5-сынып-экономика. Айырбас,сауда. Ақшаның пайда болу тарихы.

Сабақтын мақсаты:-Сауда.айырбас ұғымдармен таныстыру.Ақша туралы оқушылардың білімін кенейту.

-Ақшаның пайда болу тарихы туралы мәлімет беру. танымдық. деңгейлерін кеңейту, ойлау қабілеттерін дамыту тәрбиелілігі : оқушыларды білімділікке,ізденімпаздыққа, ұйымшылдыққа тәрбиелеу

Сабақты баяндау:диалогтық әнгімелесу,тапсырмаларды орындау барысында бұрын алған білімді жинақтайды.

1.Үйымдастыру кезені.

2.Жаңа сабақ.

Ақша деген не деп ойлайсындар?(оқушылардын пікірін тындау)

Ақша дегеніміз не?

Ақша—тауар мен өнім құнын бейнелейтін балама.Ол әр мемлекетте әртүрлі аталғанымен,негізінде сауда-саттық кезінде құн өлшемі ретінде пайдаланылады.Мәселен,Ұлыбританиядағы ақша өлшемі—фунт-стерлинг, Венгрияда—форинт,Германияда—марка,Қазақстанда—теңге,Қытайда—юань,Ресейде—рубль, Өзбекстанда—сум,Қырғызстанда—сом,Түрікменстанда—манат, АҚШта—доллар деп аталады.Сонымен қатар,кейбір ақша өлшемдері бірнеше мемлекеттердің ақша қатынасында жүреді.

Алғашында әртүрлі тайпалар мен халықтарда ақша ретінде ішкі және сыртқы сауда-саттықтың басты заттары болатын тауарлар қолданылған. Мәселен,кейбір халықтарда мал,аң терісі,тұз,шай—ақша орнына жүрген.

Ресей империясының қол астына өтпей тұрғанда кең байтақ қазақ даласының көптеген жерлерінде ішкі сауда-саттық жүргізу үшін жалпыға бірдей эквивалент ретінде—тоқты немесе саулық қой пайдаланылды.ХХ ғасырдың басына дейін орын алған болатын.

Одан ертерек замандарда сауда-саттық үрдісінде ақша өлшемін—бағалы аң терілері атқарғаны туралы деректер бар.Ол жөніндегі мағлұматтар кейбір ғалымдардың еңбектерінде кездеседі. Мәселен,филология ғылымының кандитаты В.Вакуров ертедегі Русьте ақша орнына бағалы аң терілері,оның ішінде жалпыға бірдей балама ретінде «куница» деген аңның терісі қолданылған деп жазады.Осыған байланысты ол орыс тілінде ақша мағынасында қолданылған «кун» сөзі пайда болған деген пікір айтады. «Кун» сөзі «куница» деп аталатын аң терісімен байланысты.Ал осы куницаның қазақшасы «сусар» екен.Қазақстанда бұл аңның екі түрі кездеседі.Ол оңтүстік Орал сусары және Орта Азияның тау сусары.

«Валюта» тобының «Тауар» тобына сұрақтары

1.Бизнес деген не?(Пайда алуға бағытталған экономикалық қызмет,кәсіпкер)

2.Қаржы деген не?(Мемлекет негізіндегі барлық ақша қаражаттары)

3.Баспа-бас деген не?(Тауарлар ақшаға емес басқа тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге ауыстырылатын сауда мәмілесінің түрі)

4.Сұраныс деген не?(Тұтынушының тауарды немесе )

5.Баға деген не?(Тауар бірлігіне төленетін немесе сол үшін алынатын ақша көлемі)

«Тауар» тобының сөзжұмбағы

1. Біздің елдің басқа елдерге сататын тауарлары немесе қызмет көрсетулері.

2. Несиенің бір түрі

3. АҚШ ақшасы.

4. Пайда алуға бағытталған экономикалық қызмет.

5. Елге әкелуге және елден шығаруға болатын тауарлар санына қойылатын шектеу.

6. Адам, кәсіпорын мемлекет иелік ететін, пайдаланатын және жұмсайтын нәрсе.

7. Тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді өндіруші ұйым.

8. Елдегі билікті іске асыратын ұйым.

9. Тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге ақы ретінде қабылданатын нәрселер.

«Валюта» тобының сөзжұмбағы

1 . Біздің еліміздің басқа елдерге сататын тауарлар

2 . Адамның, кәсіпорынның немесе мемлекеттің пайдаланатын немесе иелік ететін нәрсесі

3. Басқаларды шеттетіп тастаған бір сатушы рыногы.

4. Несиеге техника алу

5. Біздің еліміздің басқа елдерден сатып алатын тауарлар.

6. Ауыл шаруашылық өнімдерін шығарушы кәсіпорын.

7. Пайда алуға бағытталған экономикалық қызмет.

8. Елдің шекарасы арқылы өткізілетін тауарларды реттейтін мемлекеттік қызмет

9. Тауар бірлігінің ақшамен көрінетін құны.

Б

пай

тұ

сұ

шы

қа

лік

ріс

да

шік

тау

жет

ну

ді

ныс

са

ты

өн

ті

лық

мен

ра

ар

Қажеттілік- бірдеңеге деген мұқөтаждық әр адам немесе жалпы қоғам қажет ететін тауарлар мен қызмсет көрсетулер.

Ситуация : Ежелгі адам өмірін елестетіндер.Бір тайпада өнімнің бір түрі жетпейді ал екінші тайпада ол өнімнің түрі артықшылығы мен бар.Тайпа ақсақалдары орнында не істер едін?

Айырбас деген не? Баспа-бас айырбас.

Тауарлық ақша түсінігін беру.Тауарлық ақша түрлерімен таныстыру.

Неге адамдар тауарлық ақшадан бас тартты?-ситуация талдап пікір алмасу.

Тауарлық ақшанын кемшілігі.(талдау жасау)

Ақшанын пайда болуына не себеп болды?-пікір алмасу.

Ақшанын қандай түрлерін білесіндер?

3.Ақшанын түрлерін салыстыру.(практикалық тапсырма)

4.Сабақты қортындылау.

5.Үй тапсырмасы.Ақша және оның пайда болу тарихы.