі барлық ұстаздарға белгілі.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1.  Мектепте ағылшын тiлiн оқытудың мәселелерi - әдістемелік нұсқау.

2. Обучающие игры на уроке английского языка. М.Ф.Строкин. /26-124 бет/

3. Игры – песни на английском языке. М., 1965.

4. Денисова Л.Р. Использование игровых элементов на начальном этапе обучения английскому языку. Ин.з. вшк. № 5, 1984.

5. Sen R. Happy reader. New – Delhi.

6. Reading and writing. London. 1984.

7. Қазақстанмұғалiмi журналдары.

8. Iзденiс 2000 №2.

9. Беспалова Г.М.: «Общение на английском языке с первых уроков», Иностранные языки в школе, 1978, № 2

10.Елухина Н.В.: «Основные трудности аудирования и пути их преодоления», - Иностранные языки в школе, 1977, № 1.

11.Егупов Н.К., Кузовлев В.П.: «Использование ситуаций для развития неподготовленной речи», - Иностранные языки в школе, 1977, № 1.

12.Зимняя И.А.: «Психологические аспекты обучения говорению на иностранном языке», М., Просвещение, 1978, глава ІІІ-ІҮ.

13.Рогова Г.В.: «Методика обучения английскому языку», М., Просвещение, 1983.

14.Рогова Г.В.: «Устная речь как средство обучения», - Иностранные языки в школе, 1976, № 4.

15.Ромашина С.Я.: «Речь учителя на уроке английского языка», - Иностранные языки в школе, 1978, № 5.

16.Пассов Е.И.:  «Основы методики обучения иностранным языкам», Москва, Русский язык, 1977, глава ҮІІ.

17.Пассов Е.И., Волкова Т.А.: «Беседы об уроке иностранного языка», - Просвещение, 1975. 

18.Старков А.П.:  «Обучение английскому языку в средней школе», Москва, Просвещение, 1978, глава ІҮ.

APPENDIX 1

WARM-UPS and POEMS

1)Little girl, little girl,

Where have you been?

I’ve been to see grandmother

Over the green.

What did she give you?

Milk in a can.

What did you say for it?

Thank you, Grandma!

Little girl, little girl,

Where have you been?

Gathering roses

To give to the Queen.

Little girl, little girl,

What did she give you?

She gave me a diamond

As big as my shoe!

2) Teddy Bear, Teddy Bear, turn around.

Teddy Bear, Teddy Bear touch the ground.

Teddy Bear, Teddy Bear, show your shoe.

Teddy Bear, Teddy Bear that will do!

Teddy Bear, Teddy Bear, go upstairs.

Teddy Bear, Teddy Bear, say your prayers.

Teddy Bear, Teddy Bear, switch off the light.

Teddy Bear, Teddy Bear, say goodnight.

3) Where are you going to,

My little cat?

I’m going to town

To get a new hat!

What! A hat for a cat!

Who ever saw a cat with a hat?

Where are you going to,

My little cat?

I’m going to town

To get a new hat!

What! A hat for a cat!

Who ever saw a cat with a hat?

4) Solomon Grundy,

Born on a Monday

Christened on Tuesday

Married on Wednesday

Ill on Thursday

Worse on Friday

Died on Sunday

That is the end

Of poor old Solomon Grundy.

5) Point to the ceiling,

Point to the floor,

Point to the window,

Point to the door,

Clap your hands together

One, Two, Three

Now sit down and look at me.

6) Wild life photographer.

Take your camera,

Open a tent,

Step out,

Close the tent.

The grass is tall,

The water is deep.

Look! …….! Click!

7) Father shark didi-di-didi

Mother Shark didi-di-didi

Baby Shark didi-di-didi

Granny Shark didi-di-didi

Saw a shark didi-di-didi

Swam faster didi-di-didi

Shark attack didi-di-didi

Lost a leg didi-di-didi

Call 911 didi-di-didi

CPR didi-di-didi

I’m OK

8) The sun and rain in fickle weather

Were playing hide-and-seek together,

And each in turn would try to chase

The other from his hiding place,

At last they met to say good-bye,

And look! A rainbow across the sky.

9) There was a boy, whose name was Jim.

His friends were very kind to him.

They gave him tea and cakes and jam

And slice of delicious ham.

And chocolate with pink inside

And little tricycles to ride.

10) Five little elephants

Standing in a row

Five little trunks

Waving hello

“Oh” said an elephant

“Time to go”

Four little elephants

Standing in a row.

11) One little, two little, three little fingers

Four little, five little, six little fingers

Seven little, eight little, nine little fingers

Ten fingers on my hands.

Ten little, nine little, eight little fingers

Seven little, six little, five little fingers

Four little, three little, two little fingers

One finger in my hands.

12) The train.

Coffee, coffee

Milk and sugar, milk and sugar

Strawberries and cream, strawberries and cream

Chocolate cake and chocolate biscuits

Chocolate cake and chocolate biscuits

Fish and chips

Fish and chips

Fish and chips

SOUP

S-O-O-O-U-P

13) Farewell.

When the weather is wet,

We must not fret,

When the weather is warm

We must not storm,

But be thankful together

Whatever the weather.

14) In a dark, dark wood

In a big, big wood, there is a big, big castle

In the big, big castle, there is a big, a big

In the big, big room, there is a big, big chest

In the big, big chest, there is a big, big key

The big, big key opens a big, door

And behind the big, big door, there is a …

15) My brother went to play, play, play, play

With all his friends one day, day, day

They all went to the park, park, park

And stayed there until dark, dark, dark.

16) One, one, one

Little dog run

Two, two, two

Cats see you

Three, three, three

Birds on a tree

Four, four, four

Rats on the floor.

17) One potato, two potato, three potato four

Five potato, six potato, seven potato, MORE!

18) Red is for roses, roses, roses

Red is for roses

So out you GO!

19) My naughty kitten.

I have lost my little kitty.

Is that Jimmy? What a pity!

What’s his name?

His name is Tim.

Come, and let us hunt for him.

I have hunted everywhere …

Is that Timmy over there?

Yes, it is. How fancy that.

Oh, you naughty little kittens.

20) Head, Shoulders

Knees and toes, knees and toes,

Head, shoulders, knees and toes, knees and toes

And eyes and ears and mouth and nose

Head, shoulders knees and toes, knees and toes!

21) Good-morning to you!

Good-morning to you!

We are all in our places

With sun shining faces

Good-morning to you!

Good-morning to you!

22) Row, row, row your boat

Gently down the stream

Merrily, merrily, merrily, merrily

Life is but a dream.

(two groups sing three times)

23) Different language.

I met a little girl

Who came from another land.

I couldn’t speak her language,

But I took her by the hand.

We danced together,

Had such fun,

Dancing is a language,

You can speak anyone.

24) One is your head

And one is your nose.

One is a vase for a beautiful rose.

One is the first and it comes before two.

One is a person and that is YOU!

25) One little bird in a tree,

Two little birds signing for me.

Three little birds by the door,

And four little birds on the floor,

Now tell me, little Paul,

Can you count them all?

26) One and one make two

That I always knew.

Two and two make four,

That’s a couple more.

Three and three make six.

Father bought me candy sticks.

Four and four make eight.

Blackbird’s sitting on the gate.

Five and five make ten

Where are you going, young men?

27) How many seconds in a minute?

Sixty and no more in it.

How many minutes in an hour?

Sixty for the sun and flower.

How many hours in a day?

Twenty-four for work and play.

How many days in a week?

Seven, enough to play and speak.

How many months in a year?

Twelve, the calendar makes clear.

28) Here is a roof

On top of a house.

Who lives here?

Is it a mouse?

Here is a collar,

Is it for a cat?

No, it’s all for my puppy

So cuddly and fat.

29) The baby deer.

How pretty! What a dear!

Have you seen a baby deer?

There’s a great surprise

In his love eyes.

30) The kangaroo.

All the babies in the Zoo

Envy little kangaroo,

You can only see his head,

Mother’s bag is babies bed.

31) Out goes the rat,

Out goes the cat,

Out goes the lady

With a big blue hat.

32) Autumn

Autumn is the season

When days are cool,

When we eat apples

And go to school

33) This is a proud cat,

This is a proud cat,

Too proud

To catch a mouse or a rat.

Mew, mew, mew.

34) Up, down.

Up, down,

Which is the way

To London Town?

Where? Where?

Up in the air,

Close your eyes –

And you are there!

35) Little black bug

Is under the rug;

Little grey fly

Is high up in the sky.

36) Little grey mouse,

Little grey mouse,

Where is your house?

Little black cat,

Little black cat,

This is my flat!

37) Jump – jump, jump –

Jump far away;

And all come home

Some other day.

38) A hen and cock,

Three geese in a flock,

One flew east, one flew west,

One flew over the cuckoo’s nest.

39) My brother broke out TV set.

My sister cracked a dish.

My father wrecked our brand – new car.

Our housecat ate my fish.

40) I love coffee.

I love tea.

I hate the dentist

And the dentist hates me.

41) I think mice are very nice.

Mice are nice, mice are furry.

Mice are often in a hurry.

I don’t really want to be one,

But I’m happy when I see one.

Cats love to sleep in the sunshine.

Cats love to sleep in the shade.

But my cat sleeps in the middle of my bed,

On the blankets,

When the bed’s not made.

42) I go to school in the morning.

I ride in a yellow bus.

“Hello! Hello!” and “How are you?”

“Beep! Beep!” in a yellow bus.

I go to school in the morning.

I ride on my little bike.

“Hello! Hello!” and “How are you?”

“Ring! Ring!” on my little bike.

43) Two little blackbirds sitting on a hill.

(Point fingers up.)

One named Jack, (one hand forward.)

And one named Jill (other hand)

Fly away, Jill (One hand behind back.)

Fly away, Jill (Other hand.)

Come back, Jack (Return one hand.)

Come back, Jill (Return other hand.)

44) Apples, peaches, pears, and plums,

Tell me when your birthday comes.

“March” M-A-R-C-H

Variations: “March” January, February…

45) I wiggle my fingers, (Wiggle fingers.)

I wiggle my toes, (Wiggle toes.)

I wiggle my shoulders, (Wiggle shoulders.)

I wiggle my nose. (Wiggle nose.)

Now no more wiggles are left in me.

So I will be still as still can be.

46) One elephant went out to play,

All on a spider web one day.

He had such enormous fun,

He asked for another elephant to come.

2. Two elephants went out to play…

3; 4; 5; 6; 7; 8; 9; 10…..

All on a spider web one day.

They had such enormous fun,

They didn’t ask another elephant to come.

47) Two little feet to gap, tap, tap.

Two little hands leap up from the chair,

Two little arms go up in the air.

Two little hands go thump, thump, thump.

Two little feet go jump, jump, jump.

One little body goes round and round.

One little child sits quietly down.

48) The wheels on the bus go Round and Round, Round

And Round, Round and Round

The wheels on the bus go Round and Round, All through the town.

The driver on the bus goes, “Move on back”, All through the town.

The people on the bus go up and down…

The horn on the bus goes toot, toot, toot…

The wipers on the bus go, “Swish, swish, swish…

The babies on the bus go, “Waah, waah, waah…

49) I can say UP and I can say DOWN

I can SMILE and I can say FROWN.

I can say FAST and I can say SLOW

I can say STOP and I can GO.

I can say SHORT and I can say TALL

I can say LARGE and I ca say SMALL

I can say HEAVY and I can say LIGHT

I can say DAY I and I can say NIGHT.

I can say WET and I can say DRY

I can say LAUGH and I can say CRY.

I can say SIT and I can say STAND

I can say WATER and I can say LAND.

I can say YOUNG and I can say OLD.

I can say HOT and I can say COLD.

I can say PLANE and I can say BOAT

I can say SINK and I can say FLOAT.

I can say BOTTOM and I can say TOP

I can say START and I can say STOP.

50) One little, two little, three little children

Four little, eight little, six little children

Seven little, eight little, nine little children.

Ten little boys and girls.

51) One-two,

What I can do?

Three – four,

Open the door.

Five – six,

Pick up sticks.

Seven – eight,

Close the gate.

Nine – ten,

Count again.

52) Eenie, meenie, minie, mo,

Catch a tiger by the toe,

If he hollers – let him go,

Eenie, meenie, minie, mo.

53) Way up in the sky

The big birdies fly.

And down in the nest

The little birds rest,

With a wing on the left,

And a wing on the right,

The little birds sleep, all through the night

The bright sun comes up,

The dew goes away

“Good morning! Good morning!” the little birds say.

The farmer comes out, with a shotgun in hand,

Beum Boom Beum Boom Boom Boom Boom Bam Bam

With a wing on the left, and a wing on the right

The little birds die all through the night.

54) If you have to do the dishes

Such an awful, boring chore,

If you have to do the dishes,

And you drop one on the floor….

Maybe you won’t have to do the dishes anymore.

55) We are the Champions

By Queen (famous rock band)

We are the Champions, my friend.

And we’ll keep on fighting ‘til the end.

We are the champions, we are the champions

No time for losers, cause we are the champions

Of The WORLD!

56) This old man he played one

He played knick-knack on my thumb

With a knick-knack paddy wack

Give a dog a bone

This old man came rolling home

a) two; on my shoe

b) three; on my knee

c) four, on my door

57) Cooking on the stove,

Hot, Hot, Hot!

Chopping with a knife,

Chop, Chop, Chop!

Mixing up some batter

Stir, Stir, Stir!

Open up the freezer

Brr, Brr, Brr!

58) Take me out to the ballgame

Take me out to the crowd

Buy me some peanuts

And crackerjacks

I don’t care if we ever get back

So let’s root root root for

The home team

If they don’t win it’s a shame

For its one! two! three! Strikes

You’re out at the old ballgame!

59) The longest word.

Floxi

Noxi

Nihili

Pili

Fikashin

APPENDIX 2

Poems for the class

1) I WENT TO THE . . .

I went to the kitchen

And helped Mummy cook,

Helped Mummy cook,

Helped Mummy cook.

I went to the kitchen

And helped Mummy cook,

When she made the dinner.

I went to the garden

And helped Daddy there,

Helped Daddy there

Helped Daddy there

I went to the garden

And helped Daddy there,

When he worked in the garden.

I went to the Granny’s

And helped her to sew,

Helped her to sew,

Helped her to sew

When she made me a dress.

I went with my Granddad

And helped him to fish,

Helped him to fish,

Helped him to fish

I went with my Granddad

And helped him to fish

When he went to the river.

2) THERE’S A ROOM IN MY HOUSE.

There’s a room in a house.

It’s very fine room, it’s a very fine room indeed

There’s a bed in a room.

In a room in my house.

It’s a very fine bed indeed

There’s a lamp by the bed.

In a room in my house.

It’s a very fine lamp indeed.

There’s a cupboard by the lamp.

By the bed in a room in my house.

It’s a very fine cupboard indeed

There’s a table by the cupboard.

By the lamp, by the bed

In a room in my house,

It’s very fine table indeed

There’s a chair by the table.

By the cupboard, by the lamp.

By the bed in a room in my house.

It’s a very fine chair indeed

There’s a chair by the table.

By the cupboard, by the lamp.

By the bed in a room in my house.

It’s a very fine chair indeed.

There’s a person on a chair.

By the table, by the cupboard.

By the lamp, by the bed

In a room in my house,

It’s a very fine person indeed

There’s a person on a chair

By the table, by the cupboard,

By the lamp, by the bed

In a room in my house.

That person on a chair is me.

Tongue Twisters

Ailing Auntie Annie Ames ate apples butter in abundance.

A proper copper coffee pot.

Betty Botter had some butter,

“But”, she said, “this butter’s bitter.

If I bake this bitter butter,

I would make my batter bitter.

But a bit of better butter –

That would make my batter better.”

So she bought a bit of butter,

Better than her bitter butter,

And she baked it in her batter,

And the batter was not bitter.

So ‘twas better Betty Botter

Bought a bit of better butter.

Busy buzzing bumble bees.

Captain Kangaroo’s carefully crunching crunchy candy corn.

Chris crashes crimson cars quickly.

A cup of proper coffee in a copper coffee cup.

Does your shirt shop stock short socks with spots?

How much wood

Would a woodchuck chuck

If a woodchuck could chuck wood.

If one doctor doctors another doctor, does the doctor

Who doctors the doctor doctor the doctor the way the

Doctor he is doctoring doctors? Or does he doctor

The doctor the way the doctor who doctors doctors?

“Ed’s easily excited,” excitedly exclaimed Edwina.

A flea and a fly flew up in a flue.

Said the flea, “Let’s us fly!”

Said the fly, “Let us flee!”

So they flew through a flaw in the flue.

Freaky five fingered fouls’ fingered forever flicking freely.

Funny Frank fell fifty feet.

Fresh fried fish,

Fish fresh fried,

Fried fish fresh,

Fish fried fresh.

Of all the felt I ever felt,

I never felt a piece of felt

Which felt as fine as that felt felt,

When first I felt that felt hat’s felt

Greek grapes.

Gray geese graze in the green, green grass.

George and Grace grew glossy grapes and grimy garlic gladly.

Inchworms itching.

Jackie’s jumping jovially ‘round Jakarta.

Chubby jugglers juggling oranges jovially.

I rarely practice ‘rarely’ really really hard.

Red leather, yellow leather, red leather, yellow leather.

Red lorry, yellow lorry

Red lorry, yellow lorry

Red lorry, yellow lorry.

Red lorry, yellow lorry.

Round the rugged rock, the ragged rascal ran.

Raleigh, are you already ready?

Are you really ready, Raleigh?

Raleigh’s really ready, Riley.

Riley, Raleigh’s already ready!

Rubber baby buggy bumpers,

Rubber baby buggy bumpers,

Rubber baby buggy bumpers

Might might make right.

Mixed biscuits, mixed biscuits.

Momma made me wash my M&M’s.

Moose noshing much mush.

Nine new noisy, nosy, annoying neighbors.

Nine nervous Nuns in an Indian Nunnery.

Orange jello, lemon jello,

Orange jello, lemon jello,

Orange jello, lemon jello.

Peter Piper picked a peck of pickled peppers.

Did peter Piper pick a peck of pickled peppers?

If Peter Piper picked a peck of pickled peppers,

Where’s the peck of pickled peppers Peter Piper picked?

Poppa, Poppa picked a pot of peas.

Plead Lee’s pleas for peas, please!

Red leather, yellow leather, red leather

Quaint queens can’t quarrel crazily.

The sixth sick sheik’s sixth sheep’s sick.

She sells sea shells by the sea shore.

Sister Suzie sewing shirts for soldiers

Such skill at sewing shirts

Our shy young sister Suzie shows

Some soldiers send epistles

Say they’d rather sleep in thistles

Than the saucy, soft short shirts for soldiers Sister Suzie sews

Sally sells sea shells by the sea shore. But if Sally sells sea shells by the sea shore

then where are the sea shells Sally sells.

She saw shy sheep.

The sixth sheik’s sixth sheep is sick.

The three trees

Three grey geese in a green field grazing.

Not these things here but those things there.

King Thistle stuck a thousand thistles in the thistle of his thumb.

A thousand thistles King Thistle stuck in the thistle of his thumb.

If King Thistle stuck a thousand thistles in the thistle of his thumb,

How many thistles did King Thistle stick in the thistle of his thumb?

Ruth and Luther’s moose’s loosest in uncouth.

I can think of six thin things, but I can of think of six thick things too.

Room Three Hundred Thirty-Three on the third floor rents $33.33 every third Thursday.

Three free throws. A Tudor who tooted a flute

Tried to tutor two tooters to toot.